Momordica charantia l. Bitkisinin Biyolojik Etken Maddeleri

(1)

F ABAD Farın. Bil. Per.

13, 516 - 521, 1988

F ABAD J. Phann. Sci.

13, 516. 521, 1988

Momordica charantia l. Bitkisinin Biyolojik Etken Maddeleri

Bilge ŞENER (') Hülya TEMİZER (*)

---~

Özet : Bu çalışmada memleketi,mizde kültürü yapılan, nıeyvaları halk arasında ülser tedavisinde kullanılan "~c antitümör aktivitesi de bulunan Momordica charantia L. (Cucurbitaceae) ıbitıkisiniın kimyasal

bileşimi ve farmakoloj.'ik özıelliıkleri gözden geçhilmiştir.

BIOLOGICALLY ACTIVE COMPOUNDS OF Momordica charantia L.

Summary : In this ınanuscript, the chemical composition and pharmacological properties of Momordica charantia L. (Cucurbitaceae), one of the cultivated plants !İn Turkey has been rev·iewed. Fruils of the plant are ,used· in folk: medi.cine as to treat ulcer and have alsa been found to display anti tumor activity.

Momordica L. Cucurbitaceae

familyasına ait ıbir cins olup yer.

yüzünde yedi kadar tür ile temsil edilmektedir (!). Daha çok tropil<

bölgeler:de yetişen bu türlerden M.

balsamina L. : Çin, Pakistan ve

Peru'da (2), M. cochinchinensis _{(Lo_}

ur.) Spreng ve M. dioica Roxb. ex Wildd. Hindistan'da (2), M. clema_

tidea Sond. ve M, foetida Schum.

Ni.jerya'nın Güney k_ısımlarında (3), M. gmsvenori L. Çin'cle (4-6) yetiş_

(*) G. Ü. Eczacılık Fakültesi, Farmakognozi Anabilim Dalı Etiler, ANKARA.

Teslim Tarihi : 20/6/1987

Yayına Kabul Tarihıi : 27/1/1988

516

(2)

11Tektedir.

M. charantia L. ise Hindistan, Meksika, Brezi;1'ya ve Kongo' ~a yaygındır (!, 2, 7, 8) Memleketi_

mizde doğal olarak bulunmayan 'bu ,türlerden M. chara:nt&a özellikle Güney Anadolu ve Marmara bö1- gesrindeki ba:h_çeleı;ıde kültür bitkisi olarak yetişt,iıilm,ekte (7, .9) ve halk

arasında olgunlaşn1ış n1eyvalann- dan zeytinyağı ile hazırlanan ma- seratlar dahilen .m;ide ills·eri ve ha~

ricen de yaraların tedavıisiınde kul-

lanılmaktadır.

Bu maıkalede, «Kudret narı» is-

miyl~ tanınan bLiı bitkinin kimyasal ibileşimi ve farmakolojik özel-

likler:iıni belirleyen liıteratürler kı

saca gözden ıgeçiıilecektir.

Tek yılltlc, tırmanıcı bir bitki olan M. charantia'nın yaprakları

palmat ve 5_7 lobludur. Temmuz~

Ağustos aylarında sarı renkli çL çekleri bulunan bu bitkinin drog olarak ikullanılan kısımları meyva-

ları olup, meyvalar 10-15 cm. uzun- luk,ta, iğ biçiminde, üzeri pürtüklii- dür (7). Olgunlaştığı zaman tunın

cu renk alan meyvalar yarılmakta

ve üzer:iı kırmızı renkli ibir aıillus

ile ıkaıplı tohumları görülmektedir (10). Arillusun altında bulunan tohumlar 1.2 - 1,6 cm boyunda açık

san renkli ve kenarları dişlidir (1).

Momordica charantia'nın kimyasal içeriği ile ilgili ilk literatür- lerde bitki:de, 5-hidroksi tniptamin, serbest amino ıasi,tler, galakturonik asit, protein (% 2.9), yağ (% 1), kar- bonhidmt (% 9.8), Ca, P, Fe, K, Cu

da ise B1 vita'inini, askorbik asit , ve saponine ilave olarak arillusun-

da likopin ve karpeller;de de karo- ten bulu:n,duğu bildirilmektedir (2).

Saponoziti hemolitik etkili ve ba-

lıklar için toksiiktir. Bitkide mo-

ınordisin İS'imli :bir de allkoht bu-

lLınmaktadır (1, 11). Bu ıbüeşıiklere

ilave olaraık Cucurbit.aceae .famil-

yasındaki bitkilerde yaygın olarak bulunan ({Kuıkurbitan ya da Ku- kurbitasin»ler olarak bilinen triter- penik yapıdaki heterozitler de elde

edilmiş ve momordikozit A, B, C, D, E, Fl, F2, G, I, K, L olamkisim-

lendirilmiştir (12-15).

M. charantia'nın özellikle mey-

valarında bulunan (ve farmaıkolojik

Özelliklerden sorumlu olan) bu bi-

leşiklerin kimyasal yapıları Tablo 1 de gösterilmiştir.

Bitkinıin yapraıklarındin Mo- mordisin'ler (16) ve Kolurrıbin (17)

adı :ile bilinJen acı maddeler de izole

edilmiştir (Tablo 2).

J aponya'da midevi olarak kul-

lanılan meyvalardan Hin·distan'da laksatif, çocu¹klar için anthelmıentik

amaçla yararlanıldığı ·gibi Diabetes melHtus tedavisinde de ·etkili oldu~

ğu k<>ydedilmektedir (12). M. cha..

rantia !İle ilgiliı literatürler incelen-

diğinde meyvaların Porto - Rriko'da kafes kuşlarının beslenmesinde ıkul~

!anıldığı dikkati çekmektedıir (1).

Bitkiden elde edilen kimyasal maddel!er Uzeriilde yapılan farına

ılcolojik araştırmalar, M. charantia

meyvalarının halk arasındaki kul-

lanım alanlarını kanıtlayıcı nitelik-

(3)

TABLO 1

R,0

Nomorclil<oail A "" D- G\yl.,op;ranoa 1 _ _ s O~Ghıl.opirRAOll. -' -

~

. ^"

" "

Momor.ııı..oıit C

Momor<li~o ... i! E @-~enıiol>io::ı:"ıl CHO Momor.ol\lo.O•'! D

OMo

AO Momordikoıt;t F 1 GO

--·- ••

Allo:ı

o•

-·-

Momor<l;~o:ı.iı K C 1'11 lllll<l<ftl!l'o:ılİ11<0..:.t ıı. t'il

513

(4)

TABLO 2 :

Momordısın l tınomordis.in n

·

^..

i

°"'

--"-'- -·~·-

" ..

•

..

^o

. ^, -"-"'--

Momor4lain m A•

edilen, insülri.rı benzerıi polipeptiıt_p

isimli bHeşiğin (3, 8, 18-21) deney

hayvanlarında subkütan yolla veril-

diğinde kan şekeri düzeyinde azal- ma oluşturduğu saptanmıştır (18).

Bir başka .araştırmada ise meyva-

la:cıdan elde edilen ~-siıtosterol ve 5.25 - svigmastaruen - 3 p-ol'ün ag_

liıkon olarak yer aldığı «Charant- hin)> adı verilıen heterozıiıt karışımı

nın Tolbutamitten daha fazla hi- poglisemiyan olduğu b:elirtilmiş

tir (3).

M·eyvalardan hazırlanan -sulu ekstrelerin prostat ,kanserli sıçan

larda guanilat siklaz enzimini inhi- be etmek ·suretiyle etkin olduğu ve etkili bileşiğin bir glikoprotein ola-

ibile.ceğ.iJ de ıi.Iıeri sürülmektedir (22-

milyası biıtkile~inde ıyapılan bir

çalışmada M. charantia'da ~-si:tos

terol ve 5.25-stigmastadien-3-p-oı yanında 24-alkil sterollerin varlığı

da ıbelir}enerek, bu ıbileşiklerin he- teroZJitlerinin lipit metabolizması

üzerine inhibitör etki .gösterdiıkleri açıklanmıştır {26, 27).

Araştırmalara göre ¹Cucurbita.

cea·e familyasının diğer üyeleri giıbi

Momordica charantia'da da biyolo-

jiık etken maddeler arasında Mo-

mor:diıkozitlerin önem1i bir grubu

oluşturduğu ortaya çıJuna'ktadır.

KAYNAKLAR

1. RIVERA, G., «Preliminary Che- mical and Pharmacological Studies on Cundeanıor ., Mo- mordica charantia», Amer-

(5)

2. LIST, P.H., HÖRHAMMER, L., Hagers Handbuch der Phanna- ıkutischen Praxis, V. Band, Springer Verlag, Berlin, 1976.

3. OLANIYI, A.A., «A Neutral

·Constituent of Momordica

foelıida», J, Nat. Prod. 38, 361- 362, 1975.

4. TAKEMOTO, T., ARIHARA, S., NAKAJIMA, T., OKUHIRA, M., «Studies on the Constitu- ents of Fructus Momorıdicae I On the Sweet Principle», Ya.

kugaku Zassln, 103 (il), 1151- 1154, 1983.

5. idem., «Studies on ,the ^Consti~

ıtuents of Fructus Momordicae.

II. Structure of Sapogenin», füid. 103 ^(il),1155-1166, 1983.

6. Idem., «Studi¹es on the Consti- tuents of Fruotus Momord~cae.

III. Structure of Mogrosides, füid. 103 (il), 1167-1173, 1983.

7. BAYTOP, T., Türklye'uiu ^Tıbbi ve Zehirli Bitkileri, tsmail Ak- gün Matbaası, 406-7, İstanbul, 1963.

8. WELIHINDA, J., ARVIDSON, G., GYLFE, E., HELLMAN., B., KARLSSON, E., «The Insulin-

Releas~ng Activity of th·e Tro_

.pical Plant Momordica charantia», Acta Biol. Med. Germ., 41, 1229-1240, 1982.

9. JEF,FREY, C., «Momorıdica L.», DAVIS, P.H{ed.), Flora of Tur- key and the East Aegean Is- lands Vol. 4, 201-2, Ec!inbuvgh

ıUniversiıty Press, Edinburgh, 1972.

10. BAYTOP, T., Türklye'de ^BıtkL

520

ler ile Tedavi ^(Geçmişteve Bu_

gün), İstanbul Üniversitesi Ya- yınlan No. : 3255, İstanbul, 1984.

11. HEGNAUER, R., Chemotaxo_

nomie der Pflanzen, Band 3,

Bırkhauser V·erlag, Stuttgart, 1964.

12. OKABE, H., MIYAHARA, Y., YAMAUCHI, T., MIYAHARA K., KA WASAKI, T., ^«Studies ^on

ıthe ·Constituents of Momordica charantia L. I. Isolation and Characterization ^of MomordL dicosides A and B, 'Glycosidıes

of a Pentahydroxy-cucurbi,tane Triterpene», Chem. Phann Bul!. 28 (9), 2753-62, 1980.

13. MIYAHARA, Y., OKABE, H., YAMAUCHI, T., «Studies ^on the Constıituents of Momordica charantia L. il. lsolation and

Characte:cizatıion of Minor Seıed Glycosidıes, Momo:rıdicosides C, D and E», Ibid., 29 (6), 1561.

1566, 1981.

14. idem, «Srtudies on the ConstL tuents of Momordica charantia L. !II. Chaııacterization of

1New Cucu:rıbitacin Glycosides of the Immature -Fruits. ^Strıuc_

tures of Momo:rıd-icosıides G,F_1, F₂ and l, Ibld. 30 (11), 3977_

3986, 1982.

15. Idem., «Studies on the Cons- tituents of Momordıica cha..

rantia L. iV. Characterization of ıthe New Cucuııbitacin 'Giy_

cosides of ,the ^ImmatuııeFru...

tits. Structures of the ^Biıi~

ter Glycosi,des, Momovdi..

(6)

cosides K and L», Iıbid. 30 (2), 4334-4340, 1982.

16. YASUDA, M., IWAMOTO, M., OKABE, H., YAMAUCHI, T.,

«Structures of Momordi,cines I, 11 and III, the B:itter Princip- les in the Leaves and Vines of Momordica charantia L,>} lbid.

32 (5), 2044-2047, 1984.

17. WATERMAN, P.G., ZALIL, R., HASAN, C.M., JABBAR, A.,

«·Columbin from the Root o!

Momordica cochinchinensis High-fie!d NMR Studies», Plant.

Med,, 181-182, 1985.

18. KHANNA, P., JAIN, S.C., «HY- poglycemic Activity of Poly- peptide-p from A plant Sour- ce», J. Nat. Prod. 44 (6), 648-55, 1981.

19. MARQUIS, V.O., ADANLAWO, T.A., OLANIYI, A.A., «The Ef- fect of Foetidin from Momor- dica foetı:ida on Blood Glucose Level of Albino Rats», Plant.

Med. 31 (4), 367.74, 1977.

20. AKHTAR, M.S., ATHAR, M.A., YkQUB, M., «Effect of Momor- dica charantia on Blood Glu- cöse Level of Normal and Allo- xan-Diabetic RabbiıtS>>, Ibid, 42 (3), 205-212, 1981.

21. MEIR, P., YANIV, Z., «An in Vitro Study on the Effect of Momordica charantia on Glu- cose Uptak:e and 'Glucose Me~

ıtabolism in Ratsı>, Ibid., 12-16, 1985.

22. TAKEMOTO, D.J., KRESIE, R., VAUGHN, D., «Partial Puı:füca.

a ¹Gunanylate Cyclase inhiibitör '\Vith Cytoto:xic Propeııties

from tlıe Bitter Melon (Mo.

mordica charantia), Biochem.

Biophy. Res. Com. 94 (1), 332.

339, 1980.

23. TAKEMOTO, D.J., DUNFORD, C., McMURRAY, M.M., «The

Cytotoxiıc and Cytostatic Ef_

fects of the Bitter Melon (Mo.

mordica charantia) on Human Lymphocy,tes», Toxicon, 20 (3), 593-599, 1982.

24. TAKEM0'.110, D.J., JILKA, C., KRESIE, R., «Purificatıion and

Charactıerizatiıon of a Cytosta..

tic Factor from the Bitter Me_

lon Momordica charantia».

P11;p. Biochem,, 12 (4), 355-375, 1982.

25. JILKA C., STRIFLER, B., FORTNER, G.W., HAYS, E.F., TAKEMOTO, D.J., «In Vivo Antitumor Activity of the Bit-.

rter Melon (Momordica charantia)», Cancer Res. 43, 5151-5155, 1983.

26. AKIHISA, T., SH!MIZU, N., GHOSH, P., THAKUR, S., RO.

SENSTEIN, F.U., TAMURA, T., MATSUMOTO, T. : «Sterols of Cucurbitaceae», Phytochem, 26 {6), 1693.1700, 1987.

27. NG, T.B., WONG, C.M., LI, W.W., YEUNG, H.W. : «A Steryl Glycoside Fraction From Mo- mordica charantia Wti.th An Inhibitory Action on Lipid Metabolism in V:J.,tro>}. J. Eth-

Momordica charantia l. Bitkisinin Biyolojik Etken Maddeleri

Momordica charantia l. Bitkisinin Biyolojik Etken Maddeleri

. "

" "

--·- ••

-·-

·

°"'

--"-'- -·~·-­

" ..

..

. , -"-"'--

. ^"

--"-'- -·~·-

. ^, -"-"'--