Periodontal patogenez Periodontal patogenez

(1)

Periodontal patogenez Periodontal patogenez

Prof.Dr. Meral GÜNHAN

(2)

Periodonsiyumda inflamatuar Periodonsiyumda inflamatuar

cevap cevap

 Bazı spesifik moleküller doku hasarını Bazı spesifik moleküller doku hasarını uyarırlar;bunlar iki ana gruba ayrılır:

uyarırlar;bunlar iki ana gruba ayrılır:

 1-Subgingival mikroflora kaynaklı:Virülans 1-Subgingival mikroflora kaynaklı:Virülans faktörler

faktörler

 2-Konak immün-inflamatuar cevabı kaynaklı2-Konak immün-inflamatuar cevabı kaynaklı

 Esas yıkım konak kaynaklıdırEsas yıkım konak kaynaklıdır

 Bakteri inflamasyonu yönlendirir ancak çok Bakteri inflamasyonu yönlendirir ancak çok küçük miktarda bir yıkımdan sorumludur

küçük miktarda bir yıkımdan sorumludur

(3)

Mikroorganizma ve konak Mikroorganizma ve konak

arasındaki ilişki hastalığın seyrini arasındaki ilişki hastalığın seyrini

ve yayılım şeklini belirler

(4)

Mikrobiyal virülans faktörler Mikrobiyal virülans faktörler

Mikroorganizmanın hastalık yapabilme Mikroorganizmanın hastalık yapabilme

kapasitesine,

kapasitesine, virulans faktör virulans faktör denir. denir.

İki gruba ayrılır:

1 1 -Bakterilerin konak dokuya kolonize -Bakterilerin konak dokuya kolonize olabilmesine neden olan faktörler.

olabilmesine neden olan faktörler.

2 2 -Konak dokunun direkt ya da indirekt -Konak dokunun direkt ya da indirekt yıkımını sağlayan bakteriyel faktörler.

yıkımını sağlayan bakteriyel faktörler.

(5)

 1-Lipopolisakkaritler (LPS):1-Lipopolisakkaritler (LPS):

 Gram (-) bakterilerin membranında Gram (-) bakterilerin membranında bulunur,endotoksin olarak adlandırılır.

bulunur,endotoksin olarak adlandırılır.

 Hayvanlarda immün sistem LPS leriHayvanlarda immün sistem LPS leri

Tool-like reseptörler (TLRs) Tool-like reseptörler (TLRs) vasıtası ile tanır vasıtası ile tanır

 TLRTLR ler innat immün cevapda önemlidir. ler innat immün cevapda önemlidir.

 TLRTLR ler hücre yüzey reseptörüdür ve ler hücre yüzey reseptörüdür ve mikrop mikrop ilişkili moleküler paternleri(MAMPs)

ilişkili moleküler paternleri(MAMPs) tanır.tanır.

(6)

 TLR-4 Gram-negatif bakteri LPS lerini tanırTLR-4 Gram-negatif bakteri LPS lerini tanır

 TLR-4 ile LPS ilişkisi pek çok intrasellüler olayların TLR-4 ile LPS ilişkisi pek çok intrasellüler olayların çıkışına neden olur.

çıkışına neden olur.

 İnflamatuar mediatörlerin üretiminde artış olur İnflamatuar mediatörlerin üretiminde artış olur (özellikle sitokinler)

(özellikle sitokinler)

 Patojenlere karşı etkili immün cevap oluşması için Patojenlere karşı etkili immün cevap oluşması için İmmün hücreler diferansiye olur

İmmün hücreler diferansiye olur

 P.Gingivalis atipik LPS lere sahiptir ve TLR-2 ve P.Gingivalis atipik LPS lere sahiptir ve TLR-2 ve TLR- 4 tarafından tanınırlar.

TLR- 4 tarafından tanınırlar.

(7)



Gram-pozitif bakterilerin hücre duvarı Gram-pozitif bakterilerin hücre duvarı

( ( Lipoteichoic asit Lipoteichoic asit ) da immün sistemi aktive ) da immün sistemi aktive eder,ancak LPSs den daha az etkilidir.

eder,ancak LPSs den daha az etkilidir.



Lipoteichoic asit TLR-2 üzerinden etkilidir. Lipoteichoic asit TLR-2 üzerinden etkilidir.



Özellikle LPS ler gingival ve periodontal Özellikle LPS ler gingival ve periodontal dokularda inflamasyonun başlaması için dokularda inflamasyonun başlaması için

anahtar öneme sahiptir.

(8)

2-Bakteriyel enzim ve ürünler 2-Bakteriyel enzim ve ürünler

 Plak bakterileri direk doku hasarı yapan metabolik Plak bakterileri direk doku hasarı yapan metabolik ürünler üretir

ürünler üretir

 *Ammonia-NH3*Ammonia-NH3

 *Hidrojen sülfit-H2S*Hidrojen sülfit-H2S

 *Bütirik asit*Bütirik asit

 *Propiyonik asit*Propiyonik asit

 Tüm bunlar hastalığın şiddeti ile ilişkili olarak cep Tüm bunlar hastalığın şiddeti ile ilişkili olarak cep sıvısında bulunurlar

sıvısında bulunurlar

 Bunlar konak hücreleri üzerinde olumsuz etki yaparBunlar konak hücreleri üzerinde olumsuz etki yapar

 İmmün hücrelerden sitokin sekresyonuna sebep olur İmmün hücrelerden sitokin sekresyonuna sebep olur ve inflamatuar cevabı başlatır.

ve inflamatuar cevabı başlatır.

(9)

 Plak bakterileri proteazlar salar:Kollagen,elastinPlak bakterileri proteazlar salar:Kollagen,elastin, , ve fibronektini parçalar

ve fibronektini parçalar

 Bunun sonucu peptidler ortaya çıkar,bunlar da Bunun sonucu peptidler ortaya çıkar,bunlar da bakterilerin beslenmesi için uygun ortam teşkil bakterilerin beslenmesi için uygun ortam teşkil edereder

 P.Gingivalis iki tip sistein proteaz salar;bunlara P.Gingivalis iki tip sistein proteaz salar;bunlara gingipain

gingipain denir denir

 Gingipain ler immün sistemi modüle Gingipain ler immün sistemi modüle

eder,immün-inflamatuar cevabı bozar,artmış eder,immün-inflamatuar cevabı bozar,artmış

doku yıkımına sebep olur.

 Monositlerden IL-6,IL-8 sekresyonunu arttırırlarMonositlerden IL-6,IL-8 sekresyonunu arttırırlar

(10)

3-Mikrobiyal invazyon 3-Mikrobiyal invazyon

 Histolojik örneklerde epitel dokuda intersellüler Histolojik örneklerde epitel dokuda intersellüler alanda bakteri tanımlanmıştır.

alanda bakteri tanımlanmıştır.

 P.Gingivalis,A.Actinomycetemcomitans gingival P.Gingivalis,A.Actinomycetemcomitans gingival konnektif dokuda izole edilmiştir.

konnektif dokuda izole edilmiştir.

 F.Nucleatum oral epitelde bulunmuştur,F.Nucleatum oral epitelde bulunmuştur,

 Konak hücrelerine invaze olan bakteriler noninvaziv Konak hücrelerine invaze olan bakteriler noninvaziv bakteriler için de giriş oluşturur

bakteriler için de giriş oluşturur

 A.a epitel hücrelerini istila eder ve intrasellüler A.a epitel hücrelerini istila eder ve intrasellüler olarak kalır

olarak kalır

(11)

F.Nucleatum’un epitel hücresine invazyonu F.Nucleatum’un epitel hücresine invazyonu

(12)



İnvazyon? İnvazyon?



Bazı otörlere göre doku invazyonu aktif Bazı otörlere göre doku invazyonu aktif fazı ifade eder

fazı ifade eder



Bazılarına göre artifisiyeldir veya pasif Bazılarına göre artifisiyeldir veya pasif translokasyondur

translokasyondur



Bu nedenlerle antibiyotik kullanılabilir Bu nedenlerle antibiyotik kullanılabilir

(13)

F.Nucleatum’un cocoid bakteri ile birlikte epitel hücresine penetrasyonu F.Nucleatum’un cocoid bakteri ile birlikte epitel hücresine penetrasyonu

(Cocoid tek başına penetre olamaz) (Cocoid tek başına penetre olamaz)

(14)

4-Fimbria 4-Fimbria



Spesifik bakteri türlerinde,özellikle Spesifik bakteri türlerinde,özellikle P.gingivalisin fimbriaları periodontal P.gingivalisin fimbriaları periodontal

patogenezde önemli rol oynar.



İmmün cevabı stimüle eder İmmün cevabı stimüle eder



TLR-2 yolu ile gingival epitel hücrelerinde TLR-2 yolu ile gingival epitel hücrelerinde NFkB ve IL-8 stimülasyonu yapar.

NFkB ve IL-8 stimülasyonu yapar.



Periodonsiyumda immün yanıtı Periodonsiyumda immün yanıtı



modifiye eder modifiye eder



stimüle eder stimüle eder

(15)

5-Bakteriyel DNA ve ekstrasellüler DNA 5-Bakteriyel DNA ve ekstrasellüler DNA

 Bakteriyel DNA immün hücreleri stimüle ederBakteriyel DNA immün hücreleri stimüle eder

 Ekstrasellüler DNA (eDNA)biyofilm oluşumunda rol Ekstrasellüler DNA (eDNA)biyofilm oluşumunda rol oynar,bakteri lizisinden sonra salınır veya bu

oynar,bakteri lizisinden sonra salınır veya bu durumdan bağımsız olabilir

durumdan bağımsız olabilir

 eDNA biyofilm içindeki bakterilerin doğal transforme eDNA biyofilm içindeki bakterilerin doğal transforme olabilmesi için genetik bilgi kaynağı olarak fonksiyon olabilmesi için genetik bilgi kaynağı olarak fonksiyon

görebilir görebilir

 Veya immünite için stimulus oluştururVeya immünite için stimulus oluşturur

 P.g,A.a.DNA sı makrofajlardan ve gingival P.g,A.a.DNA sı makrofajlardan ve gingival

fibroblastlardan TNF alfa ve IL-6 üretimini stimüle fibroblastlardan TNF alfa ve IL-6 üretimini stimüle edereder

(16)

Konak kaynaklı inflamatuar Konak kaynaklı inflamatuar

mediatörler mediatörler

 İnflamatuar-immün yanıt kaynaklı doku hasarına İnflamatuar-immün yanıt kaynaklı doku hasarına bystander damage

bystander damage denirdenir

 Konak yanıtı doku hasarlarının pekçoğuna neden olur;Konak yanıtı doku hasarlarının pekçoğuna neden olur;

 ör:RA da inflamatuar cevap nedeniyle pekçok sitokin ör:RA da inflamatuar cevap nedeniyle pekçok sitokin

üretiminde artış olur,bunlar periodontal patogenezde de üretiminde artış olur,bunlar periodontal patogenezde de etkili sitokinler olmasına rağmen eklemin yapısal

etkili sitokinler olmasına rağmen eklemin yapısal

komponentlerine otoimmün cevap nedeniyle salınırlar ve komponentlerine otoimmün cevap nedeniyle salınırlar ve etkileri eklemle sınırlıdır

etkileri eklemle sınırlıdır

 Periodontal hastalıkda ise biyofilm başlatıcı nedendir.Periodontal hastalıkda ise biyofilm başlatıcı nedendir.

(17)



Periodontitisde anahtar mediyatörler Periodontitisde anahtar mediyatörler konak cevabını yönetir.

konak cevabını yönetir.



Bunlar üç gruba ayrılır: Bunlar üç gruba ayrılır:



1-Sitokinler 1-Sitokinler



2-Prostanoidler 2-Prostanoidler



3-Metalloproteinazlar 3-Metalloproteinazlar

(18)

Sitokinler Sitokinler

 Periodontal hastalıkda anahtar mediatörlerdirPeriodontal hastalıkda anahtar mediatörlerdir

 Solubl proteinlerdirSolubl proteinlerdir

 Sinyallerin hücreden hücreye iletilmesinde haberci rol Sinyallerin hücreden hücreye iletilmesinde haberci rol oynarlar

oynarlar

 Sitokinler hedef hücrenin spesifik reseptörlerine bağlanırSitokinler hedef hücrenin spesifik reseptörlerine bağlanır

 İntrasellüler sinyal ağını başlatırİntrasellüler sinyal ağını başlatır

 Sonuçda hücrede fenotipik değişiklik olurSonuçda hücrede fenotipik değişiklik olur

 Üretildikleri lokasyonda aktivite gösterirlerÜretildikleri lokasyonda aktivite gösterirler

 Çok sayıda hücre tipinde otokrin ve parakrin etki yaparak Çok sayıda hücre tipinde otokrin ve parakrin etki yaparak hücrelerden çeşitli maddelerin salınmasını başlatır

hücrelerden çeşitli maddelerin salınmasını başlatır

(19)

 Sonuçda uyardığı hücrede protein üretimi başlatır,hücrenin Sonuçda uyardığı hücrede protein üretimi başlatır,hücrenin davranışını değiştirerek pekçok sitokin salınımında artışa davranışını değiştirerek pekçok sitokin salınımında artışa neden olur;bu da inflamasyonu şiddetlendirir

neden olur;bu da inflamasyonu şiddetlendirir

 Sitokinler çok çeşitli hücrelerden salınırlar:Sitokinler çok çeşitli hücrelerden salınırlar:

 a)a)İnflamatuar hücreler(nötrofil,makrofaj,lenfosit)İnflamatuar hücreler(nötrofil,makrofaj,lenfosit)

 b)Periodonsiyum hücreleri(fibroblast,epitel hücreleri)b)Periodonsiyum hücreleri(fibroblast,epitel hücreleri)

 İmmün-inflamatuar cevabın regülasyonunda ve İmmün-inflamatuar cevabın regülasyonunda ve enfeksiyonların engellenmesinde önemli role sahip enfeksiyonların engellenmesinde önemli role sahip

olmasına rağmen,kronik inflamasyonda doku hasarına olmasına rağmen,kronik inflamasyonda doku hasarına neden olur

neden olur

(20)

 Ör:Sitokinler fibroblast ve osteoklastlardan Ör:Sitokinler fibroblast ve osteoklastlardan

proteolitik enzim (MMP) salınımını indüleyerek proteolitik enzim (MMP) salınımını indüleyerek

konnektif doku ve alveoler kemik konnektif doku ve alveoler kemik

destrüksiyonuna neden olurlar destrüksiyonuna neden olurlar

 Sitokinler tek başlarına hareket Sitokinler tek başlarına hareket

etmezler;kompleks bir ağ şeklinde etmezler;kompleks bir ağ şeklinde

proinflamatuar ve antiinflamatuar etki yaparlar proinflamatuar ve antiinflamatuar etki yaparlar

 TNFalfa ve IL-1beta anahtar sitokinler olup TNFalfa ve IL-1beta anahtar sitokinler olup periodonsiyumda doğal immüniteyi başlatırlar periodonsiyumda doğal immüniteyi başlatırlar

(21)

 IL-1 beta---PGE2 sentezini stimüle ederIL-1 beta---PGE2 sentezini stimüle eder

 IL-1 beta endotel hücrelerinde ICAM-1 IL-1 beta endotel hücrelerinde ICAM-1

ekspresyonunu arttırır,IL-8 salınımını arttırır,bu da ekspresyonunu arttırır,IL-8 salınımını arttırır,bu da

inflamasyon bölgesine nötrofil göçünü sağlar inflamasyon bölgesine nötrofil göçünü sağlar

 IL-1 beta Antijen sunan hücrelerin (APCs) IL-1 beta Antijen sunan hücrelerin (APCs) oluşumunu regüle eder

oluşumunu regüle eder

 IL-1alfa kemik rezorpsiyonunda sinyal sitokinidirIL-1alfa kemik rezorpsiyonunda sinyal sitokinidir

 IL-6 monositlerin osteoklastlara IL-6 monositlerin osteoklastlara

diferansiasyonunda rol alır,kemik yıkımından diferansiasyonunda rol alır,kemik yıkımından

sorumludur sorumludur

(22)



TNF alfa anahtar sitokindir TNF alfa anahtar sitokindir



Nötrofil aktivitesini arttırır Nötrofil aktivitesini arttırır



MMP sekresyonunu arttırarak doku MMP sekresyonunu arttırarak doku turnover’ini yönlendirir

turnover’ini yönlendirir



Osteoklast oluşumunu stimüle eder, Osteoklast oluşumunu stimüle eder,



Fibroblast apoptozunu indükler Fibroblast apoptozunu indükler



IL-1Beta ya benzer aktivite gösterir,ancak IL-1Beta ya benzer aktivite gösterir,ancak osteoklastlara daha az etkilidir.

osteoklastlara daha az etkilidir.

(23)

Prostoglandinler Prostoglandinler

Prostanoid Prostanoid

 Araşidonik asit derivesi olan bir grup lipiddir.Pekçok Araşidonik asit derivesi olan bir grup lipiddir.Pekçok hücre membranında bulunur

hücre membranında bulunur

 PGE2 inflamasyonun önemli mediatörüdürPGE2 inflamasyonun önemli mediatörüdür

 Vazodilatasyon ve sitokin üretiminden sorumludurVazodilatasyon ve sitokin üretiminden sorumludur

 İnflame dokuda IL-1beta , TNFalfa ve bakteriyel LPS ler İnflame dokuda IL-1beta , TNFalfa ve bakteriyel LPS ler PGE2 üretimini arttırırlar

PGE2 üretimini arttırırlar

 Özellikle makrofaj ve fibroblastlardan fazlaca salınırlar.Özellikle makrofaj ve fibroblastlardan fazlaca salınırlar.

 MMP indüksiyonu ve osteoklastik kemik rezorpsiyonu MMP indüksiyonu ve osteoklastik kemik rezorpsiyonu sonucu ortaya çıkar

sonucu ortaya çıkar

 Periodontitisde doku hasarında major rol oynarPeriodontitisde doku hasarında major rol oynar

(24)

Matriks Metalloproteinazlar Matriks Metalloproteinazlar

 Proteolitik enzim ailesidir,Proteolitik enzim ailesidir,

 Kollagen,jelatin ve elastin gibi ekstrasellüler matriks Kollagen,jelatin ve elastin gibi ekstrasellüler matriks moleküllerini degrade eder.

moleküllerini degrade eder.

 Nötrofil,makrofaj,fibroblast,epitel hücresi osteoblast Nötrofil,makrofaj,fibroblast,epitel hücresi osteoblast osteoklast gibi pek çok hücre tarafından üretilir

osteoklast gibi pek çok hücre tarafından üretilir

 MMP-8,MMP-1 kollagenazdırMMP-8,MMP-1 kollagenazdır

 MMP ler latent formda salınırlarMMP ler latent formda salınırlar

 MMP ler proteinaz inhibitörleri ile inhibe MMP ler proteinaz inhibitörleri ile inhibe edilirler:TIMPs:antiinflamatuar ürünlerdir edilirler:TIMPs:antiinflamatuar ürünlerdir

 TIMP1 periodontal hastalıkda çok önemlidirTIMP1 periodontal hastalıkda çok önemlidir

(25)

 Sağlıklı dokuda MMP ler temel olarak fibroblastlar tarafından üretilir:Sağlıklı dokuda MMP ler temel olarak fibroblastlar tarafından üretilir:

 MMP1=Kollagenaz-1:Periodontal konnektif dokunun devamlılığını MMP1=Kollagenaz-1:Periodontal konnektif dokunun devamlılığını sağlar

sağlar

 IL-1beta ve TNFalfa ile arttırılırlarIL-1beta ve TNFalfa ile arttırılırlar

 TIMP ile regüle edilirTIMP ile regüle edilir

 Periodontal dokudaki MMP lerin ana kaynağı inflamatuar hücrelerdirPeriodontal dokudaki MMP lerin ana kaynağı inflamatuar hücrelerdir

 MMP ve inhibitörleri arasındaki denge bozulduğunda konnektif doku MMP ve inhibitörleri arasındaki denge bozulduğunda konnektif doku matriksinde bozulma olur

matriksinde bozulma olur

 Periodontal hastalıkda predominant MMP ler nötrofiller tarafından Periodontal hastalıkda predominant MMP ler nötrofiller tarafından salınan MMP8 ve MMP9 dur

salınan MMP8 ve MMP9 dur

 MMP9 kemik rezorpsiyonunda rol alırMMP9 kemik rezorpsiyonunda rol alır

(26)

Kemokinler Kemokinler



Sitokin benzeri moleküllerdir,kemotaktik Sitokin benzeri moleküllerdir,kemotaktik aktivite yaparlar

aktivite yaparlar



Kemokinler fizyolojik ve patolojik Kemokinler fizyolojik ve patolojik

durumlarda lökosit hareketlerini yönetirler.



IL-8,ICAM-1 kemokinleri bakteri-keratinosit IL-8,ICAM-1 kemokinleri bakteri-keratinosit ilişkisi sonucu yüksek miktarda eksprese

ilişkisi sonucu yüksek miktarda eksprese olurlar ve nötrofillerin dokuya ve gingival olurlar ve nötrofillerin dokuya ve gingival

sulkusa migrasyonunu sağlarlar.

(27)

Patogenezden periodontal hastalığın klinik Patogenezden periodontal hastalığın klinik

belirtilerine geçiş belirtilerine geçiş

 Epitel doku bakteri ve ürünleri için fiziksel Epitel doku bakteri ve ürünleri için fiziksel

bariyerdir;epiteldeki bozulma daha çok invazyon ve bariyerdir;epiteldeki bozulma daha çok invazyon ve

inflamasyon demektir.

 Epitel hücreleri tarafından antimikrobiyal peptitler Epitel hücreleri tarafından antimikrobiyal peptitler (defensinler) eksprese edilirler

(defensinler) eksprese edilirler

 Yine dişetinde nötrofil kaynaklı lizozomal Yine dişetinde nötrofil kaynaklı lizozomal antimikrobiyal peptitler salınırlar

antimikrobiyal peptitler salınırlar

 Bu antimikrobiyal peptitler epitel bariyerindeki konak-Bu antimikrobiyal peptitler epitel bariyerindeki konak- patojen ilişkisindeki sonucu belirler

patojen ilişkisindeki sonucu belirler

(28)



Epitel doğal immünitede aktif rol oynar, Epitel doğal immünitede aktif rol oynar,



Junctional ve sulkuler epitel bakteri ürünleri Junctional ve sulkuler epitel bakteri ürünleri ile karşılaştıklarında kemokin salgılarlar (IL- ile karşılaştıklarında kemokin salgılarlar (IL-

8),bunlar nötrofilleri çağırır 8),bunlar nötrofilleri çağırır



Eğer bakteriyel atak devam ederse hücresel Eğer bakteriyel atak devam ederse hücresel ve sıvısal infiltrat artarak devam

ve sıvısal infiltrat artarak devam

eder,inflamatuar hücreler gingivada daha eder,inflamatuar hücreler gingivada daha

büyük bir yer işgal eder.

(29)

 Nötrofiller koruyucudur!!!!!!!!Nötrofiller koruyucudur!!!!!!!!

 Ancak;Ancak;

 Aynı zamanda çok miktarda destrüktif enzim de salar Aynı zamanda çok miktarda destrüktif enzim de salar

 Ör:Ör:MMP ler;bunlar dokuya migre olur (MMP8,MMP9) MMP ler;bunlar dokuya migre olur (MMP8,MMP9) ve periodonsiyumun yapısal komponentlerini yıkmaya ve periodonsiyumun yapısal komponentlerini yıkmaya

başlar başlar

 Ayrıca lizozomal enzimler,sitokinler,reaktif oksijen Ayrıca lizozomal enzimler,sitokinler,reaktif oksijen türleri (ROS) salar, bunlarda ileri doku yıkımlarına türleri (ROS) salar, bunlarda ileri doku yıkımlarına

sebep olur.

(30)



Nötrofillerin hiperaktivitesi ise bu ürünlerin Nötrofillerin hiperaktivitesi ise bu ürünlerin aşırı üretimine neden olur

aşırı üretimine neden olur



Sonuçda fibroblastlar dejenere olur,tamir Sonuçda fibroblastlar dejenere olur,tamir kapasitesi azalır,cep derinleşir,epitel

kapasitesi azalır,cep derinleşir,epitel apikale migre olur,

apikale migre olur, Cep oluşuyor! Cep oluşuyor!



Bu durumda cepdeki bakteri asla tamamen Bu durumda cepdeki bakteri asla tamamen elimine olamaz,çünki yıkım devam

elimine olamaz,çünki yıkım devam etmektedir.

etmektedir.

(31)

Alveoler kemik yıkımı Alveoler kemik yıkımı

 İnflamasyon alveoler kemiğe ulaşınca osteoklastik İnflamasyon alveoler kemiğe ulaşınca osteoklastik kemik rezorpsiyonu oluşur.

kemik rezorpsiyonu oluşur.

 Bu da bakteriyel invazyona koruyucu mekanizma Bu da bakteriyel invazyona koruyucu mekanizma olmasına rağmen,dişde mobilite ve diş kaybı olabilir.

olmasına rağmen,dişde mobilite ve diş kaybı olabilir.

 Alveoler kemik kaybı periodontal ligament yıkımıyla Alveoler kemik kaybı periodontal ligament yıkımıyla birlikte olur

birlikte olur

 İki kritik faktör kemik yıkımında rol alır:İki kritik faktör kemik yıkımında rol alır:

 1.1.Gingival dokudaki inflamatuar mediyatörler kemik Gingival dokudaki inflamatuar mediyatörler kemik rezorpsiyonu oluşturan pathwayi aktive edecek yeterli rezorpsiyonu oluşturan pathwayi aktive edecek yeterli

konsantrasyonda olmalı konsantrasyonda olmalı

 2.2.İnflamatuar mediyatörler alveoler kemiğe kritik İnflamatuar mediyatörler alveoler kemiğe kritik uzaklıkta penetre olmalı

uzaklıkta penetre olmalı

(32)



Histolojik olarak alveoler kemik üzerinde Histolojik olarak alveoler kemik üzerinde infiltre olmayan 0,5-1 mm lik konnektif infiltre olmayan 0,5-1 mm lik konnektif

doku vardır;



cep içindeki bakteri ile kemik arasındaki cep içindeki bakteri ile kemik arasındaki

mesafe 2,5 mm olduğu zaman rezorbsiyon mesafe 2,5 mm olduğu zaman rezorbsiyon

durur

(33)



Osteoklastlar Osteoklastlar çok çekirdekli osteoklast çok çekirdekli osteoklast progenitörlerinden ve makrofajlardan progenitörlerinden ve makrofajlardan

oluşurlar.



Proinflamatuar sitokinlerle ve diğer Proinflamatuar sitokinlerle ve diğer mediyatörlerle stimüle edilirler.

mediyatörlerle stimüle edilirler.



Osteoklastik kemik rezorpsiyonun Osteoklastik kemik rezorpsiyonun



IL-1 IL-1 β β , TNFalfa, IL-6, PGE2 gibi mediatörler , TNFalfa, IL-6, PGE2 gibi mediatörler tarafından aktive edilir.

tarafından aktive edilir.

(34)

Reseptör aktivatör Nucleer Factor-k

Reseptör aktivatör Nucleer Factor-kββ ligand ve ligand ve osteoprotegerin

osteoprotegerin

 Kemik tunover’ını kontrol eden anahtar sistem:Kemik tunover’ını kontrol eden anahtar sistem:

 RANK/RANKL(Rankligand)/OPG(osteoprotegerin)sisRANK/RANKL(Rankligand)/OPG(osteoprotegerin)sis temdir

temdir

 RANK:RANK: Yüzey reseptörüdür,osteoklast Yüzey reseptörüdür,osteoklast

progenitörleri ve osteoklastlar tarafından eksprese progenitörleri ve osteoklastlar tarafından eksprese

edilir.

 RANKL: RANKL: Kemik iliği stromal hücreleri, osteoblastlar Kemik iliği stromal hücreleri, osteoblastlar ve fibroblastlar tarafından eksprese edilir,RANK’a ve fibroblastlar tarafından eksprese edilir,RANK’a

bağlanan ligand’dır.

 RANK-RANKL bağlanması,osteoklast RANK-RANKL bağlanması,osteoklast

diferansiasyonunu ve kemik rezorbsiyonunu diferansiasyonunu ve kemik rezorbsiyonunu

stimüle eder stimüle eder

(35)

OPG OPG ,RANK’a bağlanan diğer bir ,RANK’a bağlanan diğer bir liganddır.Kemik iliği stromal

liganddır.Kemik iliği stromal

hücreleri,osteoblast,osteoklast ve fibroblastlar hücreleri,osteoblast,osteoklast ve fibroblastlar

tarafından üretilir.

RANKL ve OPG, RANK’a bağlanarak hücresel RANKL ve OPG, RANK’a bağlanarak hücresel cevaba neden olurlar.

cevaba neden olurlar.

OPG-RANKL aktivitesi arasındaki denge kemik OPG-RANKL aktivitesi arasındaki denge kemik turnoverini düzenler.

turnoverini düzenler.

(36)

 IL-1beta ve TNFalfa RANKL ve OPG IL-1beta ve TNFalfa RANKL ve OPG ekspresyonunu regüle eder

ekspresyonunu regüle eder

 Bu sitokinlerin artmış miktarı ve T Bu sitokinlerin artmış miktarı ve T hücrelerindeki artış RANK üzerinden hücrelerindeki artış RANK üzerinden

osteoklast aktivasyonuna, bunun sonucunda osteoklast aktivasyonuna, bunun sonucunda da alveoler kemik rezorpsiyonuna sebep olur.

da alveoler kemik rezorpsiyonuna sebep olur.

 Periodontitisde GCF de RANKL/OPG oranı Periodontitisde GCF de RANKL/OPG oranı yüksekdir

yüksekdir..

(37)

İnflamasyonun çözünmesi İnflamasyonun çözünmesi

 İnflamasyon savunma mekanizmasıdır;İnflamasyon savunma mekanizmasıdır;

 Aynı zamanda doku hasarı da yaparAynı zamanda doku hasarı da yapar

 İnflamasyonun çözünmesi ise homeostazis’in dönüşümü için gerekli İnflamasyonun çözünmesi ise homeostazis’in dönüşümü için gerekli aktif bir procesdir.

aktif bir procesdir.Bu durum bazı spesifik moleküller vasıtası ile olur:Bu durum bazı spesifik moleküller vasıtası ile olur:

 *Lipoxinler*Lipoxinler

 *Rezolvinler*Rezolvinler

 *Protektinler*Protektinler

 *Bunlar akut inflamasyonun çözünme fazında aktif olarak *Bunlar akut inflamasyonun çözünme fazında aktif olarak sentezlenirler.

sentezlenirler.

 *Anti-inflamatuardırlar*Anti-inflamatuardırlar

 *Nötrofil infiltrasyonunu inhibe ederler*Nötrofil infiltrasyonunu inhibe ederler

 *Kemoatraktandırlar,ancak inflamasyona neden *Kemoatraktandırlar,ancak inflamasyona neden olmazlar,

olmazlar,inflamatuar sitokin salınımını stimüle etmezlerinflamatuar sitokin salınımını stimüle etmezler

(38)

Lipoksinler Lipoksinler

 Çok düşük konsantrasyonda dahi yüksek potansiyelli Çok düşük konsantrasyonda dahi yüksek potansiyelli moleküllerdir.

moleküllerdir.

 Nötrofil kemotaksisini ve adezyonunu inhibe ederlerNötrofil kemotaksisini ve adezyonunu inhibe ederler

 Makrofajları inflamatuar cevap yayılımı oluşturmaksızın Makrofajları inflamatuar cevap yayılımı oluşturmaksızın apoptotik hücre kalıntılarını fagosite etmesi için uyarır apoptotik hücre kalıntılarını fagosite etmesi için uyarır IL-1beta proinflamatuar sitokin olmakla

IL-1beta proinflamatuar sitokin olmakla birlikte,lipoksin ekspresyonunu da

birlikte,lipoksin ekspresyonunu da uyarır,inflamasyonun rezolüsyonunu uyarır,inflamasyonun rezolüsyonunu düzenlemeye yardımcı olur.

düzenlemeye yardımcı olur.

(39)

Rezolvin ve protektinler Rezolvin ve protektinler

*Rezolvin Omega3 yağ asitlerindendir

*Antiinflamatuar ve immünoregülatör etkilidir

*Nötrofil infiltrasyonunu,migrasyonunu ve

proinflamatuar mediyatör salınımını inhibe eder proinflamatuar mediyatör salınımını inhibe eder

*Endojen pro-resolving

moleküller(lipoxin,resolvin,protektin) inflamasyonu moleküller(lipoxin,resolvin,protektin) inflamasyonu

kapatan fren sistemi olarak görev yapar.

 Rezolvinler periodontal hastalıkda yeni tedavi Rezolvinler periodontal hastalıkda yeni tedavi yaklaşımı olmaya adaydır

yaklaşımı olmaya adaydır

(40)

Periodontal Pathogenezde immün cevap Periodontal Pathogenezde immün cevap Periodontal sağlığın devamı için immün sistem Periodontal sağlığın devamı için immün sistem

esasdır ve periodontal patojenlere konak esasdır ve periodontal patojenlere konak

cevabının merkezidir cevabının merkezidir

Bununla birlikde immün cevap

Bununla birlikde immün cevap uygun uygun olmayan

olmayan,,kalıcı veya bazen aşırı ise periodontal kalıcı veya bazen aşırı ise periodontal hastalıkda olduğu gibi hasar verici inflamatuar hastalıkda olduğu gibi hasar verici inflamatuar

cevap devam edebilir cevap devam edebilir

(41)

 İnnat (doğal) immünitenin oluşmasında patojenik İnnat (doğal) immünitenin oluşmasında patojenik mikroorganizmanın tanınması ve etkili hücrelerin mikroorganizmanın tanınması ve etkili hücrelerin

(Ör:nötrofil)ve moleküllerin (ör:kompleman sistemi) (Ör:nötrofil)ve moleküllerin (ör:kompleman sistemi)

seçilmesi esasdır.

 Doğal immünite çok çeşitli sitokin,kemokin ve hücre Doğal immünite çok çeşitli sitokin,kemokin ve hücre yüzey reseptörleri vasıtası ile yönetilir ve doğal

yüzey reseptörleri vasıtası ile yönetilir ve doğal

immünitenin stimülasyonu sonucu enflamasyon oluşur.

 Eğer doğal immün cevap enfeksiyonu elimine etmede Eğer doğal immün cevap enfeksiyonu elimine etmede başarısız olursa adaptif immünitenin efektör hücreleri başarısız olursa adaptif immünitenin efektör hücreleri

(lenfositler) aktive olurlar.