Periodontal Hastalık Etiyolojisinde Genel ve Yerel Faktörlerin Rolü

(1)

Doç. Dr. Şivge Kurgan

A.Ü. Periodontoloji Anabilim Dalı

sivgeakgun@gmail.com

Periodontal Hastalık Etiyolojisinde

Genel ve Yerel Faktörlerin Rolü

(2)

1-Mikrobiyal Dental Plak

2-Lokal ve Sistemik Kolaylaştırıcı Faktörler

Primer Etyolojik Faktör

Periodontal Hastalık Etiyolojisi

Periodontitis inflamatuar bir hastalıktır.

(3)

1. Kalıtımsal faktörler 2. Çevresel faktörler 3. Davranışsal faktörler

Periodontitisin Gelişimi Ve İlerleyişi Nelere Bağlıdır?

Risk faktörleri

 Risk faktörleri modifiye edilebilir (sigara, stres, ilaçlar, sistemik hastalıklar, beslenme)

 Risk belirteçleri modifiye edilemez (genetik, sosyoekonomik durum, cinsiyet)

(4)

Sigara

 Majör risk faktörü

 Etki şiddeti kişinin kaç yıldır sigara içtiği ve günde ne kadar sigara içtiği ile doğrudan etkili

I. Klinik olarak;

- Gingival kanama ve inflamasyon azalmış

- Özellikle anterior segment olmak üzere periodontal cep seviyesi artmış I. Bozulmuş nötrofil fonksiyonu

II. Değişmiş yara iyileşmesi

(5)

Diyabet

I. PMNL fonksiyonunda disregülasyon II. Değişmiş kollojen metabolizması III. Mikrovasküler hasar

 Tip 1 Diyabet

 Tip 2 Diyabet

• Hastalığın başlama yaşı

• Diyabetik kontrolün derecesi

• Hastalığın süresi

Riski etkileyen faktörler

Periodontitis ve diyabet arasında çift yönlü etkileşim

Diyabet hastalarında periodontal hastalığın başarılı tedavisi ve periodontal sağlığın idamesi hastanın hem oral hem de genel sağlığının iyileştirilmesi için ana amaç olmalıdır.

(6)

Stress

İmmün sistemin normal fonksiyon görmesini etkiler!!!!!!

I.Negatif yaşam olayları II.İşsizlik

III.Sosyal gerilim

Mekanizması ne?

Spesifik bazı periodontal patojenler stres hormonlarını büyüme ve virülans faktörlerinin ekspresyonu için kullanabilirler

(7)

İlaçlar

I. Antikonvülsanlar (fenitoin)

II. Kalsiyum kanal blokörleri (amplodipin, nifedipin) III. İmmümsüpresifler (siklosporin)

Dişeti büyümesi

İlaçlar, konak fibroblasları, inflamatuar hücreler

Hiperproliferatif epitelin desteklediği artmış bağdokusu depozisyonu

Plak kontrolünün bozulması ve büyümeye ödematöz komponentin eklenmesi

(8)

Sistemik Hastalıklar

Periodontitis ile ilgili doku hasarı bakteriyel saldırıya karşı konak cevabının sonucudur.

Bystander damage?Periodontal patojenler ve immün cevap

Sistemik hastalıklar konağın savunmasını etkileyip, hastalık ilerlemesine pozitif etki yapabilirler.

(9)

Sistemik Durumlar ve Periodontitis

Sistemik durum Periodontal Dokulara Etkisi

HIV enfeksiyonu Nekrotizan durumlarda artmış risk olmasına rağmen periodontal hastalık riski için kanıt yok

Hamilelik Gingival inflamasyon için artmış risk

(hamilelik gingivitisi)

Skorbüt Anormal kollojen turnoverına neden

olan vit c eksikliği, periodontal ataçman kaybı için artmış risk

Kan bozuklukları (nötropeni,

agranülositozis, lösemi) Nötrofil ve makrofajların sayısında ve fonksiyonunda azalma, NUG ve şiddetli periodontitis için artmış risk

(10)

Beslenme

Şiddetli vitamin C eksikliği= skorbüt gingivitisi

Periodontal hastalıkta ROS üretimine bağlı doku hasarını inhibe eder.

• Ülseratif gingivitis

• Gingival hemoraji

• Hızlı periodontal cep formasyonu

• Diş kaybı

Vitamin C Güçlü bir antioksidan!!!!!

(11)

Genetik Faktörler

Hastalığın şiddetinin belirlenmesinde majör rol!!!

IL-1

Bakteriyel virülans faktörlere karşı immün ve inflamatuar cevabı aktive eder.

Konak proteolitik enzimlerinin salınmasını ve osteoklastik aktivasyonu uyarır

Gen polimorfizmlerinden kaynaklanır.

IL-1!!!!!

Periodontal Doku Yıkımı

(12)

Genetik Durumlar ve Periodontal Hastalıklar

Durum Hastalık

Papillon-Lefevre Sendromu Nötrofil adezyonunda defekt Artmış katepsin üretimi

Chediak-Higashi Sendromu Anormal fagosit kemotaksisi Tembel lökosit sendromu Azalmış lökosit kemotaksisi

Lökosit yapışma bozuklukları (LAD) Azalmış lökosit adezyon/fagositoz

Kronik granülomatöz hastalıklar Anormal lökosit hücre içi öldürmesi

Down sendromu Anormal lökosit kemotaksisi ve

fagositozu

Ehler-Danlos sendromu Kollojen defekti

Hipofosfatazya Sement defekti

(13)

Sosyoekonomik Durum

Kompleks ve çok yönlü bir parametre!!!

Yüksek sosyoekonomik statü

•Daha iyi plak kontrolü

•Diş hekimi kontrolünün sıklığı fazla

•Azalmış periodontal hastalık prevelansı

(14)

Cinsiyet

• Zayıf plak kontrolü

• Daha az diş hekimi ziyareti

Erkek Artmış Risk

(15)

 Primer etken bakteri plağı olsa da yan faktörler kolonizasyon ve çoğalmayı kolaylaştırabilir.

 Bireyin plak kontrolünü engelleyebilir

 Periodontal dokuları plağın yıkıcı etkisine yatkın hale getirebilir.

Lokal Kolaylaştırıcı Faktörler

(16)

Periodontal Hastalık İçin Lokal Risk Faktörleri

Anatomik risk faktörleri Mine incileri ve çıkıntıları Oyuklar

Furkasyonlar Dişeti çekilmeleri

Dişlerin pozisyonu Malokluzyon

Migrasyon

Okluzal kuvvetler Çapraşıklık

Eğiklik

İatrojenik risk faktörleri Sarkık restorasyonlar Hatalı kuron marjinleri

Kötü dizayn edilmiş hareketli protezler Ortodontik apareyler

(17)

 Girintili yüzey yapısı nedeni ile plak için retansiyon alanı oluşturur.

Diş Taşı

(18)

• Molarların %.6.5 inde furkasyonda mine uzantıları vardır.

• Maksiller santral ve laterallerde singulum bölgesinde distopalatal yivler

• Maksiller 1. premolarların mesialinde gelişimsel çöküntü ve yivler

Dişin anatomik özellikleri

(19)

 Anormal overbite, overjet ve çapraz kapanış: overbite aşırı olan hastalarda anterior dişlerin kesici kenarı karşıt çenenin gingivası üzerine irritasyon yaratmaktadır.

 Dişlerin malpozisyonu dişeti enflamasyonu için etken olabilir ama major değildir.

 Maloklüzyon: plak kontrolünün bazen güç yapılması veya yapılamamasına neden olur.

Dişin Pozisyonu

(20)

 Oklüzal kuvvetlerle yiyeceklerin periodontal dokulara kuvvetle sıkışmasıdır.

 İnterproksimal, fasiyal ve lingual yüzeylerde olabilir.

 Dişler arası kontak yoksa ve iyi proksimal ilişki gözlenmiyorsa gıda sıkışması kaçınılmazdır.

Gıda Sıkışması (Food Impaction)

(21)

Nedenleri:

Proksimal destek kaybı, entrüzyon

Konjenital morfolojik anomaliler

Uygun yapılmamış restorasyonlar

Periodontal hastalık ile olan yıkım ve çekilme sonucu yanak, dil lateral

baskısıyla

Gıda Sıkışması (Food Impaction)

Bulgular:

Dişler arası basınç hissi çıkarma isteği

Çenelere yayılan derin ağrı

Bölgede kanama ,kötü tat, enflamasyon

Gingival çekilme

Periodontal apse

Dişin sokette yükselmesi

Prematür ilişki perküsyona hassasiyet

Alveol kemik kaybı, kök çürüğü

(22)

 Hatalı dental restorasyonlar, apareyler ve protezler

 Restorasyonların marjinleri

 Subgingival yerleştirilen restorasyonlar

 Köprü gövdelerinin dizaynları

 Rubber dam ve klemplerin kullanılması, matriks bantları, diskler gingivayı

zedeleyebilir.

Uygun Olmayan Dental Restorasyonlar ve Apareyler

(23)

 Doku toleransının fizyolojik limitleri üzerinde periodonsiyuma ulaşan dişin destek dokularının yıkılmasına yol açan tekrarlayan oklüzal kuvvetlerle ortaya çıkan durumdur.

 Mevcut periodontitise oklüzal travma eklendiğinde klinik olarak periodontal doku yıkımının arttığı gözlenmektedir.

 Ancak travmatik kuvvetlerin subgingival plağın hızlanmış bir şekilde apikale ilerlemesini kolaylaştırıp kolaylaştırmadığı bilinmemektedir.

Oklüzal Travma

(24)

1. Nevrozlar (dudak, yanak, tırnak ısırma) 2. Mesleki alışkanlıklar

3. Değişik alışkanlıklar (pipo, sigara, tütün çiğneme; hatalı diş fırçalama; ağızdan solunum; parmak emme)

Alışkanlıklar

Ağızdan nefes alma: gingivitis prevalansı arasında biraz şiddetini arttırması dışında ilişki yoktur.

(25)