MEDICOLEGAL ASPECTS OF CHILD DEATH IN THE 0-7 AGE GROUP.

Ad

l

i

Tıp Açısından 0-7 Yaş Grubu Çocuk

Ölümleri

ŞEMSl GÖK, ÖZDEMIR KOLUSAYIN, FA nH YAVUZ, GÜRSEL ÇETIN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı, Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Başkanlığı, Istanbul, Türkiye

MEDICOLEGAL ASPECTS OF CHIL D DEATH IN THE 0-7 AGE GROUP Summary

The aim of this study is to examine the medicolega] aspects of child dcath in the age group of 0-7. The cascs wcre divided into two groups: 0-1 and 1-7. By type of death, pathological ones (especially infections) fonned a great proportion, with homicidal and accidental next in order in the age group 0-1. In the age group 1-7, the Erst placc was taken by accidental deaths, followed by pathological then homicidal deaths. There was no meaningful scx-diffcrcnce (M/F: 1.13).

Kcy words : Child dealh -Paıhalagic -Accidenlal and hamicidal dealhs

Özet

Adli soruşturmaya konu olmuş 0-7 yaş grubundaki çocuk ölümleri adli tıp açısından incelendi. Yaş ve cinsiyet ilc orijin te!kiki açısından vak'alar 0-1 yaş (süt çocuğu) ve 1-7 yaş (oyun çocuğu) olmak üzere iki ayn gruba ayrılarak incelendi. Cinsiyet yönünden anlamlı farklılıklar gözlenmedi (E/K : 89/79 : 1.13). Orijin olarak 0-1 yaş grubunda patolojik ölümler (özellikle enfeksiyonlar) büyük bir oranda görülürken, cinayet ve ka7.a diğer sebepler olarak saptandı.

1-7 yaş grubunda ise kaza orijinli ölümler büyük bir yüzde ile ilk sırayı alırken patolojik ölümlerin ikinci sırada, cinayetin ise üçüncü sırada yer aldığı görüldü.

GİRİŞ VE AMAÇ

Çocukluk dönemi, hastalıklarının gösterdiği önem nedeniyle tıpta ayrı bir yer işgal

etmektedir. Gelişen Türkiye'mizde süratle artan nüfusun büyük bir bölümünü genç nesil ve özellikte çocuklar oluşturmaktadır; çocukluk dönemindeki ölümler tıbbi ve sosyoekonomik açıdan olduğu kadar, sebep ve orijin bakımından da önemli bir yer tutar. Bu çalışmada; üç yıllık adli otopsi materyali içindeki 0-7 yaş grubu çocuk ölümleri incelenerek sebep ve orijinlerinin özellikleri ve dağılımı incelenmeye çalışılmıştır.

152 ş. GÖK, Ö. KOLUSAYIN, F. Y 1\ VUZ, G. ÇETIN

MATERYAL VE METOD

1985·1987 yılları arasında Adli Tıp Kurumu Morg lhtisas Dairesinde ölüm sonrası incelemeleri yapılmış,

3945 olgu geriye doğru gözden geçirilmiş ve bunlar arasında 0·7 yaş grubundaki çocuk ölümlcri birbiri ardına

ve ayırım yapmadan incelenmiştir. Toplanan veriler ışığında ölüm orijinleri, yaş ve cinsiyet dağılımı

yönünden değerlendirilmiş, ölü doğumlar ve erken neonata] (doğum sonrası ilk hafta) devrede yaşama kabiliyeti göstermeyen olgular değerlendirme dışında tutulmuştur.

BULGULAR

Sıklık: 3 yıllık geriye doğru incelemede değerlendirilen 3945 olgunun 170'j (% 4.3) 0-7 yaş grubu çocuk ölümleri olarak saptandı.

Cinsiyet: 170 olgudan 89'u erkek, 79'u kız çocuğu olarak saptandı; E/K.: ı. 1 3

bulundu. Vak'alarda anlamlı cinsiyet farklılığı olmadığı gözlendi. İki vak'ada ise, vücut

bütünlüğünün kaybolmasından dolayı ayırım yapılamadı.

Yaş Dağılımı: İncelediğimiz 170 olgunun 53'ünü (% 31) 0-1 yaş (süt çocuğu) grubu, 117'sini ise (% 69) 1 -7 yaş (oyun çocuğu) grubu oluşturmaktaydı (Tablo 1).

Tablo ı. Çocuk ölüm nedenlerinin yaş gruplarına göre dağılımı

Orijin Kaza Zehirlenme Medikal Patolojik Cinayet lhmcl %

Toplam 52 36 4 59 18 100 170 0·1 yaş 3 2 39 7 31 53 -_._.-_ .. _-, .. _-- --_{------- - _ .} ...

_

.. _- - -- - - _ ...

_

_

... -1·7 yaş 49 34 3 20 II 69 117

0-1 yaş grubunda patolojik ölümler ilk sırayı alırken (% 74), cinayet (% 13), kaza (% 9), ihmal (% 2) ve medikal uygulamaya bağlı (% 2) ölümlcr sırası ile yer almakt.adır. (Tablo 2).

1 -7 yaş grubunda ise patoloj ik ölümler % 17 ilc ikinci sırada yer alırken ilk sıraya %

7l'lik bir oran ile kaza orijinli ölümlcr yükselmektedir. Cinayet orijinli olanlar % 9'luk, diğerleri ise % 3 'lük bir oran teşkil etmektedir (Tablo 2).

Orijin 0-1 yaş 53 1-7 yaş 117 Patolojik Ölümler Toplam 59 0-7 yaş

Kaza Patolojik Cinayet

(5) % 9 (39) % 74 (7) % 13

(83) % 71 (20) % 17 (i i) % 9

Tablo 3. Patolojik ölümlerin dağılımı

Solunum S.

Grs

MSS 46 %78 5 %8 5 %8 Diğer (2) % 4 (3) % 3 KVS 2 %4 Solumını S. : Solunıım sistemi; GrS : Gastrointestinal sistem; MSS : Merkezi sinir sistemi; KVS : Kardiovasküler sistem % 100 100 Diğerleri %2

Tüm gruptaki patolojik ölümler arasında solunum sistemi hastalıkları % 78 ile büyük bir oran oluşturmaktadır (Tablo 3).

Tablo 4. Kazalann yaş gruplanna ve sebeplerine göre dağılunı

Sebep TK SB YCA C*) YAK YD Yanma 7..-ehirlenme Diğer

T: 88 6 15 9 7 9 4 36 2

-_ .... _-~-_ .. ~-~---~._--- "--- - -- - -

-0-1 yaş 2 2

1-7 yaş 6 13 9 7 8 4 34

TK: Trafik kazası; SB : Suda boğulma; YCA(*): Yabancı cisim aspirasyonıı [C*) : Tesbit edilen yabancı cisimlcr: Kiraz çekirdeği, nohut, fasulye, şişe tıpası, balon, ilaç tabkti, komiş düğmesi, gıda parçası, ct parçası]; YAK: Yük altında kalma; YD: Yüksekten düşme.

154 ş. GÖK, Ö. KOLUSAYIN, F. YAVUZ, G. ÇETIN Orijin: Kaza orijinli ölümler arasında çoğu önlenebilir nitelikteki dikkatsizlik ve tedbirsizlik gibi nedenlere bağlı olanlar dikkati çekmektedir. Görülme sıklığına göre kaza sebepleri zehirlenmeler, suda boğulma, yabancı cisim aspirasyonu, yüksekten

düşme, yük altında kalma ve trafik kazası olarak sıralanmaktadır (Tablo 4). Tablo 5. Zehirlenmelerin yaş gruplanna ve türlerine göre dağılımı

llaç* CO Insektisit Mantar Kimyasal madde ? Diğer

T: 36 17 9 3 3 2

0-1 yaş

1 -7 yaş 17 8 3 3 2

*naç zehirlenmelarinde tesbit edilen ilaçlar; altı vak'ada salisilaılar, üç vak'ada tranklizan antideprcsanlar, üç vak'ada benzodiıızepin grubu ilaçlardır. Dört vak'ada ise bir süre tedavi görülmesi nedeniyle drog tesbiti

yapılamamıştır.

Zehirlenme sonucu oluşan ölümlerde özellikle ilaç zehirlenmeleri ön plandadır.

İkinci sırada karbonmonoksit zehirlenmeleri, üçüncü sırada ise insektisit zehirlenmeleri

yer almaktadır. Zehirlenmelerin büyük bir çoğunluğu (% 94) ı -7 yaş grubunda

görülmekteclir (Tablo 5).

KKT

O-I yaş 6

1-7 yaş 6

Toplam 12

Tablo 6 : CinayetIerin yaş gruplarına ve türlerine göre dağılımı

KGT GBT KDAY 2 Bağla bağma Canlı kuma gömme Toplam 7 II 18

KKT : Künt kafa travması; KGT : Künt göğüs travması; GBT: Genel beden travması; KDA Y : Kesici delici alet yaralanması

0-7 yaş grubuna yönelik cinayetlerde belli bir özellik göstermektedir. Saptadığımız

18 olgunun ikisinde keSici-dclici alet, birinde bağla boğma, diğerinde canlı çocuğu kuma gömcrck oluşturulan asfiksi yöntem olarak kullanılırken, geri kalan olguların büyük bir

çoğunluğun u ise, özellikle kafaya yönelik künt travmalarla meydana getirilen ölümler

İncelediğimiz 0-7 yaş grubu adli çocuk ölümleri, orijin yönünden dikkat çekecek

özellikler taşımaktadır. Süt çocuğu döneminde (0-1 yaş) özellikle enfeksiyona bağlı

patolojik ölümler önemli bir yüzde (% 74) teşkil ederken, oyun ço~uğu döneminde (1-7)

kaza orijinli ölümler ilk sıraya yükselmekte ve önemli bir yüzde (% 71) oluşturmaktadır.

Çocuk ölümlerinde, Adli Tıp açısından orijinin tesbiti büyük önem taşımakta ve orijinle birlikte legal açıdan olayın diğer faktörlerinin de (kasIt, kusur, dikkatsizlik,

tedbirsizlik, ihmal v.b.) ortaya konması gerekmektedir.

Yeni doğanda ölüm nedenleri olarak, doğumsal anomaliler ve enfeksiyonlar ilc respi-ratuar distres (sıkıntılı solunum) sendromu ilk sırada yer alırken, yaş ilerledikçe en-feksiyonların (özellikle solunum yolları enfeksiyonları) ilk sırayı aldığı, diğer sebeplerin kaza, cinayet, zehirlenme, dövülme, ihmalolarak sıralandığı öne sürülmektedir (1).

Yurdumuzda ise, patolojik süt çocuğu ölümlerinin başlıca nedenleri olarak ishaller

ve alt solunum yolları enfeksiyonları tesbit edilmiş, hazırlayıcı neden olarak beslenme bozuklukları ve protein-kalori malnutrisyonunun önemli roloynadığı belirtilmiştir (2)_

Aynı çalışmada oyun çocuğu döneminde başlıca ölüm sebepleri olarak enfeksiyonlar, kazalar ve zehirlenmelcr dikkati çekmektedir. Bizim incelememizde, patolojik ölümler m-asında enfeksiyonlar ve özellikle solunum sistemi hastalıkları önemli bir yüzde teşkil

etmektedir. Süt çocuğu döneminde patolojik kökenli ölümlerin özellikle enfeksiyon sonucu oluşması henüz bağışıklık sisteminin yeterince gelişmemesi nedeniyle

açıklanabilir (3).

Süt çocuğu ölümlerinde dikkati çeken diğer bir patoloji "ani infant (süt çocuğu) ölümü sendromu" (SIDS)'dur; 1 ay ile 9-12 aylık bebeklerde 2-3/ıoOO oranında rastlanan bu sendromda, etyolojik faktörler henüz tam olarak ve açıklıkla ortaya konamamıştır; hipernatremi, enzim anomalileri, kalp ileti yollarının dokusal anomalileri, inek sütüne (proteine) karşı allerji, subklinik gelişen bir virüs bronşioliti, metabolik defekt,

solunum refleksi bozukluğu (ondine sendromu), uzayan uyku apnesi gibi çeşitli teorilcr

öne sürülmüştür. Bunların arasında en çok rağbet gören, uzayan uyku apnesi' dir. Bu

sendromun özellikleri, genelde uyurken ve sabahın erken saatlerinde ortaya çıkması, prematürelerde veya doğum tartısı düşük olanlarda, ikizlerde, erkek infantlarda, düşük yaşam standardı olan ailelerin bebeklerinde daha sık görülmesi ve mevsimsel (Eylül ile

Nisan ayları arasında) özellik göstermesidir (1). Morfolojik incelemelerde ise, bronşial

epitelin deskuamasyonu, pulmoner konjesyon ve ödem, sıklıkla subplevral peteşial

kanamalar ile bazan bir bronşiolit tesbit edilmesidir (4,7). Naeye ve Dapena' (5,6)'ya göre, otopside kronik hipoksi nedeniyle oluşan pulmoner damarlarda incelme,

kardiyomegali, adrenal glandlar çevresinde yağ dokusu artışı ve karaciğerde artmış ekstramedüller hematopoez saptanabilir. Kimyasal açıdan yapılan tetkiklerde, karaciğer

ve kotlarda yüksek seviyelerde kurşun tesbit edildiği bildiri~miştir (8).

rastlanmak-156 Ş. GÖK, Ö. KOLUSAYIN, fo. YAVUZ, G. ÇETIN

tadır; dikkatsizlik, tedbirsizlik nedeniyle oluşan bu tür ölümler incelendiğinde, örılenebilirlik oranının çok yüksek olduğu görülür. Bu araştırmada saptadığımız yük altında kalma, yanma, trafik kazası, CO zehirlenmesi gibi çocuğun iradesi dışında

gelişen kazalar daha az oranda (% 25) görülürken, çocuğun aktif olduğu suda boğulma,

yüksekten düşme, yabancı cisim aspirasyonu (balon, kiraz çekirdeği, nohut ve fasulye

tanesi, et parçası, şişe tıpası, ilaç tableti, komiş düğmesi, v.b.), ilaç ve toksik madde

zehirlenmeleri gibi bir anlık dikkat ve tedbirle önlenebilecek, çocuğun merakından

kay-naklanan ölüm olayları yüksek orandadır (% 75). İlaçlara bağlı zehirlenmelerde ise en sık görülen ilaçlar salisilat, trankilizan, antidepresif, demir preparatları, para

-seıamol ve benzodiazepinlerdir; bu droglara karşı çocuklar büyüklere nazaran daha

hassaslIrlar (4). Bizim bulgularımıza göre de tüm zehirlenme vak'alarımn yaklaşık yarısı

ilaç entoksikasyonlarıdıf ve tesbit edilen ilaçlar sırasıyla salisilatIar, trankilizan, anti d e-presifIer ve bcnzodiazepinlerdir.

Sonuç olarak, çocuk mortalitesine tesir eden faktörler, ülkelerin sosyo-ekonomik,

kültürel ve sağlık şartlarına göre değişmektedir. Gelişmiş ülkelerde çocuk ölümleri değişik yönlerden araştırılmış ve gerekli tedbirler alınmıştır. Araştırmamızın sonuçlarına göre ülkemizdeki 0-1 yaş arasındaki ölümlerin en çok enfeksiyon hastalıklarına bağlı

olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu üzücü sonuç, koruyucu ve tedavi edici hekimlik

kurallarının tam tatbik edilmesiyle en aza indirilecektir. 1-7 yaş arasındaki ölümlerin en büyük sebebinin ise kaza olduğunu saptamış bulunuyoruz. Kaza türlerine göre yapılan ayırımda, alınacak basit önlemlerin kazaları ve bunlara bağlı çocuk ölümlerini önemli ölçüde düşüreeeği sonucuna varılmıştır. Bu yaşı ilgilendiren 2. büyük ölüm grubunda

yine enfeksiyon hastalıklarının ön planda olduğu ortaya konmuş, bu tür ölümlerin de

koruyucu ve tedavi edici hekimlik yöntemleriyle önlenebileceği sonucuna varılmıştır.

KAYNAKLAR

Stumer, Q.W. (1980) in Modern Legal Medicine, Psychiaıry and Forensic Medicine, ıst Ed. (W.J. Curran, A.L. Mc Garry, C.S. Petty, eds) pp. 221-226, F.A. Davis Comp. Philade1phia.

2 Neyzi, o. (1983) Çocuk Sağlığı ve Hasıalıkları, Cilt I, 1. baskı, s. 10, Bayda, İstanbuL.

3 Gordon, 1., Shapiro, H.A. (1982) in Forensic Medicine, 2nd cdition, p. 164, Churchill Livingston, New York.

4 ·Gee, D.J. (1984) in Leclure No/es on Forensic Medicine, 4th cd., p. 216-217, 146-147, Blackwell

Scientific Publication, Ox[ord, London.

5 Ryser, M., fisher, R., (1976) Am. J. Palhal., 82, 1-7.

6 Valdez-Dapena, M.A., Gillane, M.M., Catherman, R., (1976) Arch. Pa/haL. Lab. Med., 100,

547-549.

7 Cameron, J.M. (1976) in Gradwohls Lega/ Medicine, 3rd cd., (F.E. Camps, A.E. Robinson, Bemard,

G.B. Lucas, eds.) p. 410, John Wright and Sons Ltd., Bristol.

8 Erickson, M.M., Poklis, A., Ganther, G.E. (1983) Pedialr. Res., ı 7, 779-784.

Ayrı baskı için:

ProLDr. Şemsi Gök Adli Tıp Kurumu