Türk mimarı İ s t a n b u l m e b u s u A l â a t t i n C e m i l
Ankarada Milli İktisat ve Tasarruf cemiye- tinin inşa ettiridiği Sergi Evinin bitmekte o l - duğunu bildiren gazete haberleri ayni zaman- da serginin mimarı olan Şevki Beyi bu m u v a f - fakiyetinden dolayı da tebrik etmektedirler.
Geçenlerde gene jandarma mektebinin plân müsabakasını kazanan iki genç Türk m i m a r ı - nın muvaffakiyetini okumuştuk. Gün geçtikçe, Türk gençlerinin ilim ve f e n sahasında kazan- dığı ciddî terakkileri büyük bir zevk v e şerefle kaydetmekteyiz. İlmi v e fenni olmıyan bir memleketin ileride ancak ilim ve f e n sahibi o - lan memleketlere esir olmaktan başka bir akı- beti olamıyacağını düşünerek gençlerimizin bu sahadaki terakkilerini hakiki kurtuluş alâmeti telâkki etmekte de gecikmemeliyiz.
Son zamanlarda genç mimarlarımızın gös- terdikleri muvaffakiyetlerin bizce bu umumî manasından başka bir de hususdyet ifade eden vaziyeti vardır. O da, mimarlarımızın tam bir himayeye lâyık olması, ve bu terakki yolunda daha da ilerliyebilmek için hatta bu himayenin ayni zamanda bir de zaruret halini almış b u - lunmasıdır.
Fikrimizi daha açıkça i f a d e etmek için söyliyelim; bu son taakup eden müsabakalarla da anlaşılmıştır ki memleketimiz mimarlık iş- lerinde ecnebi ellere muhtaç değildir. M e m l e k e - timizde birkaç yüzden fazla mimar var. V e bunların içinde işte ecnebilere rekabet ederek onlara müsabakada taş çıkaranlar da az değil.
Şu halde, devlet müesseselerinin bu m i m a r ki- fayeti, ve Türk mimarlarının muvaffakiyetleri karşısında ecnebi mütehassıs namile mimar kullanmamakta isabet vardır. Bahusus, müte- hassıs namını taşıdığı, f a k a t hakikatte kübik birkaç âdi bina plânını, onu da bir takım nok- sanlarile, yapmaktan başka büyük bir meziyeti olmıyan bazı haksız şöhret almış ecnebilerin Türk mimarlarına müsabakasız b i r vaziyette rakip olarak binlerce lira kazanmış olduğundan şikâyet eden mimarlarımızın haklı olabilecek- lerini de düşünebiliriz
İstanbul meb'usu Alâettin Cemil Beyin, Cum- huriyet gazetesinde çıkan bu namdaki makalesini aynen iktibas ediyoruz. Memleket muvacehesinde Türk mimarının vaziyetini çok gtlzel izah eden bu yazı bizim için pek kıymetlidir. (İnkılâp) mimarı kendi işi olan memleketin imarında sal&hiyet ve hak istiyor, diğer meslek ve ihtisaslar gibi kanuni himaye bekliyor.
Mimar Burada isim ve şahıs zikretmeğe lüzum görmeden; haklı şikâyet mevzularının bizce umumi olan mahiyetlerini nazarı dikkate alma- ğı da doğru bularak mimarlığımızın memleket ihtiyacına k â f i gelmeğe başladığım, v e onları teşvik v e himaye etmenin borcumuz olduğunu tebarüz ettirmek istiyoruz.
Bu mütaleamızda hiçbir vakit ecnebi ilim ve irfanına karşı alınmış bir vaziyet görmemek icap eder. Türkler kadar ecnebi ilim ve irfanına muhtaç milletler bugün dünyada azalmağa baş- lamıştır. Bizim noktai nazarımız; ilim v e İrfan sahasında memlekette t a m mevki elde etmiş Türklerin adetlerini çoğaltmaktır.
Türk iktisat ve menfaatini ancak Türkler bilir ve Türkler temin edebilir. Biz, memleketi- mizdeki binaların mümkün mertebe Türk m a l - zemesile yapılmasını isteriz!.. Bunu, hatta bazı ehemmiyetsiz ve bazan da şüpheli faikıyetlerine rağmen ecnebi malzemesine tercih etmekteki hakkımızdan kimse şüphe edemez. Biz, neye yapılacak bina ve enstitülerin damlarını üç beş senede eskiyecek ve değiştirilmeğe muhtaç ola- cak ecnebi malzemesile yapalım?!.. Neden m e m - lekete herhangi bir ecnebi mütehassısı plânı neticesinde durup dururken yüzlerce metre böyle manasız ve mukavemetsiz dam malzemesi girmiş olsun!., diye kendi kendimize sormağı lüzumsuz bulmuyoruz.
Hulâsa, memleketimizde bazı ecnebi m i - marlarının yaptıkları bellibaşlı binaların çok pahalıya malolmasından başka hiçbir meziyet kazanamamış olması bedbahtlığı karşısında Türk mimarlarının makul ve memleketini sever zihniyetle hareket eden plânlarım h e r zaman tercih etmekte bir dakika tereddüde düşmeme- liyiz. Böyle bir tereddüde uğradığımız zaman da tutacağımız yol bütün dünyanın kabul ettiği müsabaka yolu olmalıdır. O vakit, ilim ve ihti- sas serbestçe boy ölçüşür. Yoksa, umumi mües- seselerde, memleketimizde emsali Türk varken, on misli maaş veya ücretle ecnebi m i m a r ı kul- lanmakta hiçbir m e n f a a t tasavvur edilemez.
