T.C.
FIRAT ÜNĐVERSĐTESĐ
SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ
TARĐH ANA BĐLĐM DALI
1141 NUMARALI VE 1593-1595 TARĐHLĐ
TAHVÎL DEFTERĐ
(TRANSKRĐPSĐYON-DEĞERLENDĐRME-DĐZĐN)
YÜKSEK LĐSANS TEZĐDANIŞMAN HAZIRLAYAN Prof. Dr. Orhan KILIÇ Filiz YILDIRIM
FIRAT ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ
TARĐH ANA BĐLĐM DALI
1141 NUMARALI VE 1593-1595 TARĐHLĐ TAHVÎL DEFTERĐ (TRANSKRĐPSĐYON-DEĞERLENDĐRME-DĐZĐN)
YÜKSEK LĐSANS TEZĐ
DANIŞMAN HAZIRLAYAN Prof. Dr. Orhan KILIÇ Filiz YILDIRIM
Jürimiz, 19/ 08/ 2010 tarihinde yapılan tez savunma sınavı sonunda bu yüksek lisans tezini oy birliği ile başarılı saymıştır.
Jüri Üyeleri:
1. Prof. Dr. Orhan KILIÇ 2. Prof. Dr. Enver ÇAKAR 3. Yrd. Doç. Dr. Fatih ARSLAN 4. Doç. Dr. Ümit KOÇ
5. Yrd. Doç. Dr. Ayşe ÇAĞLAYAN
F. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulunun 20/ 08/ 2010 tarih ve 35 sayılı kararıyla bu tezin kabulü onaylanmıştır.
Prof. Dr. Erdal AÇIKSES Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
Yüksek lisans Tezi
1141 NUMARALI VE 1593-1595 TARĐHLĐ TAHVÎL DEFTERĐ (TRANSKRĐPSĐYON-DEĞERLENDĐRME-DĐZĐN)
Filiz YILDIRIM Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı ELAZIĞ – 2010, Sayfa: VIII+284
Bu çalışmamızda 1593-1595 yıllarında Osmanlı Devleti’nde merkezi hükümet tarafından yapılan atama kayıtları incelenmiştir. Merkez teşkilatından ziyade, Osmanlı taşrası hakkında önemli bilgiler elde ettiğimiz bu defterde, devletin bu zamandaki idari yapısı, eyalet, sancak ve kazalarıyla tespit edilmiştir. Atamaların nasıl yapıldığı, atama süreleri, yöneticilerin kaç akçeyle atandıkları hakkında da bir değerlendirme yapılmıştır.
Master Thesis
BOND REGĐSTER MARKED WITH 1141 AND PERIOD OF 1593-1595 (TRANSCRIPTION-ASSESSMENT-DIRECTORY)
Filiz YILDIRIM The University Of Fırat The Institute Of Social Science
The Department Of History ELAZIĞ – 2010, Page: VIII+284
In our study, assignment registers which were made by the Central Goverment of the Ottaman Empires within the years between 1593-1595 are examined. This regiser which we have gotten significant information on the Ottaman provinces rather than Central Goverment offers administrational structure of the State including districts and subdivision of the districits. A detailed assessment was also made to understand how to assign, assigntmental period, how much money is needed to appoint a director to do those jobs.
ONAY SAYFASI ... I ÖZET ... II ABSTRACT ... III ĐÇĐNDEKĐLER ... IV TABLO LĐSTESĐ ... V ÖN SÖZ ... VI KISALTMALAR ... VII KAYNAKLAR ... VIII GĐRĐŞ ...1
1. TAHVÎL KALEMĐ DEFTERLERĐ ... 1
GENEL DEĞERLENDĐRME ...3
1141 NUMARALI TAHVÎL DEFTERĐ’NĐN TRANSKRĐPSĐYONU ... 64
SONUÇ ... 206
TIPKI BASIM ... 209
BĐBLĐYOGRAFYA ... 255
DĐZĐN ... 257
TABLO I- 1141 NUMARALĐ TAHVĐL DEFTERĐNE GÖRE ATAMALAR
(1593-1595) ... 10
TABLO II- ĐDARĐ TAKSĐMAT (1593- 1595) ... 54
TABLO III- KAZALAR (1593–1595) ... 57
TABLO IV- DEFTERDARLIKLAR (1593-1595) ... 58
TABLO V- AĞALIKLAR (1593-1595) ... 60
TABLO VI- EYALET DEĞĐŞTĐREN PAŞA VE BEYLERĐN ESKĐ VE YENĐ GÖREV YERLERĐ (1593-1595) ... 61
Milletlerin tarihi mirası olan arşivlerdeki belgeler, birinci elden kaynak niteliğini taşıdıklarından dolayı, konuların aydınlatılması ve objektif tespitlerde bulunulması açısından son derece önemlidir. Osmanlı devlet teşkilatının tam anlamı ile açıklığa kavuşması, arşiv vesikalarının incelenmesi ile mümkündür.
Yaklaşık altı yüz yıl gibi bir zaman diliminde, geniş bir coğrafyada hükümranlık sürdüren Osmanlı Devleti’nin merkezde, özellikle de taşrada nasıl bir idari sistem benimsediğini, diğer defterlerin yanında tahvîl defterlerinin zengin koleksiyonundan öğrenebiliriz. Devlet görevlilerinin tayinleri ile ilgili bilgi veren bu defterlerden devlet-taşra ilişkisinin nasıl bir seyir takip ettiğini rahatlıkla görebiliriz.
1593-1595 yıllarını ihtiva eden 1141 Numaralı Tahvîl Defteri tez konumuzu oluşturmaktadır. 16. yüzyılın son çeyreğinde devletin idari durumu, Osmanlı taşrasında görev yapan üst düzey idari ve mali görevlilerin (beylerbeyi, sancak beyi, defter kethüdası v.s.) nasıl atandıkları, atanma ücretleri, bu ücretlerin eyalet ve sancak statülerine göre nasıl bir dağılım ve değişim gösterdiği incelenmiştir.
Bu çalışmanın hazırlanması sırasında yardımlarını gördüğüm Yrd. Doç. Dr. Ayşegül HÜSEYNĐKLĐOĞLU’na ve tezin her aşamasında bana rehberlik ederek yardımcı olan değerli hocam Prof. Dr. Orhan KILIÇ’a teşekkür ederken, çalışmamızın faydalı olmasını temenni ediyorum.
Elazığ / 2010 Filiz YILDIRIM
a.g.e. :Adı Geçen Eser. a.g.m. :Adı Geçen Makale. B. :Receb. Bkz. :Bakınız. C. : Cemaziye’l-ahir. c. :Cilt. Ca. :Cemaziye’l-evvel. H. :Hükûmet. L. :Şevval. M. : Muharrem. N. : Ramazân. R. : Rebî‛ü’l-âhir. Ra. : Rebî‛ü’l- evvel. S. : Safer. s. : Sayfa. S. :Sayı. Ş. :Şa‛bân . Y.O. :Yurtluk-Ocaklık. vb. : Ve benzeri. vd. :Ve devamı. vs. : Ve sâire. Z. : Zi’l-hicce. Za. :Zi’l-ka‛de.
Şu ana kadar birçok arşiv kaynağı neşredilmiş veya değerlendirilmiştir. Yapılan bu çalışmalar ile tarihimize ışık tutulmuş ve araştırıcılara yeni bakış açıları sunulmuştur. Biz de incelemiş olduğumuz bu defter ile bu türden yapılan çalışmalara katkıda bulunmayı umut ediyoruz.
Elimizdeki deftere göre, 1593- 1595 yıllarında Osmanlı Devleti’nin idari coğrafyası, üst düzey devlet görevlilerinin tevcihleri çıkartılmaya çalışılmıştır. Yer adlarını tespit ederken, pek çok zorluk yaşanılmıştır. Bunlardan en önemlisi sancakların hangi eyaletlere bağlı olduğu konusundaki tereddütlerimizdir. Çalıştığımız yılları tam olarak kapsamadığı için 1593-95 yıllarının öncesini ve sonrasını karşılaştırmak amacıyla, çok sayıda tetkik esere ve yayınlanmış arşiv kaynaklarına da müracaat edilmiştir.
Çalışmamız esnasında en çok faydalandığımız isim Fahrettin Kırzıoğlu’dur. Yazarın “Osmanlılar’ın Kafkas Ellerini Fethi (1451-1590)” adlı eseri Osmanlı’nın Kafkasya hakimiyetinden sonra, bölgede oluşturulan eyalet ve sancakları tespit etme konusunda sıklıkla başvurduğumuz bir kaynak oldu1. Bunun yanı sıra dipnotlarda gösteremediğimiz ancak sancak isimlerini doğru okumak ve mukayese yapmak maksadıyla faydalandığımız eserler de oldu2. Müracaat ettiğimiz tüm kaynaklar, yer adlarını öğrenmemizde bazen yetersiz kalsa da genel itibariyle, çalışmamıza büyük katkıda bulunmuşlardır3.
1Fahrettin Kırzıoğlu, Osmanlılar’ın Kafkas-Elleri’ni Fethi (1451-1590), Ankara, 1993.
2Orhan Kılıç, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Van (1548-1648), Van, 1997; Cengiz Orhonlu, Osmanlı
Đmparatorluğu’nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, Ankara, 1996; Nilüfer Bayatlı, XVI. Yüzyılda Musul Eyâleti, Ankara, 1999; Ahmet Gündüz, Osmanlı Đdaresinde Musul (1523-1639), Elazığ, 2003; T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu:43, Osmanlı Đdaresinde Kıbrıs (Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları), Ankara, 2000; Mühimme Defteri 44, (Yayına Hazırlayan: Mehmet Ali Ünal), Đzmir, 1995; Tahir Sezen, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayın Nu:14, Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), Ankara, 2006.
3
Orhan Kılıç, 18. Yüzyılın Đlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin Đdari Taksimatı Eyalet ve Sancâk Tevcihatı, Elazığ, 1997; Feridûn M.Emecen-Đlhan Şahin, “Osmanlı Taşra Teşkilâtının Kaynaklarından 957-958 (1550-1551) Tarihli Sancâk Tevcîh Defteri I (42 sayfa belge ile birlikte)”, Belgeler, c.XIX, S.23, Ankara, 1999, s.53-122; Fahameddin Başar, Osmanlı Eyâlet Tevcihatı (1717-1730), Ankara, 1997; Tuncer Baykara, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I Anadolu’nun Đdari Taksimatı, Ankara, 2000; Nuri Akbayar, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, Đstanbul, 2003;; Bekir Kütükoğlu, Osmanlı- Đran Siyasi Münasebetleri (1578-1612), Đstanbul, 1993; Halil Sahillioğlu, “Osmanlı Dönemi’nde Irak’ın Đdari Taksimatı”, (Çeviren: Mustafa Öztürk), Belleten, c. LIV, S. 211, Ankara 1990, Ankara, 1991, s. 1233-1257; Seyyid Muhammed es-Seyyid Mahmud, XVI. Asırda Mısır Eyâleti, Đstanbul, 1990; Đsmail; Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, Ankara, 1988; Hikmet Ülker, Sultanın Emir Defteri (51. Nolu Mühimme), Đstanbul, 2003; Enver Çakar, 17. Yüzyılda Haleb Eyaleti ve Türkmenleri, Elazığ, 2006; M. Tayyib Gökbilgin, Osmanlı Paleografya ve Diplomatik Đlmi, Đstanbul, 1992; T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu:42, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Đstanbul, 2000; Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. III, Đstanbul, 1993; Filiz Yıldırım, Kanunnâme Ve Islahat Risâlelerine Göre Klasik Dönem Osmanlı Merkez Teşkilâtı (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Semineri), Elazığ, 2009.
1. TAHVÎL KALEMĐ DEFTERLERĐ
Tahvîl, sefere katılmayan veya ölüm sebebiyle mahlul kalan tımar veya zeametlerin başka birine tevcih edilmesidir1.
Tahvîl Kalemi, merkezden tayin edilen büyük memurlar ile mahlul tımar ve zeametlerin tevcihine ait kayıtları tutan, tezkire ve vesikaları yazan kalemin adıdır. Bu kaleme Nişan Kalemi ya da Kese Kalemi de denilmektedir2.
Birinci sınıf şehir hakimlerinden olan mevali denilen vilayet kadılarının, vezir, beylerbeyi ve sancâk beyinin beratları ile zeamet ve tımar kayıtları bu kalemde tutulmaktadır.
Tahvil kaleminde şu evraklar yazılmaktadır3:
1. Vezir, beylerbeyi ve sancak beyinin beratları,
2. Vezir, beylerbeyi ve sancak beyine verilmesi gereken şart ve vazife icrasını ihtiva eden tevcih fermanları,
3. Mahlul tımar ve zeametlerin tevcihine ait olan tahvil hükümleri, yani tahvil tezkireleri,
4. Mülknâme ve muafnâmelere ait emr-i ali ve beratlar, 5. Muhtelif konuları içeren sualler ve iktizalar.
Tahvil kalemindeki kayıtlar, Tahvil Kisedarı denilen müdür ve onun yardımcı katipleri konumunda olan Mümeyyiz, Mübeyyiz ve Mülâzım adı verilen memurlar tarafından yazılırdı4.
Mahlul zeamet ve tımar tevcihi konusunda Divan’a gelen arz, önce derkenar olmak üzere defterhaneye gönderilirdi. Defterhaneden derkenar olunarak Divân’a gelen
1 Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. III, Đstanbul, 1993, s. 381. 2 T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu:42,
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Đstanbul, 2000, s. 52.
3 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, s. 52; Đsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin Merkez ve
Bahriye Teşkilâtı, Ankara, 1988, s.44.
gönderilirdi. Bu kalemde tahvil hükmü yazılır, bu hükme binaen defterhaneden berat tezkiresi verilirdi. Bunun beratı da Divan Kalemi’nde yazılırdı5.
Tahvil Kalemi, bazen iş yoğunluğundan dolayı vezaret, beylerbeyliği ve sancak beyliği tayinlerini, mevleviyetler, arpalıklar ve saire ile mevaliye resmen yazılacak davet tezkirelerini, Anadolu müstahfızlıkları ve dizdarlıkları, kale azebleri, çakırcı, şahinci tımarları ve nişan kayıtlarını yazdırmak amacıyla beylikçi dairesine gönderirdi. Bunlar beylikçi dairesinin emekdar ve tecrübeli memurları tarafından yazılırdı. Aynı zamanda mütevellilik, meşîhat ve esnaf kethüdalıkları tahriratı da beylikçi dairesinde yazılırdı6.
5 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, s. 52-53. 6 Đ. H. Uzunçarşılı, a.g.e., s.44.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı’nda bulunan Nişan Kalemi serisindeki 1141 numaralı bu defter, 1593 ve 1595 yıllarını kapsamaktadır. Osmanlı Devleti’nde 16. yüzyılın sonlarındaki tayinler hakkında bilgi veren bu defter, sultan III. Murad’ın saltanatının son iki yılını ve Sultan III. Mehmed’in de ilk altı ayını ihtiva eder. Defterde taht değişikliği olduğuna dair bilgi verilmiştir1.
Defter, 10,5 x 22,5 ebadındadır. Bu tahvil defteri, toplamda 90 sayfa olup, başta ve sonda birer sayfası boş bırakılmıştır. Defterin orijinalinde sayfalar numarasızdır. Sayfalar daha sonra el yazısı ile numaralandırılmış fakat defterin başındaki ve sonundaki boş sayfalara numara verilmemiştir. Okuyucuya kolaylık sağlamak ve defteri daha kullanışlı hale getirmek maksadıyla, her kayıt ayrı bir belge kabul edilerek sırasıyla tarafımızdan numaralandırılmıştır.
Bu defterin yazı tipi divani kırma hattıdır. Bu hat, hızlı yazıldığından bazı kurallara dikkat edilememektedir. Birleşik şekillerin fazla olması ve noktaların yok denecek kadar az kullanılmasından dolayı, yazının okunması güç olmuştur. Ayrı bir okuma alışkanlığı isteyen defterdeki yazı türü, birden fazla katibin elinden çıktığı için, bu güçlük bir kat daha artmıştır. Defterdeki belge başlıkları yatay, belgelerin üstündeki ve altındaki yazılar ise dikey kaleme alınmıştır.
Defterdeki toplam 708 belgeden 133, 655, 665 ve 696 numaralı belgeler iptal edilmiştir. Her sayfada en az iki, en fazla on üç belge bulunmaktadır.
Defterdeki kayıtların tamamında bir hitap kısmı yoktur. Genellikle elkab verilmemiş, görev yapılan yer ve makam belirtilmiştir. Sâbıkâ Şâm defterdârı olan
Ali’ye hüküm ki…2 ya da Sâbıkâ Zengâbâd beyi Ahmed Bey’e hüküm ki…3 gibi ifadelerde şahsın adı ve eski görevi belirtilmektedir. Hâliyâ Mar‛aş’ın tımâr defterdârı
olan Mehmed’e…4, Hâliyâ Rakka Beylerbeyi’si Mahmûd Paşa…5, Hâliyâ Trablusşâm
1Belge 493. Mine’l-Cum‛a bugün taht-ı (…..) taht üzre cülûs-ü izzet-i me’nûs vâki‛
olmuşdur. Fî 16 Ca. Sene 3. 2 Belge 25.
3 Belge 33. 4 Belge 46.
Zülfikâr…7, Hâliyâ Selânîk kâdîsı olan Mevlânâ Abdurrâhim …8 vs. gibi ibareler de o dönem için görevinin nerede olduğu bilinen taşra görevlilerini göstermektedir.
Defterdeki kayıtların bazılarında görev yapılan yer, görevli olanın adı ve rütbesi, hemen ardından bir dua gelir. Bu dua ifadesi, hitap edilen kişinin rütbesinin, şan ve şerefinin uzun sürmesi ve daha çok yücelmesine yönelik iyi dilekleri kapsamaktadır9. Üzerinde çalıştığımız defterde; beylerbeyi, sancak beyi, defterdar, yeniçeri ağası, defter kethüdası, mir alem, baş kapıcı başı, küçük mirahur vs. gibi görevlerde bulunanlar için genelde aynı dua ifadesinin kullanıldığı dikkatimizi çekmiştir. Basra Beylerbeyi’si ‛Ali
dâme ikbâluhuya…10, Tebrîz Beylerbeyi’si Hızır dâme ikbaluhu…11, ……. Karahisâr-ı
Sâhib Sancâğı’na mutasarrıf olan Ahmed dâme ikbâluhuya…12, Sâbıkâ Hacrek Sancâğı
beyi Osmân dâme ‛izzuhuya…13, ….. Mısır’da mâl defterdârı olan Sinân dâme
‛izzuhuya…14, Dergâh-ı mu‛allâm Yeniçerîleri Ağâsı Mehmed dâme ‛uluvvuhuya…15, Revân’ın defter kethüdâsı olan Nûh dâme ‛izzuhuya…16, …….. mîr ‛alem Kurd Ağâ
dâme ‛uluvvuhuya…17, …….. bâş kapûcu başı Mustafa dâme mecdehuya….18
………… küçük mirâhûr olan Şa‛bân dâme mecdehuya…19 örneklerinden anlaşıldığı üzere, belgelerdeki dualar çoğunlukla aynı şekildedir.
Bazı kayıtlarda, yeni görev verilen beylerin eski görev yerleri belirtilmemiş ve boş bırakılmıştır. Livâ-ı Kengırı sâbıkâ (Boş) sancâğı beyi olan Budûn Muharrirî
Hatvânlu Ahmet Bey’e virilub ferde emrî yazıldı20, Livâ-ı Kabbân Tâbi‛ Basra sâbıkâ (Boş) Sancâğı beyi olan Abdülbâkî Bey’e hüküm ki ……21, Beylerbeyilik-i Tiflis sâbıkâ
(Boş) Sancâğı beyi olan ……..22 gibi örneklerin haricinde defterde yedi ayrı yerde 5 Belge 171. 6 Belge 207. 7 Belge 384. 8 Belge 632.
9 M. Tayyib Gökbilgin, Osmanlı Paleografya ve Diplomatik Đlmi, Đstanbul, 1992, s. 68. 10 Belge 66. 11 Belge 87. 12 Belge 30. 13 Belge 51. 14 Belge 598. 15 Belge 94. 16 Belge 429. 17 Belge 580. 18 Belge 581. 19 Belge 661. 20 Belge 4. 21 Belge 66. 22 Belge 75.
tasarrufuna verildiğinin yazılmadığı belgeler de vardır. Mesela Livâ-ı Mazgird
Kağızmân Sancâğı beyi olan (Boş) Bey’e ….23, Kazâ-ı Bağdâd Üsküdâr kâdîsı olan
(Boş)24 örneklerini de çoğaltmak mümkündür. Ayrıca defterde yer yer yeni atamaların nereye yapıldığı açıklanmamıştır25.
Bu defterdeki tarihler gün, ay ve yıl olarak genellikle belgenin sonunda yazılmıştır. Fakat bazı belgelerde, başlıktan hemen sonra tarih atılmıştır26. Defterin 2. ve 493. belgelerinde haftanın günlerini göstermek üzere başlık atılmıştır27.
Elimizde fotokopisi olan bu defterin birinci sayfasında ihda ve elf
şevvâli’l-mükerreminin yigirmi dokuzuncu günü diye başlayan en erken tarih, 86. sayfadaki fî 14
L. sene selase ve elf tarihi ile son bulmaktadır. Defter tutulurken, tarih sıralamasına kesinlikle dikkat edilmemiştir. Özellikle aylar ve ayların günleri yazılırken, gelişigüzel bir metod kullanılmıştır. Öte yandan sene belirtilirken de yer yer bu karışıklığın yaşandığı dikkatimizi çekmektedir. Mesela kâtip, 17. sayfada 1593 tarihli hükmü yazdıktan sonra 1594 tarihine geçiş yapmıştır. Fakat sayfaların devamında tekrar 1593 tarihini kullanmıştır. Bunun yanısıra 50. sayfada 1595 tarihinden sonra 1594’e dönmüş ve sayfalar yine aynı tarihle devam etmiştir.
Defterdeki kronolojik tarih sıralamasındaki zaman geriye dönüşlerini daha iyi anlatabilmek amacıyla, hicri takvimler milâdi takvime çevirilmiştir. Belgelerin üstünde ya da altında yazılmış olan tarihlerin yanında, parantez içerisinde günümüz takvimi de belirtilmiştir.
Defterde hangi belgeler için hatt-ı hümâyûn sadır olduğunu görmek mümkündür. Tam yetmiş altı belgenin üzerinde bâ hatt-ı hümâyûn kaydı vardır28. Öte
23 Belge 56. 24 Belge 80.
25 Belge 9, 284, 389, 441, 496, 512, 520, 597, 600, 646, 705. 26 Belge 17, 58, 257, 368.
27 Belge 2 Mne’s-sebt fî 10 şehr-i zî’l-ka‛deü’ş-şerîfe sene ihda ve elf.
Belge 493 Mine’l-cum‛a bugün taht-ı (…..) taht üzre cülûs-ü izzet-i me’nûs vâki‛ olmuşdur fî 16 Ca. sene 3.
28 Belge 17, 319, 325, 358, 360, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 382, 384, 385, 388, 389, 390, 391, 392, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 407, 408, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 417, 420, 421, 423, 432, 438, 440, 441, 442, 444, 445, 449, 451, 454, 455, 468, 469, 482, 485, 494, 495, 510, 540, 641, 675, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682.
de kimin arzı ya da takrîri olduğuna dair bilgi bulunmaktadır30.
Bilindiği üzere fermânlar ya re’isü’l-küttâb ya da onun emrinde çalışan katipler tarafından yazılmaktadır. Bürokratik işlemlerin seyri, doğruluğu ve takibi bakımından katibin kimliğinin belli olmasına büyük önem verilmekteydi. Bunda XVI. yüzyılın sonlarına doğru, birden fazla katibin bulunmasının rolü olduğu şüphesizdir31. Elimizdeki defterin belgelerinin çoğunda Ahmed32, Mecid33 v.s. gibi rumuzlar
kullanılarak, kaydı yapan katipler belirtilmiştir.
1141 numaralı defterin sadece bir belgesinde, o kaydın suretinin nereye yazıldığını gösteren bu dahi ibaresi bulunmaktadır34.
Defterde idari terim olarak kullanılan ifadeler eyalet, beylerbeyilik, mir-i miran, vilayet, liva, sancak, hükümet, kaza, voyvodalık ve mir haclıktır. Tayinler genellikle eyaletten eyalete, sancaktan sancağa, kazadan kazaya v.s. olmaktadır. Ancak sancak beyi iken beyberbeyliğine terfi eden görevlilere karşın, beylerbeyliğinden sancak beyliğine düşüşler de göze çarpmaktadır. Mesela, Musul Beylerbeyi Hüseyin Paşa’ya Niğbolu Sancağı35, Karaman Beylerbeyi Mehmed’e ise Adana Hükümeti36 verilmiştir. Bu durumun sebebini, eyalet beyinin merkezi otoriteyi tehdit edecek boyutta bir nüfûz kazanıp güçlenmesi ve devletin güvenliğini zarara düşürmemek için yapılan bir uygulama şeklinde değerlendirebiliriz. Sancak beyi iken eyaletlere atanan bey sayısı da 10’u geçmemektedir37. Sancak beyi iken kapı kethüdalığı, defter kethüdalığı, çaşnigirlik görevlerine getirilen beyler de olmuştur38.
Atamalar incelendiğinde Baş Defterdar, Hazine-i Amire Defterdarı ve Mısır Hazine Defterdarı’na eyalet beyliği verildiği görülmüştür. Zira defterdarlar; beylerbeyliğine terfi hakkına sahiptirler. Fatih kanunnâmesinde de bu durum şu şekilde ifade edilmiştir: Beğlerbeyilik dört kimesnenin yoludur mal defterdârlarımın ve beğlik
29
Belge 691, 692, 693, 694.
30 Đlgili belgeler için bkz. Belge 35, 84, 92, 124, 125, 164, 185, 197, 201, 203, 211, 213, 214, 215, 240, 302, 358, 359, 360, 367, 368, 370, 394, 406, 426, 429, 430, 452, 455, 456, 458, 467, 473, 475, 564, 568, 586, 620, 622, 626, 639, 641, 653, 654.
31 Hikmet Ülker, Sultanın Emir Defteri (51. Nolu Mühimme), Đstanbul, 2003, s. XVI. 32 Belge 29.
33 Belge 51. 34 Belge 380. 35 Belge 538. 36 Belge 559.
37 Đlgili belgeler için bkz.: Belge 88, 134, 200, 226, 318, 327, 364, 501, 689, 703. 38 Belge 27, 81,646.
yoludur39. Ayrıca özengi ağalarından40 Mîrahar ve Enderan ağalarından Kilerci Başı gibi görevlilerin bu mevkiye yükseldikleri görülmüştür. Kanunnâmede özengi ağalarına mir-i miranlık verildiğine dair malumat vardır41.
Beylerbeyi ve sancak beyi tayinlerinin yanı sıra Ağalık, Cebecibaşılık, Çakırcıbaşılık, Çaşnigirbaşılık, Defter Kethüdalığı, Tımar Kethüdalığı, Tımar Defterdarlığı, Kadı Askerlik, Kapudanlık, Mir Alemlik, Sekbanbaşılık, Silahdar Başılık, Topçu Başılık gibi görevlere de yapılan tayinler işlenmiştir.
1593 ile 1595 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde en fazla atama yapılan eyaletler Diyarbekir, Karaman, Kars, Kıbrıs ve Rakka eyaletleridir. Eyalet beylerinin görev sürelerinde herhangi bir sınırlama yoktur. Üstelik görev sürelerinin oldukça değişken olduğunu görmekteyiz. Örneğin Diyarbekir’e Đbrahim Paşa’nın ikinci kez atanmasından iki ay sonra, sabıka Bağdad beyi olan Muhammed Paşa atanmıştır. Tabi bu arada tayin tarihi ve görevde ne kadar kaldığı belirtilmeyen Kilerci Başı Hüsrev Ağa’dan hemen sonra, Rum’da görev yapan Mehmed Paşa’nın tayini gerçekleştirilmiştir42. Bunun yanında Mısır Muhafaza Sancağı en fazla tayin işlenen sancaktır. Yavuz’un Mısır’ı fethinden sonra, bölgede kalıcı bir hakimiyetin sağlanması için, Memlük emirlerinin istihdamı yoluna gidilmiştir. Mısır beylerbeyine yardım etmek için idari ve askeri alanda birçok bey görevlendirilmiştir. Bunlardan en dürüst ve devlet için en yararlı olanları Mısır’ın muhafaza sancak beyliğine tayin edilmiştir. Eyalette daha nüfûzlu askeri bir görev olan muhafaza sancak beyliğine, ocak ağaları, müteferrikalar, kethüdalar tayin edildiği gibi, eyaletlerde sancak beyi olup, yararlılıklarından dolayı terfie hak kazananlar da bu hizmete getirilmişlerdir. Zaman zaman da mübadele ile başka bir eyaletin sancak beyine veya Mısır dışında görev yapamayan Mısır beylerine de bu hizmet verilmiştir.43.
39 Filiz Yıldırım, Kanunnâme Ve Islahat Risâlelerine Göre Klasik Dönem Osmanlı Merkez Teşkilâtı (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Semineri), Elazığ, 2009, s. 22.
40 Yeniçeri Ağası, Mîr-Alem, Kapıcı Başı, Mîr-Ahur, Çâvûş Başı, Çâkırcı Başı, Çâşnîgîr Başı ve Bölük Ağaları yani altı bölük denilen Sipâh, Silâhdâr, Gurebây-ı Yemin ve Yesâr ve ‘Ulûfeciyan-ı Yemin ve Yesâr.
41 F. Yıldırım, a.g.e., s.38; ilgili belgeler için bkz.: Belge 497, 661. 42 Đlgili belgeler için bkz.: Belge 156, 243, 494, 572.
değişiklik yapılmıştır. Hicri 23 Z. 1002 tarihinde sancağa Hacı Mehmed Bey atanırken, ertesi gün Ahmed Bey’in atandığını görmekteyiz44. Đncelediğimiz defterde Garibler Ağası, Çerakise Ağası, Cidde Sancak beyi v.s. gibi görevlerde bulunan Mısır ümerasından beyler, muhafaza sancağına yükselme şansına sahip olmuşlardır45. Bu önemli sancağı Hasankeyf, Mizistre, Karahisar-ı Şarki, Ma‛arra, Niğde ve Tarsus sancakları takip etmektedir. Tayin süreleri her bölge için farklılık göstermektedir.
Yukarıda adı geçen eyalet ya da sancaklara söz konusu yıllarda, defterde adı geçen diğer yerlere nazaran daha fazla atama yapılmasını şu şekilde değerlendirebiliriz. Eyalet ya da sancak beylerinin ölümü sebebiyle yeni görevlilere ihtiyaç duyulması, ataması yapılan beylerin bulundukları bölge halkına zulmetmesi ve Osmanlı’nın göreve getirdiği beyleri aynı yerde uzun süreli bırakmama siyasetidir. Çünkü beylerin aynı bölgede uzun yıllar kalması, güçlü bir nüfuz edinmelerini sağlayacaktır. Bu durum devletin otoritesinin sarsılmasına sebep olacağı gibi, geleceğini de tehlike altına sokacaktır. Devletin kadimden izlemiş olduğu bu politika sayesinde Osmanlı coğrafyası, görevliler tarafından iyi bir şekilde tanınmıştır.
Defterde bazı yer ve şahıs adlarının okunmasında da problemler yaşanmıştır. Özellikle de Osmanlı Kafkasyası’ndaki yer isimlerinin okunuşunda tereddütler olmuştur. Bu sebeple bu özel isimler, klişeleriyle birlikte verilmiştir. Öte yandan doğruluğundan emin olunmayan bazı kelimelerin yanına (?) işareti konulmuş ve okunamayan kelimelerin klişeleri verilerek yanına (…..) işareti bırakılmıştır.
Ayrıca okuyucuların defterden daha kolay istifade etmesini sağlamak amacıyla sayfa numaraları baz alınarak, beylerbeyi, sancak beyi ve diğer görevlilerin adlarına göre bir tablo oluşturulmuştur. Tabloda idarecinin adından sonra eski görevi, yeni tayin yeri, tayin tarihi ve varsa geliri de verilmişir. Ayrıca, Osmanlı Devleti’nin 1593-1595 yıllarında mevcut olan eyaletlerini ve bu eyaletlere bağlı sancaklarını gösteren ayrı bir tablo çizilmiştir. Bu tabloda kesinliğinden emin olunamayan sancakların haricinde en fazla Basra Eyaleti’nde sancak bulunduğu tespit edilmiştir. Basra’yı Anadolu ve Diyarbekir eyaletleri takip etmektedir. Batum, Boğdan, Eflak, Ereş, Lahsa, Nihavend,
44 Đlgili belgeler için bkz.: Belge 400, 401.
herhangi bir sancaktan bahsedilmemiştir.
Yine 1141 numaralı tahvil defterine göre 1593-1595 yıllarında Osmanlı’daki kazalar, defterdarlıklar, ağalıklar ve eyalet değiştiren paşa ve beylerin görev yerlerini gösteren tablolar çizilmiştir.
Osmanlı Devleti’nin idari taksimatı konusunda önemli bir kaynak niteliğinde olan bu deftere göre, 1593 ve 1595 yılları içerisinde Osmanlı Devleti’nde 48 eyalet, 252 sancak, ( 4 yurtluk ve ocaklık, 5 hükümet, 1 emanet ) vardır. Bunun yanında bu yıllar içerisinde devlet dahilinde 9 alaybeylik, 2 kaptanlık, Şam ve Mısır emir haclığı, 2 voyvodalık, 49 ağalık, 2 defterdarlık, 25 hazine defterdarlığı, 15 tımar defterdarlığı, 2 kadı askerlik, 34 kaza, 16 defter kethüdalığı, 2 tımar kethüdalığı, 1 tımar dizdarı, 1 atmacacı başı, 1 baş kapıcı başı, 1 cebeci başılık, 1 çakırcı başılık, 1 çaşnigir başılık, 1 mir alemlik, 1 küçük mirahurluk, 1 nezaret, 1 sekban başılık, 1 silahdar başılık, 1 topçu başılık, 2 vezaret, 1 kitabet-i yeniçeriyan bulunmaktadır. Tüm bu görevlerin yanında defterde adı geçen diğer görevler de şunlardır: Çavuş Başı, Çavuş, Tezkere Emini, Müteferrika, Muhafız, Evkaf Mütevellisi, Müderris, Lala, Matbah Emini, Mekke-i Mükerreme Mübaşiri, Re’isü’l-Küttâb, Tersane-i Amire Emini, Tersane-i Amire’de Ocak Başı, Tersane-i Amire Reisi, Mukataat Nazırı, Zağarcı Başı.
Yapılan değerlendirmelerimiz sonucunda, 16. yüzyılın son çeyreğinde tutulan bu defter ile Osmanlı Devleti’nin idari haritası ve devlet teşkilatı hakkında önemli bilgilerin elde edilebileceğini söyleyebiliriz.
TABLO I
1141 NUMARALI TAHVÎL DEFTERĐNE GÖRE ATAMALAR (1593-1595)
ADI
GÖREVĐ TAYĐN TARĐHĐ GELĐRĐ AÇIKLAMA
Eski Yeni
Hasan Bey Tikrît Sancâğı Sincâr Sancâğı 29 Ş. 1001 (29.07.1593) —— Hasan Paşa Mûsul Eyâleti Gence Eyâleti 10 Za.1001 (08.08.1593) —— Sinân Paşa Zü’l-kadriye (Mar‛aş )
Eyâleti Mûsul Eyâleti 10 Za.1001 (08.08.1593) ——
Ahmet Bey —— Kengırı Sancâğı 10 Za.1001 (08.08.1593) —— Hatvânlu Ahmed Bey, Budûn Muharrirîdir. Osmân Paşa Basra Eyâleti Lahsâ Eyâleti 1 Za.1001 (30.07.1593) ——
Âli Paşa Bağdâd Eyâleti Basra Eyâleti 1 Za.1001 (30.07. 1593) —— Elvendoğlu Hızır Paşa —— Bağdâd Eyâleti 1 Za.1001 (30.07. 1593) 2.500.000
sâliyâne 3500 tağâr galle
Vezîr
Hasan Paşa (Boş) Nezâreti —— —— Şirvân muhâfazasında olan
Hasan Paşa’ya Asitâne-i Sa‛âdet’te vezîrlik verilmiştir.
Şehsuvâr Bey Bâyezid Kal‛ası Sancâğı Dızâk Sancâğı 10 Za. 1001 (08.08.1593) —— Arslan Bey Machîl Sancâğı Machîl Sancâğı 10 Za. 1001 (08.08.1593) —— Mahmûd Bey Çorum Sancâğı Sîs Sancâğı 10 Za. 1001 (08.08.1593) ——
Hasan Bey Sîs Sancâğı Çorum Sancâğı —— Çorum ve Sîs Sancâğı
beylerinin görev yerleri mübâdele edilmiştir. Zerüttün Bey Ahısha Sancâğı Derbend Sancâğı 12 Za. 1001 (10.08.1593) ——
Mehmed Ahısha Bölük Ağası Sîmon (?) Vilâyeti 12 Za. 1001 (10.08.1593) —— Ahısha’da ze‛âmetle bölük ağası görevini yapmaktaydı. Mustafa Bey Bîrecik Sancâğı ‛Uzeyr Sancâğı 17 Za 1001 (15.08.1593) ——
Murâd Bey —— Karlıili Sancâğı 17 Za 1001 (15.08.1593) ——
Mehmed Çâvuş Dergâh-ı Âli Çâvuşu Mar‛aş Tımâr
Defterdârlığı 17 Za 1001 (15.08.1593) ——
Âli Bey Selemiyye Sancâğı Selemiyye Sancâğı —— ——
Gazi Bey Selmâs Sancâğı Selmâs Sancâğı 27 Za. 1001 (25.08.1593) —— Đbrâhim Efendi Bağdâd Hazîne Defterdârı Bağdâd Hazîne
Defterdârı 27 Za. 1001 (25.08.1593) —— Lütfullah Đç-îl Alaybeyisi Kıbrıs Tımâr
Kethüdâsı 19 Za.1001 (17.08. 1593) —— Đbrahim Bey Çâvundur Sancâğı Sarû Kûrğân Sancâğı 1 Z. 1001 (29.08.1593) ——
Süleymân Dizmâr Sancâğı 1 Z. 1001 (29.08.1593) 200.000 Süleymân Bey, Dergâh-ı Âli müteferrikalarından Sulbi Bey’in oğludur.
Âli Şâm Defterdârı Haleb Hazîne
Defterdârı 5 Z. 1001 (02.09.1593) ——
Yan Mihâl Eflâk Voyvodalığı 5 Z. 1001 (02.09.1593) —— Sâbıkâ Eflâk voyvodası olan Patraşko voyvodanın oğludur.
Zeynel Âbidîn Cânik Kapı Kethüdâsı Cânik Sancâğı 1 Z. 1001 (29.08.1593) —— Mahmûd Bey Akkermân Sancâğı Akkermân Sancâğı Z. 1001 (09. 1593) ——
Bayındır Surûç Sancâğı Z. 1001 (09. 1593) —— .
Ahmed Hüdâvendigâr Sancâğı Karahisâr-ı Sâhib Sancâğı
5 Z. 1001 (02.09.1593) —— Sâbıkâ Basra Beylerbeyisi olan Ahmed’e bir beylerbeyilik tevcîh olana kadar Karahisâr-ı Sâhib Sancâğı arpâlık olarak verilmiştir.
Âli —— Orût Sancâğı 1 Z. 1001 (29.08.1593) ——
Bekir Halîfe Dû’l-Kadriye Tımâr
Dizdârı Haleb Tımâr Kethüdâlığı 18 Z 1001 (15.09.1593) —— Ahmed Bey Zengâbâd Sancâğı Derteng Sancâğı 17 Z. 1001(14.09.1593) ——
Hasan Bey Çengülü (?) Sancâğı Zengâbâd Sancâğı 1 Z. 1001 (29.08.1593) ——
Âli Bey Ord Sancâğı Ord Sancâğı 1 Z. (29.08.) ——
Câ‛fer Bey Kuds-i Şerîf Sancâğı Muş Sancâğı 22 Z. 1001 (19.09.1593) ——
Câ‛fer Bey Muş Sancâğı Kuds-i Şerîf Sancâğı 22 Z. 1001 (19.09.1593) —— Kuds-i Şerîf ve Muş Sancâğı beylerinin görev yerleri mübâdele edilmiştir. Mehmed Sağda (?) Sancâğı ve
Lahsa Hazîne Defterdârlığı
Basra Hazîne Defterdârı
25 Z.1001 (22. 09. 1593) —— Muhiddîn Basra Defterdârı Sağda (?) Sancâğı ve
Lahsa Hazîne Defterdârlığı
25 Z.1001 (22. 09. 1593) ——
Mehmed Efendi Erzurûm Tımâr Defterdârı Erzurûm Hazîne
Defterdârı 6 Z. 1001 (03. 09. 1593) —— Ze‛âmet müteferrikalığıyla virildi. ve
Ahmed Şirvân Eyâleti Ereş Eyâleti ——
Ahmed Bey ‛Alâ’iye Sancâğı Kırşehri Sancâğı 29 Z. 1001(26. 09. 1593) —— Mustafa Bey Silistre Sancâğı Niğde Sancâğı 28 Z.1001 (25. 09. 1593) —— Tâhîr Bey Cemmâse Sancâğı ‛Ane ve Hadîse
Sancâğı 1 M.1002 (27.09.1593) ——
Âli Bey Đç-îl Sancâğı Hınıs Sancâğı1 7 M.1002 (03.10. 1593) —— Mehmed Mar‛aş Tımâr Defterdârlığı Akça (?) Sancâğı 7 M. 1002 (03.10. 1593) —— Bekir Mar‛aş Tımâr Defterdârlığı Mar‛aş Tımâr
Defterdârlığı 5 M.1002 (01.10.1593) —— Hasan Bey Ohri Sancâğı Menteşâ Sancâğı 10 M.1002 (06.10.1593) —— Mehmed Menteşâ Sancâğı Sığla Sancâğı 10 M.1002 (06.10.1593) —— Osmân Hacrek Sancâğı Hacrek Sancâğı 15 M.1002 (11.10. 1593) —— Zeynel Çâvuş Dergâh-ı Mu´allâm Çâvuşu Çemişgezek Sancâğı 12 M.1002 (08.10. 1593) —— Süleyman Bey Đnebahtı Sancâğı Dimyât Sancâğı 14 M. 1002 (10.10.1593) ——
Memi Kârlıili Sancâğı Đnebahtı Sancâğı 14 M. 1002 (10.10.1593) —— Kapûdan Artub Memi
Girây Bey Livâne Sancâğı Geçvân Sancâğı 15 M. 1002 (11.10.1593) —— (Boş) Bey Kağızmân Sancâğı Mazgird Sancâğı 5 M.1002 (01.10.1593)
(Boş) Bey Đzmir Sancâğı Kağızmân Sancâğı 15 M. 1002 (11.10.1593) ——
Murâd —— El-‛azîz Sancâğı 15 M.1002(11. 10. 1593) 200.000 Za‛im Murâd Hasan Bey Kengırı Sancâğı Bozok Sancâğı 17 M.1002 (13.10. 1593) ——
Mustafa Bey Tortûm Sancâğı Ahalkelek Sancâğı 17 M.1002 (13.10. 1593) —— Fazlullâh Şehr-i Zol Tımâr
Defterdârlığı Haleb Defter Kethüdâlığı 17 M.1002 (13.10. 1593) —— Âli Bey Hasankeyf Sancâğı Sultânönü Sancâğı 25 M.1002 (21.10. 1593) —— Kurd Ahmed
Bey Sultânönü Sancâğı Hasankeyf Sancâğı 25 M.1002 (21.10. 1593) —— Mehmed Bey Tarsus Sancâğı Selemiyye Sancâğı 21 M.1002 (17.10. 1593) —— Mehmed Bey Sürmeli Sancâğı Ber-Keşâd Sancâğı 21 M.1002 (17.10. 1593) ——
Abdülbâkî Bey (Boş) Sancâğı Kabbân Sancâğı 21 M.1002 (17.10. 1593) —— Kabbân Sancâğı beyi mir Hüseyîn katl edildiğinden dolayı, sancâk mahlûl kalmıştır.
Đbrâhim Amâsya Sancâğı Kur(u)na Sancâğı 21 M.1002 (17.10. 1593) Sehrâb Bey Aydın Sancâğı Harprût Sancâğı 21 M.1002 (17.10. 1593)
Piyâle Bey Çemişgezek Sancâğı Sultânönü Sancâğı 24 M.1002 (20.10. 1593) Sancâk beyinin vefatı üzerine yeni atama gerçekleştirilmiştir. Mehmed Erzurûm Defter
Kethüdâlığı Micingerd Sancâğı 4 M. 1002 (30.09.1593) Kara Nûh oğludur. Yûsuf Beyrût Sancâğı Cebele Sancâğı 5 M. 1002 (01.10.1593)
Âli Dergâh-ı Mu‛allâm Müteferrikası
Beyrût Sancâğı 26 M.1002 (22.10. 1593) 200.000 Süleymân Cebele Sancâğı Amasya Sancâğı 26 M.1002 (22.10. 1593)
Kurd Tersâne-i Amîre Re’îsi Özî Kaptânlığı 25 M.1593 (21.10.1593) Abdul Cebbâr oğlu Kurd, Tersâne-i Amîre’de 38 akçe
‛ulûfe ile çalışmaktaydı. Abdurrahmân
Bey (Boş) Sancâğı Tiflis Eyâleti 26 M.1002 (22.10. 1593) Sinân Bosna Defterdârı Safed Sancâğı 27 M.1002 (23.10.1593)
Ahmed (Boş) Sancâğı ‛Aclûn Sancâğı 27 M.1002 (23.10.1593) Ahmed, Mansû(r) Bey’in oğludur.
Cihânşâh Bey Atak Sancâğı Çapakçûr Sancâğı
Resûl Bağdâd Kazâsı Üsküdâr Kazâsı 24 M.1002 (20.10. 1593)
(Boş) Üsküdâr Kazâsı Bağdâd Kazâsı 24 M.1002 (20.10. 1593) Bağdâd ve Üsküdâr kazâlarındaki kâdîlar mübâdele edilmiştir. Âli Mar´aş Tımâr Defterdârlığı Sem(â)vât Sancâğı 29 M. 1002 (25.10.1593) Ali Bey, daha önce
Dergâh-ı Mu‛allâm çaşnîgirlerindendi.
____ Nehr-i ‛Antar Sancâğı 29 M. 1002 (25.10.1593) Nehr-i ‛Antar beyi kûl tâ’ifesini katl ettiği için, Mısır beylerbeyinin talebi üzerine, Şehr-i zol ve Palengân hâkimi evlâdından ketûm bir beye verilmesi için hüküm yazılmıştır. Cemal Çâvuş Dergâh-ı Mu‛allâm Çâvuşu Vâki Sancâğı 29 M. 1002 (25.10.1593) 200.000
Đbrahim Bey Nâblûs Sancâğı Nâblûs Sancâğı 5 S. 1002 (31.10.1593) Nasrullâh Bâf Sancâğı Hamîd Sancâğı 5 S. 1002 (31.10.1593)
Hasan Tebrîz Tüfenkçiler Ağâlığı Vân Defter Kethüdâlığı 8 S. 1002 (03.11. 1593) Hasan Bey, daha önce
Dergâh-ı Âli
müteferrikalarındandı Murad Çâvuş Dergâh-ı Mu‛allam Çâvuşu Sa‛îdili Sancâğı 14 S. 1002 (09.11. 1593) Tebrîz’e bağlı Sa‛idili
Sancâğı beyi Muhammed, sancâğın zabtına kadir olmadığı gibi, zarar vermekten de geri durmamıştır. Bu nedenle
Dergâh-ı Mu‛allam çâvuşlarından Murâd Çâvuş’un tasarrufuna verilmiştir.
Hüsrev Bey Şavşâd Sancâğı
(Yurtluk-Ocaklık) Acara Eyâleti 5 S. 1002 (31.10.1593) 700.000 Sâbıkâ Acara beylerbeyi olan Dahos Ahmed Paşa’nın vefatı üzerine, Şavşâd Sancâğı tasarrufunda kalmak şartıyla Hüsrev Bey atanmıştır.
Hamîd Bey Kırk Kilise Sancâğı Hamâ Sancâğı 16 S. 1002 (11. 11. 1593)
Hasan Bey Cidde Sancâğı Cidde Sancâğı 18 S. 1002 (13. 11. 1593) 750.000 Sâbıkâ iki yüz elli bin akçe sâlyane ile livâ-i mezbûr beyi olan Hasan Bey’e 3 ol mikdâr sâlyane ile tevcîh olunub ferde hükmü yazılmışdır.
Đsmâ‛il Bey Keşifâ-i Seyîl Sancâğı Câcale Sancâğı 19 S. 1002 (14. 11. 1593) Şehsuvâr Bey Bâyezid Kal‛ası Sancâğı Güce Sancâğı 19 S. 1002 (14. 11. 1593)
Hanabdal Lâcân Sancâğı 19 S. 1002 (14. 11. 1593) Sâbıkâ Lâcân beyi iken ölen
Ömer’den sonra sancâk hariçten Nizâm’a verilmiştir. Fakat Nizâm’ın re‛ayaya kötü davranması üzerine, Ömer Bey’in ocağı olan bu sancâk, oğlu Hanabdal’a verilmiştir. Mahmûd Kocaili Sancâğı Kocaili Sancâğı 20 S. 1002 (15. 11. 1593)
Nûh Bey Obûr Đskelho (?) Sancâğı Çevad Sancâğı 20 S. 1002 (15. 11. 1593) Ahmed Mekke-i Mükerreme
Mübâşiri
Mısır Muhâfaza Sancâğı
20 S. 1002 (15. 11. 1593) 410.000 Bediürrahmân
Hamza Bey Hınıs Sancâğı Bîrecik Sancâğı S. 1002 (11. 1593) Mehmed Mısır Bölükçüler Ağâsı Kerek-i Şevbek
Sancâğı 3 Ra. 1002 (27.11.1593) Süleymân Bey Nablus Sancâğı Nablus Sancâğı 18 S. 1002 (13. 11. 1593) Mehmed Erzurûm Hazîne
Defterdârlığı Diyârbekir Hazîne Defterdârlığı 3 Ra. 1002 (27.11.1593) Mustafa Erzurûm Hazîne
Defterdârlığı Erzurûm Hazîne Defterdârlığı 4 Ra. 1002 (28.11.1593) Ömer Bey Ergâni Sancâğı Zengâbâd Sancâğı 4 Ra. 1002 (28.11.1593)
Âli Bey Ergâni Sancâğı 4 Ra. 1002 (28.11.1593) Molla Abdî karındâşıdır.
Mustafa Re’sü’l-ayn Sancâğı Ma´arra Sancâğı 11 Ra.1002 (05.12.1593)
Ca‛fer Bey Ma´arra Sancâğı Re’sü’l-ayn Sancâğı 11 Ra.1002 (05.12.1593) Re’sü’l-ayn ve Ma´arra Sancâk beyleri mübâdele edilmiştir.
Hasan Efendi (Boş) Defterdârlığı Anadolu Defterdârlığı 12 Ra.1002 (06.12.1593) Burhan Efendi Anadolu Defterdârlığı Şıkk-ı Sâni Defterdârı 12 Ra.1002 (06.12.1593) Mehmed Bey Salmâs Sancâğı Ma‛dân (Ma‛den)
Sancâğı 17 Ra.1002 (11.12.1593) Şemsi Derbend Sancâğı Ebû(r) Garbe Sancâğı 19 Ra.1002 (13.12.1593) Ahmed Bey (Boş) Sancâğı Aksaray Sancâğı 20 Ra.1002 (14.12.1593) Receb Şehr-i Zol Defter
Kethüdâlığı
Şehr-i Zol Defter Kethüdâlığı
25 Ra.1002 (19.12.1593) Görevi ibkâ edilmiştir. Mehmed ‛Arabgîr Sancâğı Sincâr Sancâğı 28 Ra.1002 (22.12.1593)
Bedîürrahmân Sincâr Sancâğı ‛Arabgîr Sancâğı 28 Ra.1002 (22.12.1593) ‛Arabgîr ve Sincâr Sancâk beyleri mübâdele edilmiştir. Osmân Bey Ahalkelek Sancâğı Đspir Sancâğı 1 R.1002 (25.12.1593)
(Boş) Bey Đspir Sancâğı Malazgird Sancâğı 1 R.1002 (25.12.1593)
Âli Bey Samsâd Sancâğı Çorum Sancâğı 1 R.1002 (25.12.1593) Haydar Paşa oğlu
Hasan Bey Sincâr Sancâğı Ergâni Sancâğı 1 R.1002 (25.12.1593) Âli Bey’in ölümü üzerine yeni atama yapılmıştır.
Hızır Kefe Eyâleti Kefe Eyâleti 28R. 1002 (21.01.1594) Görevi ibkâ edilmiştir. Abdullah Pir Hamid Sancâğı
Alaybeyi Fethiyye Sancâğı 1 R.1002 (25.12.1593) Mevlânâ
Hüseyin
Basra Tımâr Defterdârlığı
1 R.1002 (25.12.1593)
(Boş ) Barşhas (?) Sancâğı 1 R.1002 (25.12.1593) Kürdistân’a bağlı bu sancâk Đzkerd (?) beyzâdelerinden bir beye verilmiştir. Seyyid Tâhir (?) ve Seyyid Server Seyyid Râcî Tasarrufundaki Mısır Muhâfaza Sancâğı 1 S. 1002 (27.10.1593) 200.000 Seyyid Râci’nin ölümü üzerine, sancağın tasarrufu 100’er bin akçe ile kardeşlerine bırakılmıştır. Benluhân Mihribân Eyâleti Mihribân Eyâleti 6 R. 1002 (30.12.1593) Benluhân’a aynı zamanda
Mihribân Sancâğı’nın tasarrufu verilmiştir. Đskender Bey ‛Âkere Sancâğı ‛Âkere Sancâğı 10 R. 1002 (03.01.1594)
Selmân Yûsuf Kızılca Kal‛a Sancâğı Kızılca Kal‛a Sancâğı 10 R. 1002 (03.01.1594) Mir Mehmed Cezâyir-i şark Tımâr
Defterdârlığı Beledü’l-‛Anas Sancâğı 09 R. 1002 (02.01.1594) Abdurrahmân
Bey
Cemmâse Sancâğı Ankara Sancâğı 11 R. 1002 (04.01.1594)
Mustafa ‛Irâk Sancâğı 16 R. 1002 (09.01.1594) 200.000 Vâsıt Sancâğı beyi Ümrân Bey’in oğludur.
Mehmed Zârûşâd Alaybeyi Zârûşâd Sancâğı 17 R. 1002 (10.01.1594) (Boş) Bey Tekmân Sancâğı Surûç Sancâğı 14 R. 1002 (07.01.1594) Mehmed Dergâh-ı ‛Âli
Müteferrikası Tekmân Sancâğı 14 R. 1002 (07.01.1594) 200.000 Abdülbâkî Bey Rekne (?) Sancâğı Lahsâ Eyâleti 21 R.1002 (14. 01. 1594) Mehmed Efendi Rûm Defterdârı Rûm Hazîne
Defterdârlığı 23 R.1002 (16. 01. 1594) Ahmed Ma‛dân Sancâğı 24 R.1002 (17. 01. 1594) Yûsuf Bey Taşköprü Sancâğı Taşköprü Sancâğı 24 R.1002 (17. 01. 1594)
Seydî Gâzî Bey Divriği Sancâğı Harprût Sancâğı 25 R.1002 (18. 01. 1594) Hüseyin Bey Sultânönü Sancâğı Surûç Sancâğı 22 R.1002 (15. 01. 1594) Mahmûd Bey Bigâ Sancâğı Menteşâ Sancâğı 29 R.1002 (22. 01. 1594)
Mehmed Bey Sâkız Sancâğı Bigâ Sancâğı 29 R.1002 (22. 01. 1594) Receb Paşa’nın oğludur. Mecid Bey Đnebahtı Sancâğı Sığla Sancâğı 29 R.1002 (22. 01. 1594)
Musa Bey Nakşa Sancâğı Sâkız Sancâğı 29 R.1002 (22. 01. 1594) Hasan Bey Kocaili Sancâğı Đnebahtı Sancâğı 29 R.1002 (22. 01. 1594) Budâk Bey Bender Sancâğı Mizistre Sancâğı 29 R.1002 (22. 01. 1594) Ramazân Tunus Alaybeyi Kayrevân Sancâğı 29 R.1002 (22. 01. 1594) 200.000
Hasan Tunus Alaybeyi (…..) Sancâğı 200.000
(Boş) Bey Aydın Sancâğı Kastamoni Sancâğı 12 Ca.1002 (03.02.1594)
Halîl Bey Kastamoni Sancâğı Aydın Sancâğı 12 Ca.1002 (03.02.1594) Kastamoni ve Aydın Sancâk beyleri mübâdele edilmiştir.
Kubâd Bey Hartus Sancâğı 15 Ca.1002 (06.02.1594) Gürcistan a‛yânından
Mustafa Bey Teke Sancâğı Đskenderiye-i Arnavud Sancâğı
11 Ca.1002 (02.02.1594) Đbrahim Ağa Asitane-i Saadet’de
Çakırcı Başı
Teke Sancâğı 11 Ca.1002 (02.02.1594)
Hüseyin Til i Târî Sancâğı 15 Ca.1002 (06.02.1594) 200.000 Sohrâni Şerafeddîn Bey oğlu
Halîl Bey Kastamoni Sancâğı Kastamoni Sancâğı 16 Ca.1002 (07.02.1594) Mustafa Bey Aydın Sancâğı Aydın Sancâğı
Đbrâhim Paşa Diyârbekir Eyâleti Diyârbekir Eyâleti 20 Ca.1002 (11.02.1594)
(Boş) Bey Kars Sancâğı Kuds-i Şerîf Sancâğı 20 Ca.1002 (11.02.1594) Kars-ı Mar‛aş
Ca‛fer Bey Kuds-i Şerîf Sancâğı Kars-ı Mar‛aş Sancâğı 20 Ca.1002 (11.02.1594) Kuds-i Şerîf ve Kars-ı Mar‛aş Sancâk beyleri mübâdele edilmiştir. Bedir Bey Hamîd Sancâğı Kiğı Sancâğı 21 Ca.1002 (12.02.1594) Livâ-ı mezbûr giru Orhân
23.Ca. 1002 (14.02.1594) Nûh Bey Hamîd Sancâğı Teke Sancâğı 21 Ca.1002 (12.02.1594)
Pîrî Mısır Emir Haclığı 15 Ca.1002 (16.02.1594) Mısır Ümerâsından
Mehmed Sa‛idili Sancâğı Hoy Sancâğı 20 Ca.1002 (11.02.1594)
Âli Haleb Defter
Kethüdâlığı 24 Ca.1002 (15.02.1594)
Ahmed Paşa Basra Eyâleti Çıldır Eyâleti 26 Ca.1002 (17.02.1594) Karahisâr-ı Sâhib Sancâğı’nı arpâlık olarak tasarruf etmektedir.
Ahmed Bey Hasankeyf Sancâğı Karesî Sancâğı 26 Ca.1002 (17.02.1594) Hüseyîn Bey Karesî Sancâğı Hasankeyf Sancâğı 26 Ca.1002 (17.02.1594) Hasan Mısır Ğaribler Ağâsı Bekîr Bey’in Oğlu
Mehmed Bey
Tasarufundaki Mısır MuhâfazaSancâğı
26 Ca.1002 (17.02.1594) 200.000
Hızır Paşa Çıldır Eyâleti Göri Eyâleti 26 Ca.1002 (17.02.1594) Hasan Bey Sem(â)vât Sancâğı Kabbân Sancâğı 28 Ca.1002 (19.02.1594) Mustafa Sultân
Ahmed Bey Samsâd Sancâğı 1 C. 1002 (22.02.1594) Yurtluk ve Ocaklık
Ya‛kûb Bey (Boş) Sancâğı Hâbûr Sancâğı 2 C. 1002 (23.02.1594) Pervîz Bey Hamîdili Sancâğı Karahisâr-ı Sâhib
Sancâğı 28 Ca.1002 (19.02.1594) Mustafa Bey Rakka Micingerd 4 C. 1002 (25.02.1594) Hasan Paşa Gence Eyâleti Kars Eyâleti 4 C. 1002 (25.02.1594)
Mahmûd Paşa Kars Eyâleti Gence Eyâleti 4 C. 1002 (25.02.1594) Gence ve Kars beylerbeyileri mübâdele edilmiştir.
Mahmûd Sîvâs Tımâr Defterdârlığı Anadolu Tımâr
Defterdârlığı 6 C. 1002 (27. 02. 1594) (Boş) Bey Mâğosa Sancâğı Girne Sancâğı 7 C. 1002 (28. 02. 1594)
Osmân Bey Girne Sancâğı Mâğosa Sancâğı 7 C. 1002 (28. 02. 1594) Hasan Bey Selânik Sancâğı Đskenderiye Sancâğı 7 C. 1002 (28. 02. 1594) Hasan Bey Çorûm Sancâğı Tarsûs Sancâğı 9 C. 1002 (02. 03. 1594) Hasan Paşa Erzurûm Eyâleti Trablusşâm Eyâleti 8 C. 1002 (01. 03. 1594)
Muhammed Şehr-i Zol Tımâr
Defterdârlığı 9 C. 1002 (02. 03. 1594) Şu anda Cevâzir Sancâğı beyi Mustafa Bey’in oğlu olub zü‛amâdan olan Muhammed’e virilmişdir.
Bedâyüllâh (?) Basra Hazîne
Defterdârlığı ve Kur(û)na Sancâğı
10 C.1002 (03. 03. 1594) 200.000 Basra’nın mal defterdârının vefatı üzerine, bu görev Bedâyüllâh’a (?) salyanesi hazinede kalmak şartıyla verilmiştir. Bunun yanında Kur(û)na Sancâğı, 200.000 akçe ile tasarrufuna bırakılmıştır.
Đsâ Sinân Bey Mısır Muhâfaza Sancâğı Defterdârı
Dimyât Sancâğı 12 C.1002 (05. 03. 1594) Dimyât’ta sancâk beyi olan Hamza Bey’in ölümünden sonra, sancâk Đnebâhtı Sancâğı beyi Selmân Bey’e verilmişti. Daha sonra Mısır beylerbeyinin ‛arzıyla, yeni atama yapılmıştır.
Muhrîddîn Bey Saydâ ve Beyrût
Sancâkları 13 C.1002 (06. 03. 1594) Muhrîddîn zü‛amâdandır. Bey, Âli Paşa Kıbrıs Eyâleti Karamân Eyâleti 13 C.1002 (06. 03. 1594)
Ramazân Paşa Karamân Eyâleti Kıbrıs Eyâleti 13 C.1002 (06. 03. 1594) Kıbrıs ve Karamân beylerbeyileri mübâdele edilmiştir.
Hızır Bey Süveyş Kaptanlığı Süveyş Kaptanlığı 8 C. 1002 (01. 03. 1594) Hızır Bey, tekrâr aynı görev yerine atanmıştır.
Nebî Böğürdelen Kal‛ası
hizmet vermekteydi. Mahmûd Paşa Rakka Eyâleti Haleb Eyâleti 16 C.1002 (09. 03. 1594)
Haydar Paşa Haleb Eyâleti Rakka Eyâleti 16 C.1002 (09. 03. 1594) Haleb ve Rakka beylerbeyileri mübâdele edilmiştir.
Mahmûd Bey Akkermân Sancâğı Akkermân Sancâğı 20 C. 1002 (13.03.1594) Mustafa Bey Köstendil Sancâğı Hersek Sancâğı 23 C. 1002 (16.03.1594)
Mustafa Bey Hersek Sancâğı Köstendil Sancâğı 23 C. 1002 (16.03.1594) Hersek ve Köstendil Sancâk beyleri mübâdele edilmiştir. Đshâk Efendi Đzmir Kazâsı Đzmir Kazâsı 23 C. 1002 (16.03.1594)
Ahmed Trablusşâm Defter
Kethüdâlığı
22 C. 1002 (15.03.1594) Hamâ zü‛amâsındandır. Abdurrahim
Bey Cidde Sancâğı Mısır Muhâfaza Sancâğı 26 C. 1002 (19.03. 1594) 200.000 Daha önce Seyyid Râcî’nin tasarrufunda olan bu sancâk, beyinin ölümü üzerine mahlûl kalmıştır. Bunun üzerine Mısır hazînesine başbûğ ta‛yîn edilmiş olan Abdurrahim Bey’e belirtilen hass miktarı ile verilmiştir. Seydî Efendi Süleymâniye Müderrisi Mahmiye-i Galata
Kazâsı 27 C. 1002 (20.03. 1594) Nakîbü’l-Eşrâf olan Seydî Efendi, Süleymâniye müderrislerindendir. Mahmûd Göğercinlik Sancâğı Şekî Eyâleti 26 C. 1002 (19.03. 1594)
Mustafa Bey Safed (?) Sancâğı Si‛ird Sancâğı 28 C. 1002 (21.03. 1594)
Şebî (?) Efendi Trablusşâm Kazâsı Kütahya Kazâsı 2 C. 1002 (23. 02. 1594) Semâniye
müderrislerindendir. Bâkî Çâvuş Matah Sancâğı 5 B. 1002 (27. 03.1594 )
Hâlim Gence Tımâr
Defterdârlığı 5 B. 1002 (27. 03.1594 ) Hâlim zü‛amâdandır.
Kâsım Rakka Defter
Kethüdâlığı
Mehmed Mısır Muhâfaza Sancâğı Mısır Muhâfaza
Sancâğı 5 B. 1002 (27. 03.1594 ) Mehmed Efendi Trablusşâm Defterdârlığı Diyârbekir
Defterdârlığı 4 B. 1002 (26. 03.1594 ) Bâkî Efendi Karamân Defterdârlığı Kârs Defterdârlığı 4 B. 1002 (26. 03.1594 ) Mehmed Efendi Şâm Defterdârlığı Trablusşâm
Defterdârlığı 4 B. 1002 (26. 03.1594 ) Mehmed Efendi Diyârbekir Defterdârlığı Erzurûm Defterdârlığı 4 B. 1002 (26. 03.1594 )
Dündâr Bey Ergâni Sancâğı Penbek Sancâğı 7 B. 1002 (29. 03.1594 ) Lori Beylerbeyi Hızır Paşa’nın kardeşidir. Derviş Çâvuş Dergâh-ı ‛Âli Çâvuşu Harprût Sancâğı 8 B. 1002 (30. 03.1594 ) 200.000
Hüseyin Bey ‛Irâk Sancâğı Rummâhiye Sancâğı 8 B. 1002 (30. 03.1594 )
Âli Bey Rummâhiye Sancâğı ‛Irâk Sancâğı 8 B. 1002 (30. 03.1594 ) ‛Irâk ve Rummâhiye beyleri mübâdele edilmiştir. Osmân Bey Tavîl Sancâğı Erceb Sancâğı 7 B. 1002 (29. 03.1594 )
Mahmûd Humus Sancâğı 9 B. 1002 (31. 03.1594 )
Mehmed Bey Hamâ Sancâğı Hamâ Sancâğı 6 B. 1002 (28. 03.1594 ) Đltizâm üzere mutasarrıf olması şartıyla atama yapılmıştır.
Âli Bey Yânya Sancâğı Habeş Eyâleti 2 B. 1002 (24. 03.1594 ) 1.200.000 Âli Bey’ e daha önce Lahsa Beylerbeyiliği de verilmişir. Ahmed Paşa Çıldır Eyâleti Karamân Eyâleti 10 B. 1002 (01.04. 1594)
Âli Paşa Karamân Eyâleti Çıldır Eyâleti 10 B. 1002 (01.04. 1594) Çıldır ve Karamân Beylerbeyileri mübâdele edilmiştir.
Âli Bey Nusaybîn Sancâğı Akçakal‛a Sancâğı 14 B. 1002 (05.04.1594)
Mehmed Bey Akçakal‛a Sancâğı Nusaybîn Sancâğı 14 B. 1002 (05.04.1594) Akçakal‛a ve Nusaybîn sancâk beyleri mübâdele edilmiştir.
Mîr Kırcazor
(?) Bey Çâvundûr Sancâğı Çâvundûr Sancâğı 12 B. 1002 (03.04.1594) Mehmed Diyârbekir Hazîne Gence Hazîne 14 B. 1002 (05.04.1594)
Defterdârlığı Defterdârlığı
Sinân Paşa Mûsul Eyâleti Basra Eyâleti 15 B. 1002 (06.04.1594) Piyâle Bey Sultânönü Sancâğı Mûsul Eyâleti 15 B. 1002 (06.04.1594)
Mirzâ Bey Sağmân Sancâğı 15 B. 1002 (06.04.1594) Sağmân Sancâğı Hüsrev
Bey tarfından idare edilmekteydi Fakat sancâk idaresinde yetersiz görüldüğü için görevden alınmıştır. Yerine amcası oğlu Mirzâ Bey görev almıştır.
Hüseyîn Dergâh-ı Mu‛allâm
Müteferrikası Beyrût Sancâğı 12 B. 1002 (03.04.1594) Hüseyîn, Cebele Sancâğı beyi Emîr Yûsuf Bey’in oğludur. Daha önce sancâk tasarrufu Emîr Yûsuf Bey’in kardeşi Âli’deydi. Âli’nin ölümü üzerine yeni atama yapılmıştır.
Hâmi Efendi Mar‛aş Kazâsı Mar‛aş Kazâsı 17 B. 1002 (08.04.1594) Celîl Rûmili Defter Kethüdâlığı Sultânönü Sancâğı 16 B. 1002 (07.04.1594)
Mahmûd Hoy Sancâğı Suldûz Sancâğı 17 B. 1002 (08.04.1594) Suldûz beyi mîr Sa‛id Bey, yılda devlete bin baş koyun vermekle görevlendirilmiş
fakat bunu
gerçekleştirmemiştir. Hazîneye verdiği zarardan dolayı, yerine Mahmûd atanmıştır. Tebrîz muhîtinden olan Mahmûd, silahlı adamlarıyla devlete hizmet etmiş ve Tebrîz mukâta‛âtından da hazîneye on dört yük akçe kazandırmıştır.
Mehmed Sa‛id Revân Defter
Kethüdâlığı 15 B. 1002 (06.04.1594) Revân zü‛âmâsındandır. Şa‛bân Ağâ Bağdâd Ğaribler Ağâsı Tikrît Sancâğı 15 B. 1002 (06.04.1594)
Süleymân Çâvuş
Dergâh-ı ‛Âlî Çâvuşu Habeş Hazîne Defterdârı
Hüseyin Bey Nusaybîn Sancâğı Behni (?) Sancâğı 21 B. 1002 (12. 04. 1594) Gökçe Sancâğı’na dâhil olan bu sancâk, daha sonra ayrılarak Hüseyin Bey’in tasarrufuna bırakıldı. Veli Mar‛aş Alaybeyi ‛‛Uzeyr Sancâğı 21 B. 1002 (12. 04. 1594) Bu sancâk, Veli’ye Leh
Seferi’ne gelmesi şartıyla verilmiştir.
Abdurrahmân
Bey Cemmâse Sancâğı Bîrecik Sancâğı 24 B. 1002 (15. 04. 1594) Cemmâse beyi iken el-‛Alâ Sancâğı verilip, müyesser olmayan Abdurrahmân Bey’e verildi.
Sehrâb Bey Harprût Sancâğı ‛Ayıntâb Sancâğı 24 B. 1002 (15. 04. 1594) Harprût Sancâğı verilip, müyesser olmayan Sehrâb Bey’e verildi.
Mehmed Bey Selemiyye Sancâğı Kabbân Sancâğı 22 B. 1002 (13. 04. 1594) Hasan Bey Humus Alaybeyi Selemiyye Sancâğı 23 B. 1002 (14. 04. 1594)
Mustafâ Bey Teke Sancâğı Hamîdili Sancâğı 22 B. 1002 (13. 04. 1594) Teke Sancâğı beyi iken Arnavud Đskenderiyesi verilen fakat müyesser olmayan Mustafa Bey’e Hamîdili Sancâğı verilmiştir.
Muhammed Revân Mâl Defterdârı Karahisâr-ı Şarkî
Sancâğı 24 B. 1002 (15. 04. 1594) Muhammed
Paşa Bağdâd Eyâleti Diyârbekir Eyâleti 23 B. 1002 (14. 04. 1594) Musa Bey ‛Ayıntâb Sancâğı ‛Ayıntâb Sancâğı 25 B. 1002 (16. 04. 1594)
Muhammed
Efendi Müderris Gelibolu ve Konevi Kazâları 22 B. 1002 (13. 04. 1594) Edirne’de Medresesinde Cami-i müderrislik Ordu yapmıştır.
Kaya Bey Gökçe Sancâğı Gökçe Sancâğı 27 B. 1002 (18. 04. 1594) Diyârbekir Defterdârlığı Erzurûm Hazîne
Defterdârlığı 1 Ş. 1002 (22.04.1594) Trablusşâm defterdârı iken Diyârbekir defterdârlığı verilmiştir.
Mehmed Erzurûm Defterdârlığı Diyârbekir Hazîne
Defterdârlığı 1 Ş. 1002 (22.04.1594) Diyârbekir defterdârı iken Erzurûm defterdârlığı verilmiştir.
Ahmed Bey Karahisâr-ı Şarkî Sancâğı Karahisâr-ı Şarkî
Sancâğı 2 Ş. 1002 (23.04.1594) Mehmed Bey Kiğı Sancâğı Pâsin Sancâğı 3 Ş. 1002 (24.04.1594) (Boş) Bey Pâsin Sancâğı Çapâkçûr Sancâğı 3 Ş. 1002 (24.04.1594)
Ahmed Haleb Sancâğı 4 Ş. 1002 (25.04.1594) Haleb Sancâğı beyi Kılıc,
sancâkta katl girişiminde bulunduğu için, beylik kendisinden alınıp amcası oğlu Ahmed’e verilmiştir. Mehmed Paşa Erciş Sancâğı 5 Ş. 1002 (26.04.1594) Tumânis Beylerbeyi’si Zal
Paşa oğludur.
Velî Pervâne Gölü Sancâğı 7 Ş. 1002 (28. 04. 1594) Ekrâd boy beylerinden olan Velî zü‛amâdandır.
Abdâl Eyâlet Alaybeyi (…..) Kal‛ası Sancâğı 7 Ş. 1002 (28. 04. 1594) 200.000 Abdâl zü‛amâdandır.
Đbrâhim Gence Tüfengciyân
Ağâlığı 15 Ş. 1002 (06.05.1594) Za‛îm
Mustafa Bey Semavât Sancâğı Semavât Sancâğı 12 Ş. 1002 (03.05.1594) Âli Bey Semavât Sancâğı Ebû Ğarbe Sancâğı 13 Ş. 1002 (04.05.1594) Mustafa Bey Salyân Sancâğı Herteke (?) Sancâğı 12 Ş. 1002 (03.05.1594) Kerem Âli Bey Hartus Sancâğı Revân Tımâr
Defterdârlığı 16 Ş. 1002 (07.05.1594) Selmân Bey Dimyât Sancâğı Mizistre Sancâğı 16 Ş. 1002 (07.05.1594)
(Boş) Bey Mağosa Sancâğı Girne Sancâğı 17 Ş. 1002 (08.05.1594)
Âli Bey Girne Sancâğı Mağosa Sancâğı Girne ve Mağosa sancâk
beyleri mübâdele edilmiştir. Âli Bey Tebrîz Hazîne
Defterdârlığı
Tebrîz Hazîne Defterdârlığı
17 Ş. 1002 (08.05.1594) Sinân Bey Safed Sancâğı Hınıs Sancâğı 18 Ş. 1002 (09.05.1594) Sehrâb Bey ‛Ayıntâb Sancâğı Safed Sancâğı 18 Ş. 1002 (09.05.1594) (Boş) Bey Divrîği Sancâğı Hasankeyf Sancâğı 19 Ş. 1002 (10.05.1594) Ahmed Bey Hasankeyf Sancâğı Divrîği Sancâğı 19 Ş. 1002 (10.05.1594)
Hasan Bey Kilis Sancâğı Kilis Sancâğı 21 Ş. 1002 (12.05.1594) Canbolâd oğludur. Mahmûd Bey Akkermân Sancâğı Akkermân Sancâğı 5 Ş. 1002 (26.04.1594)
Âli Dergâh-ı ‛Âlî
Müteferrikalığı Şâm Tımâr Defterdârlığı 1 Ş. 1002 (22.04.1594) Defterdârlık ayrıldıktan sonra, Dergâh-ı hizmetinden ‛Âlî müteferrikalığı üzerinde olmasına rağmen yeni görevine atanmıştır.
Mahmûd Bey Menteşâ Sancâğı Menteşâ Sancâğı 21 Ş. 1002 (12.05.1594) Kaptân Paşa Hızır Bey oğludur.
Murâd Bey Midillu Sancâğı Mizistre Sancâğı 21 Ş. 1002 (12.05.1594) Mehmed Bey Sığla Sancâğı Midillu Sancâğı 21 Ş. 1002 (12.05.1594)
Mustafa Ağâ Bağdâd Gönüllü
Yemîn Ağâlığı 25 Ş. 1002 (16.05.1594) Mehmed Basra Hazîne
Defterdârlığıı Bağdâd Muhâfaza Sancâğı 24 Ş. 1002 (15.05.1594) 200.000 Sâliyâne ümerâsındandır. ile Bağdâd
Ahmed Nahçivân Gurebân
Ağâlığı 25 Ş. 1002 (16.05.1594) Nahçivân Ğarîbler Ağâsı olan Arslan Kal‛ası’nın Bey, görevini ihmal ettiği için yerine Revân zü‛amâsından Ahmed atanmıştır. Ahmed’in Şirvân’daki Dağıstân Seferi’ne Vezîr Hızır Paşa
ile katılması şart koşulmuştur.
Âli Bey ‛Aclûn Sancâğı Safed Sancâğı 6 N. 1002 (26.05.1594) Đcmallü hâslarıyla tevcîh edilmiştir.
Mustafa Bey Kayseriyye Sancâğı Đç-îl Sancâğı 29 Ş. 1002 (20.05.1594)
Sinân Bey Đç-îl Sancâğı Kayseriyye Sancâğı 29 Ş. 1002 (20.05.1594) Đç-îl ve Kayseriyye Sancâk beyleri mübâdele edilmiştir. Mustafa Bey Đskenderiye Sancâğı Đskenderiye Sancâğı 2 N. 1002 (22.05.1594) Mustafa Bey, Đskenderiye-i Mısır’da daha önce görevli olan Kayâ Paşa’nın oğludur. Hasan Bey Đskenderiye Sancâğı Dimyât Sancâğı 2 N. 1002 (22.05.1594)
Hüseyin Bey Kilis Sancâğı (Boş) Sancâğı 7 N. 1002 (27.05.1594) Sehrâb Bey Safed Sancâğı Niğde Sancâğı 6 N. 1002 (26.05.1594)
Osmân Niğde Sancâğı Sîs Sancâğı 6 N. 1002 (26.05.1594) Sancâkta altı bin ve üzeri ze‛âmet ve tımâr alanlar ile sancâktaki alaybeylerinin donânma-ı hümâyûna katılmaları istenmiştir. Ahmed Bey Bâf Sancâğı Bâf Sancâğı 9 N. 1002 (29.05.1594)
Muzaffer( (?)) Vân Defter Kethüdâlığı Şirvân Defter Kethüdâlığı
10 N. 1002 (30.05.1594) Yahyâ Bey Eleşkird Sancâğı Eleşkird Sancâğı 13 N. 1002 (02.06.1594) Muhammed
Bey Tekmân Sancâğı ‛Âdilcevâz Sancâğı 13 N. 1002 (02.06.1594) Yûsuf Bey Malazgird Sancâğı Tekmân Sancâğı 13 N. 1002 (02.06.1594)
Mehmed Kerek-i Şevbek
Sancâğı 13 N. 1002 (02.06.1594) Gazze Sancâğı beyi Şâm emîr hâcı Ahmed’in oğludur.
Mehmed Bey Karahisâr-ı Şarkî Sancâğı Karahisâr-ı Şarkî Sancâğı
Hüdâvird Paşa Habeş Eyâleti Revân Eyâleti 14 N. 1002 (03.06.1594) Allahverdî (Boş) Sancâğı Yenice Sancâğı 28 Ş. 1002 (19.05.1594) Đbrâhim Bey Taşköprü Sancâğı 17 N. 1002 (06.06.1594) Hasan Bey Tikrît Sancâğı Zengîne Sancâğı 17 N. 1002 (06.06.1594) (Boş) Bey Zengîne Sancâğı Kestâne Sancâğı 17 N. 1002 (06.06.1594)
Hızır Tortûm Sancâğı 21 N. 1002 (10.06.1594) Göri Beylerbeyi Hızır’a,
Tortûm Sancâğı arpâlık olarak verilmiştir.
Halil Bey Sultânönü Sancâğı ‛Âlâiye Sancâğı 22 N. 1002 (11.06.1594) Mustafa Bey ‛Âlâiye Sancâğı Sultânönü Sancâğı 22 N. 1002 (11.06.1594)
Hasan Ağâ Vân Gönüllü Ağâlığı 25 N. 1002 (14.06.1594) 60 Hızır ağâlıktan ayrıldığı için eski ağâ Hasan Ağâ göreve getirilmiştir.
Muhammed Çıldır Tımâr Defterdârlığı Acara Defter
Kethüdâlığı 21 N. 1002 (10.06.1594) Muhammed, Büzürg Sancâğı’nda 60.000 Ardahân-ı akçe ze‛âmete mutasarrıftır. Âli Paşa Çıldır Eyâleti Kıbrıs Eyâleti 28 N. 1002 (17.06.1594)
Hızır Paşa Göri Eyâleti Çıldır Eyâleti 28 N. 1002 (17.06.1594) Mustafa Paşa Göri Eyâleti Göri Eyâleti 28 N. 1002 (17.06.1594) Abdullah Đmâm-ı A‛zam Evkâfı
Mütevellisi
Vân Defter Kethüdâlığı 25 N. 1002 (14.06.1594) Bağdâd’daki eski görevinde 100 akçe ile çalışmaktaydı. Abdullah
Efendi Kuds-i Şerîf Kazâsı Medîne-i Münevvere Kazâsı 4 L. 1002 (23.06.1594) Mevlânâ Yûsuf Bîrecik Alaybeyi Ma‛arra Sancâğı 4 L. 1002 (23.06.1594)
Hasan Habeş Eyâleti Habeş Eyâleti 5 L. 1002 (24.06.1594) Bu tayinden önce Habeş Beylerbeyiliği Âli’ye verilmişti. Mısır
beylerbeyinin mektubu ile tekrar Hasan’a verildi. Mustafa Bey Đç-îl Sancâğı Niğde Sancâğı 6 L. 1002 (25.06.1594)
Sehrâb Bey Niğde Sancâğı Safed Sancâğı 6 L. 1002 (25.06.1594)
Hasan Mısır Tüfengciler
Ağâlığı Asitâne-i Sa‛âdet’in kadîmi emekdârlarındandır. Mehmed Tikrît Sancâğı Ma‛dân Sancâğı 7 L. 1002 (26.06.1594) Ma‛dân Sancâğı beyinin halka zulmetmesi üzerine beylik kendisinden alınmış ve Mehmed’e verilmiştir. Mehmed Gence Hazîne
Defterdârlığı Revân Hazîne Defterdârlığı 7 L. 1002 (26.06.1594) Hâcı Kasım oğludur. Şecâ‛i Efendi Semâniye Müderrisi Kuds-i Şerîf Kazâsı 9 L. 1002 (28.06.1594)
Hasan Göri Kal‛ası Muhâfızı Göri Cânib-i Yemîn
Ağâlığı Zü‛amâdandır.
Medîne Sancâğı2 10 L. 1002 (29.06.1594) 220.000
Pîrî Mısır Emîr Hâclığı 15 L. 1002 (04.07.1594) Daha önce Mısır Emîr Hâcı olan Âli’nin ref’iyle, bu görev Mısır ümerâsından Pîrî’ye hacılara gelebilecek her türlü zarara karşı önlem alıp, huzur ve emniyeti sağlamak, bunun yanında hacıların ihtiyaçlarını giderebileceği düşüncesi ile verilmiştir.
Hâlim Bey Đskender Kal‛ası Sancâğı Dere-i Elegez Sancâğı 13 L. 1002 (02.07.1594)
Maksûd Âmid Kazâsı Erzurûm Kazâsı 14 L. 1002 (03.07.1594) Mevlânâ Maksûd’a Erzurûm kazâsı mevleviyyet ile Pâsin, Micingerd kâdîlıkları ve fetevâ-ı Erzurûm ilhâk olmak üzere tevcîh
olunmuştur. Hamîd Semâniye Müderrisi Âmid Kazâsı 14 L. 1002 (03.07.1594) Mevlânâ
Muhiddîn Safed Sancâğı Niğde Sancâğı 14 L. 1002 (03.07.1594) Muhiddîn, Safed Sancağı’na atanmadan önce de Niğde sancâk beyiydi.
Âli Safed Sancâğı Safed Sancâğı 15 L. 1002 (04.07.1594) Mustafa Çâvuş Dergâh-ı Âli Çâvuşu Cidde-i Ma‛mûre
Emâneti 15 L. 1002 (04.07.1594) Behlûl Bey Acara-ı ‛Ulyâ Sancâğı Osıkha Sancâğı 17 L. 1002 (06.07.1594)
Mehmed Paşa Erciş Sancâğı Tumânis Eyâleti 18 L. 1002 (07.07.1594) Tumânis beylerbeyi iken, kendisine Erciş Sancâğı verilen Zâl Paşa’nın oğlu Mehmed Paşa, tekrar beyberbeyiliğe atanmıştır. Sinân Bey Kâğızmân Sancâğı Erciş Sancâğı 17 L. 1002 (06.07.1594)
Behrâm Bey Kâğızmân Sancâğı Kâğızmân Sancâğı 17 L. 1002 (06.07.1594) Mehmed Bey Sâkız Sancâğı Kocaili Sancâğı 18 L. 1002 (07.07.1594) Hüseyîn Bey Nakşa Sancâğı Sâkız Sancâğı 18 L. 1002 (07.07.1594) Âli Paşa Tumânis Eyâleti Kars Eyâleti
Đbrâhim Bey Sârukûrğân Sancâğı Đskender Kal‛ası
Sancâğı 19 L. 1002 (08.07.1594) Âli Bey Azak Sancâğı Nakşa Sancâğı 19 L. 1002 (08.07.1594) Ferhâd Paşa Erzurûm Eyâleti Rakka Eyâleti 22 L. 1002 (11.07.1594)
Ahmed Taşköprü Sancâğı Samsâd Sancâğı 21 L. 1002 (10.07.1594) Taşköprü beyi iken Mizistre Sancâğı verilip, müyesser olmayan Ahmed’e verildi. Seyyîd Yûsuf
Bey
Samsâd Sancâğı Samsâd Sancâğı 23 L. 1002 (12.07.1594) Hamza Bey (…..) Sancâğı Micingerd Sancâğı 23 L. 1002 (12.07.1594) Şehryâr Silahdâr Bâşı Dergâh-ı ‛Âlî
Đbrâhim Ağâ Çâkırcı Bâşı Dergâh-ı ‛Âlî
Çâkırcıbâşı 26 L. 1002 (15.07.1594)
Mahmûd Ağâ Dergâh-ı ‛Âlî Çâşnigir
Bâşı 27 L. 1002 (16.07.1594) Küçük Ağâ’ya verilen bu görev mirahûr Ahmed daha sonra çâkırcıbâşı olan Ferhâd Paşa’nın oğlu Mahmûd Ağâ verilmiştir.
Behrâm Cidde-i Ma‛mûre
Emâneti 25 L. 1002 (14.07.1594) Bölgedeki Behrâm’dan sonra Mustafa görev Çâvuş’a verilmişti. Fakat hatt-ı hümâyûn ile tekrar Behrâm görevlendirildi.
Nûh Rûm Eyâleti Şıkk-ı Evvel
Defterdârlığı 29 L. 1002 (18.07.1594) Rûm beylerbeyiliği verilen Nûh, müyesser olmadığı için baş defterdârlık görevine getirilmiştir.
Serhât (?)
Efendi Şıkk-ı Sâni Defterdârlığı Haleb Hazîne Defterdârlığı 29 L. 1002 (18.07.1594) Pîrî (Boş) Sancâğı Şıkk-ı Sâni
Defterdârlığı
29 L. 1002 (18.07.1594) Âli Re’isü’l-Küttâb Anadolu Defterdârlığı 29 L. 1002 (18.07.1594) Pirhân Şıkk-ı Sânî Defterdârı Haleb Defterdârlığı 29 L. 1002 (18.07.1594)
Đbrâhim Orût Sancâğı 1 Za. 1002 (19.07.1594) Ümerâdan Allahkulu Bey’in
oğludur. Handân Şâm Yeniçeri Ağâsı Bağdâd ‛Azebler
Ağâlığı Bağdâd’ın ‛Azebler Ağâsı olan Şa‛bân sancâğa çıktığı için ağâlık mahlûl kalmıştır. Feridûn Bey Kiğı Sancâğı Çorûm Sancâğı
Âli Bey Hınıs Sancâğı Kiğı Sancâğı 4 Za. 1002 (22.07.1594) Seydî Bey Dîvriği Sancâğı Kabbân Sancâğı 6 Za. 1002 (24.07.1594) Murâd Bağdâd ‛Azebler Ağâlığı Bağdâd Cânib-i Yesâr
Yeniçeri Ağalığı
