Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi
Cilt:9 Say :1 2006
*Ondokuz May s Üniversitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Bilim Dal , SAMSUN.
50
PER AP KAL SEMENTAL D SPLAZ : OLGU SUNUMU
PERIAPICAL CEMENTAL DYSPLASIA: A CASE REPORT
Kaan GÜNDÜZ* Peruze ÇELENK*
ÖZET
Periapikal semental displazi (PSD) çenelerde görülen fibro-osseöz lezyonlardand r. Daha çok zencilerde, kad nlarda ve alt anterior di#lerin apikal bölgelerinde izlenir Yakla# k 6 ay önce, 34 ya# nda kad n hasta, di#etlerinde kanama ve çürükler nedeniyle klini(imize ba#vurdu. Çekilen panoramik radyografide mandibulada multiple radyolusent lezyonlar görüldü. Radyolojik ve klinik bulgular ile periapikal semental displazi oldu(una karar verilen olgudan lezyonlar n bulundu(u bölgede kanlanman n yetersiz olmas ve sekonder enfeksiyon geli#me riskini göz önüne alarak biyopsi yap lmad .
Bu yaz da bir PSD olgusu sunularak, radyolojik görünümü ve ayr c tan s üzerinde durulmu#tur.
Anahtar kelimeler: Periapikal semental displazi (PSD), radyolusent,
fibro-osseöz.
SUMMARY
Periapical cemental dysplasia (PCD) is a fibro-osseous lesion which is developed in jaws. Mostly occurs in black people, women and periapical region of the lower anterior teeth. Approximately 6 months ago, 34-years-old women was admitted to our clinic with periodontal and dental caries complaints. On the panoramic radiography, multiple radiolusent- lesions on mandibula were seen. After the clinical and radiological examination was confirmed the lesions as periapical cemental dysplasia, biopsy was not performed because of lack of hemorrhage on the lesion region and possibility of a secondary enfection development.
Key words: Periapical cemental dysplasia (PCD), radiolusent,
fibro-osseous.
G R
Periapikal semental displazi (PSD), çenelerin di li alanlar nda görülen fibro-osseöz lezyonlardand r. Etiyolojisi tam olarak bilinmemesine ra men odontojenik orijinli veya periapikal dokular n reaktif
cevab olarak tan mlan r.1 PSD’ler genellikle
asemptomatiktir ve ço u vakada rutin radyografiler s ras nda fark edilirler.1–5
Daha çok zencilerde, kad nlarda ve alt anterior di lerin apikal bölgelerinde izlenir.1–5 Ço u vakada multipl ve bilateral görülmesine ra men tek olarak da görülebilir. =li kide oldu u di ler vitaldir.1–5
Thoma3, PSD’leri radyografik görünümlerine göre 3 evreye ay rm t r. Erken evre veya osteolitik evre olarak da adland r lan ilk evrede lezyonlar periapikal, kronik inflamatuar lezyonlar ile kar abilen yuvarlak veya oval periapikal radyolusent alanlar halinde görülürler.3 Patolojik incelemelerde periapikal sert dokular n ba dokusuyla yer de i tirdi i izlenir.4 Sementoblastik evre veya intermediate evre olarak adland r lan ikinci evrede ise sementoblastik aktivitenin artmas nedeniyle periapikal
sert dokularla yer de i tiren konnektif ba dokusunda mineral depolanmalar izlenir.1,4 Bu safhada lezyonlar bölgesinde küçük kalsifiye alanlar olu ur ve radyografilerde çevresi litik, orta k sm nda radyopak alanlarla mikst bir görünüm ortaya ç kar. Son evre olan matür evrede ise lezyonlar dar bir radyolusent kenar ile çevrilmi , s n rl yo un kalsifikasyon gösterirler.4Soliter lezyonlar genellikle 1 cm den küçük çapl olmas na ra men nadir de olsa 10 cm çap na kadar geni leyebilir.5
PSD lezyonlar n n bulundu u bölgede
kanlanman n yetersiz olmas nedeniyle biyopsi
sonras nda geli ebilecek enfeksiyon riskini de göz önüne alarak PSD’nin tan s biyopsi almadan da uygun radyolojik ve klinik bulgular n varl nda yap labilir.1 =leri derecede deformiteye neden olmad klar sürece tedaviye gereksinim duyulmaz.1–5
OLGU SUNUMU
34 ya ndaki kad n, 2004 y l nda di etlerinde kanama ve çürük ikâyeti ile klini imize ba vurdu. Hastan n herhangi bir sistemik ve ailevi rahats zl bulunmay p, genel vücut sa l normal idi.
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi
Cilt:9 Say :1 2006
51
Muayenede, sol üst 2. molar di te derin dentin çürü ü ve gingivitis oldu u görüldü. Bunun d nda alveoler mukozada patolojik bir de i iklik izlenmedi. Rutin olarak çekilen panoramik radyografide sa alt santral, kanin, 1. ve 2. premolar ve 1. molar, sol alt santral, lateral, kanin ve 2. premolar bölgelerinde olmak üzere mandibulan n 2 kuadrant n tutan nispeten s n rl , birkaç milimetre büyüklü ünde radyolusent lezyonlar görüldü (Resim 1). Periapikal radyografilerde, sa alt santral, kanin, 1. ve 2. premolar ve 1. molar, sol alt santral, lateral, kanin ve 2. premolar bölgelerinde s n rlar belirgin olmayan periapikal enfeksiyonu and ran radyolusent lezyonlar izlendi. Ayr ca sa alt birinci küçük az di te kök rezorpsiyonu izlendi. Bunun haricinde di er ilgili di lerde kök rezorpsiyonu yâda füzyon bulunmamaktayd (Resim 2a,2b,2c,2d,2e). Oklüzal radyografilerde herhangi bir kortikal ekspansiyona rastlanmad .
Resim 1. Hastan n panoramik radyografisi.
Lezyonlarla ili kili görülen di lere yap lan termal ve elektrikli pulpa testlerinde di ler vital bulundu.
Dentin çürü ü olan sol üst 2. molar di hariç, lezyonlarla ili kili di er tüm di ler çürüksüz ve periodontal yönden sa l kl idi. Lezyon sahalar nda palpasyona hassasiyet yoktu.
Radyolojik ve klinik bulgular ile periapikal semental displazi oldu u dü ünülen olgudan lezyonlar n bulundu u bölgede kanlanman n yetersiz olmas ve sekonder enfeksiyon geli me riskini göz önüne alarak imdilik biyopsi yap lmamas na karar verildi.
Di ta temizli i ile dentin çürü ü olan sol üst 2. molar di e ve sekonder çürü ü olan sa üst 3.molar di e kuafaj ve amalgam dolgu yap lm t r.
Hastan n 3 ay ve 6 ay sonra yap lan radyografik incelemelerinde lezyonlar n stabil oldu u görülmü tür.
TARTI MA
PSD, s kl kla alt anterior di lerin periapikal bölgelerinde görülür. Bir veya birden fazla di leri etkileyebilir. Nadir de olsa üst çene di leri etkilenir.1–2 Bizim vakam zda da lezyonlar sa alt santral, kanin, 1. ve 2. premolar ve 1. molar, sol alt santral, lateral, kanin ve 2. premolar bölgelerinde olmak üzere mandibulan n 2 kuadrant nda izlenmektedir.
PSD, %70 oran nda zencilerde ve kad nlarda görülür.2 PSD lezyonlar genellikle asemptomatiktir ve radyografilerde tesadüfî olarak ortaya ç kar l rlar.1–5 Olgumuzda da erken evredeki lezyonlar radyografide tesadüfen görülmü tür. Erken evrede kronik inflamatuar lezyonlarla kar t r labilece inden yanl tedavi uygulanabilir. Baz soliter vakalarda biyopsiye ihtiyaç duyulabilir. Sekonder olarak infekte olduklar nda kronik skleroze osteomyelitise neden olurlar.1–2
Resim 2a. Alt çene santral ve lateral kesici di#lerin periapikal radyografisi. Resim 2b. Sa( alt çene kanin ve birinci küçük az di#lerin periapikal radyografisi. Resim 2c. Sa( alt çene ikinci küçük az ve birinci büyük az di#lerin periapikal radyografisi Resim 2d. Sol alt çene kanin ve birinci küçük az di#lerin periapikal radyografisi. Resim 2e. Sol alt çene küçük az di#lerin periapikal radyografisi.
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi
Cilt:9 Say :1 2006
52
Periodontal ligamentten kaynakland klar için çenelerin di li bölgelerinde yer al rlar. Çok büyük hacimlere ula anlar dahi ramus ve kondil gibi di lerin bulunmad bölgelere kadar ilerlemezler.
PSD lezyonlar ile etkilenen di lerde radyolojik olarak periapikal bölgede lamina dura kayb izlenir. Genellikle di in yap s nda herhangi bir de i ikli e neden olmazlar ancak çok nadir vakalarda ilgili di lerde kök rezorpsiyonu görülmü tür1. Bizim
vakam zda da sa alt birinci küçük az da kök
rezorpsiyonu izlenmi tir.
Ayr c tan , erken evrede kronik inflamatuar lezyonlarla, florid semento-osseöz displazi (FSOD), benign sementoblastoma, odontoma, kronik skleroze osteomyelit ve di er semento-osseöz displazilerle yap l r. Di lerin vital olmas ve etkilenen di lerde nadiren restorasyonlar n olmas nedeniyle inflamatuar lezyonlarla ayr l r. Çenelerin birkaç kuadrant nda simetrik olarak bulunmay ve daha küçük lezyonlar olmas nedeniyle de FSOD’den farkl l k gösterir. Benign sementoblastoma ise daha çok di lerin kök yüzeyine yap k ekilde bulunup rezopsiyona yol açar. Bu yönüyle PSD’den farkl l k gösterir. Odontomalar ise genellikle di in oklüzal yüzeylerinde olu ur ve sürmeyi güçle tirirler. Ancak baz odontomolar di lerin periapikal bölgelerinde bulunabilir; di benzeri yap lardan olu mas ve minenin radyogramlardaki belirgin radyopak görünümünden ve odontomolar n daha iyi s n rl lezyonlar olmas nedeniyle PSD ile ayr m yap labilir. =nflamasyonun bulunmamas kronik skleroze osteomyelit ile ayr lmas n sa lar.
PSD’li hastalarda tedavi gerekli de ildir.1–5 Ancak ileri derecede deformiteye neden olan soliter lezyonlar n estetik amaçl olarak ç kar lmas önerilmektedir. Olgumuzda çenede ekspansiyon yapmayan lezyonlar n yaln zca uygun aral klarla izlenmesine karar verilmi tir.
PSD’de, lezyonlar n bulundu u bölgede
kanlanman n yetersiz olmas nedeniyle dental
müdahalelerde enfeksiyon riskini göz önüne almak, yerinde bir yakla m olacakt r.
KAYNAKLAR
1. White S, Pharoah M. Oral Radiology. 5 th ed. St.Louis: Mosby;
2005.
2. Neville B, Damm D. Allen C. Bouquot J. Oral Maxillofacial
Pathology. 2 nd ed. Philadelphia: Saunders; 2002.
3. Thoma K. Oral Pathology. St.Louis: Mosby; 1954.
4. Smith S, Patel K, Hoskinson AE. Periapical cemental dysplasia: A
case of misdiagnosis. Br Dent J 1998; 185: 122–3.
5. Harorl A.Y lmaz B, Akgül H, Di hekimli inde radyolojide temel
kavramlar ve radyodiagnostik. Erzurum: 2001. p. 357-8.
Yaz,-ma Adresi:
Dr. Kaan GÜNDÜZ Ondokuz May s Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi
Oral Diagnoz ve Radyoloji Bilim Dal . Kurupelit-SAMSUN
Tel: 0 362 3121919 / 3012 E-posta: kgunduz@omu.edu.tr
