Ankara keçilerinde kan asit-baz dengesi, bazı kan gazları ve plazma elektrolit düzeyleri

Vfl. Hil. Dl'rg. (2000), 16, I : 139·141

ANKARA KE<;:iLERiNDE KAN AsiT-BAZ DENGESi, BAZI KAN GAZLARI VE

PLAZMA ELEKTROLiT DUZEYLERi

Ercan Keskin 1@ Tufan Kegeci 1

Bl

o

o

d

Dalan

(c

,

S

om

e

Bl

oo

d G

a

ses

a

nd Pla

s

m

a E

l

ec

t

r

o

l

y

t

e L

e

ve

l

s

in

An

go

ra

Gm

lt

s

Summary; In this study. aCld·base status. some blood gases and plasma electrolytes 01 venous blood were de· termined in 20 Angora goats. In the goats, the obtained values 01 pH (7.376). p02 (46,75 mmHg), _{pC02 (38.50} mmHg). HC0₃ (22.14 _{mEqlL). tC02 (23.58 mEqIl), BE} (-2.21 mEq/L) and plasma sodium, potassium and calcium Ie· vels (136.8, 4.43, 2.33 mEqll. respectively) were similar to the values reported for ruminants. Consequenlly, these data in Angora goats might be useful for the studies will be conducted in the same subject.

Key words: acid·base. blood gases. electrolytes. Angora goats

Ozet <;::all!lmada. 20 aOOt Ankara k~isinde venOz kanda asit- baz dengesi. bazl kan gazlan ve plazma eleklrolil du-zeyten beHrlendi. Ankara ke<;ilerinde belirtenen pH (7.376). p02 (46.75 mmHg), _pC02 (38.50 mmHg), HC0₃ (22.14

mEqlL). tC02 (23.58 mEqlL). BE (-2.21 mEqIl) ve plazma sodyum. potasyum ve kalsiyum duzeyleri ( slraslyla. 136.8.4.43.2.33 mEqlL) genel olarak ruminantlar i9in bildirilen degerlere yakmdl.Sonu9 olarak. bu verilenn Ankara

ke<;ilerinde benzer konularda yapllacak olan 9ah~malarda yararh olacagl dO~uncesine vanldl. Anahtar kel1meler: Asit-baz dengesi. kan gazlan, elektrolit, Ankara ke9isi

Giri~

Diger hayvanlarda oldugu gibi ruminantlarda

da rasyan bile~imine bagll alarak kan asil baz

den-gesinde degiklikler almaktadlr(Juhasz ve

Sze-gedi, 1983), Ruminantlarda kansanlre yemlerin veya kaJay sindirilebilir tane yemlerin fazla to-ketilmesi sanucu rumen pH'sl dO~erek, rumen mo-lilitesi azalmakla ve kan asit . baz dengesi

ba-zularak asidOZls olu~makladlr (BaIOkb~l, 1989; Holtenius, 1990). Melabolik asidozis olaylannda

kan HC0₃-(bikarbonal) dOzeyi dO~erken, yOksek

~evre ISllannda hiperventilasyona bagll olarak pC0₂ (parsiyel karbondioksil baslncl) azalarpk pH yOkselmekte ve solunuma bagh alkalozis olu-~abilmektedir (Hecker,1983: Martin ve Mitchell, 1993; Olsson ve ark.,1995), oiger yandan An·

derson ve ark.(1986) yOksek miktarlarda kaba yemlerte beslenen koyun ve ke~Herde a~ml

sa-livasyonla NaHC0₃ 'In rumene transferi sonucu

kandaki alkali rezervin azalarak metabolik asidozis

olu~lugunu belirtmekledirler. Kan asil-baz den-Gcll~ Turihl : 24.12.1999. @:cn:lInkc,km@hmmail.com

gesizliklerinde kandaki bazl elektrolitlerin miktar ve

konumlartnda degi~iklikler olu~makladlr(Se­

nlor.1989 ). Asidozis olaylannda solunumla CO₂

kaybl lie Oriner H+ ekskresyonunun artmaslnln. Na+ ahllmlnlO ise azalmaslnln kompenzasyona yo·

nelik olaylar oldugu bilinmektedir(Barzanji ve Da-niel, 1988). Alkalozis olaylarlnda ise kompenzasyon mekanizmalannca Oriner HC0₃ allllmi artarken, H+ iyonu tUlulmaktadlr(Senior.1989: Olsson ve

ark.,1995). Asldozis durumlarlOda ekslraseliOler

Sl-VIda ve plazmada K+ miklan artarak hiperkalemi.

alkalozisde ise K+'un hOcre i~ine, H+ 'in eks·

traselliJler slvlya transferi sonucu hipokalemi olu~­ maktadlr(Senior,1989). Kalsiyum Iyonu (Ca H)

vuculta sinir impulsu iletimi, kas kasllmasl ve kanlO plhtlla~masl gibi bir90k olayda anemll ral oynayan

bir elemenlllf.Barzanji ve Daniel (1988) kalsiyum

eksikliginin kan gazlannl da elklledigini. hi·

pokalsemili slgl( ve koyunlarda akciger

kll-callannda oksijen tutulmaslnl azalarak arteriyel p02'de dO~O~, dokularda Ise kSijen ahnmaslOlO

azalarak venaz p02'de artm me dana geldiQini lleri sOrmektedirler.Bunlara ilave olarak gebelik,

KESKIN. KE(:ECI. ONDER

Tablo 1. Ankara k~ilerinde asil-baz dengesi ve bazl kan gaztarl degerleri(n=20)

p02 (mmHg) pH pC02 (mmHg)

46.7St1.47 7.376tO.OO4 38.S0±0.69

Tablo 2. Ankara k~llerinde bazl plazma etektrotit de-gerleri(n=20)

Na (mEqIL) K(mEqIL) Ca (mEqIL)

136.8±O.95 4.43±O.24 2.33±O.09

laklasyon, ~evre ve fiziksel aklivite gibi bir~ok olay

k~ilerde asit·baz dengesi ve elektrolil kom· pozisyonunu elkilemekledir(Holtenius. 1990: Mbassa ve Paulsen, 1991).

Bu bilgilerden hareketle, yurdumuzda ozenikle

Orta Anadolu bolgesinde gerek kaliteli liftiQi gerek se diQer ama~laria yell~llrilen Ankara ke~ilerinde asit·baz durumu, kan gazlan ve bazl eleklrolitlerin dUleylerinin beltrlenmesinin gerek degi~ik fizyolojik

durumlar ve besleme biylmleri ile klinik olarak asi· doz ve alkaloz olaylartntn degerlendirilmesinde fay· dah otacaQI inanclyla bu yalt~ma gel"gekle~tirilmi~tir.

Materyal ve Metot

valt~mada, 10-12 ayltk, 20 adet erkek An·

kara ke~isi kullanlldl.K~iler Konya rrevresindeki

ye-ti~liricilerden, sagltk kontrolleri yapllarak

sag-landl.Kan Ornekler. ahnmadan once hayvanlar 2

hafta sureyle 2/1 orantnda saman ve konsanlre yem karmaslyla ad libitum olarak beslenirken, on·

lerinde surekli temil su bulunduruldu.Bu surenin sonunda buli..in hayvanlardan vena jugularisten he· parinli (lithium heparin) vacolainer tUplere anaerob olarak yeterli oranda kan ornekleri altndl. Altnan or· nekler buz i~erisinde muhafaza edilerek en klsa

zamanda olrrum yap lid I. Bu kan orneklerinde pH, p02, pC02, HC03-, tC02, BE ile plazma Na, K ve Ca duzeyleri kan gallan aygltl ile 019uldi.i(Ciba Cor-ning, 288 Blood Gas Syslem).valt~mada elde edi-len bulgulann aritmetik orlalama ve standart ha-lalan belirlendi.

Bulgular

vall~mada 20 adet Ankara ke9isinde elde edi-len asit-baz dengesi ve bazl kangazlanna ait de-gerler Tablo I' de. bazl eleklrolil duzeyleri Ise Tablo 2' de verildi.

tC0₂ (mEqIl) BE (mEqIl)

22. 14±O.48 23.58±O.33 -2.21±O.22

140

Tartl~ma ve 50nu9

Kan asil-baz dengesi ve elektrolil duzeyleri ge·

~itli faktOrlerin elkisi altrnda az 90k farkllhklar

gos-termekle birlikte (5enior,1989 ; Mbassa ve Pa-ulsen.1991), bu bc3lumde Ankara ke~ilerindeki

de~erlerle bazl IileralOrierde yer alan ke9i, koyun ve SI{Jlrlara al! normal degerlertn genel bir

kar-~lla~tlnlmasl yapllmaktadlr.

vahimada belirlenen venoz kan pH'sl (7.376 )

vine ke~ilerde (7.370, 7.390) ve koyunlarda (7.362) bildirilen normal venoz pH duzeylerindeydi (An-derson ve ark., 1986; Holst ve ark., 1965; Juhasz ve Szegedi,1983).Venoz p02 (46.75 mmHg) Sl-glrlardakl (BarzanJi ve Oaniel,1968) degerden (38.1 mmHg) biraz yuksek bulunurken koyunlarda bil-dirilen (Barzanji ve Oaniel,1968) de{Jere (44.8 mmHg) yaklndl. Ankara keyilerindeki _{venDz pC02}

dOzeyi (38.55 mmHg) ke9i1er (Holst ve ark.,1985), koyunlar ve slglr(ar (Juhasz ve Szegedi,1983 ;Barzanji ve Oanie1.1986) i9in bildirilen de{jerlerden (slraslyla 39.0: 44.8: 37.5 mmHg) pek larkh de-gildi. Kanrn rezerv atkalisi olan HC0_3- iyonunun venoz kandaki miklart (22.14 mEqI/l) Holst ve ark. (1985) ile Anderson ve ark.(1986)'nln ke9i1erde bil-dirdikleri (slraslyla, 24.8. 21.9 mEqlL) degeder dO-zeyindeydi. TOlal CO2 ( IC02) karbonik aSlt ve bi-karbona! karbondioksidi ile Plazmada erimi~ halde

bulunan karbondioksit ve karbomino hemoglobin halindeki karbondioksldi ifade eder (Senior,1989).

Saz faziasl ise (Base excess, BE) belli pH'daki kanrn baz (bikarbonat) fazlasl ya da eksikli~ini

gos-lerir (Noyan, 1988). valt~mada Ankara k~ilerindekl

gerek _tC02 gerekse BE duzeylerinin (Tablo 1) SIQIr ve koyunlar ile (Hecker.1983: Barzanji ve Oa-niel.1988) keQilerde (Anderson ve ark.,1986)

bil-dinlen degerlere yakln oldugu g6rOldO.Di~er Van· dan plazma Na+, K+ ve Ca++ dOzeyleri slraslyla

136.8, 4.43, 2.33 mEqIL olarak belirlenirken, plaz-ma K+ ve Ca++ miktarlanntn ruminantlardaki de· {Jerler (Holteniu5,1990; Clarenburg. 1992; Tur-gUI,1995) duzeyinde. plazma Na+ mlktartnln ise

Ankara K~iltrinde Kall Asit-Haz I)('n~tsi •...

1995) gerek se ke<;ilerde bildirilen duzeylenn

(Honenius,1990) all SIOirlannda (132-154 mEq/L)

olduQu dikkall ~ekti.

Sonu~ olarak Ankara ke~ilerinde elde edilen

aSII-baz durumu ile bazl kan gazlan ve plazma

elektrolll duzeylerine 811 deOerlerin bu

hay-vanlarda yapllacak benzer y6ndeki denemelerde

bir kriler olarak kullanllabileceQi kanaaline varlldl.

Kaynaklar

Anderson. B.. Anderson,H., Augushnson,O"

Holst,H and Jonasson,H.(1986). Etfects 01 hay leedlng

on acid-base balance, renal sodium excretion, al-dosteron and vasopresSin secretion in the goal.ACla. Physiol.Scand" 126.9·14.

BarzanJI,AAH. and Danlet,A.C.w.(1988). The ef·

lects 01 hypocalcemia on blood gas and aCid-base pa·

ramelers In ruminanls. Br.VetJ.,144.93-97.

B31ukba~I,F.(1989). ViJcul ISISI ve Sindirim, Fiz·

yolo]1 Ders KltabIAU.Baslmevi,Ankara.

Clarenburg.A.(1992). PhysIological chemislry 01

domesllc ammals. Mosby-year Book. Amenca

Hecker.J.F.(1983). The sheep as an expenmental ammal. AcademIC Press, London.

Holsl,H., Forsgren.M.. Augusllnson, 0., An·

dersson,H. and Andersson.B.{1985), Influence of heal exposure on acid-base and lIuld balance 10

hyperhy-141

draled goals. Acta PhYSIOI. Scand.124.542-3

HolteniuS,K.(1990). Plasma electrolyte concentrallOn

in food deprived goals orally supplemented with

KClBr.JNulr,,64,l. 21 I -8.

Juhasz,B. and Szegedl.B,(I983), Elfects of

diS-turbances 01 acid-base equllibnum on the actiVity of the rumen Acta PhysioI.Scand .. 62.1.7·17

Martln.P.A. and Mltchell,GS,(1993), long-Ierm mo· dulahOn 01 Ihe exercise ventilatory response in goals. J.PhySiol .. 470,601-17.

Mbassa,G.K. and Paulsen.J,S.(1991). Influence of pregnancy. IaclalH'lg and enVifonment on some clinICal

reference values In Danish landrace dairy goals

Comp.BlOChem.Physiol .• 100.2.413-22,

Noyan. A.(1988). Fizyoloji Oers Kltabl, Meleksan lid $ti.,Ankara.

Olsson.K., Josaler, M., Hossaini. J .• Hydbflng.E. and

Dahlborn, K.(1995). Heat stress causes 8)(CeSSive

drin-king in fed and lood depnved pregnant goats

Comp.BlOChem.PhYSlol .. 110,4. 309-17.

SeOlor.D.(1989). Fh.Jtd therapy. eleclrolyte and aCld-base control In • Textbook of Vetennary Inlernal Me-dlClns·. Ed. S.J.EIMger. 429-449. WB Saunders Com-pany. london.

Turgut. K.(I995). SIYI-elektrollt ve aSlt-baz dengesi bozuktuklafl. In "Velenner Klinlk Laboratuvsr Te~his". 6zel Baslm, Istanbul.