POLİTİKA VE ÖTESİ
___
MEHMED KEMAL_______,
Bir
Y ıld ız K a y a r k e n
S
ab ah a ttin Al!, E d re m lt'd e k ! « ip tid aî» o k u lu n u b itirin c e su bay o k u lu n a g irm e k istiy o r. B a b a s ın ın p a ra sa l durum u iyi d e ğ ild ir, a s k e ri o k u ld a p a ra s ız y a tılı o k u y a c a k tır. A n c a k H a life 'n in b u y ru ğ u ile o y ıl a s k e ri o k u lla ra ö ğ re n ci a lın m a s ı y a s a k la n ıy o r. B u n u n ü ze rin e S a b a h a ttin , B a lık e s ir Ö ğ re tm e n O k u lu ’ na y a z ılıy o r. Y ıl, 1921'dir.B u o ku ld a iken, b a ş ın a b ir ö rtü , s ır tın a b ir yeld irm e g e ç ile re k K ız Ö ğ re tm e n O k u lu 'n u n v e rd iğ i m ü sa m e re y e g iz lic e gidiyor. M ü sa m e re y l iz liy o r am a, onu ç e k e m iy e n b ir a rk a d a ş ı S a b a h a ttin ’i ih b a r ediyor. O k u l y ö n e tim i ko v u ştu rm a ya g e çiyo r. B u yü zd e n o k u ld a n k o v u la c a ğ ım sa n a n S ab ah a ttin , c a n ın a k ıy m a y a k a ra r v eriyo r. A rk a d a ş ı N a c i’ye, «K ard eşim N a c i b e n i / K o v a c a k la r m e k te p ten.» diye b ir m ektup b ıra k a ra k , b e lin e b ir İp sa rıy o r, b a h çed eki b ir a ğ a c ın a ltın a otu ru yor. D uru m u n ö b e tçi ö ğretm en e an la ta n N a c i, a rk a d a ş ın ı ö lü m d e n k u rta rıy o r am a, S a b a h a ttin a rtık B a lık e s ir'd e d u ru c u d e ğ ild ir. B a ş ka b ir o k u la gitm ek istiyor.
İstanbu l E rk e k Ö ğ retm en O k u lu 'n a İb ra h im A la a d - d ln ' (G ö v sa ) in y a rd ım ı ile g iriy o r. D em ek y ıl, 1925 fila n dır. B iz bu o k u la E rk e k Ö ğ re tm e n O k u lu d iy o ru z am a, o y ılla rd a , orada, ö ğ re n ci mİ, ö ğretm en m i o ld u ğ u n u b il m e d iğ im iz M a lik A k s e l «Bezm l A le m V a lid e S u lta n is i» diyor. B e zm i A le m V a lid e S u lta n is i, C a ğ a lo ğ lu 'n d a , B e sim Ö m e r P a şa 'm n F ra n s ız b iç im in d e y a p ılm ış p a n c u rlu k o n a ğ ın ın k a rş ıs ın a dü şm ekted ir.
B esim Ö m er P a şa , k o n a ğ ın ın p e n c e re sin d e n b a k a r ken, o ku lu n d a m ın d a b ir u y u rg e z e rin d o la ş tığ ın ı gö rü r. O k u la h a b e r sa la ra k , d a m d a b ir u yu rg e z e rin d o la ş tığ ın ı b ild irir. N ö b e tçi öğre tm e n ler, u y a n a n ö ğ re n c ile r d a m a ü şü şü rle r. G e rçe k te n d am d a b iri g e zm e kte d ir. T e la ş İçin de le rke n b ir ö ğ re n c i şö y le der:
«H ocam , m erak etm eyin. O her z c m a n b ö y le yap ar. S a b a h la rı e lin e kalem , k â ğ ıt a lır d a m d a d o la şır. İster s e n iz ya n m a gideyim .»
«Am an olm az, uyan d ırm ayın !»
U yu rg e ze r, y a v a ş y a v a ş m e rd iv e n le rd e n İner, d o ğ ru c a yem e kh a n e ye u za n ır. D uru m o k u l m ü dü rü n e b ild iri lir. M ü d ü r ve e d e b iyat öğ re tm e n i A li C a n ip Y ö n tem , ö ğ re n c iy i k a r ş ıla rın a a lırla r, onu ü rkü tm ed en ö ğüt v e rir ler. B ö y ie c e o la y ka p a n ır.
Bu a ra d a A li C a n ip Y ö n te m 'in de A b d ü lh a k Ş in a s l H is a r la k a rd e ş o ld u k la rın ı s ö y liy e llm S o y a d la rı a y rı o l du ğ u için ben b ilm iyo rd u m . B u n u Y a k u p K a d r l’n ln b ir y a z ıs ın d a n ö ğren dim . A li C a n ip 'i ta n ım a d ım am a, A b d ü l h a k Ş in a s i’yi d e lik a n lılık y ılla rım ız d a ta n ıd ım . A n k a r a ' da Ö zen, K u tlu g ib i B u lv a r k a h v e le rin e g e lir, N u ru lla h A ta ç 'la y a re n lik ederdi. O n u n b ir gün « Fah lm ve Biz», « C a m lıc a 'd a k i E n işte m iz» gib i k ita p la rı y a z a c a ğ ın ı ırnı- m azdım . S e s s iz , titiz, k im s e y le k o n u şm a z , b ir k ıy ıd a otururdu.
U y u rg e ze r ö ğ re n cin in S a b o h a ttln A li old u ğ u n u , «İs ta n b u l’un O rta sı» a d lı a n ıla r k ita b ın d a M a lik A k s e l a n latıy o r. D ah a n e ler a n la tm ıy o r, onun tiy a tro m e ra k ın ı, b irlik te A lm a n y a 'y a g ittik le rin i de s ıra lıy o r.
B ezm i A le m V a lid e S u lta n is i öğre tm e n o k u lu o ld u k tan so n ra , o k u lu n m erm er h a vu zu ö n ü n d e o tu ru rla rk e n , b ir gün S a b a h a ttin A li, A li C a n ip beye so ru yo r:
«H ocam , gü zel y a zı n a s ıl y a z ılır? » « Ç o k ç a lış m a k lâ z ım , ço k...»
S a b a h a ttin A li, M a lik A k s e l’e göre, e d e b iyat k a d a r tiy a tro ve o rta o y u n u n a da m era k lıd ır. O y ılla rd a Ertuğ- ru l M u h sin ve a rk a d a ş la rı ile A ltın k u m 'd a b ir oyun da s e rg iliy o rla r. O k u l ta tilin d e S a b a h a ttin , g e z ic i tiy a tro k u m p a n y a la rın a k a tılır, ken t kent A n a d o lu ’yu d o la şırm ış . K u m p a n y a k ız o yu n cu b u la m a d ığ ın d a n B a la tlı Y ah u d i k ız la r ı ile b irlik te g e ziy e ç ık a rm ış . B ir gü n b ir k a s a b a da oyu n o y n u y o rla rm ış. S e y irc ile ri hep b e n ze r k iş ile r o lurm uş. S e y irc ile r de, o y u n c u la r k o d a r oyu n u e zb e rle m işler;
«Aha, k ız şim d i tü rkü s ö y liy e c e k , s o n ra a ğ la y a c a k ... A rd ın d a n b ir h e rif g e le ce k , zo rin e n k ız ı k a ç ır a c a k ... Ö te ki h e rif g e le ce k , o n a ta b a n c a ç e k e ce k ...»
O y ılla rd a M illi E ğ itim B a k a n ı, g e n ç y a ş ta ölen, M u sta fa N e c a ti’dir. Ü lk e n in B a tı'y a y ö n e lm e si İsteniyor. O n u n iç in A v ru p a 'y a b o lc a ö ğ re n c i g ö n d e riliy o r. Ö ğ re t m en O k u lu ’ n dan B e rlin — P o ts d a m ’a y a b a n c ı d il ö ğ re n m ek ü ze re g ö n d e rile n le r a ra s ın d a S a b a h a ttin A li de vardır.
D a h a tren e bin m e de n v e rile n ö d e n e ğ i y u rtta yiyen S a b a h a ttin A li’dir. O n u n iç in a r k a d a ş la rı b irin c i m ev k id e g id e rle rk e n ö ü ç ü n c ü m ev k id e y o lc u lu k e tm ektedir. D u r
m a k s ız ın k o n d ü k tö rd e n g iz ilc e a rk a d a ş la rın ın y a n ın a g it m ektedir. K o n d ü k tö r g e ld iğ in d e k a ç ıp e sk i y e rin e d ö n m ektedir. S o n u n d a k o n d ü k tö r d a y a n a m ıy o r, b avu lu n u s ırtla y ıp b irin c i m evkiye g e tiriy o r. A rk o d a ş la rı so n u n d a ü stün ü ta m a m la y a ra k b ile tin i ü ç ü n cü d e n b irin c iy e ç e v irtiy o rla r. Y o lb o y u S a b a h a ttin 'in a n la ttığ ı fık ra ve ö y kü
le rd en ç o k h o ş la n ıy o rla r.
Ö ğ re n c i ö d e n e ğ i S a b a h a ttin ’e h iç b ir za m a n yetm e m iştir. H ani öğre tm e n ö d e n e ğ i o ls a o y e te c e k m i? O da y etm iy ece ktir. Ç ü n k ü h ep ce b in d e o la n d a n ço ğ u n u h a r c a m ış tır. A ltın b ir do lm a k a le m i varke n , b e ğ e n d iğ i bir İk in c isin i a lm ış tır, a ltın b ir s a a ti varke n , o n a b ir a ltın k ö ste k u ydu rm u ştu r. Ç e rç e v e s iz g ö zlü ğ ü ise hep o ltın s a p lıd ır.
Ö ğ re n c ile r b ir gün b a n k a y a p a ra a lm a y a g id iyo rla r. S a b a h a ttin ’ e g ö z le ri ilişe n m e m u rla r g ü lm ekten m a s a la rın a ltın a g iriy o rla r. S a b a h a ttin ’ in b a ş ın d a m elon b ir şa p k a v a rd ır, bu ş a p k a y ı o y ılla rd a y a ln ız Ş a rlo g iy m ektedir. M e lo n ş a p k a y ı tu h a flık o lsu n diye değil, h o şu na g ittiğ i iç in a lm ış tır.
Y a b a n c ı d il o k u lu n d a iken , H a k e a d lı ö ğ re tm e n leri iki s a a t g e ç ge lir. S ın ıfta b ir g ü rü ltü b a şla r. B ir de b a k a rla r ki S a b a h a ttin du rd u k yere b a y ılm ış tır. K o lo n y a g e tirirle r, su s e rp e rle r, e lle rin i o v a rla r. S a b a h a ttin a y ı lır, ö ğ re n c ile rd e n biri:
« B akın , gen e b a y ıla ca k .» der.
S a b a h a ttin y en id e n ş a k k a d a k b a y ılır. A y ıld ığ ın d a , « R ica ederim , b a n a böyle şa k a yap m ayın !» der.
D e rsle re önem v erm e zm iş g ib i g ö rü n ü rse de, ö ğ re t m en in ta h ta b a ş ın d a y a p tığ ı y a n lış la r ı d ü zeltm ekte n ö ze l bir k e y if alır. E n y a k ın a rk a d a ş ı F ü lü tç ü N u ru lla h (T a şk ıra n o la c a k i’dır. A lm an la r:
«S izd e ra d yo v a r m ı?» d iy e so ra rla r. «Var elbette, hem de p e tro lle İşler.»
S a b a h a ttin p e tro lle işle y e n ra d y o n u n e k z o s b o ru su n d a n d u m a n la rın n a sıl ç ık tığ ın ı a n la tm a k la bitirem ez. P e t ro lle işle y e n ra d y o s ö y le n tisi hem en o rta lığ a y a y ılır. S ö y le ş in e g e liş m iş b ir ü lken in in s a n la rın ın b ö y le sl s a f o lu şu o n la rı ç o k e ğ le n d irir.
O k u ld a b ir A lm a n ö ğ re n ci, «Şu p a ra z it T ü rk le rd en k u rtu la lım , o n la rı kovalım .» der. S a b a h a ttin , yerin de n fırla r, «S özü n ü g e ri a li...» der. «D evletim iz, b izim İçin h ü k ü m e tin ize dü n ya k a d a r p a ra ödüyor.» A lm an ö ğ re n c i sö z ü n ü g e ri a lm a y ın c a , to k a tı y a p ış tırır. B ir to k a t yü zü n d en A lm a n y a ’dan g e ri dö n m ek zo ru n d a kalır.
S o n ra s ı, A y d ın tu tu k la m a sı, S in o p c e za e vid ir. Ünü, b e ş on y ıl b ir y ıld ız g ib i p a rla r. R e sm i g ö rü şle te rs d ü ştü ğ ü n d e, b iliy o rsu n u z, B u lg a r s ın ırın d a b ir a|an e liy le öld ü rü lü r.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
