Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2000
MUKOGiNGiVAL OPERASYONLAR SONRASI DiŞ VE DiŞETi KANLANMASININ
LASER DOPPLER FLOWMETRY iLE 3 AYLIK TAKiBi
(4 OLGU NEDENiYLE)
Yrd. Doç. Dr İsmail MARAKOĞLU*, ÖZET
Dişeti çekilmesi sonucu açıkta kalan kök yüzeyleri aşırı duyarlılık ve estetik problemlere yol açabilir. Bu nedenle çeşitli mukogingival operasyonlarla açık kök yüzeyleri kapatılarak ya-pışık dişeti miktarı artırılırken estetik problemlerde giderilmeye çalışılır. Tıpta dokuların kanlanmasının ölçülmesinde kullanılan Laser doppler flowmeter (LDF) cihazı son yıllarda dişhekimliğinin her alanında diş ve dişeti kanlanmasm değerlendirilmesinde yeni bir teknik olarak kullanılmaktadır,
Bu makalede; dişeti çekilmesinin tedavisi ve yapışık dişeti bandı oluşturmak amacı ile yapılan iki Serbest Dişeti Greffl (SDG) ve iki Laterale Kaydırlan Flep (LKF) operasyonu sonrası diş ve dişetinde oluşan kanlanmanın LDF yöntemi ile değer-lendirildiği dörtolgu sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler:Serbest Dişeti Grefti, Laterale
Kaydı-nlan Flep, Laser Doppler Flowmetry
Dt. Hülya ÇAKMAK*, Dt. Aysun AKPINAR* SUMMARY
Denuded root surfaees due to gingival reeession mayeasue hypersensitivity and esthetie problems. For this reason esthetie problems are solved during whieh amount of altaehed gingiva is inereased via closing denuded root surfaees with various mueogingival operation. In reeent years LDF is being used as a new teehnique in assesment of tooth and gingival blood flow in dentistry.
In this article tooth and gingival blood flow for patients re-eeived gingival reeession treatment and in order to make altae-hed gingiva operated with two Free Gingival Autograft and two Lateral Sliding Flap assessed with LDF.
Key words: Free Gingival Autograft, Lateral Sliding Flap,
Laser Doppler Flowmetry
GiRiŞ
Dişeti çekilmesi dişeti pozisyonunun apikale yer değiştirmesi dolayısıyla kök yüzeyinin açığa çıkması olarak tanımlanabilir.11 Marjinal dişeti çe-kilmesinin başlıca 2 sebebinin plağın indüklediği periodontal enflamasyon ve fırçalamaya bağlı
trav-ma olduğu kabul edilir.12 Aynı zamanda okluzal
travma, bazı zararlı alışkanlıklar (kalem ısırma, tır-nak yeme vs.), dişteki morfoljik anomaliler,dişin malpozisyonu, periodontal cerrahi, bitişik dişlerin çekimi sonucunda da lokalize dişeti çekilmeleri gözlenebilir. Çekilme sonucu açıkta kalan kök yü-zeyleri hipersensivite ve hasta için estetik problem-lere yol açabilir ve çeşitli mukogingival operasyon-larıyla açık kök yüzeyleri kapatılarak yapışık dişeti miktarı arttırılırken estetik problemlerde gideriImeye
çalışılır.1,11 Mukogingival cerrahi operasyon
yöntemlerinden olan laterale kaydırılan flap (LKF) operasyonu periodontal tedavide keratinize ve ya-pışık dişetini arttırmak ve lokalize dişeti çekilmele-rini kapatmak amacıyla Gruf,e ve Warren (1956) tarafından geliştirilmiştir. 5,6,13 Bu teknik mukogingi-val birleşime kadar tam kalınlık flebin kaldırılmasını kapsarken Slattleno (1964), Pfeifer& Heller (1971) verici bölgede dişeti çekilmesini önlemek amacıyla
bu tekniği modifiye ederek yarım kalınlık flep
yapılmasını ortaya atmıştır. 8,13
* C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Periodontoloji AD.
Diğer bir mukogingival cerrahi operasyon olan Serbest Dişeti Grefti (SDG) periodontal ope-rasyonlar içerisinde sonucunun en doğru olarak tahmin edilebildiği bir uygulamadır. 9 SDG'de trans-plantlar sıklıkla palatal mukozadan alınır ve alveo-ler mukozaya transplantasyon sonrası gingival ve palatal yumuşak dokuların orijinal yapılarını muha-faza ettiği gözlenmiştir. 8, 12
LDF kan akımındaki değişiklikleri ölçebilen noninvaziv güvenilir bir metod olarak gösterilmiştir. Bu özelliği ile LDF mukogingival operasyonlar son-rası iyileşmenin takibi ve erken vasküler değişiklik-lerin zamanında değerlendirilmesinde kullanılabilir. LDF ilk kez Riva ve ark. 'ları tarafından (1972) tav-şan retinasındaki kan akımını ölçmek amacıyla ge-liştirildi. O günden bugüne birçok dokudaki kan akımını ölçmek için kullanılmaktadır.Başlangıçta LDF kayıtları deri grefti uygulamalarını takiben kan dolaşımının saptanmasında kullanıldı. (Baggett ve
ark. tarafından 1985).17 Oral dokularda kan akım
çalışmaları için ilk LDF kullanımı ise De Rijk ve ark. iledir.18 LDF dokuda 0,5-1 mm derinlikteki kırmızı kan hücrelerinin hareketlerini ölçebilir. 2,10,17
Cihaz maksimum sensitiviteye ortalama 0,6 mm de- rinlikte sahiptir.(Nilsson ve ark. 1980, Öberg ve ark. 1984).10 Ayrıca pulpal kan akımı da cihazın ölçüm derinliğinin yaklaşık 1 mm olmasına rağmen non-
C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000
invaziv olarak klinikte LDF yoluyla ölçülebilir. (Gazelius ve ark. 1986,1988, Olgart ve ark. 1988,
Kim 1990).7,20,21 Bu makalede, 2 hastada açık kök
yüzeyinin kapatılması amacıyla yapılan LKF ope-rasyonu, 2 hastada ise yapışık dişeti bandı oluştur-mak için uygulanan SDG operasyonu sonrası diş/dişeti kanlanmasının LDF cihazıyla üç aylık ta-kibini içeren 4 ayrı olgu sunulmuştur.
OLGU 1
55 yaşında M.A. isimli bayan hasta alt sol 1 nolu dişteki lokalize dişeti çekilmesi ve açık kök yüzeyine bağlı oluşan hassasiyeti n tedavisi ama-cıyla CÜ Dişhekimliği Fakültesi Periodontoloji AD'na başvurmuştur. Alınan anamnezinde herhangi bir sistemik hastalığının olmadığı ve yılda iki kez düzenli olarak dişhekimine gittiği saptanmıştır. Ağız içi muayenede alt çene ön bölgede vestübül sulkusun çok sığ ve sol 1 nolu dişin bukkal yüze-yinde gözlenen ortalama 3 mm'lik dişeti çekilmesine bağlı olarak mukogingival stress oluştuğu, mo-biliteninse normal seviyelerde (periotest değeri9) olduğu gözlenmiştir. Dişeti çekilmesi Miller'in sınıf-lamasına göre sınıf II olarak tanımlanmıştır.
Periodontal
tedavi:
Hastaya diştaşı temizli-ği, polisaj ve ağız hijyen motivasyonunu içeren başlangıç periodontal tedavi yapıldı ve aynı seansta hastadan aljinatla alt çene ölçüsü alındı. Alt çene ölçüsünden elde edilen alçı model üzerinde öl-çümlerin hep aynı referans noktasından yapılmasıamacıyla bir akrilik stent ve LDF ölçümlerinde probun stabilizasyonu için ayrıca LDF prob çapının genişliğindeki ortodontik teller kullanılarak akrilik stent hazırlandı. Hastadan Plak indeksi (MOH), Nowicki'nin Kanama zamanı indeksi (KZİ), Sondlama cep derinliği (SCD), Ataşman seviyesi (AS), Dişeti çekilme miktarı (DÇM), LDF diş ve dişeti ölçümlerinin operasyondan önce, 20. gün ve 3. ayda tekrarlanması ve ayrıca operasyondan sonraki 10. günde sadece LDF ölçümlerinin alınması planIandı. Ölçümler band genişliği 20 Hz-20 KHz ve prob ucu çıkış gücü 1 mw olan bir Laser Doppler Flowmeter cihazı (Periflux 4001 Master, Perimed AB. Sweden) ile yapıldı. Makalede anlatılan diğer üç olguya da aynı işlemler tekrarlandı.Başlangıç periodontal tedavi sonrası dişeti çekilmesinin olduğu bölgede açık kök yüzeyini kapa-tarak hassasiyeti gidermek için komşu yapışık dişetininde yeterli olduğu gözönünde bulundurularak LKF operasyonunun yapılmasına karar verildi.
Operasyon bölgesinde yeterli anestezi elde edildikten sonra açık kök yüzeyinin etrafında dişeti kenarını veya cebi elimine eden insizyonlar yapıldı ve periosta zarar vermeden yumuşak doku uzak-laştırıldı. Daha sonra kök yüzeyi düzleştirmesi yapıl-dı. Verici bölgede flep hazırlamak için hazırlanan
alı-CiLT: 3, SAYI: 1
cı bölgenin 1,5-2 katı genişliğindeki bir mesafeden serbest dişeti kenarından başlayan mukogingival birleşime uzanan vertikal insizyon yapıldı.Verici sahadan tam kalınlık olarak kaldırılan flep alıcı bölge üzerine kesikli sütur (4-0) ile dikildi. Greft üzerine belirli bir süre basınç uygulandıktan sonra aliminyum foli yerleştirilip üzeri periodontal pat ile kapatıldı ve hastaya klorheksidin gargarası verildi. Operasyondan 1 hafta sonra periodontal pat ve süturlar alındı ve hasta düzenli aralıklarla kontrole çağrıldı ve bu arada ölçümler yapıldı.
(Tablo 1) Operasyon sonrası greft bölgesinde iyileş- me problemsiz gerçekleşti. 3 ay sonunda ,ope-rasyon bölgesinde yeterli yapışık dişeti bandının oluştuğu dişeti çekilmesinin 2 mm kapandığı ve hastanın hassasiyetinin azaldığı gözlendi. LDF diş ölçüm değerlerinde 10. günde bir artış ve sonra-sında belirgin bir azalma izlendi. Dişeti ölçüm de-ğerleri ise devamlı bir azalma gösterdi.
LKF preop 10.gün 20.gün 3.ay PI 2 2 2 KZI 0 0 0 SCD 1 1 1 AS 5 4 4 DÇM 3 1 1 LDF diş 14,32 29,71 16,12 7,70 LDF dişeti 250,04 67,08 17,21 16,30 Tablo-1 Altsol 1 nolu dişin klinik ve LDF
ölçüm değerleri
OLGU 2
32 yaşında AK isimli bayan hasta alt sağ 1 nolu dişteki mobilite ve lokalize dişeti çekilmesine bağlı kök hassasiyetinin tedavisi amacıyla kliniğimize başvurmuştur. Alınan anamnezde herhangi bir sistemik hastalığının bulunmadığı saptanmıştır. Yapılan ağız içi muayenede sağ 1 nolu dişte varolan yüksek mobilite için (periotest değeri 24) herhangi bir okluzal travma hikayesi veya başka bir sebep bulunamamıştır. Ayrıca sağ alt 1 nolu dişte dişeti çekilmesinin mukogingival birleşimi geçmesi nedeniyle Miller'in sınıflamasına göre sınıf II dişeti çekilmesinin olduğu saptanmıştır
.
Periodontal tedavi: Operasyon öncesi
dişte varolan mobiliteyi (periotest değeri 24) azaltmak için dişler lingualden ortodontik telle splintlendi (periotest değeri 5). Ağız hijyeni istenilen düzeye getirildikten sonra ön bölgedeki lokalize çekilmeyi kapatmak ve yeterli yapışık dişeti oluşturmak için Laterale Kaydırılan Flep operasyonu yapılmasına karar verildi.
C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000
Operasyon sırasında alıcı bölgenin hazır-lanması, greftin verici bölgeden alınması ve posto-peratif bakım olgu 1'dekine benzer şekilde yapıldı. iyileşme problemsiz gerçekleşti. Operasyon bölge-sinde başlangıçta varolan 4 mm'lik dişeti çekilme-sinin 3 ay sonunda 2 mm kapandığı ve yapışık di-şeti bandının oluştuğu gözlendi. LDF diş ölçüm de-ğerleri olgu 1'dekine benzer şekilde 10. Günde bir artış sonrasında azalma gösterirken, dişeti ölçüm değerleri 10. günde artış ve sonrasında azalma gösterdi. (Tablo 2) LKF preop 10.gün 20.gün 3.ay PI 2 1 3 KZI 0 0 0 SCD 2 1 2 AS 8 7 7 DÇM 4 2 2 LDF diş 6,54 9,75 7,4 5,56 LDFdişeti 37,82 148,68 134,00 66,56
Tablo- 2 Alt sağ 1 nolu dişin klinik ve LDF ölçüm değerleri
OLGU 3
34 yaşındaki S.A. isimli bayan hasta kliniği-mize alt üst keserlerde yaygın dişeti çekilmesi ve yüksek derecedeki mobilitenin tedavisi amacıyla başvurmuştur. Yapılan ağız içi muayenede dişetle-rinde enflamasyon, alt keserlerde interdental papil yüksekliğindeki aşırı azalma ile birlikte görülen mu-kogingival birleşime kadar uzanan dişeti çekilmeleri (Miller'in sınıflamasına göre sınıf 3) ve dişlerde yüksek mobilite değerleri(alt sağ 1 nolu diş için 33, alt sol 1 nolu diş içinse 34 periotest değeri) tespit edilmiştir.
Periodontal tedavi:
Başlangıç periodontaltedavi sonrası alt sağ sol 1 nolu dişleri kapsayan bölgede dişetinin arttırılması amacıyla Serbest
Di-şeti Grefti operasyonunun yapılmasına karar
veril-di. Operasyon öncesi dişlerde gözlenen yüksek mobilite değerlerini azaltmak amacıyla alt ön dişler lingualden kanin-kanin arası splintlendi. Splint son-rası alt sağ 1 nolu diş için 6, sol 1 nolu diş için 4 periotest değeri elde edildi.
Operasyon bölgesine anestezi yapıldıktan sonra alıcı yatağın hazırlanmasına geçildi. Muko-gingival birleşim boyunca yapılan insizyon sonrası kemik üzerinde ince bir tabaka bağ dokusu ve pe-riost bırakacak şekilde apikale doğru keskin disek-siyon yapılarak yatak hazırlandı. Greft dokusunun ise palatinal mukozadan elde edilmesine karar ve-rildi.Palatinal mukozadan alınan greft alıcı sahaya süture (4-0) edildi. Greftin alıcı yatağa adaptasyonu
CiLT: 3, SAYı: 1
için greft üzerine bir süre basınç uygulandıktan sonra alimunyum foli yerleştirilip periodontal pat ile kapatıldı. Diğer olgularda olduğu gibi hastaya klor-heksidin gargarası. verildi. Periodontal pat ve sütur-ler bir hafta sonra alındı. Hasta üç ay süresince ta-kip edildi ve ölçümler yapıldı (Tablo-3 ve 4). 3 ay sonunda operasyon bölgesinde yapışık dişeti mik-tarının arttığı 1 mm'lik kapanmanın sağlandığı göz-lendi. LDF diş değerleri aynı şekilde 10. Günde artış ve sonrasında azalma gösterdi. Dişeti değerleri sol 1 nolu diş için 10. günde değişmezken 20. günde bir azalma ve sonrasında 3. ayda 20. güne göre bir artış göstermiştir. Sağ 1 nolu dişin dişeti değerleri 10.günde başlangıç değerine göre bir azalma, 20. günde artış ve 3. ayda ise tekrar azalma gösterdi.
SDG preop 10.gün 20.gün 3.ay PI 1 2 2 KZI O 1 O SCD 3 2 1 AS 7 7 6 DÇM 5 5 4 LDF diş 3,19 ,42 4,36 2,50 LD F dişeti 57,76 1157,76 41,29 62,35
Tablo3- Alt sol 1 nolu dişin klinik ve LDF
ölçüm değerleri SDa preop 10.gün 20.gün 3.ay PI 1 2 2 KZI O 1 O SCD 3 2 1 AS 7 5 5 DÇM 5 5 4 LDF diş 3,80 6,02 5,34 2,20 LDFdişeti 57,99 53,30 91,53 79,36
Tablo4- Alt sağ 1 nolu dişin klinik ve LDF ölçüm değerleri
OLGU 4
41 yaşında M.A. isimli bayan hasta sağ 1 nolu dişteki mobilite ve lokalize dişeti çekilmesinin tedavisi amacıyla kliniğimize başvurmuştur.Alınan anamnezde herhangi bir sistemik hastalığının bu-lunmadığı saptanmıştır. Yapılan ağız içi muayenede hastanın ağız hijyeninin kötü ve yüksek çürük insidansına sahip olduğu gözlenmiş, sağ alt 1 nolu dişin bukkal yüzeyinde ortalama 5 mm'lik dişeti çe-kilmesi nedeniyle oluşan mukogingival
stressgöz-lenmiştir. Ayrıca sağ 1 nolu dişteki yüksek mobilite
C.Ü. DiŞHEKiMLİGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000
hikayesi bulunamamış, alt ön keserlerde gözlenen hafif çapraşıklık ve varolan gingival inflamasyon dolayısıyla lokalize dişeti çekilmesinin oluştuğu düşünülmüştür.
Periodontal tedavi: Başlangıç periodontal
tedavi sonrası dişeti çekilmesinin olduğu bölgede yeterli yapışık dişeti genişliğinin elde edilmesi amacıyla diğer mukogingival operasyonlarda gö-zönünde bulundurularak Serbest Dişeti Grefti ope-rasyonunun yapılmasına karar verildi. Operasyon öncesi dişteki mobiliteyi azaltmak için dişler lingu-alden ortodontik telle splintlendi (periotest değeri 11) Operasyon bölgesinde yatağın hazırlanması, palatinal mukozadan greftin alımı ve yatağa yer-leştirilmesi Olgu 3'e benzer şekilde yapıldı. iyileşme süresince herhangi bir problemle karşılaşılmadı. Belirli aralıklarla yapılan ölçümlerle hasta 3 ay süresince izlendi. 3 ay sonunda yeterli yapışık dişeti bandının oluştuğu dişeti çekilme miktarının 5 mm'den 3 mm'e düştüğü gözlendi. LDF diş ölçüm değerleri diğer olgularda olduğu gibi 10. günde artış ve sonrasında azalma dikkati çekti. LDF dişeti ölçüm değerleri başlangıç ölçüm değerine göre 10 ve 20. günde azalma 3. ayda tekrar bir artış göster-di. (Tablo 5) SDG preop 10.gün 20.gün 3.ay PI 2 2 2 KZI 3 O 3 SCD 2 1 1 AS 7 7 7 DÇM 5 3 2 LDF diş 12,78 17,77 10,08 12,06 LDFdişeti 175,11 125,06 72,27 204,17
Tablo-5 Alt sağ 1 nolu dişin klinik ve LDF ölçüm değerleri
TARTIŞMA
Açık kök yüzeylerinin kapatılması amacıyla yapılan mukogingival operasyonlarda kök yüzeyinin avasküler yapısı greftin canlılığını koruyabilmesini engelleyebilir. 1 Erken vasküler değişikliklerin zamanında değerlendirilmesi oluşabilecek prob-lemleri önleyebilecek tedavi rejimine olanak sağla-yabilir. Bu yüzden LDF gingivada kan akım dinami-ğinin anlaşılmasında anahtar rol oynayabilir.19 SDG 'ni takiben iyileşmeye baktığımızda 3 aşama dikkati çeker (Oliver ve ark 1968). iyileşmenin ilk günlerini içeren (0-3. günler) başlangıç iyileşmede greft alıcı yataktan plazmatik sirkulasyonla beslenir. 2. aşama
olan revaskularizasyonda (2-11.gün) alıcı yatakla
greftlenen dokunun kan damarları arasında
anasto-CİLT: 3, SAYı: 1 mozlar 4-5. günlerde gözlenir. Greftin varolan kan damarlarında kan sirkulasyonu yeniden başlar. Daha sonraki dönem greftteki yoğun kan damarları ağı ile sonuçlanan kapiller profilerasyon ile karakterizedir ve bu revaskularizasyon aşamasının 10. gününde elde edilen LDF ölçümleri ile greftin kanlanmasının en yoğun olduğu dönem takip edilmeye çalışıldı. iyileşmenin son peryodu maturasyon aşamasında (11-42. günler) kan damarlarının sayısı giderek azalmaya başlar ve yaklaşık 14 qün sonra greftin vasküler sistemi nor-male döner. 1,5,8, 12, 13
Makalede SDG operasyonu yapılan Olgu 3'te elde edilen 10 ve 20. gün LDF dişeti ölçüm de-ğerlerine baktığımızda sol 1 nolu diş için 10. güne göre 20. gün LDF değerindeki azalmayı greftin kanlanmasının normale döndüğünü kabul ederek anlamlı bulurken buna zıt olarak greftini devamı di-ğer sağ 1 nolu dişin LDF dişeti ölçüm dedi-ğerinde bir artış gözlendi. Olgu 4 'te de aynı şekilde 10 ve 20. gün LDF dişeti ölçüm değerleri kıyaslandığında 20. günde bir azalma dikkati çekti.
Caffesse ve ark. ları3 LKF operasyonu sonrası
flebin revaskülarizasyonunu, flebi üç farklı bölgeye ayırarak defekt tabanı, flebin en koronal kısmı ve önceden varolan defektin ortası şeklinde in-celemişlerdir. 9. günde alınan örneklerde defekt ta-banındaki flepte vaskülarizasyon çevre dokulardan belirgin farklılıklar göstermemiştir. Bu bölgede flep yumuşak doku, kemik iliği, periodontal membrandan beslenir. Ayrıca flebin en kronal ve orta kısmında artan kapiller looplarla flebin dişe iyi adapte olduğu gözlenmiştir. 21. günlük örneklerde ise operasyon bölgesinde vaskülarizasyonun arttığı ve artık tam bir vasküler ağın kurulduğu saptanmıştır. Defektin orta kısmında yara kenarlarından karşıya geçen perfüze damarlar açıkça bu 21. günlük örneklerde izlenmiş ve periodontal membrandan Çıkan damarların sayısında artış görmüşlerdir. Olgu 2'de 3. aya göre 10 ve 20. gün LDF dişeti ölçüm değerlerinin daha yüksek bulunması Caffesse ve ark.'nın sonuçlarıyla paralellik gösterebilir. Fakat Olgu 1 'de bunun tersi sonuçlarla karşılaşıldı. Ayrıca transplante edilen flepteki damarların özelliklerini,muhafaza ettiği ve vasküler anostomozların tekrar kurulmasına katkıda bulundukları sonucuna varmışlardır.
Gingival mikrosirkulasyon çalışmaları yıllardır problem oluşturmuştur. Çünkü diğer bölgelerde yaygın kullanılan metodların birkaç invaziv, radio-aktif materyal kullanımını kapsar (Gaegler&Metre 1983, Hotck ve ark. 1980, Baab&Oberg 1987, Baab ve ark 1990, Childress ve ark. 1991 ).1S LDF'nin başlıca avantajı ise noninvaziv olması sürekli veya
bulunma-SiVAS C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000
sıdır.16,18 LDF kan akımı dalga paternlerinin insanlarda interdental, serbest, yapışık dişeti arasında farklılık gösterdiği Baab ve ark. (1986) ta-rafından gösterilmiştir.15,16,18 Buna bağlı olarak greftin mikrosirkulasyonunun değerlendirilmesinde serbest veya marginal gingiva kullanılmasına dik-kat edildi.
Multipl, bitişik dişeti çekilmeleri özellikle es-tetiğin önemli olduğu anterior bölgelerde her za-man tedavi sırasında problemoluştururken izole dişeti yarıkları,verici bölge uygunsa LKF veya çift papil kaydırılan fleple sağlık ve görünüm açısından etkili bir şekilde restore edilebilir.14 Transplante dokuların vaskülarizasyonun tekrar kurulmasında özellikle alveol kretten uzakta lokalize olan çekil-melerde yumuşak doku yatağı ve periodontal membran iyileşmeye katkıda bulunur. Bu operas-yonların başarısında papiller yatağın önemli olduğu şeklinde yorumlanabilir.3 Aynı şekilde SDG için maksimum kollateral dolaşımın gerekli olduğu ka-bul edildiğinden SDG olgusunda vaskuler destek kaynağı sağlamak için epitel tüm interdental papil-lerden sıyrıldı.
Sonuç olarak operasyon sonrası kanlanma-nın çok önemli olduğu ve SDG, LKF gibi mukogin-gival cerrahi işlemlerinin, operasyon sonrasındaki kanlanmasının değerlendirilmesi bize yararlı ola-caktır. Ancak bunun daha çok sayıda örnekle de-ğerlendirilmesinin faydalı olacağı kanaatindeyiz.
CİLT: 3, SAYI: 1 KAYNAKLAR
1-Ataoğlu T, Gürsel M: Periodontoloji, 3. Baskı,Damla Ofset,Konya,1999
2-BaabDA, Oberg PA: Laser Doppler Measurement of gingival blood flow in dogs with increasing and decreasing inf-lammation Arch Oral Biol, 32:8:551-55,1987
3-Caffesse RG, KonS, Castelli WA, NasjletiCE: Revascu-larization following the lateral siding flap procedure. J. Perio-dontol 55:6:352-58,1984
4-Caffesse RG, Guinard EA: Traetment of Localized gin-gival recessions Part lV Results after three years. J.Periodontol 51 :3:168-70,1980
5-Carranza FA,Newman GM: Glickman's Clinical Perio-dontology 8th edition WB Saunders Company, Philedalp-hia,1996.
6-Cohen ES: Atlas of cosmetic and reconstructive perio-dontal surgery, 2nd edition, Pennsylvania,1994
7-Emshoff R, Kranewitter R, Norer B: Effect of Le Forth osteotomy on maxillary tooth type-related pulpal blood flow charactersitics. Oral Surg OralMed Oral Pathol Oral Radiol En-dod 89:88-90,2000
8-Genco RJ, Goldman HM, Cohen DW:Contemporary Periodontics CV Mosby Company, Toronto,1990
9- HaIl W: Tanıdan Tedaviye Periodontoloji,2. baskı Bi-limsel ve teknik yayınları çeviri vakfı istanbuI,1996
10-Hinrichs JE, LaBelle LL, Aeppli D: An evaluation of Laser Doppler readings obtained from gingival sulci J Periodon-toI 66:3:171-76,1995
11-Kornman KS: Fundamentals of Periodontics Quin-tessence Publishing Co, Singapore, 1996
12-Lindhe J: Clinical Periodontology and implant Den-tistry 3 rd edition, Munskgoard Copeuragen 1998
13-Lindhe J: Textbook of clinical periodondology 1st edition Munskgoard copenhagen 1983
14-Livingstone HL: Total covarage ol multiple and adja-cent denuded root surfaces with a free gingival autograft J peri-odontal. 46:4:209-216,1975.
15-Matheny JL, Abrahms H, Johnson DT, RothGI: Mic-rocirculatory dynamics in experimental human gingivitis. J Clin Periodontol 20:8:578-83,1993
16-Matheny JL, Johnson DT, Roth Gl: Aging and micro-circulatory dynamics in human gingiva. J Clin Periodontol 120:47175,1993
17-Mc Donald F, Pitt Ford TR: Blood flow changess in permanent maxillary canines during retraction Europen Journal of Orthodontics 16:1-9,1994
18-Oberg PA: Laser Doppler Flowmetry Biomed Eng. 18:2: 125-63, 1990
19-Perry AD, Mc Dowell J, Goodis EH: Gingival micro-circulation response to tooth brushing measured by Laser Doppler Flowmetry J. Periotontol 68:10:990-95,1997
20-Ramsay DS, Artun J, Martinen SS: Reliability of pul-pal blood flow measurement utulizing Laser Doppler Flowmetry J Dent Res 70:11:1427-430,1991
21-Vongsavan N, Mathews B: Experiments on extracted teeth into the validity of using Laser Doppler technique for recording pulpal blood flow Arch Oral Biol 38:5:431-39,1993
Yazışma Adresi
Yrd. Doç. Dr. İsmail MARAKOĞLU C.Ü. Dişhek. Fak.
