• Sonuç bulunamadı

Üniversite son sınıf öğrencilerinde aileden ve arkadaştan algılanan sosyal destek ve benlik saygısı

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Üniversite son sınıf öğrencilerinde aileden ve arkadaştan algılanan sosyal destek ve benlik saygısı"

Copied!
8
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Ma¤firet KAfiIKÇI*, Gülay ‹PEK ÇOBAN**, Ayla ÜNSAL***, Gülçin AVfiAR**

‹letiflim / Correspondence: Ma¤firet Kafl›kç› Adres / Adress: Atatürk Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Hemflirelik Esaslar› AD. 25240 ERZURUM Tel: 0442 2311357 Fax: 04422360984 E-mail: magfiret@atauni.edu.tr

The Perceived Social Support for Friend and Family and Self

Esteem of The Last Class Students

ÖZ

Amaç:Çal›flma, Atatürk Üniversitesi son s›n›f ö¤rencilerinin aileden ve arkadafltan alg›lad›klar› sosyal destek ile benlik sayg›s› durumlar›n›n belirlenmesi amac›yla yap›lm›flt›r.

Yöntem: Bu çal›flma, Atatürk Üniversitesi’nde son s›n›f ö¤rencisi olarak ö¤renim gören 3522 ö¤renci üzerinde tan›mlay›c› olarak yap›lm›flt›r. Örneklem büyüklü¤ü 1251 olarak hesaplanm›flt›r. Bu say› tabakal› rasgele örneklem yön-temi uygulanarak, ö¤renci mevcuduna göre fakültelere ve s›n›f tabakalar›na orant›lanm›fl ve her s›n›ftan görüflülecek ö¤renci say›s› bulunmufltur. Ö¤rencilerden 41’i vakitsizlik nedeniyle çal›flmaya kat›lmak istememifl, gönüllü olarak çal›flmaya kat›lan 1210 ö¤renci çal›flma kapsam›na al›nm›flt›r. Verilerin toplanmas›nda ö¤rencilerin tan›t›c› özelliklerini içeren soru formu, aile ve arkadafltan alg›lanan sosyal destek ölçekleri ve benlik sayg›s› ölçe¤i kullan›lm›flt›r.

Bulgular:Ö¤rencilerin aileden alg›lanan sosyal destek puan ortalamalar› 13.51±4.91, arkadafltan alg›lanan sosyal destek puan ortalamalar› 14.40±4.56; benlik sayg›s› puan ortalamalar› ise 69.93±15.82 oldu¤u belirlenmifltir. Sosyal destek ve benlik sayg›s›n›n ailenin ekonomik durumu, ebeveynlerin e¤itim seviyeleri, ebeveynlerin hayatta olmas› ve ö¤rencinin ikamet etti¤i yer gibi de¤iflkenlerden etkilendi¤i saptanm›flt›r.

Sonuç:Bu çal›flmada üniversite ö¤rencilerinin arkadafllar›ndan alg›lad›klar› sosyal destek puanlar› ile benlik sayg›s› puanlar› aras›nda iliflki oldu¤u belirlenmifltir. Dolay›s›yla bu iliflki, aileden uzakta, vaktinin ço¤unu arkadafllar› ile geçiren üniversite ö¤rencileri için önemli bir sonuçtur.

Anahtar Kelimeler:Aile ve arkadafltan alg›lanan sosyal destek, benlik sayg›s›, üniversite ö¤rencileri. ABSTRACT

Purpose:This study was carried out to determine the perceived social support for friends and family and self esteem of the final grade students.

Method:This study was carried out as descriptive design on the university final grade students. The sampling size was calculated as 1251. The number of the students in each faculty and proportioned to the classroom layers using the lay-ered random sampling method, and the number of the students to be interviewed in each classroom were decided. Among them 41 were unwilling to participate in the study because of time shortage and the study was carried out with 1210 of the volenter students. In collection of the data, question form containing informative features of the students, the Perceived Social Support Scales and Self Esteem Scale were used.

Results:It was determined that the average scores of the Perceived Social Support Scale for family was 13.51±4.91, for friend was 14.40±4.56, Self Esteem Scale was 69.93±15.82. It was found that the social support and self esteem were be affected of the economic levels of family, educational levels of parents, vital status of parents and student’s place of residence. Conclusion: In this study it was determined that there was a relationship between the perceived social support for friends and self esteem. Consequently this relationship is a inevitable result for the final grade students who are spend time with their friends more than their families.

Key Words:Social support for friend and family, self esteem, last class students.

*Doç. Dr. A.Ü. Hemflirelik Yüksekokulu, **Arfl.Gör. A.Ü. Hemflirelik Yüksekokulu, ***Yrd. Doç. Dr. Ahi Evran Üniversitesi K›rflehir Sa¤l›k Yüksekokulu

Üniversite Son S›n›f Ö¤rencilerinde Aileden ve

Arkadafltan Alg›lanan Sosyal Destek ve Benlik Sayg›s›

(2)

G‹R‹fi

Gençlik dönemi teorikte kavram olarak bir bü-tün olmas›na ra¤men, pratik aç›dan çal›flan gençler, özürlü gençler, genç ebeveynler ve üni-versite gençleri gibi farkl›l›klar gösterirler (Poy-raz 2000). Çal›flmam›za konu olan üniversite gençli¤i, formal e¤itim-ö¤retimin son evresinde ö¤renim gören, araflt›rmac› ve sorgulay›c›, do-lay›s›yla bilimsel zihniyet kazanan, kendilerine has bir gençlik kültürü oluflturan, toplumun ön-deri olacak gençlik kesimidir. Bu anlamda, üni-versite gençli¤inin yeterli, kaliteli ve sa¤l›kl› yetifltirilmesi toplumlar›n geleceklerinin sa¤l›kl› ve sürekli olmas›n›n da bir gere¤idir.

Birçok üniversite ö¤rencisi ilk kez ailesinden ayr›larak kendi bafl›na kalm›flt›r. Yetiflti¤i aile ortam›, ev ve çevre flartlar›n›n özelli¤i ve bu yaflad›¤› çevreden, ev ve aileden ayr›lma, onlar için önemli bir uyum sorunu yarat›r. Genç ar-t›k kendi bafl›nad›r ve sorunlar›n› kendi çözmek zorundad›r. Bu gibi durumlar üniversite ö¤ren-cisini zorlayan ve ruhsal sorunlara yol açan faktörlerdir (Ziyalar 1998).

Ülkemiz koflullar›nda son s›n›f üniversite ö¤ren-cilerinin bir di¤er problem alan› ise iflsizlik ya-flama endiflesidir. Bu endifle onlarda depresyo-na ve düflük benlik sayg›s›depresyo-na yol açabilmekte ve özellikle ailelerinden ve arkadafllar›ndan sos-yal destek almaya gereksinim duymalar›na yol açmaktad›r (Ziyalar 1998). Bu ba¤lamda üniver-site ö¤rencilerinin benlik sayg›lar›n›n, aile ve arkadafltan alg›lad›klar› sosyal deste¤in incelen-mesinde fayda vard›r.

Benlik sayg›s› bireyin kendini de¤erlendirmesi sonucu ulaflt›¤›, benlik kavram›n› onaylamas›n-dan do¤an be¤eni durumudur. Kiflinin kendini oldu¤undan afla¤› ya da üstün görmeksizin ken-dinden memnun olmas›, kendini de¤erli, olum-lu, be¤enilmeye ve sevilmeye de¤er bulmas›, kendini oldu¤u gibi, gördü¤ü gibi kabullenme-yi, özüne güvenmeyi sa¤layan olumlu bir ruh halidir (Baumeister ve ark 2003; Öz 2004).

Sosyal destek bireyin sorunlar›yla bafl etmesin-de önemli rol oynar ve stresle bafla ç›kma ko-nusunda kendilerine olan güvenlerini art›rmak-tad›r. Sosyal destek, stresli yaflam›n negatif et-kilerine karfl› koruyucu görevdedir. Ayr›ca ya-flam›n her aflamas›nda pozitif etkilere de sahip-tir (Baltafl 2000; Mahon ve ark 1998). Yap›lan çok say›da araflt›rma sosyal destek sisteminin bireyin sosyolojik ve psikolojik sorunlar›n›n çö-zümü, önlenmesi ve tedavisinde, zorland›¤› du-rumlarla bafla ç›kabilmesinde güçlü bir kaynak oldu¤unu ortaya koymufltur (Eker, Akar ve Yal-d›z 2001; Kaziasty 2005).

Sosyal deste¤in sa¤l›¤› çeflitli yönlerde etkiledi-¤i belirtilmektedir. Bu etkiler;

a) Düflünce, duygu ve davran›fllar› sa¤l›¤› ge-lifltirecek yönde düzenlemek,

b) Genç bireyin sa¤l›¤a iliflkin bir anlam olufl-turmas›na yard›mc› olmak fleklinde s›ralanmak-tad›r (Gökler 2007).

Di¤er taraftan sosyal destek fiziksel ve ruhsal sa¤l›¤a yönelik tehlikelere karfl› koruyucu bir rol oynamaktad›r. Bireyin sahip oldu¤u sosyal des-tek kaynaklar› stres verici yaflam olaylar›n›n oluflumunu önleyerek fiziksel ve psikolojik has-tal›k riskini ortadan kald›rmaktad›r (Terzi 2008). Üniversite ö¤rencilerinin karfl›laflabilecekleri so-runlar›n çözümünde aileden ve özellikle üniver-site ortam›nda birlikte olduklar› arkadafllar›ndan alg›lad›klar› sosyal destek önemlidir.

Bu çal›flma Atatürk Üniversitesi son s›n›f ö¤-rencilerinin aileden ve arkadafltan alg›lad›klar› sosyal destek ile benlik sayg›s› durumlar›n›n belirlenmesi amac›yla yap›lm›flt›r.

YÖNTEM

Bu çal›flma, 2003-2004 y›l› ö¤retim dönemi içe-risinde, Atatürk Üniversitesi’nde son s›n›f ö¤-rencisi olarak ö¤renim gören ö¤renciler üzerin-de yap›lm›flt›r. Tan›mlay›c› nitelikte yap›lan bu çal›flman›n evrenini, Erzurum il merkezinde yer alan Atatürk Üniversitesi’ne ba¤l› 16 fakülte ve

(3)

yüksekokulun toplam 3791 son s›n›f ö¤rencisi oluflturmaktad›r. Çal›flman›n yap›ld›¤› üniversite rektörlü¤ünden ve her fakültenin dekanl›klar›n-dan yaz›l› ve sözlü izinler al›nm›flt›r. ‹lk olarak 16 fakülte ve yüksekokul Sa¤l›k Bilimleri, Sos-yal Bilimler ve Fen Bilimleri olmak üzere 3’e ayr›lm›flt›r. Sa¤l›k Bilimleri bölümlerinde oku-yan (T›p, Eczac›l›k, Difl Hekimli¤i, Veteriner-lik, HemflireVeteriner-lik, Beden E¤itimi) 379 ö¤rencinin 129’u (%34), Sosyal Bilimler bölümlerinde okuyan (E¤itim ve Fen-Edebiyat Fakültelerinin Edebiyat Bölümleri, ‹letiflim, ‹ktisat-‹flletme, Güzel Sanatlar) 1892 ö¤rencinin 624’ü (%33), Fen Bilimleri bölümlerinde okuyan (E¤itim ve Fen-Edebiyat Fakültelerinin Fen Bölümleri, Zi-raat, Mühendislik) 1522 ö¤rencinin 502’si (%33) olmak üzere toplam 1251 ö¤renci, çal›fl-ma kapsam›na al›nm›flt›r. Hesaplanan 1251 ki-flilik örneklem büyüklü¤ü tabakal› rasgele ör-neklem yöntemi uygulanarak, ö¤renci mevcudu-na göre fakültelere ve s›n›f tabakalar›mevcudu-na orant›-lanm›fl ve her s›n›ftan görüflülecek ö¤renci sa-y›s› bulunmufltur. Fakültelerden elde edilen s›-n›f listeleri üzerinde rasgele say›lar tablosundan yararlan›larak görüflülecek ö¤renciler tespit edil-mifltir. Ö¤rencilere çal›flma hakk›nda bilgi veri-lerek onaylar› al›nm›flt›r. Ö¤rencilerden 41’i va-kitsizlik nedeniyle çal›flmaya kat›lmak isteme-mifl, gönüllü olarak çal›flmaya kat›lan 1210 ö¤-renci çal›flma kapsam›na al›nm›flt›r.

Ö¤rencilere 20’fler sorudan oluflan aile ve arka-dafltan alg›lanan sosyal destek ölçekleri ve 25 maddelik benlik sayg›s› ölçe¤i uygulanm›flt›r (Tufan, Tufan 1987). Verilerin bilgisayara yük-lenmesi ve kodlanmas› araflt›rmac›lar taraf›ndan yap›lm›fl olup veriler SPSS paket program›nda de¤erlendirilmifltir. Verilerin de¤erlendirilmesin-de yüzde¤erlendirilmesin-delik, ki-kare önemlilik testi, Kruskall Wallis, One Way ANOVA, Student t test ve Mann Whitney U testi kullan›lm›flt›r.

Aileden Alg›lanan Sosyal Destek Ölçe¤i (AS-DÖ)ve Arkadafltan Alg›lanan Sosyal Destek Öl-çe¤i (ARSDÖ):

Pricadona ve Heller taraf›ndan 1983 y›l›nda ge-lifltirilen ölçek 1993 y›l›nda Eskin taraf›ndan Türkçe geçerli¤i ve güvenilirli¤i yap›larak öl-çeklerin Cronbach’ alfa katsay›lar› ASDÖ için 0.85, ARSDÖ için 0.75 olarak bulunmufltur (Eskin 1993). Her iki ölçek “do¤ru, yanl›fl ve bilmiyorum” cevaplar›n› içeren 20 maddeden oluflmaktad›r. Ölçekten al›nan puan yükseldik-çe alg›lanan sosyal destek artmaktad›r. 1-10 aras› puanlar düflük, 10-20 aras› puanlar ise yüksek sosyal destek alg›land›¤›n› göstermekte-dir. Bu çal›flmada ASDÖ alfa katsay›s› 0.87 ve ARSDÖ alfa katsay›s› ise 0.82 olarak bulun-mufltur.

Benlik Sayg›s› Ölçe¤i (BSÖ):

Stanley Coopersmith taraf›ndan 1986 y›l›nda haz›rlanan, çeflitli yafl gruplar›na, özellikle ye-tiflkinlere uygulanabilecek flekilde gelifltirilmifl bir ölçektir. Ölçe¤in ülkemizde güvenilirlik ve geçerlik çal›flmas› Tufan ve Turan (1987) tara-f›ndan yap›lm›flt›r. Bu çal›flmada Benlik Say-g›s› Ölçe¤i alfa katsay›s› 0.91 bulunmufltur. Öl-çek “benim gibi” ve “benim gibi de¤il” fleklin-de yan›t seçenekleri bulunan 25 ifafleklin-defleklin-den olufl-maktad›r. Toplam puan 0 ile 100 aras›nda de-¤iflmekte ve ölçekten al›nan puan artt›kça ben-lik sayg›s› artmaktad›r. Ölçekten elde edilen pu-an, 10-30 aras›nda ise düflük, 31-70 aras›nda ise orta, 71-100 aras›nda ise yüksek benlik say-g›s› olarak tan›mlanmaktad›r.

BULGULAR

Ö¤rencilerin tan›t›c› özelliklerine iliflkin bulgu-lar›n da¤›l›m› Tablo 1’de gösterilmifltir. Çal›flma kapsam›ndaki ö¤rencilerin yafl ortala-mas› 23.11±1.81 olarak bulunmufltur. Çal›flma-daki ö¤rencilerin %61.0’inin erkek, %58.7’sinin ayl›k gelirinin 150 YTL’den fazla, %53.8’inin ekonomik durumunun orta düzeyde oldu¤u sap-tanm›flt›r. Ö¤rencilerin %70.7’sinin ailesindeki birey say›s› 4-7 aras›ndad›r. Ö¤rencilerin baba-lar›n›n e¤itim durumu a¤›rl›kl› olarak (%37.1) ortaokul-lise mezunu düzeyinde iken,

(4)

anneleri-nin e¤itim durumu a¤›rl›kl› olarak (%43.8) il-kokul mezunu düzeyindedir. Ö¤rencilerin %89.3’ünün ebeveynlerinin her ikisinin hayatta oldu¤u ve %82.6’s›n›n çekirdek aileye, %15.1’inin genifl aileye sahip oldu¤u belirlen-mifltir. Ö¤rencilerin %48.1’i ö¤renci evinde ika-met etmektedir. Ailesinde göç durumu olan ö¤-rencilerin oran› %17.4’dir (Tablo 1).

Tablo 1. Ö¤rencilerin Tan›t›c› Özelliklerinin Da¤›l›m›

Tan›t›c› Özellikler (N=1210) Sayı % Cinsiyet K›z 472 39.0 Erkek 738 61.0 Ayl›k Gelir 50 YTL’den az 42 3.5 50-100 YTL 162 13.4 100-150 YTL 296 24.5 150 YTL’den fazla 710 58.7 Ekonomik Durum Düflük 79 6.5 Orta 651 53.8 ‹yi 445 36.8 Çok iyi 35 2.9

Ailedeki Birey Say›s›

1-3 187 15.5

4-7 855 70.7

7 ve üzeri 168 13.9

Baban›n E¤itim Durumu

Okur yazar de¤il 36 3.0

Okur yazar 47 3.9

‹lkokul 378 31.2

Ortaokul-Lise 449 37.1

Üniversite 300 24.8

Annenin E¤itim Durumu

Okur yazar de¤il 209 17.3

Okur yazar 113 9.3

‹lkokul 530 43.8

Ortaokul-Lise 269 22.2

Üniversite 89 7.4

Ebeveynlerin Hayatta Olma Durumu

Her ikisi de hayatta 1080 89.3

Baba ölmüfl, anne hayatta 94 7.8

Anne ölmüfl, baba hayatta 26 2.1

Her ikisi de hayatta de¤il 10 0.8

Aile Tipi

Çekirdek aile 999 82.6

Genifl aile 183 15.1

Parçalanm›fl aile 14 1.2

Baba tekrar evlenmifl 12 1.0

Anne tekrar evlenmifl 2 0.2

‹kamet Edilen Yer

Ö¤renci evinde 582 48.1 Anne-baba ile 304 25.1 Yurtta 299 24.7 Akraba yan›nda 25 2.1 Ailenin Göç Durumu Yok 999 82.6 Var 211 17.4

Ö¤rencilerin aileden alg›lanan sosyal destek pu-an ortalamalar› 13.51±4.91, arkadafltpu-an alg›lpu-anpu-an sosyal destek puan ortalamalar› 14.40±4.56; benlik sayg›s› puan ortalamalar› ise 69.93± 5.82’dir (Tablo 2).

Tablo 2. Ölçeklerin Puan Ortalamalar›

Ölçekler X±SD

Alg›lanan aile sosyal deste¤i 13.51 ± 4.91 Alg›lanan arkadafl sosyal deste¤i 14.40 ± 4.55

Benlik sayg›s› 69.93 ± 15.82

Tablo 3. Atatürk Üniversitesi Son S›n›f Ö¤rencileri-nin Benlik Sayg›s› ile Aileden ve Arkadafltan Al›-nan Sosyal Destek Durumlar›n›n Da¤›l›m›

De¤iflken ASD/AL (aile ASD/AR (arkadafl

sosyal deste¤i) sosyal deste¤i)

Benlik Sayg›s› r = .038 r = .063*

p = 0.168 p = 0.029

Ö¤rencilerin benlik sayg›lar› ile aileden alg›la-nan sosyal destek düzeyleri aras›nda istatistik-sel olarak anlaml› bir iliflki olmamas›na ra¤men (r= .038, p>0.05), benlik sayg›lar› ile arkadafl-tan alg›lanan sosyal destek düzeyleri aras›nda istatistiksel olarak anlaml› bir iliflki bulunmufl-tur (r= .063, p<0.05) (Tablo 3).

(5)

Tablo 4. Ö¤rencilerin Tan›t›c› Özellikleri ile Sosyal Destek ve Benlik Sayg›s› Puan Ortalamalar›n›n Karfl›laflt›r›lmas› Özellikler (n=1210) Ekonomik Durum Düflük Orta ‹yi Çok iyi

Ailedeki Birey Say›s› 1-3

4-7 7 ve üzeri

Baban›n E¤itim Durumu Okur yazar de¤il

Okur yazar ‹lkokul Ortaokul-Lise Üniversite

Annenin E¤itim Durumu Okur yazar de¤il

Okur yazar ‹lkokul Ortaokul-Lise Üniversite

Ebeveynlerin Hayatta Olma Durumu

Her ikisi de hayatta Baba ölmüfl, anne hayatta Anne ölmüfl, baba hayatta Her ikisi de hayatta de¤il Aile Tipi

Çekirdek aile Genifl aile Parçalanm›fl aile Baba tekrar evlenmifl Anne tekrar evlenmifl ‹kamet Edilen Yer Ö¤renci evinde Anne-baba ile Yurtta Akraba yan›nda Ailenin Göç Durumu Yok Var Say› 79 651 445 35 187 855 168 36 47 378 449 300 209 113 530 269 89 1080 94 26 10 999 183 14 12 2 582 304 299 25 999 211 X±SS 13.21±4.85 13.48±4.98 13.60±4.87 13.40±4.32 14.16±4.23 13.41±5.02 13.50±4.91 14.25±4.80 13.63±4.45 13.01±4.82 13.72±4.98 13.70±4.97 12.68±4.79 12.41±5.19 13.86±4.82 13.77±4.94 13.89±4.93 14.31±4.55 13.45±4.94 13.19±4.70 13.10±5.44 17.50±2.12 15.28±4.17 13.61±4.84 12.76±5.21 13.16±5.50 13.55±5.18 17.84±2.01 13.64±4.75 13.08±4.90 13.73±4.80 13.46±4.93 Test ve p de¤eri F=0.163 p=0.921 F=2.925 p=0.013* F=1.514 P=0.196 F=3.957 P=0.003* KW=3.662 df= 3 p=0.047* KW=7.170 df= 4 p=0.127 KW=5.911 df= 3 p=0.042* t=0.205 p=0.651 X±SS 13.68±4.96 14.52±4.53 14.36±4.44 14.17±5.36 14.66±3.96 14.34±4.68 14.40±4.56 13.50±4.93 15.06±3.84 14.20±4.54 14.38±4.67 14.67±4.45 14.06±4.63 13.92±5.10 14.33±4.58 14.87±4.08 14.80±4.77 14.37±4.62 15.96±3.20 14.35±4.06 14.20±4.82 14.34±4.61 14.45±4.45 15.21±3.57 16.50±2.12 16.91±1.92 14.28±4.69 14.48±4.42 14.42±4.53 14.40±5.42 14.27±4.83 14.42±4.50 Test ve p de¤eri F=2.361 p=0.046* F=2.373 p=0.046* F=1.029 P=0.391 F=1.549 P=0.186 KW=3.855 df= 3 p=0.015* KW=3.990 df= 4 p=0.407 KW=0.325 df= 3 p=0.955 t=0.161 p=0.688 X±SS 66.43±16.85 69.91±15.65 70.40±15.58 71.77±18.70 70.41±15.94 69.58±15.12 67.76±15.81 66.55±14.60 68.59±15.86 68.14±16.45 70.20±15.48 72.33±15.35 66.19±17.65 69.22±14.83 69.50±15.71 70.96±17.97 72.50±14.84 70.26±15.68 67.23±16.11 66.80±17.38 65.23±18.61 70.24±15.96 69.11±14.52 66.33±16.75 63.14±16.83 52.00±33.94 70.48±15.94 75.20±14.14 69.30±15.79 69.00±15.66 69.92±15.81 69.38±14.81 Test ve p de¤eri F=2.586 p=0.041* F=2.035 p=0.031* F=3.487 p=0.008* F=3.688 p=0.005* KW=5.302 df= 3 p=0.004* KW=6.045 df= 4 p=0.196 KW=6.061 df= 3 p=0.109 t=0.787 p=0.375

ASDAL ASDAR BENL‹K SAYGISI

*p<0.05

Ö¤rencilerin baz› de¤iflkenlere göre sosyal des-tek ve benlik sayg›s› puan ortalamalar›na bak›l-d›¤›nda; ekonomik durum ile ö¤rencilerin aile-den ald›klar› sosyal destek aras›nda anlaml› bir fark yokken, ekonomik durumu iyi olan ö¤ren-cilerin arkadafltan alg›lanan sosyal destekleri ve benlik sayg›lar› yüksek bulunmufltur (p<0.05). Ailedeki birey say›s› az olan ö¤rencilerin aile-den ve arkadafltan alg›lad›klar› sosyal destek ve benlik sayg›s› puan ortalamalar› istatistiksel ola-rak anlaml› düzeyde bulunmufltur (p<0.05) (Tablo 4).

Ö¤rencilerin ebeveynlerinin e¤itim düzeylerine göre ölçeklerden al›nan puan ortalamalar› karfl›-laflt›r›ld›¤›nda, babalar›n›n e¤itim düzeyine göre aileden ve arkadafltan alg›lanan sosyal destek aras›nda anlaml› bir fark bulunamam›flt›r (p>0.05), ancak benlik sayg›s› puan ortalamala-r› aras›ndaki fark istatistiksel olarak anlaml›d›r (p<0.05). Annenin e¤itim durumuna göre ise ö¤rencilerin aileden alg›lanan sosyal destek pu-an ortalamalar› aras›nda ileri derecede pu-anlaml› bir fark oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.005) (Tablo 4).

(6)

Ö¤rencilerin ebeveynlerinin hayatta olma duru-mu ile ölçeklerden al›nan puan ortalamalar› ara-s›ndaki fark›n istatistiksel olarak anlaml› oldu-¤u saptanm›flt›r. Anne ve babas› hayatta olan ö¤rencilerin aileden ve arkadafltan alg›lad›klar› sosyal destekleri anne babas› hayatta olmayan-lara göre daha yüksek oolmayan-larak bulunmufltur (p<0.05). Ebeveynlerin hayatta olma durumuna göre ö¤rencilerin benlik sayg›s› puan ortalama-lar›n›n ise ileri derecede anlaml› oldu¤u saptan-m›flt›r (p<0.005) (Tablo 4).

Ö¤rencilerin aile tipine ve göç etme durumuna göre ö¤rencilerin aileden alg›lad›klar› sosyal destek puan ortalamalar› aç›s›ndan anlaml› bir fark bulunamam›flt›r (p>0.05) (Tablo 4). Ö¤rencilerin ikamet ettikleri yer aç›s›ndan anne ve babas› ile yaflayan ö¤rencilerin aileden alg›-lad›klar› sosyal destek puan ortalamalar› aras›n-da anlaml› bir fark varken (p<0.05) arkaaras›n-dafltan alg›lanan sosyal destek ve benlik sayg›s› puan ortalamalar› aras›ndaki fark istatistiksel olarak anlaml› de¤ildir (p>0.05). Ö¤rencilerin göç et-me durumuna göre ise ölçeklerden al›nan puan ortalamalar› aras›nda anlaml› bir fark bulunma-m›flt›r (p>0.05) (Tablo 4).

TARTIfiMA

Ö¤rencilerin aileden alg›lanan sosyal destek pu-an ortalamalar› 13.51±4.91, arkadafltpu-an alg›lpu-anpu-an sosyal destek puan ortalamalar› 14.40±4.56; benlik sayg›s› puan ortalamalar› ise 69.93±15.82 oldu¤u ve tüm ö¤rencilerde benlik sayg›s› pu-an ortalamalar›n›n (BPO) 50 pupu-an›n üzerinde oldu¤u belirlenmifltir (Tablo 2). Taysi’nin (2000) çal›flmas›nda hemflirelik ö¤rencilerinin BPO’s› 65.6±16.9; Kahriman (2005)’›n çal›flma-s›nda ö¤rencilerin BPO’s› 69.1±17.3 olarak be-lirlenmifltir. Bu çal›flma sonuçlar› bizim çal›flma sonuçlar›m›zla benzerlik göstermektedir.

Ö¤rencilerin benlik sayg›lar› ile aileden alg›la-nan sosyal destek düzeyleri aras›nda istatistik-sel olarak anlaml› bir iliflki olmamas›na ra¤men (r= .038, p>0.05), benlik sayg›lar› ile

arkadafl-tan alg›lanan sosyal destek düzeyleri aras›nda istatistiksel olarak anlaml› bir iliflki bulunmufl-tur (r= .063, p<0.05) (Tablo 3). Bu iliflki, ai-leden uzakta, vaktinin ço¤unu arkadafllar› ile geçiren üniversite ö¤rencilerinin sosyal deste¤i aileden çok arkadafllar›ndan ald›¤›n› göstermek-tedir. Bunun sebebi ö¤rencilerin aileleri ile ye-terli ve etkili zaman geçiremeyiflleri ve arkadafl-lar›yla daha çok fley paylaflmalar› olabilir. Ö¤rencilerin ekonomik durum ile aileden ald›k-lar› sosyal destek aras›nda anlaml› bir fark yok-ken, ekonomik durumu iyi olan ö¤rencilerin ar-kadafltan alg›lanan sosyal destekleri ve benlik sayg›lar› yüksek bulunmufltur (p<0.05) (Tablo 4). Ekonomik durumu iyi olan ö¤rencilerin sosyal deste¤e gereksinimlerinin daha az olabilece¤i dü-flünülebilir. Bunun sonucu olarak da benlik say-g›lar›n›n yüksek olmas› ola¤an bir bulgudur. Ailedeki birey say›s› az olan ö¤rencilerin aile-den alg›lad›klar› sosyal destek ve benlik sayg›-s› puan ortalamalar› daha yüksek bulunmufltur (p<0.05) (Tablo 4). Aile içinde kardefl say›s› azald›kça ebeveynlerin çocuklar›na ay›rd›klar› zaman›n kalitesi artmakta, çocuk duygu, istek ve düflüncelerini rahat söylemekte bu da benlik sayg›s›n› ve sosyal deste¤i artt›rmaktad›r. Çal›fl-mam›zda ailedeki birey say›s› azald›kça BPO ve aileden alg›lanan sosyal destek düzeyinin an-laml› flekilde artt›¤› saptanm›flt›r (Tablo 2). Ba-fler, Bayat ve Taflc› (1998)’ n›n çal›flmas›nda 1-2 kardefli olan ö¤rencilerin benlik sayg›lar› da-ha yüksek bulunmufltur. Kahriman (2005)’›n ça-l›flmas›nda 3 ve daha fazla kardefl sahip olan ö¤rencilerin benlik sayg›lar› düflük bulunmufltur. Bu sonuçlar çal›flma sonuçlar›n› destekler nite-liktedir. Arkadafltan alg›lanan sosyal destek ile birey say›s› aras›nda ise anlaml› bir iliflki sap-tanmam›flt›r.

Ebeveyn e¤itiminin benlik sayg›s› oluflmas›nda olumlu bir etkisi oldu¤u bilinmektedir. Anne ve baban›n e¤itim düzeyi yükseldikçe çocuklar›n da benlik sayg›lar› artmakta ve kendine güven duygular› geliflmektedir (Demiriz 2007).

(7)

Ö¤ren-cilerin annelerinin e¤itim durumu düflük olanla-r›n aileden alg›lanan sosyal destek ve benlik sayg›s› puan ortalamalar›n›n anlaml› flekilde dü-flük oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.05) (Tablo 4). Ya-p›lan araflt›rmalarda ebeveynlerin e¤itim düzeyi artt›kça BPO’ lar›n›n ve alg›lanan sosyal deste-¤in de buna paralel olarak art›fl gösterdi¤i be-lirlenmifltir (Kahriman 2005; Y›lmaz ve Ekinci 2001). Ünsar ve ‹flsever (2003)’ in çal›flmas›n-da ebeveynlerin e¤itim düzeyi ile BPO’ lar› aras›nda anlaml› fark bulunmamas›na karfl›n ebeveynlerin e¤itim düzeyi artt›kça ö¤rencilerin benlik sayg›lar›n›n artt›¤› belirlenmifltir. Bunun yan› s›ra Sever ve ark. (1993) ve Y›lmaz ve Ekinci (2001)’ nin hemflirelik ö¤rencileri üze-rinde yapt›klar› araflt›rmalarda ise anne e¤itimi-nin ö¤rencilerin benlik sayg›s›n› etkilemedi¤i saptanm›flt›r (p>0.05).

Ö¤rencilerin ebeveynlerinin hayatta olma duru-mu ile ölçeklerden al›nan puan ortalamalar› ara-s›ndaki istatistiksel olarak anlaml› bir fark ol-du¤u saptanm›flt›r (p<0.05) (Tablo 4). Anne ve babas› hayatta olan ö¤rencilerin aileden ve ar-kadafltan alg›lad›klar› sosyal destekleri ve ben-lik sayg›lar›n›n yüksek oldu¤u bulunmufltur. Bu sonuçla aile yaflant›s›n›n özellikle annenin ben-lik sayg›s›n› alg›lanan sosyal deste¤i gelifltiren bir unsur oldu¤unu söyleyebiliriz. Karaaslan (1993)’ ›n çal›flmas›nda da ailesiyle birlikte ya-flayan ö¤rencilerin BPO’ lar› di¤erlerine göre daha yüksek bulunmufltur. Anne ve babas› ha-yatta olan ö¤rencilerin benlik sayg›s›n›n anlam-l› flekilde yüksek oldu¤u belirlenmifltir.

Ö¤rencilerin aile tipine göre aileden alg›lad›klar› sosyal destek puan ortalamalar› aç›s›ndan anlam-l› bir fark bulunmam›flt›r (p>0.05) (Tablo 4). Y›l-maz, Y›lmaz ve Karaca (2008)’ in “Üniversite ö¤rencilerinin sosyal destek ve yaln›zl›k düzeyle-rinin incelenmesi” isimli çal›flmalar›nda aile tipi ile ölçeklerden al›nan puan ortalamalar› aras›nda-ki fark›n anlams›z oldu¤unu bulmufllard›r. Arafl-t›rma sonuçlar› literatür bilgileri ile uyumludur. Anne ve babas› ile birlikte yaflayan

ö¤rencile-rin arkadafltan alg›lanan sosyal destek ve ben-lik sayg›s› puan ortalamalar› aras›ndaki fark is-tatistiksel olarak anlams›zken (p>0.05) aileden alg›lad›klar› sosyal destek puan ortalamalar› ara-s›ndaki fark›n anlaml› oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.05), (Tablo 4). Ailesinden uzakta olan ö¤-rencilerin ailesi ile birlikte yaflayan ö¤rencilere göre daha az sosyal destek alg›lamalar› daha az sosyal deste¤e gereksinim duyduklar› fleklinde yorumlanabilir.

SONUÇ VE ÖNER‹LER

Bu çal›flmada üniversite ö¤rencilerinin arkadafl-lar›ndan alg›lad›klar› sosyal destek puanlar› ile benlik sayg›s› puanlar› aras›nda iliflki bulunmak-tad›r. Ö¤rencilerin ailelerinden ziyade akranla-r›yla ayn› ortam›n paylafl›lmas›, sosyal yaflam›n paylafl›lmas› ö¤rencilerin arkadafllar›ndan sosyal deste¤i daha fazla alg›lad›klar›n› göstermektedir. Sosyal desteklerinin yüksek alg›lanmas› bireyle-rin kendilebireyle-rini de¤erli hissetmelebireyle-rini sa¤lamak-tad›r. Aileden ve arkadafltan alg›lanan sosyal destek ve benlik sayg›s›n›n ailenin ekonomik durumu, ebeveynlerin e¤itim seviyeleri, ebe-veynlerin hayatta olmas› ve ö¤rencinin ikamet etti¤i yer gibi de¤iflkenlerden etkilendi¤i saptan-m›flt›r.

Yap›lan çal›flman›n sonuçlar› do¤rultusunda; - Ö¤rencilerin sosyal iliflkilerini artt›racak ders d›fl› sosyal etkinlikler düzenlenmesi

- Üniversite ö¤rencilerinin ailelerinin belirli za-man aral›klar›yla çocuklar›n› ziyarete gelmelerinin e¤itim, ö¤retimin bir parças› haline getirilmesi, - Ekonomik durumu kötü olan ö¤rencilere burs olanaklar›n›n sa¤lanmas›,

- De¤iflik üniversitelerde sosyal destek ve ben-lik sayg›lar›n›n daha fazla de¤iflkenle iliflkisinin araflt›r›lmas› önerilebilir.

KAYNAKLAR:

Baltafl, Z. (2000). Sa¤l›k Psikolojisi. Remzi Kitabevi, ‹stan-bul, 133-165.

(8)

ben-lik sayg›lar›n›n belirlenmesi. Hemflireben-lik-Ebeben-lik E¤itim ve Uygulamalar›nda Kalite Sempozyumu Kitab›, 145-151. Baumeister, R. F. ve ark. (2003). Does high self-esteem cause betterperformance, Interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles? Psychological Science in The Pub-lic Interest, 4(1): 1-10.

Demiriz, S., Ö¤retir, A. D. (2007). Alt ve üst sosyo-eko-nomik düzeydeki 10 yafl çocuklar›n›n anne tutumlar›n›n in-celenmesi. Kastamonu E¤itim Dergisi, 15(1): 105-122. Eker, D., Akar, H., Yald›z, H. (2001). Çok boyutlu alg›-lanan Sosyal Destek Ölçe¤i’ nin gözden geçirilmifl formu-nun faktör yap›s›, geçerlilik ve güvenirli¤i. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1): 17-25.

Eskin, M. (1993). Reliability of Turkish version of the Per-ceived Social Support from Friends and Family Scales, Scale for Interpersonal Behavior, and Suicide Probability Scale. J Clin Psychol, 49: 515-522.

Gökler, I. (2007). Çocuk ve ergenler için Sosyal Destek De¤erlendirme Ölçe¤i Türkçe formunun uyarlama çal›flma-s›: Faktör yap›s›, geçerlilik ve güvenirli¤i. Çocuk ve Genç-lik Ruh Sa¤l›¤› Dergisi, 14(2): 90-99.

Kahriman, ‹. (2005). Karadeniz Teknik Üniversitesi Trab-zon Sa¤l›k Yüksekokulu Ö¤rencilerinin Benlik Sayg›lar› ve At›lganl›k Düzeylerinin Baz› De¤iflkenler Aç›s›ndan ‹ncelen-mesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(1): 24-32.

Karaaslan, A. (1993). Ö¤renci hemflirelerin benlik sayg›s› düzeyleri ve bunu etkileyen etmenlerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2): 21-29. Kaziasty, K. (2005). Soscial support and traumatic stres. The National Center For Post Traumatic Stres Disorder Re-search Quarterly, 16(2): 1-8.

Mahon, N. E., Yarcheski, A., Yarcheski, T. J. (1998). So-cial support and positive health practices in young adults: Loneliness as a mediating variable. Clinical Nursing Re-search, 7(3): 292-308.

Öz, F. (2004). Sa¤l›k Alan›nda Temel Kavramlar. ‹maj ‹ç ve D›fl Ticaret A. fi., Ankara, 83-111.

Poyraz, H. (2000). Gazi Üniversitesi mesleki e¤itim fakül-tesi çocuk geliflimi ve okul öncesi ö¤retmenli¤i ö¤rencile-rinin kalmakta olduklar› yerin baz› de¤iflkenlere göre duru-mu. Mesleki E¤itim Dergisi, 2(1): 33-41.

Procidano, M. E, Heller, K., (1983). Measures of percei-ved social support from friends and from family: Three va-lidation studies. Am J Community Psychology, 11: 1-24. Sever, A. D ve ark. (1993). ‹.Ü FNHYO ve SHMYO hem-flirelik bölümü ö¤rencilerinin benlik sayg›s› ve ruhsal du-rumlar›n›n araflt›r›lmas›. Hemflirelik Bülteni, 7(28): 95-101. Taysi, E. (2000). Benlik Sayg›s›, Arkadafllar ve Aileden Sa¤lanan Sosyal Destek. Yay›nlanmam›fl Yüksek Lisans Te-zi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dal›, Ankara.

Terzi, fi. (2008). Üniversite ö¤rencilerinin psikolojik daya-n›kl›l›klar› ve alg›lad›klar› sosyal destek aras›ndaki iliflki. Türk Psikolojik Dan›flma ve Rehberlik Dergisi, 3(29): 1-9. Turan, N, Tufan B. (1987). Coopersmith Benlik Sayg›s› Envanterinin Geçerlilik Güvenirlilik Çal›flmas›. 23.Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Kitab›. ‹stanbul, 816-817.

Ünsar, S., ‹flsever, H. (2003). Trakya Üniversitesi Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu ö¤rencilerinin benlik say-g›s›n› etkileyen faktörlerin incelenmesi. Hemflirelik Forumu, 6(1): 7-11.

Y›lmaz, E., Y›lmaz, E., Karaca, F. (2008). Üniversite ö¤-rencilerinin sosyal destek ve yaln›zl›k düzeylerinin incelen-mesi. Genel T›p Dergisi, 18(2): 71-79.

Y›lmaz, S, Ekinci, M. (2001). Hemflirelik yüksekokulu ö¤-rencilerinde benlik sayg›s› ve at›lganl›k düzeyi aras›ndaki iliflki. Atatürk Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Dergi-si, 4(2): 1-10.

Ziyalar, A. (1999). Sosyal Psikiyatri. 2. Bask›. Çevik Mat-baac›l›k. Yüce Yay›m A. fi., ‹stanbul, 143-151.

Şekil

Tablo 1. Ö¤rencilerin Tan›t›c› Özelliklerinin Da¤›l›m›
Tablo 4. Ö¤rencilerin Tan›t›c› Özellikleri ile Sosyal Destek ve Benlik Sayg›s› Puan Ortalamalar›n›n Karfl›laflt›r›lmas› Özellikler (n=1210) Ekonomik  Durum Düflük Orta ‹yi Çok iyi

Referanslar

Benzer Belgeler

Özellikle yeni ça¤la birlikte felsefenin temel çal›flma alan› bilim olmufl ve buna ba¤l› olarak bilim felsefesi do¤mufl, “gerçe¤i bütünü olarak de¤erlendirme”

Her iki grup aras›nda spontan soluma ve LMA ç›kar›l- ma süreleri aras›nda anlaml› farkl›l›k bulunmazken, göz açma, sözel uyar›lara yan›t, kifli, yer ve zaman

ølkö÷retmen okulunda genel kültür ve alan e÷itimine yönelik dersler a ÷õrlõkta iken e÷itim enstitüsünde daha çok meslek bilgisi ve sõnõf ö ÷retmenli÷i

Baflka bir deyiflle, yüksek e¤itimli annelerin çocuklar›na yönelik daha fazla ayr›nt›c› bildirim yapmalar› ve daha az kapal› uçlu tekrarc› soru sözceleri

Benlik-alg›s› boyutlar› ile benlik-kurgusu temel boyutlar›n›n kutuplar› dikkate al›narak aralar›ndaki örüntüye ayr›nt›l› olarak bak›ld›¤›nda, bireysel

Esas itibarile iddiasız ve alelade bir ikametgâh olmak- la beraber bu bina kullanış, taksimat, rahatlık ve mimarî şekillendiriş

Marmara Üniversitesi Haydarpafla Kampu- sü’nde 29 Nisan-07 May›s 2002 tarihleri aras›nda Marmara Üniversitesi T›p Fakültesi Mezuniyet Sonras› E¤itim Komisyonu (MSEK)

Çal›flmam›za konu olarak seçti¤imiz Antalya bölgesinde ise s›kl›kla Akdeniz diyeti uygulanmaktad›r Çal›flmam›z›n amac› Antalya bölgesinde yaflayan koroner