Turkish Journal of Geriatrics 2013; 16 (2) 229-232
Fahri Halit BEfi‹R
Düzce Üniversitesi T›p Fakültesi, Radyoloji Anabilim Dal› DÜZCE Tlf: 0380 542 13 90 e-posta: drfhbesir@gmail.com Gelifl Tarihi: 31/01/2012 (Received) Kabul Tarihi: 17/05/2012 (Accepted) ‹letiflim (Correspondance)
1 Düzce Üniversitesi T›p Fakültesi, Radyoloji Anabilim Dal› DÜZCE
2 Düzce Üniversitesi T›p Fakültesi, Kulak Burun Bo¤az Anabilim Dal› DÜZCE
3 Düzce Üniversitesi T›p Fakültesi, Enfeksiyon Hastal›klar› Bölümü DÜZCE
Fahri Halit BEfi‹R1 Hüseyin YAMAN2 Mehmet MEM‹fi2 ‹bak GÖNEN3 Ethem ‹LHAN2
YAfiLI HASTADA AKUT D‹L KÖKÜ APSES‹:
OLGU SUNUMU
ACUTE LINGUAL BASE ABSCESS IN AN
ELDERLY PATIENT: CASE REPORT
A
BSTRACTT
he abscess of the lingual base is a very rare condition that occurs between the third and fifthdecades of life. Early diagnosis and treatment is necessary especially when it leads to severe dyspnea. The most common causative agents are staphylococci and streptococci. It can be diag-nosed easily by means of computed tomography and magnetic resonance imaging. Herein we presented a case of lingual base abscess due to enterococci who had been admitted with dsyp-nea. Our elderly case had no apparent risk factors other than poor oral hygenia. In geriatric sub-jects with poor oral hygiene who develop abrupt dyspnea, lingual base abscess should be con-sidered in the differential diagnosis.Key Words: Tongue Diseases/Therapy; Lingual Base; Abscess; Oral Hygiene; Aged.
Ö
zD
il kökünün apseleri çok nadir görülür ve genellikle yaflam›n üçüncü ve beflinci dekadlar› ara-s›nda meydana gelir. Dil apsesi özellikle nefes darl›¤›na neden oldu¤u durumlarda erken tan› ve müdahaleyi gerektirir. Dil apselerine en s›k neden olan enfeksiyon ajanlar› genellikle stafilokok ve streptokoklard›r. Bilgisayarl› tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme ile dil apsesi tan›s› kolayl›kla konulabilmektedir. Biz bu yaz›da nefes darl›¤› flikâyeti ile kabul edilen ve enterokoklara ba¤l› meydana geliflen dil kökü apsesi olgusunu sunduk. ‹leri yafltaki olgumuzda kötü a¤›z hijye-ni d›fl›nda bilinen risk faktörü yoktu. ‹leri yafl grubundaki bireylerde ahijye-ni geliflen ciddi nefes darl›-¤›nda kötü a¤›z hijyeni varsa dil kökü apsesi ay›r›c› tan›da yer almal›d›r.Anahtar Sözcükler: Dil Kökü/Tedavi; Apse; A¤›z Hijyeni; Yafll›.
O
LGUS
UNUMUC
ASER
EPORTDil apseleri, dilin belirgin damarsal zenginli¤i, kal›n kerati-nize olmufl squamoz epiteli, tükrük ve tükrük salg›lanmas›n›n kayganlaflt›r›c›, temizleyici ve immünolojik etkileri gibi en-feksiyonu engelleyici sebeplerinden dolay› nadir görülen bir durumdur (1,2). Genellikle üçüncü ve beflinci dekadlar ara-s›nda görülür (3). Dil apselerinin etyolojisinde en s›k suçlanan durum immün sistem bozuklu¤udur (1). Stafilokok ve strep-tokoklar en s›k etken patojenlerdir (3). Dil apsesi a¤r› ve ate-fle neden olmas›n›n yan› s›ra özellikle nefes darl›¤› ve yutma güçlü¤üne neden oldu¤u durumlarda erken tan› ve acil cerra-hi müdahale gerektirir (2,4,5). Dil apselerinin tan›s› fizik mu-ayene ve i¤ne aspirasyon biyopsisi ile konulmakta olup radyo-lojik görüntüleme yöntemleri lezyonun lokalizasyonu, yay›l›-m› ve ay›r›c› tan›s›nda faydal›d›r (2,4).
Bilgilerimize göre, ‹ngiliz literatüründe son 17 y›lda 30 dil apsesi vakas› rapor edilmifltir (1). Bu yaz›da, normal a¤›z floras›nda bulunan Enterococcus faecalis’ in etken oldu¤u na-dir görülen, ileri yafltaki dil kökü apsesi olgusunun tan› ve te-davisi sunuldu.
O
LGUS
UNUMUÜ
ç gündür dilde a¤r›, flifllik, nefes darl›¤› ve yutma güçlü-¤ü flikâyeti olan, 74 yafl›nda kad›n hasta, Kulak Burun Bo¤az klini¤ine baflvurdu ve olgu hospitalize edildi. Bilinen bir diabetus mellitus gibi kronik hastal›k öyküsü, immün sis-tem bozuklu¤u, travma, sigara ve alkol kullan›m hikâyesi yoktu. Fizik muayenesinde dilin ön kesiminde yüzeysel küçük a¤r›l› apse ile uyumlu lezyonlar, dilde flifllik ve yayg›n hipere-mi izlendi (fiekil 1). A¤›z hijyeni kötü olup difl çürüklerivar-d›. Kan tetkikinde lökositoz ve CRP yüksekli¤i mevcuttu. Bunlar›n d›fl›nda di¤er fizik muayeneleri ve kan laboratuar so-nuçlar› normaldi.
Bilgisayarl› tomografi (BT) tetkikinde, özellikle dil ön ke-simden bafllayarak inferiorda derin boyun kas planlar›na da uzan›m gösteren periferik kontrast tutulumu olan apse ile uyumlu s›v› dansitesinde lezyon ve komflulu¤unda enflamas-yon ile uyumlu kontrast tutan alan izlendi. Lezenflamas-yonlarda solid komponentler izlenmedi (fiekil 2).
Dilde izlenen lezyonlara yap›lan ince i¤ne apsirasyonunda apse ile uyumlu pürülan mayii gelmesi üzerine insizyon ve drenaj yap›ld›. Sonras›nda iv sulbaktam ampisilin (1 gr; 3x1) tedavisi baflland›. Kültürü yap›lmak üzere gönderilen apse materyali koyun kanl› agara ve eosin methylen blue agara (EMB) ekildi. Kanl› agarda üreyen, katalaz negatif gram po-zitif kok olan bakterinin tür düzeyindeki tan›mlamas› VITEK 2 (bioMerieux-Fransa) otomatize sistemi ile yap›ld› ve bakte-ri Enterococcus faecalis olarak tan›mland›. Antibiyogram so-nucuna göre sulbaktam ampisilin tedavisine devam edildi.
ACUTE LINGUAL BASE ABSCESS IN AN ELDERLY PATIENT: CASE REPORT
TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2013; 16(2) 230
fiekil 1— Dilin sa¤ yar›s›nda hipereminin efllik etti¤i flifllik ve yüzeysel
ap-se ile uyumlu lezyonlar.
fiekil 2— Bilgisayarl› tomografi tetkikinde periferik kontrast tutulumu
olan apse ile uyumlu s›v› dansitesinde lezyon ve komflulu¤unda enfla-masyon ile uyumlu kontrast tutan lezyon (beyaz ok) izlendi.
Lezyonlarda ve özellikle nefes darl›¤›nda olmak üzere flikâyet-lerinde gerileme izlenen olgu, beflinci gününde oral sulbak-tam ampisilin tedavisine geçilerek taburcu edildi. Yedi gün-lük oral tedavi sonras› yap›lan kontrol muayenesinde flikâyet-lerinin tamamen geriledi¤i ve fizik muayenesinin normal ol-du¤u izlendi. Yap›lan birinci ay kontrol BT tetkikinde apse ile uyumlu lezyon izlenmedi (fiekil 3).
T
ARTIfiMAD
il apseleri nadir görülen bir durum olup bulundu¤u loka-lizasyona ba¤l› olarak de¤iflik nedenler ile meydana gel-di¤i bildirilmifltir. Dilin 2/3 ön k›sm›ndaki apseler lokal difl travmalar›, küçük yaralar veya yabanc› cisimlere ba¤l› olarak geliflir. Ancak ço¤u hastada spesifik hikaye yoktur. Dilin 1/3 arka k›s›m›n›n apseleri ise s›kl›kla lingual tonsil lezyonlar›, enfekte tiroglossal kanal kistleri veya 1. ve 2. molar difllerinin apikal enfeksiyonlar› sonucu meydana gelir (2,6,7). Veloo ve ark. da son 17 y›ldaki ‹ngiliz literatüründe mikrobiyolojik et-keni bilinen 30 vaka tan›mlam›fllard›r. Bu literatürde dilap-sesi olgular›n›n etiyolojisinde bozulmufl immun sistem (%50), kötü a¤›z hijyeni (%36.6) ve travma (%23.3) bildiril-mifltir (1). Ayr›ca literatürde piercing gibi yabanc› cisimlerin-de dil apsesi için predispozan necisimlerin-den olabilece¤i bildirilmekte-dir (8). Bizim olgumuzda bilinen travma öyküsü ile immün sistem bozuklu¤u yoktu. Ancak hastam›z›n ileri yaflta olmas› ve kötü a¤›z hijyenine ba¤l› olarak dil kökü apsesi geliflmifl olabilece¤i düflünüldü.
Akut apselerin semptomlar› dilde fliflme, lokalize ve kula-¤a yay›lan a¤r›, atefl ve a¤r›ya ba¤l› olarak dilin bir tarafa fik-sasyonudur (2,8). Dil apsesi ciddi nefes darl›¤›na neden olarak yaflam› tehdit edebilir (5). Dil apselerinin tan›s› klinik olarak konulabilmesine ra¤men, bazen spesifik semptomlar› ve dil travmas› hikayesi olmayabilir. Böyle durumlarda, radyolojik görüntüleme dil apsesinin tan›s› ve yay›l›m› hakk›nda ayr›nt›-l› bilgi sa¤lan›r (2). BT ve manyetik rezonans görüntüleme gi-bi radyolojik görüntüleme yöntemleri a¤›z bofllu¤u ve çevrele-yen dokular›n de¤erlendirilmesi için kullan›lmaktad›r (9). Ay-r›ca, radyolojik görüntüleme metodlar› benzer klinik bulgula-r› veren ani dil fliflmesine neden olabilen tümör, kist, enfarkt, ödem, hematom, metabolik ve geliflimsel anomalilerin ay›r›c› tan›s›nda da gerekmektedir (2,4). Bizim olgumuzda yapt›¤›-m›z BT incelemede apse d›fl›nda ek patoloji saptanmad›.
‹¤ne aspirasyon kolay ve efektif bir tan› metodudur. Ayr›-ca, enfekte materyal aspirasyonu mikrobiyolojik tan› ve apse tedavisine belirgin fayda sa¤lamaktad›r (2). Dil apsesi özellik-le hava yolu obstrüksiyonu sonucu nefes darl›¤› veya yutma güçlü¤ü gibi yaflam› tehdit eden durumlara neden oldu¤unda erken tan› ve müdahaleyi gerekir (2,4,5). Antibiyotik tedavi-si tedavide temel yaklafl›md›r. Genifl antibakteryel spektrum gram + / - ve anaerobik bakteriler için gereklidir. Bununla birlikte apsenin drenaj› ve varsa enfekte yabanc› materyalin al›nmas› da gereklidir. Tan›s› konulan hastalara aspirasyon, insizyon ve drenaj gecikmeksizin uygulanmal› ve dikkatli ta-kip edilmelidirler. Cerrahi tedavi epiglottis ve larinkse do¤ru derin yay›l›m› önlemeyi hedeflemektedir (2). Dil apseleri ge-nellikle stafilokok ve streptokolara ba¤l› oluflmakta olup a¤›z bofllu¤unun normal flora mikroorganizmalar›ndan olan ve a¤›z bofllu¤unda en s›k dilde bulunan enterokoklar›n, immün sistemi bask›lanm›fl hastalarda ve hastanede uzun süre kalan-lar ile daha önceden antibiyotik kullanan hastakalan-larda enfeksi-yonlara neden oldu¤u bildirilmifltir (3,10,11). Bizim olgu-muzda normal a¤›z floras› bakterilerinden olan Enterococcus faecalis’in dil kökü apsesine neden olmas›n›n a¤›z bofllu¤unda özellikle de dilde daha s›k bulunmas›ndan kaynakland›¤› dü-flünüldü. Bilinen bir immün sistem bozuklu¤u ve antibiyotik kullan›m hikayesi olmayan olgumuzda ince i¤ne aspirasyon
YAfiLI HASTADA AKUT D‹L KÖKÜ APSES‹: OLGU SUNUMU
TÜRK GER‹ATR‹ DERG‹S‹ 2013; 16(2) 231
fiekil 3— Birinci ay kontrol bilgisayarl› tomografide normal dil ve a¤›z
ve insizyon drenaj yap›ld› ve ampirik antibiyotik tedavisi bafl-land›. Sonras›nda kültürde üreyen Enterococcus faecalis’ e du-yarl› olan tedaviye devam edildi ve tam iyileflme izlendi.
Yaflam› tehdit edebilecek derin boyun enfeksiyonu ve so-lunum s›k›nt›s›na neden olabilece¤i için dil kökü apselerinin erken tan› ve tedavisi yap›lmal›d›r. ‹leri yafl grubunda dilde a¤r›, flifllik, yutma güçlü¤ü ve nefes darl›¤› ile gelen hastalar-da özellikle a¤›z hijyeni bozuksa dil kökü apsesi ay›r›c› tan›-da unutulmamal›d›r.
K
AYNAKLAR1. Veloo ACM, Schepers RH, Welling GW, Degener JE. Assess-ment of the microbiota of a mixed infection of the tongue using phenotypic and genotypic methods simultaneously and a review of the literature. Anaerobe 2011;17(2):47-51. (PMID:21458578).
2. Antoniades K, Hadjipetrou L, Antoniades V, Antoniades D. Acute tongue abscess. Report of three cases. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2004;97(5):570-3. (PMID:15153867).
3. Solomon DM, Hahn B. Lingual abscess. J Emerg Med 2012 Jul;43(1):e53-4. (PMID:20933358).
4. Vellin JF, Crestani S, Saroul N, Bivahagumye L, Gabrillargues J, Gilain L. Acute abscess of the base of the tongue: a rare but important emergency. J Emerg Med 2011;41(5):107-10.
(PMID:19022603).
5. Barruecoa AS, Díaza MAM, Huertaa IJ, Juncosb JMM, Álvareza CA. Recurrent lingual abscess. Acta Otorrinolaringol Esp 2012 Jul-Aug;63(4):318-20. (PMID:21440238).
6. Muñoz A, Ballesteros AI, Brandariz Castelo JA. Primary lingual abscess presenting as acute swelling of the tongue obstructing the upper airways: diagnosis with MR. Am J Neuroradiol 1998;19(3):496-8. (PMID 9580306).
7. Balatsouras DH, Eliopoulos PN, Kaberos AC. Lingual abscess: diagnoses and treatment. Head Neck 2004;26(6):550-4. (PMID:15162358).
8. Olsen JC. Lingual abscess secondary to body piercing. J Emerg Med 2001;20(4):409. (PMID:11348824).
9. Ozturk M, Durak AC, Ozcan N, Yigitbasi OG. Abscess of the tongue: findings on MR imaging. Am J Roentgenol 1998;170(3):797-8. (PMID:9490978).
10. Y›ld›r›m M. Enterokoklar ve enterokoklarla gelisen infeksiyon-lar. Düzce Üniversitesi T›p Fakültesi Dergisi 2007;2:46-52. 11. Sedgley C, Buck G, Appelbe O. Prevalence of Enterococcus
fa-ecalis at multiple oral sites in endodontic patients using culture and PCR. J Endod 2006 Feb;32(2):104-9.
ACUTE LINGUAL BASE ABSCESS IN AN ELDERLY PATIENT: CASE REPORT
TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2013; 16(2) 232
