‹smail AYDIN ERDEN
Hacettepe Üniversitesi Anesteziyoloji ve Reaminasyon Anabilim Dal› ANKARA
Tlf: 0312 305 12 50 e-posta: aydinerden@yahoo.com Gelifl Tarihi: 08/11/2008 (Received) Kabul Tarihi: 20/12/2008 (Accepted) ‹letiflim (Correspondance) ‹smail AYDIN ERDEN Seda Banu AKINCI Almila Gülsün PAMUK ‹lker Öngüç AYCAN Bilge ÇELEB‹O⁄LU Ülkü AYPAR
RETROSPECTIVE EVALUATION OF GERIATRIC
PATIENTS IN THE INTENSIVE CARE UNIT
YO⁄UN BAKIMDA YATAN GER‹ATR‹K
HASTALARIN RETROSPEKT‹F OLARAK
DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
Ö
ZGirifl: Bu çal›flman›n amac› anestezi yo¤un bak›m ünitesine kabul edilmifl 65 yafl ve üstü
has-talar›, 65 yafl›ndan küçük hastalarla karfl›laflt›rarak; yafl›n, yo¤un bak›m ünitesinde (YBÜ), hasta-nede kal›fl süresi ve mortalite üzerine olan etkilerinin araflt›r›lmas› idi.
Gereç ve Yöntem: Çal›flmaya Anestezi Yo¤un Bak›m Ünitesine yatm›fl 18 yafl ve üstü
hasta-lar dahil edildi. Hastahasta-lar yaflhasta-lar›na göre iki gruba ayr›ld› (<65 yafl veya ≥65 yafl). Demografik ve kli-nik veriler, retrospektif olarak kaydedildi. Ana sonuç de¤iflkenleri hastalar›n YBÜ, hastanedeki ya-t›fl süreleri ve mortalite oranlar› idi.
Bulgular: 493 hastan›n dosyalar› incelendi. Yafll› hastalarda genç hastalara göre daha çok
yandafl hastal›klar, organ yetmezlikleri, fizyolojik bozukluklar mevcuttu ve YBÜ, hastanede ger-çekleflen ölüm oranlar› daha yüksekti. Çoklu lojistik regresyon analizinde, TISS-28 skoru YBÜ mor-talite oran› üzerinde etkili tek ba¤›ms›z de¤iflkendi. Hastanede gerçekleflen ölümler aç›s›ndan ise TISS-28 skorunun yan› s›ra konjestif kalp yetmezli¤i istatistiksel olarak anlaml› ba¤›ms›z de¤iflken-lerdi.
Sonuç: Yafll›larda ölüm oranlar› yüksek olsa da, yafl bu ölümleri etkileyen ba¤›ms›z bir faktör
de¤ildir ve prognoz öngörülmesinde, hastane öncesi morbidite, fizyolojik parametreler ve bak›m ihtiyac› (TISS-28) göz önüne al›nmal›d›r.
Anahtar sözcükler: Yafll› hastalar, Yo¤un bak›m, Mortalite
A
BSTRACTIntroduction: The aim of the study was to evaluate the effect of age on length of hospital
stay, intensive care unit (ICU) stay, and mortality by comparing patients aged 65 years and older with patients younger than 65 years old.
Materials and Method: Patients over 18 years of age who presented to anesthesia ICU
were included in the study. The patients were divided into two groups according to their age (<65 years versus ≥65 years old). Demographic and clinical data were recorded retrospectively. Major outcome variables were length of ICU stay, hospital stay and mortality rates.
Results: Four hundred and ninety three patient records were evaluated. At admission,
eld-erly patients had more comorbidities, physiological problems and organ failures, and their hospi-tal and ICU morhospi-tality rates were higher than that of younger patients. In multivariate logistic regression analysis, TISS-28 score was the only independent variable affecting ICU mortality rates. Regarding hospital mortality rates, however, as well as TISS-28 score, acute congestive heart fail-ure was found to be a statistically significant independent variable.
Conclusion: Although mortality rates in the elderly are high, age is not an independent
vari-able affecting the deaths, and when predicting prognosis, prehospital morbidity, physiological parameters and patients’ need for care (TISS-28) must be considered.
Key words: Elderly patient, ICU, Mortality
G
‹R‹fiT
üm dünyada ve ülkemizde yafll› nüfus giderek artmakta-d›r. Ülkemizde 1950 y›l›nda %3,3 olan yafll› oran›, 2000 y›l›nda %5,3 olmufltur (1). Son y›llarda Türkiye’de ölüm h›z-lar›nda da belirgin azalmalar olmufl ve yaflam süresi 70 y›la uzam›flt›r. Ülkemizde yafll› say›s›n›n gelecekteki 20 y›lda iki kat›na ç›kaca¤› ve 2050’de ise 12 milyonu bulaca¤› hesaplan-maktad›r (2).Eriflkin yo¤un bak›m ünitelerinde yatan hastalar›n önem-li bir k›sm›n› da ileri yafltaki hastalar oluflturmaktad›r. Ame-rika Birleflik Devletlerinde yo¤un bak›m hastalar›n›n yaklafl›k %60’n›n 65 yafl ve üzerinde oldu¤u bildirilmifltir (3). Yafl önemli bir prognostik faktördür ve yo¤un bak›m hastalar›nda kullan›lan skorlama sistemlerinin de ana ö¤elerindendir (4,5). Onun için birçok çal›flmada yafl›n hastal›¤›n seyrine olan etki-leri araflt›r›lm›flt›r (6,7,8). Her ne kadar yafl›n, yo¤un bak›m-da verilen tebak›m-davinin sonuçlar›yla yak›nbak›m-dan iliflkili oldu¤u dü-flünülse de, yafl›n prognostik etkisi akut fizyolojik rahats›zl›k, yaflla iliflkili de¤ifliklikler ve yo¤un bak›m uygulamalar›ndaki farkl›l›klardan etkileniyor olabilir (9,10). E¤er prognoz tah-mininde bu durumlar›n etkisi göz önünde bulundurulmazsa, geliflen sonuçlar sadece yafla ba¤l›ym›fl gibi yorumlanabilir. Geriatrik yafl grubundaki hastalar›n yo¤un bak›m ünitelerin-de takipleri s›ras›nda karfl›lafl›lan sorunlar halen sa¤l›k politi-kalar›n›n baflta gelen konular›ndand›r.
Biz bu çal›flmada anestezi yo¤un bak›m ünitesine kabul edilmifl 65 yafl ve üstü hastalar›, 65 yafl›ndan küçük hastalar-la karfl›hastalar-laflt›rarak; yafl›n, yo¤un bak›m ünitesinde, hastanede kal›fl süresi ve mortalite oranlar› üzerine olan etkilerini arafl-t›rmay› hedefledik.
G
EREÇ VEY
ÖNTEME
tik kurul onay› al›nd›ktan sonra çal›flmaya Hacettepe Üni-versitesi T›p Fakültesi Anestezi Yo¤un Bak›m Ünitesine Ocak 2006 ile Aral›k 2007 tarihleri aras›nda yatm›fl 18 yafl ve üstü tüm hastalar dahil edildi. Hastalar 65 yafl üstü ve alt› ol-mak üzere iki gruba ayr›ld› (Grup 1= <65 yafl, Grup 2= ≥65 yafl). Birden fazla yo¤un bak›m yat›fl› olan hastalar›n sadece son yat›fllar› de¤erlendirmeye al›nd›.Çal›flma için hastalarla ilgili veriler retrospektif olarak dosyalardan topland›. Demografik veriler (yafl, cinsiyet, vücut a¤›rl›¤›), hastaneye yatmadan önceki aktivite durumu (k›s›tl›-l›k yok; hafif derecede k›s›tl›(k›s›tl›-l›k; aktivite k›s›tl›, kendi iflini yapabiliyor veya yata¤a ba¤›ml›), yo¤un bak›m ünitesine ya-t›fl nedeni, primer tan›s›, ODIN (Organ Disfonksiyonu
ve/ve-ya ‹nfeksiyon) skoru (kabulde kardive/ve-yak, respiratuar, renal, he-patik, nörolojik ve hematolojik disfonksiyon ve enfeksiyon bulunup bulunmamas›, 0=hiçbir disfonksiyon olmad›¤›n›, 7=belirtilen sistemlerin hepsinde disfonksiyon oldu¤unu gös-terir) retrospektif olarak kaydedildi (11). Hastal›¤›n ciddiye-ti: APACHE II skoru (12) ile de¤erlendirildi. Bu skorlama ile 11 rutin fizyolojik ölçüm, Glaskow Koma Skoru, yafl ve önce-ki sa¤l›k durumu de¤erlendirilmektedir. Bu skorlaman›n has-tane mortalitesini tahmin etti¤i gösterilmifltir. Daha yüksek APACHE II skoru daha fazla risk demektir. Uygulanan bak›-m›n yo¤unlu¤u ilk günkü TISS-28 skoru (13) ile hesapland›. TISS-28 yo¤un bak›mda s›k kullan›lan tedavi giriflimlerini kaydetmek ve puanlamak için gelifltirilmifl bir enstrümand›r. Burada yap›lan tedavi uygulamalar› 1-4 aras›nda puanlan›r. Uygulama komplekslefltikçe, süre ve ifl artt›kça skor artar. Ayn› hastaya birbiri ile iliflkili birden fazla ifllem yap›ld›¤›n-da en yüksek skorlu olan de¤er skorlamaya yap›ld›¤›n-dahil edilir. TISS-28 skoru tüm puanlar toplanarak hesaplan›r. Yüksek skor da-ha fazla terapötik ifli ifade eder.
Sonuç de¤iflkenleri olarak ise hastalar›n hastane ve yo¤un bak›m ünitesinde ki yat›fl süreleri ve mortalite oranlar› de¤er-lendirildi.
‹statistiksel yöntem: iki grubun (65 yafl alt› - 65 yafl ve üs-tü) yafl, vücut a¤›rl›¤›, yo¤un bak›m ünitesindeki ve hastane-deki yat›fl süreleri gibi say›sal verilerin karfl›laflt›r›lmas›nda t testi, iki grubun cinsiyet, altta yatan t›bbi durum, hastaneye yatmadan önceki sa¤l›k durumu, primer tan›, mortalite, gibi kategorik verilerin karfl›laflt›r›lmas› aç›s›ndan ki-kare testi kullan›ld›. Yafl ve efllik eden hastal›klar gibi birbiri ile ba¤›m-l› olabilecek de¤iflkenlerin hasta sonuçlar›na (ölüm oranlar›na) etkilerini incelemek için çoklu lojistik regresyon analizi kul-lan›ld›. p<0,05 istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi.
B
ULGULARÇ
al›flmam›zda belirtilen tarihler aras›nda yo¤un bak›m›m›-za yatm›fl 493 hastan›n dosyalar› retrospektif olarak ince-lendi. Bunlardan 253’ü kad›n, 240’› erkek, 285’i 65 yafl alt›, 208’i 65 yafl üstüydü. 65 yafl alt›ndakilerin yafllar›n›n ortala-ma de¤eri 41.8±13.7, bu de¤er 65 yafl üstündekilerde 75.1±7’idi. Grup 1’de erkekler daha fazla iken, Grup 2’de ba-yanlar daha fazlayd› (p=0.003). Hastalar›n demografik verile-ri, kronik hastal›klar› ve yo¤un bak›m ünitesine yat›fl öncesi özellikleri Tablo 1’de, yo¤un bak›m ünitesine kabuldeki özel-likleri ve yat›fl nedenleri Tablo 2’de ve hasta sonuçlar› (kal›fl süreleri ve ölüm oranlar› aç›s›ndan) Tablo 3’de verildi.Yafll› hastalarda (Grup 2) 65 yafl alt› hastalara göre efllik eden hastal›klar (koroner arter hastal›¤›, konjestif kalp yet-mezli¤i, kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤›, diabetus melli-tus, hipertansiyon) daha yüksek oranda mevcuttu (p<0,001, Tablo 1). Hastalar›n hastaneye yatmadan önceki aktivite du-rumlar›na bak›ld›¤›nda 65 yafl üstü hastalar›n aktivitelerinin
65 yafl alt›ndakilere oranla daha k›s›tl› oldu¤u izlendi (p<0.001).
Gruplar›n ODIN, APACHE II ve TISS-28 skorlar› Tablo 2’de verildi. Her üç skorlama sistemi de 65 yafl üstü hastalar-da hastalar-daha yüksek bulundu (p<0,05). Tüm hastalarhastalar-dan 93’ü yo-¤un bak›ma kabullerinde entübeydi. Gruplar aras›nda
hasta-Tablo 1— Gruplar›n demografik verileri, efllik eden hastal›klar, yo¤un bak›m ünitesine yat›fl nedenleri, yat›fl öncesi aktivite durumlar›. Sonuçlar
frekans (yüzde) veya ortalama ± standart sapma fleklinde verilmifltir. YBÜ: yo¤un bak›m ünitesi
<65 yafl ≥65 yafl p
Hasta say›s› 285 208
Erkek/Kad›n 155/130 85/123 0.003
Konjestif kalp yetmezli¤i 5 (%1.8) 48(%23.1) <0.001
Koroner arter hastal›¤› 33(%11.6) 96(%46.2) <0.001
Kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤› 5 (%1.8) 21(%10.1) <0.001
Hipertansiyon 64 (%22.5) 139(%66.8) <0.001
Diabetus Mellitus 18 (%6.3) 64(%30.8) <0.001
Kronik böbrek yetmezli¤i 7(%2.5) 12(%5.8) 0.05
YBÜ öncesi hastanede yatt›¤› gün: 6.8±15 8.4±17 0.27
Aktivite durumu (n) <0.001
K›s›tl›l›k yok 240 (%84.2) 19 (%57.2)
Hafif aktivite k›s›tl›l›¤› 26 (%9.1) 37 (%17.8)
Aktivite k›s›tl›, kendi iflini yapabiliyor 8 (%2.8) 21 (%10.1)
Yata¤a ba¤›ml›, bilinç aç›k 4 (%1.4) 10 (%4.8)
Yata¤a ba¤›ml›, bilinç kapal› 7 (%2.5) 21 (%10.1)
Tablo 2— Gruplar›n yo¤un bak›m ünitesine kabuldeki durumlar›, yat›fl nedenleri, ODIN, TISS-28 ve APACHE II Skorlar›. Sonuçlar frekans(yüzde) veya
ortalama ± standart sapma fleklinde verilmifltir
<65 yafl ≥65 yafl p
Hasta say›s› 285 208
Kabulde entübe olan (n) 60 (%21.1) 33 (%15.9) 0.34
Yat›fl nedeni (n) 0.19 Ameliyat sonras› 201 (%70.5) 152 (%73.1) Zehirlenme 40 (%14) – Kardiyovasküler sorunlar 7 (%2.5) 12 (%5.8) Pulmoner sorunlar 13 (%4.6) 14 (%6.7) Enfeksiyon 4 (%1.4) 12 (%5.8) Nörolojik sorunlar 6 (%2.1) 6 (%2.9) Arrest sonras› 7 (%2.5) 5 (%2.4) Gastrointestinal sorunlar 4 (%1.4) 2 (%1) Renal sorunlar 1 (%0.4) 0 (%0) Travma 2 (%0.7) 2 (%1) ODIN 0.8±1.1 1.1±1.4 0.006 TISS-28 27.7±10 30.3±13.1 0.01 APACHE II 13.7±6.7 19.5±7.4 <0.001
lar›n yo¤un bak›ma kabulleri s›ras›nda entübe olup olmama-lar› aç›s›ndan fark yoktu.
Gruplar aras›nda yo¤un bak›m ünitesinde ve hastanede yat›fl süreleri aç›s›ndan fark bulunamad› (Tablo 3). Yo¤un ba-k›mda yatan hastalardan 53’ü yo¤un bak›m ünitesinden ç›k-madan, 30’u ise yo¤un bak›mdan ç›kt›ktan sonra hastanede hayat›n› kaybetti. Grup 2’deki hastalar›n yo¤un bak›mda ve hastanede ölüm oranlar› Grup 1’e göre daha yüksek bulundu (Tablo 3).
Yo¤un bak›m ünitesinde ölüm oran› ba¤›ml› de¤iflkeni üzerine, cinsiyet, yafl (grup de¤iflkeni), aktivite k›s›tl›l›¤› ve efllik eden hastal›klar (konjestif kalp yetmezli¤i, koroner arter hastal›¤›, kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤›, hipertansiyon, diabetus mellitus), ODIN, APACHE II ve TISS-28 skorlar› ba¤›ms›z de¤iflkenler olarak al›narak yap›lan çoklu lojistik regresyon analizi sonucunda TISS-28 skorunun, yo¤un bak›m ünitesinde gerçekleflen ölümler aç›s›ndan, tek ba¤›ms›z de¤ifl-ken oldu¤u saptand› (p<0.001). Hastanede gerçekleflen ölüm-ler (yo¤un bak›mda veya hastanenin di¤er bölümölüm-lerinde) aç›-s›ndan ise TISS-28 (p<0.001) skorunun yan› s›ra konjestif kalp yetmezli¤inin olmas› (p=0.042) istatistiksel olarak an-laml› ba¤›ms›z de¤iflkenlerdi. Yap›lan çoklu analiz sonucun-da ba¤›ms›z bir de¤iflken olarak al›nan yafl›n (grup de¤iflkeni) her iki sonuç parametresinde (yo¤un bak›m ünitesindeki ve hastanedeki ölüm oranlar›) de istatistiksel olarak anlaml› ol-mad›¤› görüldü.
T
ARTIfiMAB
u çal›flmada yo¤un bak›m ünitesinde izlenen 65 yafl ve üs-tü hastalar›n daha genç hastalara göre daha yüksek oranda bayan hastalardan olufltu¤unu, konjestif kalp yetmezli¤i, ko-roner arter hastal›¤›, diabetus mellitus, kronik obstrüktif ak-ci¤er hastal›¤› gibi daha çok yandafl hastal›klar›n›n bulundu-¤unu ve aktivitelerinin daha k›s›tl› oldubulundu-¤unu saptad›k. Yo-¤un bak›m ünitesine kabulde yafll› hastalar›n genç hastalara göre daha çok organ yetmezliklerinin (daha yüksek ODIN skorlar›) oldu¤unu, daha çok fizyolojik bozukluklar›n›nbu-lundu¤unu (APACHE II skorlar›) ve daha çok terapötik ifl ih-tiyaçlar› (TISS-28 skorlar›) oldu¤unu belirledik. Yafll› hasta-larda hem yo¤un bak›m ünitesindeki hem de hastanedeki ölüm oranlar› genç hastalara göre daha yüksek idi. Yo¤un ba-k›m ünitesinde gerçekleflen ölümler aç›s›ndan, TISS 28 skoru-nun kronolojik yafla göre daha önemli oldu¤u bulundu. Has-tanede yat›fl s›ras›nda (yo¤un bak›m ünitesinde yatarken ve sonras›nda) gerçekleflen ölümler aç›s›ndan ise TISS 28 skoru ve konjestif kalp yetmezli¤inin olmas› benzer flekilde hastala-r›n yafl›ndan daha önemli oldu¤u görüldü.
Son y›llarda, özellikle geliflmifl ülkelerde olmak üzere, yafll› nüfus tüm dünyada artmaktad›r. Yo¤un bak›mlara kabul edilen hastalar›n yafl ortalamalar› da bundan etkilenmektedir. Bu da beraberinde hasta yafl›n›n mortalite ve morbidite üzeri-ne olan etkileri, k›s›tl› kaynaklar›n yo¤un bak›m hastalar›nda nas›l kullan›laca¤›, yafll› hastalarda tedavi agresifli¤i ve prog-nozlar› gibi birçok soruyu gündeme getirmifltir. Çal›flmam›z-dan ç›kan ana sonuç, yafl›n yo¤un bak›m ünitesinde ve hasta-nede gerçekleflen ölümlerde ba¤›ms›z bir de¤iflken olmad›¤›-d›r. Yap›lan çal›flmalar›n sonuçlar›n›n bir k›sm›nda kronolo-jik yafl, mortalite ve morbidite üzerinde etkili bulunurken bir k›sm›nda ise biyolojik yafl ve di¤er faktörler etkin bulunmufl-tur (14,15).
Rosenthal ve ark. (10) 150.000’nin üzerinde hastada yap-t›¤› çal›flmada yafl›n hastal›¤›n ciddiyeti ve di¤er prognostik faktörlerden ba¤›ms›z olarak hastane ölümleriyle iliflkili oldu-¤u bulunmufltur. Ayr›ca akut fizyoloji skorlar›n›n tüm yafllar-da hastane ölüm oranlar› ile s›k› bir flekilde iliflkili oldu¤u gö-rülmüfltür. Bu çal›flmada bizimkinden farkl› olarak nöroloji, cerrahi yo¤un bak›mlar gibi de¤iflik hasta popülasyonlar› da incelenmifltir. Vosylius ve ark.’n›n (14) yapt›¤› çal›flmada da yo¤un bak›ma kabul edilen yafll› hastalarda mortalite ve mor-biditenin daha yüksek oldu¤u bildirilmifltir. Bu çal›flmada 75 yafl üstü hastalarda mortalite oran› <65 hastalar›n iki kat› ola-rak bulunmufltur.
Birçok araflt›rmac› ise yafl›n tek bafl›na yo¤un bak›mda kötü prognozla iliflkili olmad›¤›n› söylemektedir. Prognozu
Tablo 3— Gruplar›n yat›fl süreleri ve ölüm oranlar›. Sonuçlar frekans (yüzde) veya ortalama ± standart sapma fleklinde verilmifltir
<65 yafl ≥65 yafl p
Hasta say›s› 285 208
Yo¤un Bak›m yat›fl süresi 6.5±32.1 6.6±13 0.98
Hastane yat›fl süresi 20.7±35.3 25.6±30 0.09
Yo¤un Bak›mda ölüm (n) 20 (%7) 33(%15.9) 0.002
etkiledi¤i düflünülen di¤er faktörler; primer hastal›k, hastal›-¤›n ciddiyeti ve yo¤un bak›mdaki komplikasyonlard›r (16,17). Respiratuar nedenle yo¤un bak›ma kabul edilen has-talarda yap›lan di¤er bir çal›flmada da yafl›n tek bafl›na hasne sonuçlar›n› tahmin etmek için yeterli olmad›¤›, primer ta-n›n›n, komorbid durumlar›n bulunmas›n›n ve hastal›¤›n cid-diyetinin de önemli oldu¤u bildirilmifltir (18). Dahiliye yo-¤un bak›m hastalar›nda yap›lan di¤er bir çal›flmada da akut fizyolojik bozuklu¤un yan› s›ra hastadaki ciddi kognitif bo-zukluk, düflük vücut kitle indeksi ve kabuldeki aktivitenin, hastane prognozu aç›s›ndan önemi vurgulanm›flt›r (17).
Yetmifl befl yafl üstü hastalarda yo¤un bak›m mortalitesi, altta yatan hastal›k ve kabuldeki hastal›¤›n ciddiyetine göre %22 ile %31 aras›nda de¤iflmektedir. Akut fizyolojik sorun ve tan›n›n yafla nazaran prognoz üzerine rölatif etkisi çok da-ha fazlad›r (19). Yetmifl befl yafl üstü da-hastalarda da-hastane mor-talitesi, altta yatan hastal›k, hastal›¤›n ciddiyeti, nozokomiyal enfeksiyon, organ disfonksiyonu ve yo¤un bak›m sonras› ba-k›m kalitesine ba¤l› olarak %31 ile %42 aras›nda de¤iflmek-tedir (20). Vosylius ve ark. (14) genel yo¤un bak›mda, SAPS II ile ölçülen hastal›¤›n ciddiyetinin, mortalitenin en önemli göstergelerinden biri oldu¤unu bildirmifllerdir. Knaus ve ark. da (20) APACHE III sisteminde mortalite tahmin gücünün %73,1’nin fizyolojik duruma, %13,6’s›n›n altta yatan hasta-l›¤a ve %7,3’nün ise yafla ba¤l› oldu¤unu söylemifllerdir. APACHE II içinde benzer sonuçlar bildirilmifltir (21). Bu ça-l›flmada hayatta kalan hastalar›n APACHE II skorlar›n›n orta-lamas› 9,2 iken hayat›n› kaybedenlerin ki 16,7 olarak bulun-mufltur. Bizim çal›flmam›zda APACHE II de¤eri ile çoklu regresyon analizlerinde ölüm oranlar› üzerinde istatistiksel olarak anlaml› bir fark bulunamam›flt›r. Di¤er bir çal›flmada ise yaflla mortalitenin artt›¤› ancak hastalar›n fizyolojik duru-munun mortalite üzerine daha fazla etkili oldu¤u ve bu ne-denle yafl›n tek bafl›na yo¤un bak›m kaynaklar›n›n kullan›l-mas›nda uygun bir gösterge olmad›¤›, yafll›lar›n yafllar›ndan dolay› yo¤un bak›m tedavisinden mahrum edilmemesi gerek-ti¤i bildirilmifltir (22).
Rodríguez-Regañón ve ark.’n›n (23) yapt›¤› çal›flmada ise yafll›lar›n yo¤un bak›m yat›fl sürelerinin daha uzun oldu¤u bildirmifltir. Bizim çal›flmam›zda ise iki grup aras›nda anlam-l› bir fark bulunamam›flt›r. Bu bizim hastalar›m›z›n büyük bir k›sm›n›n ameliyat sonras› hastalar olmas›na ba¤lanabilir.
Ara yo¤un bak›m ünitesinde yap›lan bir çal›flmada, has-tane mortalitesinin öngörülmesinde APACHE II skoru, ilk gün TISS 28 skoru ve yat›fl tan›s›n›n önemli oldu¤u uzun dö-nem (2 y›l) mortalitesinde ise komorbiditenin anlaml› oldu¤u saptanm›flt›r (24). Bizim çal›flmam›zda da TISS-28 tek bafl›na
yo¤un bak›m ünitesindeki mortalite oran›n›, konjestif kalp yetmezli¤i ile birlikte hastane mortalite oran›n› öngörebilir. Çal›flman›n amac› geriatrik hastalar›n yat›fl süreleri ve ölüm oranlar›n› genç hastalarla karfl›laflt›rmak oldu¤u için yafl›n ba-¤›ms›z bir de¤iflken olmad›¤› saptand›ktan sonra skorlama sistemlerinin mortalite oran›n›n öngörülmesinde birbiri ile karfl›laflt›rmas› tart›flma kapsam›nda ele al›nm›flt›r.
Çal›flmam›z›n eksikleri olarak tek bir yo¤un bak›mdan retrospektif olarak yap›lm›fl olmas› ve ameliyat sonras› hasta-lar›n ço¤unlukta olmas› say›labilir.
Sonuç olarak yo¤un bak›ma yat›fl ve uygulanacak tedavi-lerde hastalar›n kronolojik yafllar›ndan ziyade biyolojik yaflla-r› dikkate al›nmal›d›r. Yafll› hastalarda genç hastalara gore efl-lik eden hastal›klar daha fazlad›r, yafll›lar›n aktiviteleri daha k›s›tl›d›r.Yafll›larda ölüm oranlar› yüksek olsa da, yafl bu ölümleri etkileyen ba¤›ms›z bir faktör de¤ildir ve prognoz öngörülmesinde, hastane öncesi morbidite, fizyolojik para-metreler ve bak›m ihtiyac› (TISS-28) göz önüne al›nmal›d›r.
K
AYNAKLAR1. http://www.ceterisparibus.net/veritaban›/1923_1990/nufus.ht Eriflim Tarihi 24.08.2008.
2. Bilir N. Yafll›l›k ve halk sa¤l›¤›. In: Gökçe-Kutsal Y (Ed): Yafl-l›l›k Gerçe¤i. Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Bas›mevi, Ankara, 2004, pp 11-29.
3. Angus DC, Kelley MA, Schmitz RJ, White A, Popovich J Jr. Caring for the critically ill patient. Current and projected workforce requirements for care of the critically ill and patients with pulmonary disease: Can we meet the requirements of an aging population? JAMA 2000; 284: 2762-70.
4. Le Gall JR, Lemeshow S, Saulnier F: A new Simplified Acute Physiology Score (SAPS II) based on a European/North Ameri-can multicenter study. JAMA 1993; 270: 2957–2963.
5. Knaus WA, Wagner DP, Draper EA,et al: The APACHE III prognostic system: risk prediction of hospital mortality for cri-tically ill hospitalized adults. Chest 1991; 100: 1619–1636.
6. Castillo-Lorente E, Rivera-Fernandez R, Vazquez-Mata G et al. Limitation of therapeutic activity in elderly critically ill pati-ents. CCM 1997; 10: 1643–8.
7. Walther SM, Jonasson U. Outcome of the elderly critically ill after intensive care in an era of cost containment. Acta Anaest-hiol Scand 2004; 48: 417–22.
8. Stephan F, Cheffi A, Bonnet F. Nosocomial infections and out-come of critically ill elderly patients after surgery. Anesthesio-logy 2001; 94: 407–14.
9. Somme D, Maillet JM, Gisselbrecht M, et al. Critically ill old and the oldest-old patients in intensive care: short- and long-term outcomes. Intensive Care Med 2003; 29: 2137–43.
10. Rosenthal GE, Kaboli PJ, Barnett MJ, Sirio CA. Age and the risk of in-hospital death: insights from multihospital study of intensive care patients. J Am Geriatr Soc 2002; 50: 1205–12.
11. Fagon JY et al. Characterization of intensive care unit patients using a model based on the presence or absence of organ dysfunctions and/or infection: the ODIN model. Intensive Ca-re Med 1993; 19: 137–44
12. Knaus WA, Draper EA, Wagner DP, et al. APACHE II: A se-verity of disease classification system. Crit Care Med 1985; 13: 818–829.
13. Keene AR, Cullen DJ. Therapeutic Intervention Scoring System: Update 1983. Crit Care Med 1983; 11: 1–3.
14. Vosylius S., Sipylaite J, Ivaskevicius J. Determinents of outco-me in elderly patients admitted to the intensive care unit. Age and Aging 2005; 34: 157–162.
15. Kleinpell RM, Ferrans CE. Factors influencing intensive care unit survival for critically ill elderly patients. Heart Lung 1998; 27; 337–343.
16. Walther SM, Jonasson U. Outcome of the elderly critically ill after intensive care in an era of cost containment. Acta Anaest-hiol Scand 2004; 48: 417–22.
17. Bo M, Massaia M, Raspo S, et al. Predictive factors of in-hos-pital mortality in older patients admitted to a medical intensi-ve care unit. J Am Geriatr Soc 2003; 51: 529–33.
18. Heuser MD, Case LD, Ettinger WH. Mortality in intensive
ca-re patients with ca-respiratory disease. Is age important? Arch In-tern Med. 1992; 152: 1683–8.
19. Hamel MB, Davis RB, Teno JM for the SUPPORT Investiga-tors. Older age, aggressiveness of care, and survival for serio-usly ill, hospitalized adults. Ann Intern Med 1999; 131: 721–8.
20. Knaus WA, Wagner DP, Zimmerman JE, Draper EA. Variati-ons in mortality and length of stay in intensive care units. Ann Intern Med 1993; 118: 753–61.
21. Rordorf G, KoroshetzW, Efird JT, Cramer SC. Predictors of mortality in stroke patients admitted to an intensive care unit. Crit Care Med 2000; 28: 1301–5.
22. Brunner-Zeigler S, Heinze G, Ryffel M, Kompatscher M, Slany J, Valentin A. “oldest old” patients in intensive care: prognosis therapeutic activity. Wien Klin Wochenschr 2007; 119/1–2: 14–19.
23. Rodrigez-Reganon I, Colomer I, Frutoz-Vivar F, Manzarbeitia J, Rodrigez-Manas L, Esteban A. Outcome of older critically ill patients: a matched cohort study. Gerontology 2006; 52: 169–173.
24. Torres OH, Francia E, Longobardi V, Gich I, Benito S, Ruiz D. Short- and long-term outcomes of older patients in intermedia-te care units. Inintermedia-tensive Care Med 2006; 32(7): 1052–9.
