2006 -2007 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜZİK ÖZEL YETENEK GİRİŞ SINAVINA KATILAN ÖĞRENCİ PROFİLİ
Enver TUFAN Ilgım KILIÇ Ferit BULUT ÖZET
Bu araĢtırmada, Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dallarının özel yetenek giriĢ sınavlarına katılan bireylerin kiĢisel profilleri farklı boyutlar açısından incelenmiĢ ve ortaya konmuĢtur. AraĢtırmada örneklem olarak, 2006-2007 eğitim-öğretim yılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Özel Yetenek Sınavı’na giren öğrenciler alınmıĢtır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda araĢtırmaya yönelik olarak öneriler geliĢtirilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Müzik eğitimi, öğrenci profili.
The Profile of the Students Who Took the Special Skill Test for Music in 2006- 2007 Academic Year
ABSTRACT
In this study, personal profiles of some individuals, taking the special skill tests given by the Faculty of Education, Fine Arts Department, have been examined in different dimensions. The subjects in the research were chosen among the students who had taken the Special Skill Test in 2006-2007 academic year of Gazi University, Faculty of Education, Fine Arts Department. Considering the findings, some points to be worked on were suggested in the end.
Key Words: Music education, student profile.
1. GİRİŞ
Profil; bir bireyi, öğeyi, içsel ve dıĢsal etkenlere göre göz önüne alarak incelemektir (ÇAĞATAY ve diğerleri, 2006: 65). Profil araĢtırmaları, araĢtırmanın evrenini oluĢturan hedef kitlenin mevcut durumunu, çeĢitli değiĢkenler açısından betimlemeyi sağlar. Eğitimin her alanında yer alan bireylerle ilgili yapılan profil araĢtırmalarıyla, bu bireylerin içinde yer aldığı kültürel bağlam, sosyo-demografik faktörler, bireysel özellikler vb. hakkında önemli veriler elde edilmektedir (ERKAN ve diğerleri, 2002: 109).
Eğitim-öğretim hizmetinin hedef kitlesi öğrenciler olduğuna göre bu hizmetin en kaliteli biçimde verilmesinde de öğrencilerin özelliklerinin bilinmesi, sorun, istek ve beklentilerinin alınması, üniversite yaĢamı süresince
Doç. Dr., Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı. ArĢ. Gör. Dr., Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı. ArĢ. Gör., Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı.
yakından izlenmeleri önemli ölçüde etkili olmaktadır (GÜNGÖR ve diğerleri, 2006: 18). Profil belirlemeye yönelik araĢtırmalar yoluyla, müzik özel yetenek giriĢ sınavına giren öğrencilerin daha iyi tanınacağı ve eğitim kalitesinin arttırılabileceği düĢünülmektedir. Bu yönde yapılacak olan çalıĢmaların müziğin diğer alanlarına da anlamlı katkılar sağlayacağı açıktır.
Türkiye’de Müzik Eğitimi Anabilim Dalları bulunan üniversiteler lisans eğitimine öğrenci seçmek üzere müzik yetenek sınavlarını kendi bünyelerinde yapmaktadırlar. Üniversitelerin özel yetenek sınavına giren öğrenci gruplarını, Türkiye’nin farklı illerindeki Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinden ve genel liselerden mezun olan öğrenciler oluĢturmaktadır.
Bu nedenle bu çalıĢmada, farklı bölgelerden gelen ve yine farklı kiĢisel özelliklere sahip olan adayların kiĢisel profilleri ortaya konmuĢtur.
AraĢtırmada öğrencilerin profilleri;
Öğrencilerin mezun oldukları okul türü ve bu okulları tercih etme sebepleri,
Ailedeki bireylerin eğitim durumu,
Ailedeki bireylerin mesleksel durumları,
Ailenin müzikle ilgilenme durumu,
Öğrencinin ilköğretim yaĢantısı ve alan seçimi,
Öğrencilerin müzikle ilgilenme boyutu ve alan seçimi,
Öğrencilerin özel yetenek sınavına hazırlanma süreci ve
Öğrencilerin özel yetenek sınavı sonrası geleceğe yönelik kiĢisel planları
göz önüne alınarak belirlenmiĢtir. Elde edilen veriler yorumlanarak
sonuçlara ulaĢılmıĢ ve öneriler geliĢtirilmiĢtir.
Araştırmanın Amacı
Bu çalıĢmada, 2006-2007 eğitim-öğretim yılı müzik özel yetenek giriĢ sınavına giren öğrencilerin kiĢisel özellikleri belirlenerek, öğretmenlik mesleğine karĢı görüĢleri konusunda genel bir değerlendirme yapılması amaçlanmıĢtır.
Araştırmanın Önemi
AraĢtırma;
Müzik özel yetenek giriĢ sınavına giren öğrencilerin kiĢisel profillerinin nasıl bir dağılım gösterdiğinin belirlenmesi,
Müzik eğitimi anabilim dallarının sınavına giren öğrencilerin önceden tanınması,
Öğrencilerin sınavı kazandıkları taktirde üniversiteye, çevrelerine ve derslere uyum sürecinde karĢılaĢabilecekleri sorunların
179
aydınlatılmasına yarayacak çözümlerin geliĢtirilmesine olanak sağlaması açısından önem taĢımaktadır.
Sayıltılar
Bu araĢtırmada;
Seçilen örneklem evreni temsil etmektedir.
Örneklem grubundaki öğrencilerin bilgi toplama formunda verdikleri yanıtlar gerçeği yansıtmaktadır.
Sınırlılıklar
Bu araĢtırma; GÜGEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 2006-2007 eğitim-öğretim yılı özel yetenek sınavına giren öğrenciler ile sınırlıdır.
2. YÖNTEM
Bu bölümde araĢtırmanın modeli, evreni, örneklemi, verilerin toplanması ve verilerin çözümlenmesi ile ilgili konu baĢlıkları bulunmaktadır.
Araştırmanın Modeli
Bu araĢtırma, “geçmiĢte ya da halen var olan bir durumu var olduğu Ģekliyle betimlemeyi amaçlayan bir araĢtırma” yaklaĢımı olduğundan, araĢtırmanın modeli tarama modelidir (Karasar, 2003: 77). Bu doğrultuda, yapılan bu araĢtırmada yer alan sorulara verilmiĢ olan yanıtlara göre, müzik öğretmenliği özel yetenek sınavına giren öğrencilerin profilleri saptanmıĢtır.
Evren ve Örneklem
Bu araĢtırmanın evrenini, Türkiye’deki Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalları özel yetenek sınavına giren öğrenciler oluĢturmaktadır. AraĢtırmanın örneklemini ise; Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda 2006-2007 eğitim-öğretim yılında özel yetenek sınavına giren 468 öğrenci oluĢturmaktadır.
Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi
Bu araĢtırmada veriler; araĢtırmanın amacı doğrultusunda öğrencilerin kiĢisel profillerini ortaya koymaya yönelik olarak hazırlanan bilgi toplama formu ile toplanmıĢtır. Elde edilen veriler, bilgisayar ortamına aktarılarak gerekli istatistiksel çözümlemeler için SPSS (The Statistical Packet for the Social Sciences) paket programından yararlanılmıĢtır. Ortaya çıkan sonuçlar tablolaĢtırılarak yorumlanmıĢtır.
3. BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde; toplanan, çözümlenen ve değerlendirilen veriler ıĢığında elde edilen bulgular yorumlanmıĢtır:
Tablo 1: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Cinsiyetlerine ĠliĢkin
Dağılım
Tablo 1’de görüldüğü gibi, örneklem grubu 290’ı (%62,0) kız, 178’i ise (%38,0) erkek öğrenci olmak üzere toplam 468 öğrenciden oluĢmaktadır. Özel yetenek sınavına baĢvuran kız öğrencilerin sayısındaki fazlalık dikkat çekicidir.
Tablo 2: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Annelerinin Eğitim
Durumuna ĠliĢkin Dağılım
Tablo 2’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin annelerinin eğitim durumlarının, %33,7’sinin ortaöğre-tim ve yükseköğretim, %27,9’ unun ilköğretim ve %3’ünün lisansüstü düzeyinde olduğu görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin annelerinin eğitim düzeylerinin çoğunlukla ortaöğretim ve yükseköğretim seviyesinde olduğu söylenebilir.
Tablo 3: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Babalarının Eğitim
Durumuna ĠliĢkin Dağılım
Tablo 3’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin babalarının eğitim durumlarının, %43,8’inin yükseköğretim, %36,1’inin ortaöğretim, %14,8’inin ilk-öğretim ve %5,4’ünün lisansüstü düze-yinde olduğu görülmektedir. Bu bulgu-lara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin babalarının eğitim
N % Kız 290 62 Erkek 178 38 Toplam 468 100 N % Ġlköğretim 130 27,9 Ortaöğretim 157 33,7 Yükseköğretim 157 33,7 Lisansüstü 14 3,0 Diğer 8 1,7 Toplam 466 100,0 N % Ġlköğretim 69 14,8 Ortaöğretim 168 36,1 Yükseköğretim 204 43,8 Lisansüstü 25 5,4 Toplam 466 100,0
181
düzeyi çoğunlukla, annelerde olduğu gibi ortaöğretim ve yükseköğretim seviyesindedir.
Tablo 4: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Annelerinin Mesleğine
ĠliĢkin Dağılım
Tablo 4’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin annelerinin meslek-lerinin %55,7 ile ev hanımı, %14,3 ile öğretmen, %10,4 ile memur Ģeklinde sıralandığı ve %8 ’ inin de emekli olduğu görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin annelerinin mesleklerinin çoğunlukla ev hanımı olduğu söylenebilir.
Tablo 5: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Babalarının Mesleğine
ĠliĢkin Dağılımı
Tablo 5’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin babalarının mesleklerinin %19,9 ile serbest meslek, %15,6 ile emekli, %15,4 ile memur, %11,9 ile öğretmen, %6,7 ile iĢçi ve %4,1 ile mühendis olduğu görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin babalarının çalıĢtık-ları iĢ kolunun çoğunlukla farklı meslek alançalıĢtık-larından oluĢtuğu söylenebilir.
N % Ev Hanımı 258 55,7 Öğretmen 66 14,3 Memur 48 10,4 Emekli 37 8,0 Diğer 54 11,7 Toplam 463 100,0 N % Memur 71 15,4 ĠĢçi 31 6,7 Mühendis 19 4,1 Serbest Meslek 92 19,9 Emekli 72 15,6 Öğretmen 55 11,9 Diğer 122 26,4 Toplam 462 100,0
Tablo 6: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Ailelerinde Müzikle
Ġlgilenen KiĢilerin Olup Olmadığına ĠliĢkin Dağılım
Tablo 6’da örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %59,3 ile ailelerinde müzikle ilgilenen kiĢilerin olduğu, % 40,7 ile ise ailelerinde müzikle ilgilenen kiĢilerin olmadığı görülmektedir. Bu bulgulardan örneklem grubunu oluĢturan bireylerin çoğunun ailesinde müzikle ilgilenen kiĢilerin bulunduğu anlaĢılmaktadır. Bu da, adayların müzik ortamında yetiĢtikleri biçiminde yorumlanabilir.
Tablo 7: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Ailelerinde Müzikle
Ġlgilenen KiĢilerin Müzikle Ġlgilenme Boyutuna ĠliĢkin Dağılım
Tablo 7’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %39,5’inin ailelerinde müzikle ilgilenen kiĢilerin bir çalgı çaldığı, %26,6’sının mesleki müzik eğitimi aldığı ve %26,1’inin de müzikle dinleyici olarak ilgilendiği görülmektedir.
Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin ailelerinin müzikle etkin bir Ģekilde ilgili ve iç içe olduğu söylenebilir.
Tablo 8. Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Ġlköğretim Düzeyinde
Aldıkları Müzik Derslerinin Alan Seçimini Etkilemesine ĠliĢkin Dağılım
Tablo 8’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin ilköğretim düzeyinde aldıkları müzik derslerinin alan seçimine etkisinin %57,2’sinde yüksek, %18,7’sinde orta, %12,8’inde düĢük düzeyde olduğu, %11,3’ünde ise hiç
N %
Evet 277 59,3
Hayır 190 40,7
Toplam 467 100,0
N %
Mesleki Müzik Eğitimi Aldı 93 26,6
Bir Çalgı Çalıyor 138 39,5
Müzikle Dinleyici Olarak Yakından Ġlgileniyor 91 26,1
Diğer 27 7,7 Toplam 349 100,0 N % Yüksek 263 57,2 Orta 86 18,7 DüĢük 59 12,8 Hiç 52 11,3 Toplam 460 100,0
183
etkisinin olmadığı görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin alan seçiminde ilköğretim düzeyinde almıĢ oldukları müzik derslerinden yüksek oranda etkilendikleri söylenebilir.
Tablo 9: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Ġlköğretimdeki Müzik
Öğretmenlerinin Alan Seçimlerine Etkisine ĠliĢkin Dağılım
Tablo 9’da örneklem grubunu oluĢturan bireylerde, ilköğretim müzik öğretmeninin alan seçimine yönelik etkisinin %55,9’unda yüksek, %22,3’ünde orta düzeyde, %12,7’sinde hiç etkisinin olmadığı ve %9,1’inin ise düĢük düzeyde etkisinin olduğu görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin alan seçimlerinde, ilköğretim döneminde derse giren müzik öğretmenlerinin etkisinin yüksek düzeyde oluğu söylenebilir.
Tablo 10. Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Müzikle Olan UğraĢılarının
Süresine (Müziksel GeçmiĢ) ĠliĢkin Dağılım
Tablo 10’da örneklem grubunu oluĢturan bireylerin müzikle olan uğraĢılarının süresine yönelik verilerin %44,0’ünün 5-10 yıl ve 1-5 yıl arasında olduğu, %10,5’inin 10-15 yılı kapsadığı ve %1,5’inin müzikle ilgili olarak bir geçmiĢe sahip olmadıkları biçiminde sıralandığı görülmektedir. Bu bulgu-lara göre; örneklem grubunu oluĢturan
bireylerin çoğunluğunun müziksel altyapılarının olduğu anlaĢılmaktadır. Bu müziksel altyapılar Özel Yetenek Sınavı’na hazırlıklı olarak geldiklerini göstermektedir. N % Yüksek 251 55,9 Orta 100 22,3 DüĢük 41 9,1 Hiç 57 12,7 Toplam 449 100,0 N % 10-15 Yıl 49 10,5 5-10 Yıl 205 44,0 1-5 Yıl 205 44,0 Hiç 7 1,5 Toplam 466 100,0
Tablo 11: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Çaldıkları Çalgı veya
Çalgıların Olup Olmamasına ĠliĢkin Dağılım
Tablo 11’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %98,3’ünün çaldığı çalgı veya çalgıların bulunduğu, %1,7’sinin ise çalgı çalmadıkları görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin çoğunluğunun çalgısal altyapılarının olduğu anlaĢılmaktadır. Bu çalgısal altyapılar Özel Yetenek Sınavı’na hazırlıklı olarak geldiklerini iĢaret etmektedir.
Tablo 12. Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Çaldıkları Türlerine ĠliĢkin
Dağılım
Tablo 12’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %26,8’inin piyano, %16,5’inin gitar, %15,4’ünün keman, 13,2’sinin bağlama, %7,8’inin yan flüt, %4,8’inin viyolonsel, %4,3’ünün viyola, %1,9’unun ud ve %1,3’ünün klarnet çaldığı görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin çoğunluğunun batı müziği çalgılarıyla uğraĢtığı söylenebilir.
N % Evet 460 98,3 Hayır 8 1,7 Toplam 468 100,0 N % Piyano 124 26,8 Keman 71 15,4 Gitar 76 16,5 Yan Flüt 36 7,8 Bağlama 61 13,2 Viyola 20 4,3 Viyolonsel 22 4,8 Ud 9 1,9 Klarnet 6 1,3 Diğer 37 8,0 Toplam 462 100,0
185
Tablo 13: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Sınava Hazırlanma
Sürecinde Faydalanılan KiĢi ya da Kurumların Türlerine ĠliĢkin Dağılım
Tablo 13’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %43,3’ ünün özel öğretmen ile, %22,1’inin ilköğretim ve ortaöğre-tim sürecinde okulda alınan eğitim ile, %10,9’unun özel dershane ve %8,2’sinin ise yükseköğretim ku-rumları tarafından verilen hazırlık kursları yoluyla Özel Yetenek Sınavı’na hazırlanmıĢ oldukları görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan birey-lerin çoğunluğunun Özel Yetenek Sınavı’na hazırlanmak için ilköğretim ve ortaöğretim eğitimlerinin yanı sıra ek kursa ihtiyaç duydukları yorumu yapılabilir.
Tablo 14: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Mezun Oldukları Okul
Türlerine ĠliĢkin Dağılım
Tablo 14’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %60,3’ünün müzik alanlı lise, %39,7’sinin ise diğer liselerden mezun oldukları görülmek-tedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin çoğunluğunun ilgili alan mezunu oldukları söylenebilir.
Tablo 15: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Müzik Alanlı Liseleri
Seçme Nedenlerine ĠliĢkin Dağılım
N %
Özel Öğretmen 202 43,3
Özel Dershane 51 10,9
Yükseköğretim Kurumları Tarafından Verilen
Hazırlık Kursları 38 8,2
Ġlköğretim ve Ortaöğr. Sürecinde Okulda Al. Eğit. 103 22,1
Hiçbiri 72 15,5
Toplam 466 100,0
N %
Müzik Alanlı Lise 282 60,3
Diğer Liseler 186 39,7
Toplam 468 100,0
N %
Anne-Baba 20 7,2
KardeĢ 6 2,2
Müzik Alanına Olan Ġlgi 234 84,2
Öğretmen 12 4,3
Diğer 6 2,2
Tablo 15’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %84,2’sinin müzik alanına olan ilgisinden, %7,2’sinin anne-babasından ve %4,3’ünün de öğ-retmenlerinden etkilenerek müzik alanlı liseleri seçmiĢ oldukları görülmektedir. Bu bulgulara göre adayların müzik öğretmenliği programını seçme doğrultusundaki tutumlarının, daha liseye gitmeden önce oluĢmaya baĢladığı Ģeklinde yorumlanabilir.
Tablo 16: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin OkumuĢ Oldukları Lisenin
Doğru Bir Tercih Olup Olmadığına Dair GörüĢlerine ĠliĢkin Dağılım
Tablo 16’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %82,1’inin okuduk-ları lisenin doğru bir tercih olduğunu düĢündükleri, %16,8’inin tercihlerinin kısmen doğru olduğu ve %1,1’inin ise mezun oldukları lise türünde doğru bir tercih yapmadıklarını düĢündükleri görülmektedir. Buna göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin çoğunluğunun mezun oldukları lise türünden memnuniyet duydukları yorumu yapılabilir.
Tablo 17: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Müzik Öğretmenliği
Programını Tercih Etme Fikrinin ġekillendiği Zamana ĠliĢkin Dağılım
Tablo 17’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %50,0’sinin ortaöğretimde, %20,0’sinin ÖSS sonrası süreçte, %18,6’sının ilköğretimde ve %11,4’ ünün ise okul öncesi dönemde müzik öğretmenliği programını tercih etme fikirlerinin belirdiği görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin yanıtlarında, ortaöğretimde müzik öğretmenliği programını tercih edenlerin hemen ardından ÖSS sonrası tercih edenlerin görülmesi dikkat çekicidir. N % Tamamen Doğru 230 82,1 Kısmen Doğru 47 16,8 Doğru Değil 3 1,1 Toplam 280 100,0 N % Okul Öncesinde 21 11,4 Ġlköğretimde 34 18,6 Ortaöğretimde 91 50,0 ÖSS Sonrası 37 20,0 Toplam 183 100,0
187
Tablo 18: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Müzik Öğretmenliği
Programını Tercih Etme Konusunda Adayı Etkileyen En Önemli Etmene ĠliĢkin Dağılım
Tablo 18’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin %62,7’ sinin diğer (bireyin kendi isteği ve arkadaĢ etkisi) etkenlerden dolayı müzik öğretmenliği programını tercih ettikleri görülmektedir. Ayrıca, %22,4 ile öğretmenin, %7,7 ile anne-babanın, %5,0 ile kardeĢin ve %2,2 ile mezun olunan okulun müzik öğretmenliği programını seçmede adayı etkiledikleri görülmektedir. Bu bulgulara göre örneklem grubunu oluĢturan bireylerde, ortaöğretimde müzik öğretmenliği programını tercih etme konusunda kendi isteklerinin yanı sıra arkadaĢ ve öğretmenin etkisinin ağırlıklı olduğu yorumu yapılabilir.
Tablo 19: Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Müzik Yetenek Sınavını
Kazanma Durumundaki Geleceğe Yönelik Planlarına ĠliĢkin Dağılım
Tablo 19’da örneklem grubunu oluĢturan bireylerin lisans eğitimleri sonrasında %49,5’inin müzik öğretmenliği yapmak, %20,7 ile lisansüstü programlara katılarak akademik çalıĢma yapmak, %11,5 ile orkestralarda ya da korolarda görev almak, %8,5 ile yurtdıĢında müzik alanında çalıĢmak, % 5,4 ile müzik bilimi alanında çalıĢmak, %2,4 ile serbest müzisyen olarak çalıĢmak, %1,1 ile dershanelerde çalıĢmak ya da özel ders öğretmenliği yapmak ve %0,9 ile ise müzik dıĢı baĢka bir alanda çalıĢmak istedikleri görülmektedir. Bu bulgulara göre; örneklem grubunu oluĢturan bireylerin büyük çoğunluğunun
N %
Anne-Baba 14 7,7
KardeĢ 9 5,0
Mezun Olunan Okul 4 2,2
Öğretmen 41 22,4
Diğer 114 62,7
Toplam 182 100,0
Hedefler N %
Müzik Öğretmenliği 228 49,5
Orkestralarda ya da korolarda görev almak 53 11,5
Müzik bilimi alanında çalıĢmak 25 5,4
Lisansüstü programlara katılarak akademik çalıĢma yapmak 95 20,7
YurtdıĢında müzik alanında çalıĢmak 39 8,5
Dershanelerde çalıĢmak ya da özel ders öğretmenliği yapmak 5 1,1
Serbest müzisyen olarak çalıĢmak 11 2,4
Müzik dıĢı baĢka bir alanda çalıĢmak 4 0,9
geleceğe yönelik planlarında müzik öğretmenliği mesleğini seçmeyi ve lisansüstü programlara katılmayı istemeleri, öğrencilerin müzik öğretmeni yetiĢtiren programın amacına uygun bir Ģekilde hedef belirleyebildikleri Ģeklinde yorumlanabilir.
Tablo 20. Örneklem Grubunu OluĢturan Bireylerin Müzik Yetenek Sınavını
Kazanamama Durumundaki Geleceğe Yönelik Planlarına ĠliĢkin Dağılım
Tablo 20’de örneklem grubunu oluĢturan bireylerin müzik yetenek sınavını kazana-mamaları durumunda %52,8’inin bir sonraki yıl tekrar bu sınavı denemek istediği, %45,2’sinin baĢka üniversitelerin sınavına girmeyi ve %2,0’sinin ise baĢka bir alana yönelmeyi düĢündük-leri görülmektedir. Elde edilen bulgulara göre bu durum, örneklem grubunu oluĢturan bireylerin mesleki müzik eğitimi alma konusunda kararlı oldukları Ģeklinde yorumlanabilir.
Tablo 21: Müzik Alanlı Liseler ve Diğer Liseler Mezunlarının Sınavı
Kazanamama Durumları Ġle Geleceğe Yönelik GörüĢleri Arasındaki ĠliĢki
Tablo 21’de örneklem grubunu oluĢturan müzik alanlı lise mezunu bireylerin sınavı kazanamama durumunda %74,9 ile baĢka üniversitelerin sınavına girmeyi düĢündükleri, %53,3 ile bir sonraki yıl tekrar sınavı denemeyi istedikleri görülmektedir. Diğer liselerden mezun olanların ise sınavı kazanamama durumlarında %46,7 ile bir sonraki yıl tekrar bu sınavı denemeyi düĢündükleri, %25,1 ile baĢka üniversitelerin sınavına girmeyi istedikleri görülmektedir. Bu bulgulara göre; baĢka üniversitelerin sınavlarına da girmeyi
N %
BaĢka Üniversitelerin Sınavına Girmek 208 45,2
Önümüzdeki Yıl Tekrar Bu Sınavı Denemek 243 52,8
BaĢka Bir Alana Yönelmek 9 2,0
Toplam 460 100,0
Mezun Olunan Okul Türü Müzik Alanlı Lise Diğer Liseler Toplam N % N % N % BaĢka Üniversitelerin Sınavına Girmek 149 74,9 50 25,1 199 100,0
Önümüzdeki Yıl Tekrar Bu
Sınavı Denemek 120 53,3 105 46,7 225 100,0
BaĢka Bir Alana Yönelmek 2 22,2 7 77,8 9 100,0
189
düĢünenlerin oranı müzik alanlı liselerden mezun olan öğrencilerde, diğer liselerden mezun olan öğrencilere göre daha yüksek düzeydedir. Bu durum mesleki müzik eğitimi alma olasılıklarını artırma yönünde daha çok eğilim gösterdikleri Ģeklinde yorumlanabilir. Ayrıca; müzik alanlı liselerden mezun olan öğrenciler ile diğer liselerden mezun olan öğrencilerin birbirlerine yakın oranda bir sonraki yıl sınavı tekrar denemek istemeleri; her iki grubun da mesleki müzik eğitimi almada kararlı olduklarını düĢündürmektedir.
4. SONUÇ VE ÖNERİLER
Müzik öğretmenliği programında okumak isteyen adayların yaklaĢık 2/3’ünü kızların oluĢturması, özellikle koro derslerindeki dengeleri olumsuz yönde etkileyecektir. Ġlköğretim ve ortaöğretim kademelerindeki uygulamaları da göz önüne alındığında, söz konusu bu eĢitsizlik, müzik öğretmenliği programı içerisinde çok önemli bir yere sahip olan ve her müzik öğretmeni adayının etkin bir biçimde içerisinde yer aldığı koro derslerinin verimliliğini ve baĢarısını düĢürecektir.
Eğitim Sen tarafından hazırlatılan Ortaöğretim Okulları Türkiye Taraması Raporu 2006’ya göre, çocukları Anadolu Liselerinde okuyan velilerin eğitim durumları, yükseköğretim düzeyinde babalarda % 32 annelerde ise % 21’lik bir orana sahiptir (OrtaĢ, 2007). Bu durum, müzik öğretmenliği programında okumak isteyen adayların anne ve babalarının eğitim durumları ile karĢılaĢtırıldığında, yükseköğretim düzeyinde ülke ortalamasının üstünde bir görünüm sergilemektedir. Bu da, eğitim düzeyi yüksek ailelerin, çocuklarının eğitimlerinde onların ilgi alanlarını ve isteklerini dikkate aldıklarını ve yine onları mesleki tercihlerinin sanat eğitimini kapsaması konusunda desteklediklerini göstermektedir.
Örneklem grubunu oluĢturan bireylerin annelerinin yarıdan fazlasının ev hanımı, geri kalanların öğretmen, memur ve emekli oldukları, babalar da ise dağılımın serbest meslek, emekli, memur, öğretmen Ģeklinde sıralandığı görülmektedir. Bunlardan ve eğitim düzeyi ile ilgili önceki dağılımlardan da çıkarımda bulunulacağı gibi, öğrencilerin orta ve ortanın üstü bir gelir düzeyine sahip ailelerin çocukları oldukları, maddi açıdan belirgin bir sıkıntı içerisinde olmadıkları görülmektedir.
Elde edilen sonuçlardan, adayların yarıdan fazlasının ailesinde müzikle ilgilenen kiĢilerin olduğu, bu kiĢilerin yaklaĢık 2/3’ünün bir çalgı çaldığı, ilköğretim sürecinde hem müzik derslerinden hem de müzik öğretmenlerinden fazlasıyla etkilendikleri ve bunun müziği meslek
olarak seçmelerinde büyük bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Bu durum, çocuğun geliĢimi boyunca evde ya da okulda kendisine rehberlik eden kiĢilerin müziksel birikimlerinden fazlasıyla etkilendiklerini ve onları kendilerine kolayca model alıp meslek seçimlerini buna göre Ģekillendirebildiklerini göstermektedir.
Adayların yaklaĢık olarak yarıya yakın kısmı müzik ile olan iliĢkisine Güzel Sanatlar Lisesinde, kalanı ise daha önceki dönemlerde baĢladıklarını belirtmektedirler. Neredeyse tamamının bir çalgı çalabildiği adayların, öncelikle piyano, gitar, keman gibi çalgıları çaldıkları görülmektedir. Adayların, müzik öğretmenliği programına girebilmek için gerekli olan çalgısal altyapıya önceden hazırlandıkları ve bilinçli olarak geldikleri anlaĢılmaktadır.
%60,3’ünü müzik alanlı lise mezunlarının oluĢturduğu adaylar, sınavlara hazırlanmak için ağırlıklı olarak özel dersi tercih etmiĢlerdir. Özel dershanelere gidenler ile üniversiteler tarafından açılan hazırlık kursları yoluyla sınavlara hazırlananlar da göz önüne alındığında, müzik alanlı liselerden mezun olan adayların, özel yetenek sınavı için kendilerini yeterli görmedikleri ve farklı Ģekillerde hazırlanma ihtiyacı içerisinde oldukları anlaĢılmaktadır. Tufan, Bulut ve Kılıç (2006: 224) tarafından yapılan baĢka bir araĢtırma sonuçları; öğrencilerde belirgin bir teorik bilgi eksikliği olduğunu göstermektedir. Söz konusu bilgi eksikliği, öğrencilerin kendilerini özel yetenek sınavları için yeterli görmemeleri ile iliĢkilendirilebilir.
%80’in üzerindeki adayın ankete verdiği cevaplardan, müzik alanını seçme isteklerinin kendi ilgilerinden kaynaklandığı ve mezun oldukları lisenin kendileri açısından doğru bir tercih olduğu düĢüncesini taĢıdıkları anlaĢılmaktadır. Öğrencilerin yönelimleri ve yetenekleri doğrultusunda, yükseköğretim düzeyinde sağlıklı yerleĢtirmelerin yapılamadığı ülkemizde, %80’lerin üstünde bir grubun aldıkları lise eğitiminin kendileri açısından doğru bir tercih olduğunu düĢünmeleri, meslek liselerine daha fazla önem verilmesinin ve öğrencilerin erken yaĢlarda ilgi alanlarına ve yeteneklerine göre ayrıĢtırılmalarının nasıl sonuçlar verdiğini göstermesi açısından son derece önemlidir.
Adayların müzik öğretmenliği programını tercih etme fikirlerinin %80 oranında ÖSS öncesi süreçte Ģekillendiği, mezun olduktan sonra yarısının müzik öğretmenliği yapmak, geri kalanların ise akademik çalıĢma yapmak, orkestralarda/korolarda çalıĢmak, yurtdıĢında müzik alanında çalıĢmak, müzik bilimiyle uğraĢmak gibi hedeflerinin olduğu görülmektedir. Müzik dıĢı baĢka bir alanda çalıĢmak istediğini belirten
191
adayların toplam içerisindeki oranı yalnızca %0,9’dur. Sınavı kazanamamaları durumunda baĢka bir alana yönelmeyi düĢünenlerin oranı ise %2,0 düzeyindedir. Bu da, müzik öğretmenliği programı Özel Yetenek Sınavı’na baĢvuran adayların bilinçli, istekli ve homojen bir grubu oluĢturduğunu göstermektedir.
Öneriler:
Ġlköğretim düzeyinden itibaren eğitimi yapılan müzik dersleri, genel müzik eğitimi verme özelliğinin yanında, mesleki müzik eğitimine yönelme olasılığı bulunan öğrencilere de sağlam bir temel oluĢturacak Ģekilde iĢlenmelidir.
Ġlköğretim düzeyinde görev yapmakta olan müzik öğretmenleri; öğrencilerini iyi tanımalı, onlar için önemli bir model olduğunun farkında olmalı, ileride mesleki müzik eğitimini seçme olasılığı bulunan öğrencilerini gözlemlemeli ve bu öğrencilere rehberlik etmelidir.
Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde öğrenim görmekte olan öğrenciler, alan bilgisi konularında daha iyi donatılmalı, kız ve erkek öğrencilerin sayısal dengelerinin korunması konusunda dikkatli olunmalıdır.
Öğrencilerin seçecekleri lisans eğitimleri için belirleyecek oldukları eğitim kurumlarının hedeflerini önceden görebilmeleri sağlanmalıdır.
Ġlköğretim ve lise öğrencilerinin müziğe yönlendirilmesinde, müzik öğretmenlerine büyük görevler düĢmektedir. Öğretmenler, öğrenci velileriyle sık sık görüĢerek onların bu ve benzeri konularda bilgilenmelerine, çocuklarının farklılıklarından ve yapabilirliklerinden haberdar olmalarına yardım etmelidirler.
5. KAYNAKÇA
Erkan, Semra. (2002). Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerine Ait Türkiye Profil AraĢtırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı 23, s.108-116.
Güngör, Nazife ve Diğerleri. (2007). Gazi Üniversitesi Öğrenci Profili AraĢtırması, Ankara: Gazi Üniversitesi ĠletiĢim Fakültesi Basımevi. Karasar, Niyazi (2003). Bilimsel AraĢtırma Yöntemi –
OrtaĢ, Ġbrahim. (2007). OKS Sınav Sonuçları ve Eğitimin Genel Durumu, http://www.akumil.gen.tr/modules/AMS/article.php?storyid=792 Özdemir, M. Çağatay (Proje BaĢkanı). (2006). Türkiye’de Öğretim Elemanları,
Ankara. Gazi Üniversitesi.
Tufan, Enver; Bulut, Ferit; Kılıç, Ilgım (2007) Müzik Öğretmeni YetiĢtiren Kurumları KazanmıĢ AGSL Mezunu Öğrencilerin Müzik Kuramları Bilgilerinin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı 2007-1, Cilt 27, s.215-225.
