T.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
PHYSALĠS’ĠN MORFOLOJĠK VE POMOLOJĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN
BELĠRLENMESĠ Emel ABAY
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
BAHÇE BĠTKĠLERĠ ANABĠLĠM DALI
Ocak-2014 KONYA Her Hakkı Saklıdır
TEZ KABUL VE ONAYI
Emel ABAY tarafından hazırlanan “Physalis‟in Morfolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi” adlı tez çalıĢması 21/01/2014 tarihinde aĢağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı‟nda YÜKSEK LĠSANS TEZĠ olarak kabul edilmiĢtir.
Jüri Üyeleri Ġmza
BaĢkan - DanıĢman
Prof. Dr. Mustafa PAKSOY Üye
Prof. Dr. Önder TÜRKMEN Üye
Doç. Dr. Ahmet TAMKOÇ
Yukarıdaki sonucu onaylarım.
Prof. Dr. AĢır GENÇ FBE Müdürü
Bu tez çalıĢması Selçuk Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü tarafından 11201084nolu proje ile desteklenmiĢtir.
TEZ BĠLDĠRĠMĠ
Bu tezdeki bütün bilgilerin etik davranıĢ ve akademik kurallar çerçevesinde elde edildiğini ve tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalıĢmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm.
DECLARATION PAGE
I hereby declare that all information in this document has been obtained and presented in accordance with academic rules and ethical conduct. I also declare that, as required by these rules and conduct, I have fully cited and referenced all material and results that are not original to this work.
Emel ABAY 21.01.2014
iv ÖZET YÜKSEK LĠSANS
PHYSALĠS’ĠNMORFOLOJĠK VE POMOLOJĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ
Emel ABAY
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı
DanıĢman: Prof. Dr. Mustafa PAKSOY 2014, 32 Sayfa
Jüri
Prof. Dr. Mustafa PAKSOY Prof. Dr. Önder TÜRKMEN Doç. Dr. Ahmet TAMKOÇ
Bu çalıĢma, 2011 yılında, tınlı, %2,21 organik madde içerikli, kireç oranı yüksek, alkalin toprak özelliklerine sahipsera koĢullarında yürütülmüĢtür. Physalis peruvianaL.‟nin morfolojik ve pomolojik özelliklerinin UPOV deskriptörü kullanılarak belirlenmesi amaçlanmıĢtır. AraĢtırmada bitki tipi, yan dal sayısı, çiçek ve meyve rengi, meyve ağırlığı ve boyutları gibi bazı bitkisel özellikler ile SÇKM, pH, yağ asitleri ve toplam fenol içerikleri gibi kimyasal özellikleri belirlenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda bitki boyu ilk çiçeklenmede 60 cm son hasatta 205 cm, ortalama yaprak alanı 161 cm2, kapsüllü ve kapsülsüz meyve ağırlığı sırasıyla 3,11 - 2,95 g, kök derinliği ve kök geniĢliği sırasıyla 50 - 52,2 cm, meyve eti sertliği 2,09 1b, SÇKM % 15,5 ve pH 4,07, yağ içeriği 1,91 mg/100 ml, antioksidan aktivitesi % 52,54 ve toplam fenol içeriği ise 0,67 mg GAE/100 ml olarak tespit edilmiĢtir.
v ABSTRACT
MS THESIS
DETERMINATION OF MORPHOLOGICAL AND POMOLOGICAL CHARACTERISTICS OF PHYSALĠS
Emel ABAY
THE GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCE OF SELÇUK UNIVERSITY
THE DEGREE OF MASTER OF SCIENCE IN MECHANICAL ENGINEERING
Advisor: Prof. Dr. Mustafa PAKSOY 2014,32 Pages
Prof. Dr. Mustafa PAKSOY Prof. Dr. Önder TÜRKMEN Assoc.Prof.Dr.Ahmet TAMKOÇ
This study, that is loam 2,21 % organic matter content, height percentage of lime, relevant in the circumstances was conducted in the green house in 2011. Physalis peruviana L. was aimed to determined of morphological and pomologic characteristics withusing UPOV descripter. In the research, the type of plant, number of lateral branches, flowers and fruit color, fruit weight and size, with some herbal properties TSS, pH, fatty acids and total phenol content was determined as the chemical properties. Ġn conclusion, plant height in the first flowering 60 cm, in the last harvest 205 cm, avarage leaf area as 161 cm2, respectively encapsulated and unencapsulated fruit weight as 3.11 and 2.95 g, respectively, root depth and root width as 50 and52.2cm, fruit firmness as 2.09 lb. TSS as % 15.5 and pH as 4.07, fat content as 1.91 mg/100 ml, antioxidant activity as % 52.54 and the totel phenolcontent as 0.67 mg GAE/100 ml were determined.
vi TEġEKKÜR
Yüksek lisans eğitimim boyunca danıĢmanlığımı üstlenen, araĢtırmamın her aĢamasında yardımlarını esirgemeyen sayın hocam Prof. Dr. Mustafa PAKSOY‟a en içten teĢekkür ve saygılarımı sunarım. ÇalıĢmam süresince değerli bilgi ve tecrübeleriyle desteğini her zaman hissettiğim Prof. Dr. Önder TÜRKMEN‟e Ģükranlarımı sunarım. AraĢtırmamın materyal metot bölümünün belirlenmesinde engin bilgi ve görüĢlerinden yararlandığım Prof. Dr. Mehmet Musa ÖZCAN‟a teĢekkürlerimi sunarım. Bu tez çalıĢmamı11201084nolu proje ile destekleyen Selçuk Üniversitesi BAP Koordinatörlüğüne ve fideleri temin eden Genagri firmasına teĢekkür ederim. Denemenin yürütülmesi sırasında yardımlarını esirgemeyen Uzman Musa SEYMEN ile bölüm arkadaĢlarım Muazzez ULUYOL, Hafize ĠNTĠġAH ve Ömer EKER‟e teĢekkür ederim. Tez yazım aĢamasında samimi ilgi ve desteklerini esirgemeyen arkadaĢlarım Fatih ERDOĞAN ve Kevser YAZAR‟a teĢekkürlerimi sunarım. Hayatımın her alanında yanımda olan desteğini, hoĢgörüsünü ve sabrını esirgemeyen eĢim Sabahittin ABAY‟a sonsuz teĢekkürler.
Emel ABAY KONYA-2014
vii ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET ... iv ABSTRACT ... v TEġEKKÜR ... vi ĠÇĠNDEKĠLER ... vii ġEKĠL DĠZĠNĠ ... ix ÇĠZELGE DĠZĠNĠ ... x SĠMGELER VE KISALTMALAR ... xi 1. GĠRĠġ ... 1 2. KAYNAK ARAġTIRMASI ... 4 3. MATERYAL VE METOT ... 10 3.1. Materyal ... 10
3.1.1. AraĢtırmada kullanılan bitkisel materyal ... 10
3.1.2. AraĢtırma serasının toprak özellikleri ... 10
3.2. Metot ... 11
3.2.1. Denemenin kurulması ve bakım iĢleri ... 11
3.2.2. Gözlem ve ölçümler ... 12
3.2.2.1. Ġlk çiçeklenme tarihi ... 15
3.2.2.2. Ġlk hasat tarihi ... 15
3.2.2.3. Son hasat tarihi ... 15
3.2.2.4. Bitki boyu ... 15
3.2.2.5. Kök boğazı çapı ... 15
3.2.2.6. Yaprak boyu ... 15
3.2.2.7. Yaprak geniĢliği ... 16
3.2.2.8. Yaprak alanı ... 16
3.2.2.9. Kapsüllü meyve ağırlığı ... 16
3.2.2.10. Kapsülsüz meyve ağırlığı ... 16
3.2.2.11. Kapsüllü meyve eni ... 16
3.2.2.12. Kapsülsüz meyve eni ... 17
3.2.2.13. Kapsüllü meyve boyu ... 17
3.2.2.14. Kapsülsüz meyve boyu ... 17
3.2.2.15. Kök derinliği ... 17
3.2.2.16. Kök geniĢliği ... 17
3.2.2.17. Kök yaĢ ağırlığı ... 17
3.2.2.18. Kök kuru ağırlığı ... 18
3.2.2.19. Meyve eti sertliği ... 18
3.2.2.20. Suda çözünebilir kuru madde (SÇKM) miktarı ... 18
viii
3.2.3.Physalis peruviana L.‟nin kimyasal özelliklerini belirlemede kullanılan
diğer analizler ... 18
3.2.3.1. Toplam fenol tayini ... 19
3.2.3.2. Radikal scavenging aktivite tayini ... 19
3.2.3.3. Yağ asitleri tayini ... 19
4. ARAġTIRMA SONUÇLARI VE TARTIġMA ... 20
4.1. Physalis peruviana L.‟nin Morfolojik ve Pomolojik Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Gözlemler ... 20
4.2. Physalis peruviana L.‟nin Morfolojik ve Pomolojik Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Ölçümler ... 22
4.3. Physalis peruviana L.‟nin Kimyasal Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Bazı Analizler ... 24 5. SONUÇLAR VE ÖNERĠLER ... 26 5.1 Sonuçlar ... 26 5.2 Öneriler ... 27 KAYNAKLAR ... 28 ÖZGEÇMĠġ ... 32
ix ġEKĠL DĠZĠNĠ
ġekil 3.1.AraĢtırma serası ... 10
ġekil 3.2.Gübrelemenin yapılıĢı ... 12
ġekil 3.3.Sulamanın yapılıĢı. ... 12
ġekil 4.1.Physalis peruviana L. türünün çiçekleri. ... 21
ġekil 4.2.Physalis peruviana L. türünün olgunlaĢan meyveleri. ... 21
ġekil 4.3.Physalis peruviana L. meyvelerinin pH ölçümleri. ... 23
x ÇĠZELGE DĠZĠNĠ
Çizelge 3.1. Denemenin yürütüleceği alanın bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri .... 11 Çizelge3.2. Physalis peruviana L.‟nin morfolojik özelliklerinin belirlenmesinde incelenen özellikler ... 13 Çizelge4.1.P. peruviana L.‟nin tanımlamasında yararlanılan morfolojik ve pomolojik gözlemler ... 20 Çizelge 4.2. P. peruviana L.‟nin tanımlamasında yararlanılan morfolojik ve pomolojik ölçümler. ... 22 Çizelge4.3. P. peruviana L. meyvelerinin meyve eti sertliği (lb), SÇKM (%) ve pH değerleri ... 22 Çizelge4.4. Deneme sonlandırıldıktan sonraki bitki kök geliĢim durumu ... 23 Çizelge4.5. P. peruviana L.‟nin kapsüllü ve kapsülsüz meyvelerinde yapılan bazı ölçümler ... 24 Çizelge4.6.P. peruvianaL. meyvelerinin yağ içeriği değerleri (%) ... 24
xi SĠMGELER VE KISALTMALAR Simgeler o C: Santigratderece B: Bor Ca: Kalsiyum Cu: Bakır Fe: Demir K: Potasyum GA3: Gibberellik asit IBA: Ġndol butirik asit Mg: Magnezyum Mn: Mangan N: Azot Na: Sodyum P: Fosfor
pH: Hidrojen iyonu konsantrasyonu S: Kükürt
Zn: Çinko %: Yüzde
NaCl: Sodyum klorür CaCO3: Kalsiyum karbonat Kısaltmalar cm: Santimetre da: Dekar gr: Gram ha: Hektar kg: Kilogram l: Litre lb: Libre m: Metre mg: Miligram mm: Milimetre ppm: Milyonda bir
1 1. GĠRĠġ
Yer kirazı, altın çilek ve güveyfeneri olarak isimlendirilen Physalis‟in ilk çıkıĢ yeri Peru‟dur, Ant dağlarının 800-3000 m yüksekliklerinde doğal olarak yetiĢmektedir (Quıros, 1984).
Botanik olarak;
Alem :Plantea (Bitkiler)
Bölüm :Magnoliophyta(Kapalı Tohumlular) Sınıf :Magnoliopsida(Çift Çenekliler) Takım :Solanales
Familya :Solanaceae(Patlıcangiller) Cins :Physalis
cinsi içinde yer almaktadır(Anonim, 2014).
Physalis cinsinin Kuzey Amerika ve Güney Amerika‟da dağılmıĢ olan yaklaĢık
120 kadar tek ve çok yıllık türü bulunmaktadır (Lanve ark., 2009). Bu türlerden 4 tanesi dünyanın farklı bölgelerinde meyvesi için yetiĢtirilmektedir. Bunlar; P. peruviana L. (cape gooseberry, uchuba)ve P. pruinosa (ground cherry, husk tomato) reçellik olarak tüketilmekte, P.alkekengi L.(Chinese lantern) süs amaçlı ve P. ixocarpa Brot.(tomatillo, tomate de cascara) sos sebzesi olarak kullanılmaktadır. Physalis‟in temel kromozom sayısı n=12 ve türlerin çoğu diploidtir. YetiĢtirilen türlerden yalnızca P.peruvianaL. tetraploidtir (Quıros, 1984). Physalis‟in bazı türleri, Amerika, Avrupa ve Asya‟da yetiĢtirilir. Bu altın renkli küresel meyve, Ekvator, Güney Afrika, Kenya, Zimbabve, Avustralya, Yeni Zelanda, Havai, Hindistan, Malezya, Kolombiya ve Çin‟de ticari olarak üretilmektedir. Hâlihazırda,Physalis’in üretimi, Karayipler ve baĢlıca üretici olan Kolombiya gibi, tropikal ve subtropikal ülkelere doğru geniĢlemiĢtir (Rodrigues ve ark., 2009).
Güney Amerika‟da, Kolombiya Physalis yetiĢtiriciliğinde dünyada baĢta gelen ülkeler arasında yer alır. Physalis tarımı ülkenin batısında Doğu Cordilleralar‟da yoğunlaĢır. Kolombiya‟da Antioquia, Boyaca, Caldas, Cundinamarca, Tolima bölgelerinde her yıl yaklaĢık 800 hektar alanda yetiĢtirilen Physalis’den yılda 12000 ton ürün alınır. Bunun % 20‟si iç tüketimde kullanılırken diğer kısmı ihraç edilmektedir (Özdemir ve Günal, 2012;Bayer Crop Science 2006).
2
Physalis, Türkiye'de yeni bir tür olmakla birlikte, Anadolu‟nun bir çok yöresinde
yabanilerinin olması ekolojikolarak uygunluğunu göstermektedir (Ergür, 2012).
Physalis alkegengi L. türünün ülkemizde bilhassa Kuzey ve Güney Anadolu‟da dere
kenarlarında ve orman altlarında doğal olarak yetiĢtiği saptanmıĢtır (Baytop, 1984). Türkiye‟de Physalis Mersin (Silifke, Erdemli, Anamur), Antalya (Alanya, Kumluca, Altınova), KahramanmaraĢ (Göksun), Denizli (Pamukkale), Ġzmir (Menemen), Manisa (Salihli, Kula), Muğla (Ula), UĢak, Antakya, Malatya, Bursa (Ġnegöl), Yalova, Konya (Ereğli, Cihanbeyli, Hüyük), Karaman, Niğde (Altunhisar), Ankara (Beypazarı, Çubuk, Nallıhan), Tekirdağ (ġarköy), Adapazarı, Çanakkale (Ezine), Amasya, Ordu (Fatsa), Çorum, Yozgat (Yerköy), Giresun (Espiye), Sinop (Ayancık) ve Elazığ illerinde adaptasyon amacıyla, küçük alanlarda üretilmektedir (Özdemir ve Günal, 2012).
PhysalisA, B ve C vitaminleri ile protein, fosfor ve demir açısından zengin bir
bitkidir (Rodrigues ve ark., 2009). Antimikrobakteriyel, antikanserojen, antipiretik, immünomodülatör özellikler taĢıyan Physalis peruviana L. sıtma, astım, hepatit, dermatit, idrar söktürücü ve romatizma gibi hastalıkların tedavisi için, alternatif tıpta yaygın olarak kullanılan Ģifalı bir bitkidir (Ramadan, 2011). Kaliks içerisindeki meyvesi taze olarak, salatalarda ve reçel yapılarak değerlendirilebildiği gibi pasta sanayinde, kozmetik sektöründe ve ilaç sanayinde de kullanılmaktadır (ġen, 2009).
Ülkemizde, son yıllarda yazılı ve görsel basının etkisiyle altın çilek olarak tanınanPhysalis peruviana L.,alternatif ürün olarak yetiĢtirilmeye baĢlanmıĢtır. Yüksek getirisi, ekolojik koĢullara uygunluğu, kullanım alanlarının çeĢitliliği, özellikle sağlıklı beslenme arayıĢlarında önemli bir tür olmaya baĢlamasıyla üretimi gün geçtikçeartmaktadır. Özellikle küçük ölçekli arazilerimizin değerlendirilmesi, bilinçli, kaliteli ve kazançlı bir üretim yapılabilmesi için Physalis peruvianaL.‟nin bitkisel özelliklerinin, yetiĢtirme koĢullarının ve pazar olanaklarının iyi bilinmesi ve incelenmesi gerekmektedir.
Ülkemizde ve dünyada pek çok bitki türünün tanımlanmasında uluslar arası kabul gören UPOV (The International Union for the Protection of New Varieties of Plants; Uluslararası Yeni Bitki ÇeĢitlerini Koruma Birliği) kriterleri yaygın olarak kullanılırken, Physalis peruviana L.‟nin tanımlanmasında UPOV kriterlerinin kullanımına rastlanmamıĢtır. Tüm bu sebeplerden dolayı yapılan bu çalıĢma ile dünyada ekonomik olarak üretimi yapılan Phyalis peruviana L.‟nin morfolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır.Bu araĢtırma ile Physalis peruviana L.‟nin
3 doğru tanımlaması yapılarak üreticilerimizin ve araĢtırmacılarımızınyararlanabileceği bir kaynak oluĢturulmak istenmektedir.
4 2. KAYNAK ARAġTIRMASI
Solanaceae familyasından olan Physalis‟in gen merkezi Peru olup, yabani
formlarının Kolombiya‟nın yüksek yerlerinde bulunduğu belirtilmektedir (Fischer ve ark., 1998).Physaliscinsi yaklaĢık 120 tür içermektedir, bunların çoğu Güney ve Kuzey Amerika‟da yetiĢmektedir. Az sayıda tür Avrupa, Güneydoğu ve Orta Asya ülkelerine dağıtılmıĢtır. Physalis‟in 5 türü Çin‟de bulunmuĢtur. Meyvesi yenilebilen bir sebze olan ve yer kirazı olarak bilinen Physalis peruvianaL. (Çin ismi: deng-long-guo), Çin‟de yaygın bir bitkidir (Fang ve ark., 2009).
Physalis peruviana L.‟nin bitkileri kuvvetli bir yapıya sahip olup çok dallı ve dik
bir büyüme gösterir. Bitki, meyve yapısı ve tüketim Ģekli bakımından
Solanaceaefamilyasının diğer türlerinden oldukça farklı bir özellik gösterir. BaĢlangıçta
otsu olan gövde ve dallar daha sonra odunsu ve sert bir yapı kazanmaktadır (Süygün,2008).Ana sürgün 9-12. boğumdan sonra çiçeklenmeyle büyümesini tamamlar. Oradan iki yeni sürgün oluĢur. Yapraklı bir boğumdan sonra çiçekli bir boğum gelmektedir. Bütün yeĢil bitki parçaları tüylüdür (Quıros, 1984).Yapraklar saplı, 10-13 cm oval veya baklava dilimi Ģeklinde düzensiz ve sivri uçludur. Çiçekler uzun saplıdır ve yaprak koltuklarında oluĢur (Süygün,2008). Korolla 5 sarı büyük petalden oluĢur. Çanak yaprak uzunluğu 3.5-5 cm‟dir (Quıros, 1984). Physalis peruvianaL.kendine verimli bir çeĢittir. Yani çiçeklerinde kendi kendine tozlaĢmayı sağlayabilen bir çeĢittir (Palabıyık, 2011).
Meyveler, oldukça estetik bir görünümde olan kaliks içerisinde geliĢir. Meyveyi çepeçevre saran kaliks, sararıp tül görüntüsü alarak, fener izlenimi verir. BaĢlangıçta yeĢil renkli olan meyveler daha sonra açık sarı, yeme olumunda ise turuncu renkli, iri bir kiraz görünümünü almaktadır (Süygün,2008). Yuvarlak olan meyvelerinin çapı P.
ixocarpaBrot.‟da 4-5 cm, meyve ağırlığı 40 - 50 g, P. peruvianaL.‟de ise meyve çapı
1-3 cm, meyve ağırlığı ise 5-10 g kadardır. Her meyve de yaklaĢık olarak 150-1-300 adet tohum bulunur (Quıros, 1984).
Physalis bitkisi, fide döneminde nemi sever, yetiĢme ve meyve olgunlaĢma
döneminde yüksek nemden hoĢlanmaz. Nemli ortamlarda hastalıklar artar; ama kök çevresinin düzenli su almasını ister. Physalis bitkisinin örtü altında fide dönemindeki sıcaklık isteği 18-20 ⁰C iken yetiĢme döneminde 25 ⁰C‟dir. 30 ⁰C‟nin üstündeki sıcaklıkta meyve tutumu sorun olur. Bu sıcaklıkların üzerine çıkıldığında meyvelerde dökülmeler görülür. Bu dökülmeler seranın yeterince havalanamamasından da
5 kaynaklanabilir. 10 ⁰C‟nin altındaki sıcaklıkta bitki geliĢmesi durur.Physalis bitkisi tınlı toprakları tercih etse de kumlu tınlı topraklardan killi tınlı topraklara kadar hemen her türlü toprakta yetiĢir. Toprak pH‟nın 5.5-7 arasında olması uygundur (Palabıyık, 2011).
Physalis‟in yetiĢmesi için yıllık yağıĢ miktarı 1500-2300 mm arasında olmalıdır. Ancak,
yıllık ortalama yağıĢın 800–4300 mm arasında değiĢtiği yerlerde de yetiĢebilmektedir (Özdemir ve Günal, 2012).
Meyvelerinin fenerle kaplı olmaları hasat sonrasındaki raf ömürlerini uzatır. 2 0 C sıcaklık ve düĢük nem ortamında 4-5 ay kadar depolanabilmektedir. Hatta 18 0C‟lik atmosfer sıcaklığında bile uzun süre tazeliğini korur (Jeager, 2001).
Physalis peruvianaL.,yüksek besin değeri, lezzeti ve sağlığa potansiyel
faydalarından dolayı, önemli bir sebze bitkisidir (El-Tohamy ve ark., 2009).
Physalis peruviana L.‟nın100 g taze meyvesinde %11.5 karbonhidrat, % 1.8
pektin, % 0.2 yağ, % 3.2 lif, % 0.6 mineral madde ve 43.7 mg vitamin C bulunmaktadır. Meyve içeriğindeki mineral maddeleri, potasyum (565 mg), sodyum (2.8 mg), çinko (8.2 mg), demir (4.3 mg) ve magnezyum (2.8 mg) oluĢturmaktadır. Özellikle, potasyum içeriği bakımından zengin olan enginar (860 mg), maydanoz (727 mg) gibi sebzelerden sonra gelmektedir. Ayrıca, önemli derecede karoten (vitamin A) ve vitamin B içermektedir.Physalis peruviana L.‟nin köklerinde ve yeĢil aksamında 8 ayrı alkoloid bulunmakta ve bu alkoloidlerin özellikle 3 tanesine diğer hiçbir Physalistüründe rastlanmamaktadır. Elde edilen alkoloidler, bitkisel kökenli ilaçların yapımında kullanılmak üzere kimya sanayinde değerlendirilmektedir (BeĢirli ve Sürmeli, 2009).
Brezilya, Orta Amerika, Kolombiya, Japonya ve Tayvan geleneksel tıplarında
Physalis‟e yer vermektedir. Physalis peruvianaL. bakteri ve gözenfeksiyonları, lösemi,
sıtma,sindirim sistemi problemleri gibi hastalıklara karĢı kullanılmakla birlikte idrar ve balgam söktürücü, ödem önleyici ve doğurganlık artırıcı olarak da kullanılmaktadır(Anonim, 2011).Physalis peruvianaL., kanser, astım, hepatit ve romatizma tedavisinde yaygın olarak kullanılan tıbbi bir ottur (Wu ve ark., 2005).
Physalis, içerdiği karoten sayesinde serbest radikalleri etkisiz hale getirerek
yaĢlanmayı geciktirici etki gösterir. Cildi güneĢin zararlı etkilerinden ve cilt kanserinden korumaya yardımcı olur. Ayrıca metabolizmayı hızlandırır, kan dolaĢımını düzenler (Süygün,2008).
Çok çeĢitli ve zengin değerlendirme olanağına sahip olan Physalis, Meksika‟da özellikle et yemeklerine acılı sos olarak kullanılırken (Yamagushı, 1983), Polonya‟da kabak ve acı biber ile birlikte tat vermesi açısından yine sos olarak kullanılmaktadır
6 (Ostrzycka ve ark., 1988). Bunun yanında etle beraber kızartılarak, fırında piĢirilerek, çorba, sos, marmelat ve salata olarak da tüketimi yapılmaktadır.Doğal lezzetinin iyi olmasından dolayı, reçel, pasta, puding ve dondurma yapmak için, meyve iĢleme endüstrisinde kullanılabilmektedir (Wanyama ve ark,, 2006; Melhus ve Smith, 1953). Ayrıca üzeri çikolata ile kaplanıp pazara sunulan meyveler Avrupa ülkelerinde oldukça rağbet görmektedir. Son yıllarda Avrupa‟da konferans ve iĢ toplantılarının ikram meyvesi olarak popülerlik kazanmıĢtır.Ürüntaze olarak tüketilebildiği gibi aynı zamanda kuru olarak da tüketilebilmektedir.Buözelliği ile üreticilere avantaj sağlamaktadır.Günümüz peyzaj mimarisinde de kullanılabilecek özellikte bir bitkidir. KurumuĢ çiçekler bitkinin en dibinden temizlenip, kıĢ dekorasyonunda aranjmanlarda kullanılabilir (Süygün,2008).
Abak ve ark. (1994), Physalis‟in 6 hattının Çukurova koĢullarında verim ve meyve kalitesini araĢtırdıkları çalıĢmada; tüm hatları sera, alçak tünel ve tarla koĢullarında test ederek Ģu sonuçlara ulaĢmıĢlardır:P. ixocarpa Brot.‟a ait hatlar arasında verim ve meyve kalitesi açısından hiçbir fark bulunmamıĢtır. Toplam verim için ilk yıl P. peruviana L.‟ye ait hatlar arasında fark bulunmamıĢtır. Bununla birlikte ikinci yıl AH-84 (449 g/m2
) ve 85-B2 (424 g/m2) hatları No. 185 (281 g/m2) ve No. 285 (272 g/m2) hatlarından daha yüksek verim vermiĢtir. Alçak tünel koĢulları (425 g/m2), açık tarla koĢullarından (288 g/m2) daha iyi verim vermiĢtir. P. peruviana L.‟ye ait tüm hatlar arasında meyve kalitesinde fark bulunmamıĢtır.
Ergür (2012), Tokat ekolojisinde2010-2011 yıllarında yürüttüğü araĢtırmasında
Physalisperuviana L.‟nınGamerika01, Almanya01 ve USA01genotipleriniher iki yılda
da test etmiĢtir. AraĢtırmada meyve ağırlığı ve boyutları gibipomolojik özellikler yanında, verim, bitki baĢına ortalama meyve sayısı, bitki baĢınaortalama meyve ağırlığı gibi bazı bitkisel özellikler ile genotiplerin SÇKM, pH, asitlikve toplam kuru madde gibi kimyasal içerikleri belirlenmiĢtir. Her iki yılda da denemeyealınan Gamerika01, Almanya01 ve USA01 genotiplerinin ortalama kabuklu meyveağırlıkları 3.67g–29.52 g; ortalama bitki baĢına meyve sayısı 19.32–134.48 adet veortalama bitki baĢına meyve ağırlığı ise 180.50–426.79 g arasında değiĢmiĢtir. Aynıgenotiplere ait verim 150.52-403 kg/dekar arasında saptanmıĢtır. Gamerika01,Almanya01 ve USA01 genotiplerinin SÇKM ve asitlik değerleri ise sırasıyla % 16.31,14.72 ve 8.45 ile % 1.81, % 1.75 ve % 1.45 olarak belirlenmiĢtir.
Fischer ve ark. (2000), Physalis’in Kolombiya, Güney Afrika ve Kenya orjinli çeĢitlerini farklı yüksekliklerde (Kenya‟da 2300 m ve Kolombiya‟da 2690 m)
7 yetiĢtirerek bitkilerdeki karoten, organik ve askorbik asit içeriklerini belirlemiĢlerdir. Yaptıkları karĢılaĢtırma sonucunda farklı yükseltilerdeki besin içeriklerinin farklı olduğu belirtilmektedir. Örneğin; 2300 m yükseklikte β-karoten miktarının belirgin Ģekilde artarken α-karoten ve β-cryptoxanthin miktarında çok az artıĢ gözlenmiĢtir. Diğer yandan çeĢitlere ve ekolojilere bağlı olarak da sonuçlar farklı olabilmektedir. Örneğin; Güney Afrika orijinli çeĢitlerin meyvelerinde karotenler en yüksek bulunmuĢtur. Askorbik asit miktarı üzerine (32.20 mg/100 g taze ağırlık) yükseltilerin önemli etkisi görülmemiĢ ancak her iki yükseltide de günlük güneĢlenme sürelerinin önemli olduğu belirtilmiĢtir. Benzer Ģekilde organik asit miktarları da etkilenmemiĢtir. Sitrik asit (20.18 mg/100 g taze ağırlık) dominant asit olarak belirlenmiĢ ve Kenya ekotipindeki meyvelerde en yüksek olarak bulunmuĢtur.
Wanyama ve ark. (2006), serada PhysalisyetiĢtiriciliğinde gibberellik asit (GA3) uygulamalarının bitki geliĢimi ve meyve verimi üzerine etkilerini araĢtırdıkları bir araĢtırmada 12,5 ppm, 25 ppm, 50 ppm, 100 ppm ve kontrol GA3 uygulamalarını bitki dikiminden 1 hafta sonra, çiçeklenme baĢlangıcında ve meyve oluĢum safhalarında olmak üzere 3 kez uygulanmıĢlardır. Çiçeklenme baĢlangıcında ve meyve oluĢum safhasında uygulanan gibberellik asitler dallanmayı artırmıĢ, özellikle 100 ppm uygulamaları bitki geliĢimi ve meyve veriminde etkili olmuĢtur. Bununla birlikte fide dikiminden 1 hafta sonra 100 ppm GA3 uygulamaları belirgin Ģekilde meyve sayısını (303 meyve/bitki), dal sayısını (20 dal/bitki) ve bitki boyunu (112.4 cm/bitki) artırmıĢtır.
Fischer ve ark. (2010), Physalis‟in Kolombiya, Güney Afrika ve Kenya eko tiplerini, 14, 18 ve 22 ºC sabit sıcaklık ve 22/14 ºC‟lik gündüz ve gece değiĢen toprak sıcaklıkları altında kum kültürü ile plastik kaplar içinde yetiĢtirmiĢ ve Kolombiya eko tipinin Kenya (8.9 g) ve Güney Afrika (6.6 g) eko tiplerine kıyasla en az meyve taze ağırlığına (4.2 g) sahip olduğunu ve ayrıca gece kök sıcaklığı düĢüĢünün Güney Afrika bitkilerindeki meyve ağırlığını (7.1 g) artırdığını tespit etmiĢlerdir.
Fischer ve ark. (1998), Physalis‟in Kolombiya ekotipini altı olgunlaĢma kademesinde kategorize etmiĢlerdir: 0 = yeĢil, 1= yeĢil - sarı, 2 = yeĢil - turuncu, 3 = açık turuncu, 4 = turuncu, 5 = koyu turuncu, 6 = kırmızı-turuncu. Yapılan araĢtırmada kabuk rengine dayanılarak, fiziksel ve kimyasal meyve karakteristikleri analiz edilmiĢ, meyvenin geliĢmesiyle, titre edilebilir asitlerin içeriği sürekli olarak azalırken, meyve büyüklüğü, ağırlığı ve çözünebilir katı oranının 5. kademeye kadar doğrusal bir Ģekilde arttığı gözlenmiĢtir.
8
Gutierrez ve ark. (2007),Physalis peruviana L. dört farklı olgunlaĢma kademesinde analiz edilmiĢlerdir: olmamıĢ yeĢil (IG), olmuĢ yeĢil (MG), sarı (Y) ve turuncu (OR). Meyveler, 25 ºC‟da 20 saat süreyle ya 1–metil kloropropen ile muamele edilmiĢ ve 20 ºC‟da 8 gün tutulmuĢtur. 1–MCP‟nin uygulanması IG ve MG meyvesi içindeki etilen klimakterikinin baĢlamasını geciktirmiĢtir ve Y ile OR meyvesindeki etilen üretimini kısa süreliğine azaltmıĢtır. 1-MCP uygulaması da MG meyvesindeki ve bir sınıra kadar da, IG ve Y meyvesindeki solunum oranını azaltmıĢtır. Aksine 1–MCP ile muamele edilen OR meyvesi, kontrol meyvesinden daha yüksek bir solunum oranı göstermiĢtir.
Ayyıldız (1997), Adana ekolojik koĢullarında Physalis peruviana L. türünün üç farklı hattında verim ve kaliteyi artırmak amaçlarıyla topraktan iki farklı dozda 15:15:15 gübresinin ve yapraktan üç farklı dozda mikro bitki besin maddelerinin bitkinin vegetatif ve generatif geliĢmesindeki etkilerini incelediği çalıĢmada elde edilen sonuçlara göre 100 kg/ha N, P, K uygulaması denenen hatlarda verimde artıĢ yaratmıĢtır. Buna karĢılık uygulama dozlarının yapraklardaki bitki besin maddesi miktarlarına etkisi de ayrı ayrı saptanmıĢ olup topraktan en az 100 kg/ha N, P, K uygulaması ve yapraktan en az % 0.6 dozunda mikro element uygulaması, Physalis‟ler için uygun bulunmuĢtur.
Martinez ve ark. (2008), Physalisbitkilerinin farklı besin çözeltileri uygulanarak, besin eksikliklerine gösterdikleri tepkilerini araĢtırdıkları çalıĢmada; çap, taze ve kuru ağırlık, meyve sayısı ve kaliks kuru kütlesi gibi üretim değiĢkenlerini değerlendirmiĢlerdir. AraĢtırma sonuçlarına göre; N ve P eksiklikleri olan bitkiler, meyvelerin taze ve kuru ağırlığını oldukça azaltmıĢtır. Kontrol grubuyla karĢılaĢtırıldığında, diğer tüm iĢlemler, meyve kalitesini ve bitki baĢına verimi azaltırken; B, N ve P eksikliği olan iĢlemler, meyve verimini % 80 azaltmıĢtır.
Rodrigues ve ark. (2009), Physalis peruvianaL.‟nın lipidik fraksiyonunun yüzde ve mineral bileĢimini ve yağ asidi profilini incelediği çalıĢma sonucunda 100 g
Physalis’in toplam lipit içeriğinin 3.16 g olduğu, mineral bileĢiminde K, Mg, Ca ve Fe
ana elementleri, fasulye gibi ortak kaynaklardakinden daha yüksek konsantrasyonlarda içerdiği ve lipidik fraksiyonunun % 72.42 olduğu tespit edilmiĢtir.
Moreno ve ark. (2009), çelikle çoğaltma amacıyla yürüttükleri biraraĢtırmada
Physalis‟in „uchuva‟ çeĢidinin sürgün uçlarından alınan çeliklerine IBA‟nın 200
ppm,400 ppm, 600 ppm ve 800 ppm dozları kullanılmıĢtır. Hormon uygulanan çelikler turbave 1:1 oranında hazırlanan siyah toprak ve organik madde karıĢımlı
9 ortamlaradikilmiĢtir. Köklenme ile ilgili en iyi sonuç (en yüksek köklenme yüzdesi, kökuzunluğu, kökün taze ve kuru ağırlığı, yaprak sayısı ve yaprak alanı) 800 ppm IBAuygulanan torf ortamına dikilen çeliklerden alınmıĢtır.
Lagos ve ark. (2008), yaptığı çalıĢmada olgunlaĢan polen ve stigmanın zamanını belirleyerek Physalis‟in döllenme türünü tespit etmek istemiĢlerdir. ĠğdiĢ edilmiĢ ve kendi kendine döllenmeye tabi olan çiçeklerde, az meyve ve tohum oluĢumu ortaya çıkarken, sera içindeki örnekler arasında, döllemeye farklı tepkiler oluĢmuĢtur. Elde edilen sonuçlara göre yer kirazı, % 54‟ü çaprazlama döllenme olan karıĢık döllenme göstermiĢtir.
Novoa ve ark. (2006),yer kirazı meyvesinin fiziko-kimyası ve hasat sonrası fizyolojik davranıĢını inceledikleri çalıĢmada, yer kirazının, klimakterik bir meyve olduğunu ortaya koymuĢlardır. Meyve içeriğinde baĢta sitrik asit olmak üzere sırasıyla malik asit, askorbik asit, tartarik asit ve ogzalik asit gibi organik asitler ile baĢta sukroz olmak üzere glikoz ve früktoz Ģekerleri bulundurduğunu belirtmiĢlerdir.
Duman ve ark. (2012), altın çilek meyvelerinin kurutulmasında farklı öniĢlem uygulamalarının kuru altın çilek meyvelerinin kalitesine etkilerini araĢtırdıkları çalıĢmada tam olgunluk döneminde hasat edilen altın çilek meyvelerini 3 dakika süreyle 3000 ve 5000 ppm sodyum metabisülfit ve % 1 alkali solüsyonuna daldırmıĢlardır.Uygulama yapılan ve yapılmayan meyveler 45 °C üflemeli fırında kurutularak, normal depo koĢullarında 1 ay depolandıktan sonra yüzey rengi, su miktarı, su aktivitesi, SÇKM,titre edilebilir asit, askorbik asit, toplam fenol miktarı, antioksidan aktivitesi belirlenmiĢtir. Kurutma öncesi yapılan farklı ön iĢlemlerin kuru altın çileğin bazı kalite parametrelerine etkili olduğu saptanmıĢtır.
Lan ve ark. (2009),Physalis peruviana L.‟nin ekstratlarını inceledikleri araĢtırmada, bilinen on vitanolidin yanı sıra yedi yeni vitanolid tespit etmiĢlerdir. Ayrıca tüm bileĢiklerin yapısı ve kesin stereo kimyasını, CD ve NMR spektral analizi bazında açıklayarak 1, 6, 7 ve 9 bileĢiklerinin, akciğer kanseri (4549), meme kanseri (MDA-MB-231 ve MCF7), karaciğer kanseri (Hep G2 ve Hep 3B) ve kanser hücresi soylarına karĢı toksisite gösterdiğini tespit etmiĢlerdir.
Hancı ve Cebeci (2012), 2,4 Diklorofenoksiasetik asit (2,4-D), Kinetin (K) ve 6- Benzilaminnopurin (BAP)‟ın değiĢik dozlarının Güvey feneri (Physalis peruviana L.) bitkisinin tohum eksplantlarının kallus oluĢturma performansları üzerine etkilerini araĢtırdıkları çalıĢmada en yüksek kallus yüzdesini Murashige ve Skoog (MS) + 2,0 mg/l 2,4-D +1 mg/l BAP uygulamasından elde etmiĢlerdir.
10
3. MATERYAL ve METOT
AraĢtırma 2011 yılında Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümüne ait Sebze YetiĢtirme Seraları ve Laboratuarında yürütülmüĢtür.
ġekil 3.1. AraĢtırma serası
3.1. Materyal
3.1.1. AraĢtırmada kullanılan bitkisel materyal
Materyal olarak Physalis cinsine ait Physalisperuviana L. türü kullanılmıĢtır.Physalisperuviana L.,yeryüzünün tropikal ve subtropikal iklim sahalarında yetiĢen Solanaceae familyasının Physalis cinsinin bir türüdür. Physalis‟ler; 100-150 cm yüksekliğinde, yıllık veya çok yıllık otsu bitkilerdir. Yapraklarının koltuğundan çıkan çiçeklere ve çok tohumlu meyvelere sahiptir. Çiçeğin olgunlukta torba Ģeklini alan çanak bölümünün içinde üzümsü meyve bulunur (Özdemir ve Günal, 2012).
3.1.2. AraĢtırma serasının toprak özellikleri
Deneme alanından alınan toprak örneklerinin analizi Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Laboratuarında yapılmıĢ ve Çizelge 3.1‟de verilmiĢtir. Çizelgeye göre toprakta tuzluluk sorunu yoktur ve kireç, K ve Ca oranları fazla olarak saptanmıĢtır.
11
Çizelge 3.1. Denemenin yürütüleceği alanın bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri
Analiz Adı Sonuç Kaynak Yorum
Tekstür Sınıfı Tın
Ülgen ve Yurtsever, 1984
pH (1:2.5,Toprak:Su) 7.63 Alkalin
EC (Tuz) (1:5,Toprak: Su) 260 µS/cm DüĢük
CaCO3 (Kireç) % 18.1 Fazla kireçli
Organik Madde % 2.21 Orta
Ġnorg. Azot (NH4 +NO3-N) 53,6 mg/kg Ġyi
Fosfor (P) 86 mg/kg Yeterli
Potasyum (K) 583 mg/kg Fazla
Kalsiyum (Ca) 4341 mg/kg Fazla
Magnezyum (Mg) 236 mg/kg Yeterli
Bor (B) 5.98 mg/kg Keren ve Bingham,
1985 Yeterli
Bakır (Cu) 3.16 mg/kg
Lindsay ve Norvell, 1974
Yeterli
Demir (Fe) 7.98 mg/kg Yeterli
Çinko (Zn) 1.6 mg/kg Yeterli
Mangan (Mn) 2.30 mg/kg Orta
3.2. Metot
3.2.1. Denemenin kurulması ve bakım iĢleri
Toprak analiz sonuçlarını takiben araĢtırma serasında toprak iĢleme ve drenaj iĢlemleri yapılmıĢtır. Ardından damla sulama sistemi sera içerisine çekilmiĢtir. P.
peruviana L. fideleri 23 Mayıs 2011 tarihinde çift sıra dikim sistemi (50x50x100 cm)
uygulanarak seraya dikilmiĢtir. Dikimden sonra damla sulama sistemiyle can suyu verilmiĢtir. 7 Haziran 2011 tarihinde yabancı otlar temizlenmiĢ ve boğaz doldurma iĢlemi yapılmıĢtır.
12
ġekil 3.2. Gübrelemenin yapılıĢı
Physalisperuviana L. bitkisinin gövdesi gevrek ve kırılgan olduğundan bitki
30-40 cm boya geldiğinde (6 Temmuz 2011) bitkiler tek tek askıya alınmıĢtır. Bitki büyüme devresinde çok sayıda (5-8) yan dal oluĢturduğundan budama iĢlemi yapılarak dal sayısı 3-4‟e düĢürülmüĢtür (15Temmuz 2011). Budamada zayıf dalların çıkarılmasına ve gövdenin dört bir yana dengeli bir Ģekilde büyümesine dikkat edilmiĢtir. Ayrıca budama ile bitkinin yeteri kadar ıĢık alması ve havalanması sağlanmıĢtır. Fide dikiminden itibaren belirli aralıklarla sulamasına devam edilmiĢtir.
ġekil 3.3.Sulamanın yapılıĢı
3.2.2. Gözlem veölçümler
ÇalıĢmamızdaPhysalis peruviana L.türününbitkisel özellikleri belirlenirken daha önceLycopersicon lycopersicum(domates)‟un tanımlanmasında kullanılanUPOV kriterlerinden yararlanılarak oluĢturulan parametrelerden yararlanılmıĢtır.
13 Çizelge 3.2.Physalis peruviana L.‟nin morfolojik özelliklerinin belirlenmesinde incelenen özellikler
Bitki Tipi
Sınırlı büyüyen Sınırsız büyüyen
Yan dal sayısı
Az (1-3) Orta (4-6) Çok (≤)
Gövdede Antosiyanin birikimi
Çok az Az Orta Fazla Çok fazla Yaprak Uzunluğu Cm Yaprak geniĢliği Cm
Yaprak ucu Ģekli
Dar Orta GeniĢ Yaprak rengi Açık yeĢil YeĢil Koyu yeĢil Stylusta tüylenme (çiçekte) Yok veya çok az
Var
Çiçek rengi Sarı
Turuncu Çiçek sapı absisyon tabakası varlığı Var
Yok
Meyve uzunluğu (kapsüllü) mm
Meyve geniĢliği (kapsüllü) mm
Meyve uzunluğu (kapsülsüz) mm
Meyve geniĢliği(kapsülsüz) mm
14
Olgun meyve rengi
Krem Sarı Turuncu Pembe Kırmızı Meyve sertliği lb Ġlk çiçeklenme tarihi
Dikimden çiçeklenmeye kadar geçen gün sayısı Ġlk hasat tarihi
Dikimden ilk hasada kadar geçen gün sayısı Son hasat tarihi
Dikimden son hasada kadar geçen gün sayısı
Meyvede SÇKM % Bitki boyu (cm) Ġlk çiçeklenmede Ġlk hasatta Son hasatta Kök Boğazı Çapı (mm) Ġlk çiçeklenmede Ġlk hasatta Son hasatta Yaprak alanı (cm2 ) Ġlk çiçeklenmede Ġlk hasatta Son hasatta
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruvianaL.bitkisi incelenerek Ģu gözlem ve ölçümleryapılmıĢtır:
15
3.2.2.1. Ġlk çiçeklenme tarihi
Physalis peruviana L. bitkilerinin dikim ve ilk çiçeklenme tarihleri kaydedilerek
dikimden çiçeklenmeye kadar geçen gün sayısı tespit edilmiĢtir.
3.2.2.2. Ġlk hasat tarihi
Physalis peruviana L. bitkilerinin dikim ve ilk hasat tarihleri kaydedilerek
dikimden ilk hasada kadar geçen gün sayısı tespit edilmiĢtir.
3.2.2.3. Son hasat tarihi
Physalis peruviana L. bitkilerinin dikim ve son hasat tarihleri kaydedilerek
dikimden son hasada kadar geçen gün sayısı tespit edilmiĢtir.
3.2.2.4. Bitki boyu (cm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin boyu (cm) ilk çiçeklenme, ilk hasat ve son hasatta çelik metre yardımıyla ölçülmüĢtür.
3.2.2.5. Kök boğazı çapı (mm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin kök boğazı çapı (cm) ilk çiçeklenme, ilk hasat ve son hasatta dijital kumpas yardımıyla ölçülmüĢtür.
3.2.2.6. Yaprak boyu (cm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden alınan 3‟er yaprağın boyu (cm) ilk çiçeklenme, ilk hasat ve son hasatta dijital kumpas yardımıyla ölçülmüĢtür.
16
3.2.2.7. Yaprak geniĢliği (cm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden alınan 3‟er yaprağın geniĢliği(cm) ilk çiçeklenme, ilk hasat ve son hasatta dijital kumpas yardımıyla ölçülmüĢtür.
3.2.2.8. Yaprak alanı (cm2)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden alınan 3‟er yaprağınalanları ise ilk çiçeklenme, ilk hasat ve son hasatta planimetre yardımıyla ölçülmüĢtür.
3.2.2.9. Kapsüllü meyve ağırlığı (g)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasatta alınan 10 meyveninkapsüllü ağırlığı (g) hassas terazi ile ölçülmüĢtür.
3.2.2.10. Kapsülsüz meyve ağırlığı (g)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 meyveninkapsülsüz ağırlığı (g) da hassas terazi ile ölçülmüĢtür.
3.2.2.11. Kapsüllü meyve eni (mm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 kapsüllü meyvenin eni (mm) dijital kumpas ile ölçülmüĢtür.
17
3.2.2.12. Kapsülsüz meyve eni (mm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 kapsülsüz meyvenin eni (mm) dijital kumpas ile ölçülmüĢtür.
3.2.2.13. Kapsüllü meyve boyu (mm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 kapsüllü meyvenin boyu (mm) dijital kumpas ile ölçülmüĢtür.
3.2.2.14. Kapsülsüz meyve boyu (mm)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 kapsülsüz meyve örneğinin boyu (mm) dijital kumpas ile ölçülmüĢtür.
3.2.2.15. Kök derinliği (cm)
AraĢtırmada kök ölçümleri deneme sonlandırıldıktan sonra seçilen 5 bitki kökü üzerinde yapılmıĢtır. YaklaĢık 1 metre çapında kök bölgesi açılarak kökler dikkatli bir Ģekilde koparılmadan çıkarılmıĢtır. Toprakları temizlenen köklerde çelik metre yardımı ile kök derinliği (cm)ölçümü yapılmıĢtır.
3.2.2.16. Kök geniĢliği (cm)
Deneme sonlandırıldıktan sonra seçilen 5 bitki kökü temizlenerek, bitki kök geniĢliği (cm) çelik metre yardımıyla ölçülmüĢtür.
3.2.2.17. Kök yaĢ ağırlığı (g)
Kök geniĢliği (cm) ölçülen 5 bitki örneğinin kök yaĢ ağırlığı (g) dijital terazi yardımıyla ölçülmüĢtür.
18
3.2.2.18. Kök kuru ağırlığı (g)
AraĢtırma serasından seçilen 5 bitki kökü temizlenerek 1 hafta boyunca kurumaya bırakılmıĢ olup, köklerin kuru ağırlık (g) ölçümü dijital terazi ile yapılmıĢtır.
3.2.2.19. Meyve eti sertliği (lb)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinden ara hasatta tesadüfen alınan 30 adet meyve, 3 tekerrüre ayrılarak penetrometre yardımıyla meyve eti sertliği (lb) ölçülmüĢtür.
3.2.2.20. Suda çözünebilir kuru madde (SÇKM) miktarı (%)
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinden ara hasatta tesadüfen alınan 30 adet meyve, 3 tekerrüre ayrılaraksuda çözünebilir kuru madde miktarı el refraktometresi kullanılarak % olarak tespit edilmiĢtir.
3.2.2.21. pH
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinden ara hasatta tesadüfen alınan 30 adet meyve, 3 tekerrüre ayrılarak meyve suyu pH‟sı pH metreile belirlenmiĢtir.
3.2.3. Physalis peruviana L.’nin kimyasal özelliklerini belirlemede kullanılan diğer analizler
AraĢtırmamızda Physalis peruviana L. türünün morfolojik karakterizasyonu için UPOV kriterlerinden yararlanılarak yapılan gözlem ve ölçümlerin yanı sıra bitkinin kimyasal özelliklerinin belirlenmesi amacıyla da bazı analizler yapılmıĢtır.
19
3.2.3.1. Toplam fenol tayini
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 meyve kullanılarak,Singleton ve Rossi (1965)‟in yöntemine bağlı olarak Folin-Ciocalteu kolorimetrik metoduyla belirlenmiĢtir. Standart fenolik bileĢik olarak gallik asit (GA) kullanılarak sonuçlar 765 nm‟de okunmuĢtur. Toplam fenolik içeriği her gram kuru materyalde mg gallik asit eĢdeğeri (GAE) olarak ifade edilmiĢtir.
3.2.3.2. Radikal scavenging aktivite tayini
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 meyve kullanılarak Lee et al. (1998)‟in yöntemine göre Physalisekstraktlarının serbest radikal süpürücü aktivitesi 1,1-diphenyl-2-picrylhdrazyl (DPPH) ile tayin edilmiĢtir. 1 ml ekstrakt 10 mg/L DPPH metanol çözeltisinden 2 ml çözeltiyle karıĢtırılmıĢ, iyice çalkalanıp ve 5 dakika oda sıcaklığında bekletildikten sonra spektrofotometrede 517 nm‟de absorbansı okunmuĢtur.
3.2.3.3. Yağ asitleri tayini
AraĢtırma serasında aynı blok üzerinden seçilen ve bir örnek geliĢme gösteren 20 Physalis peruviana L.bitkisinin her birinden ilk hasattaalınan 10 meyve kullanılarak
Physalis meyvesi yağının yağ asitleri bileĢimi Hısıl (1998) tarafindan tanımlanan
modifiye yağ asidi metil ester metoduna göre gerçekleĢtirilmiĢtir. Petrol eteri ile ekstrakte edilen Physalis yağının yaklaĢık 50-100 mg yağ asidi metil esterlerine dönüĢtürüldükten sonra 1 mikrolitre olarak FID dedektorlu Gas Kromotografisine (Shimadzu GC-2010) enjekte edilerek yağ asitleri bileĢimi standart bileĢenlerle kıyaslanarak belirlenmiĢtir.
20 4. ARAġTIRMA SONUÇLARI VE TARTIġMA
P. peruviana L. fideleri Konya Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe
Bitkileri Bölümü‟ne ait serada yetiĢtirilmiĢtir. AraĢtırmamızda Physalis peruviana L.‟nin morfolojik ve pomolojik karakterizasyonunun belirlenmesi için UPOV kriterlerinin öngördüğübazı gözlem ve ölçümler yapılmıĢtır. Ayrıca türün yağ asitleri ile toplam fenol içeriği tespit edilmiĢtir.
4.1. Physalis peruviana L.’nin Morfolojikve Pomolojik Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Gözlemler
Çizelge 4.1.P. peruviana L.‟nintanımlamasında yararlanılan morfolojik ve pomolojik gözlemler GÖZLEMLER
Bitki tipi Sınırsız büyüyen (sırık)
Yan dal sayısı 5-8
Gövdede antosiyanin birikimi Orta derecede var
Yaprak ucu Ģekli Dar
Yaprak rengi Koyu yeĢil
Çiçek sapı absisyon tabakası varlığı Var
Stylusta (çiçekte)tüylenme Var
Çiçek rengi Sarı
Olgun meyve rengi Turuncu
Ġlk çiçeklenme tarihi 9 Temmuz 2011
Dikimden çiçeklenmeye kadar geçen gün sayısı 48 gün
Ġlk hasat tarihi 12 Ağustos 2011
Dikimden ilk hasada kadar geçen gün sayısı 92 gün
Son hasat tarihi 27 Ekim 2011
Dikimden son hasada kadar geçen gün sayısı 168 gün
Deneme serasında aynı blok üzerinden seçilen bir örnek geliĢme gösteren 20
Physalis peruviana L. bitkisi baz alınarak yapılan gözlemler sonucunda türün bitki
tipinin % 100 sınırsız büyüyen (sırık) olduğu, bitkilerin yan dal sayısının 5-8 arasında değiĢtiği gözlemlenmiĢtir.
21 AraĢtırmamızda bitki gövdelerinde antosiyanin birikimi gözlenmiĢ olup,
P.peruviana L. türünün koyu yeĢil renkli, dar uçlu, kalp Ģeklinde yapraklara sahip
olduğu gözlenmiĢtir. Bu gözlemimiz Morton (1987)‟un, Physalis peruviana L.‟nin damarlı bir yapıda, çoğunlukla morumsu yayılan dallara ve kadifemsi, kalp Ģeklinde, dar uçlu yapraklara sahip olduğunu belirttiği çalıĢmasıyla örtüĢmektedir.
Bu çalıĢmamızda yetiĢtirilen P.peruviana L. bitkilerinin tümünün çiçeklerinin sarı renkli ve tüylüolduğu ayrıca çiçek sapında absisyon tabakasının bulunduğu saptanmıĢtır.
ġekil 4.1.P. peruviana L. türünün çiçekleri
Oldukça gösteriĢli taç yapraklar içerisinde geliĢen meyvelerin olgunlaĢtığında turuncu renk aldığı gözlenmiĢtir. Süygün (2008) de, P.peruviana L. türünün çiçeklerinin sarı renkli olduğunu ve baĢlangıçta yeĢil renkli olan meyvelerinin daha sonra açık sarı, yeme olumunda ise turuncu renkli, iri bir kiraz görünümünü aldığını belirtmiĢtir.
ġekil 4.2.P. peruviana L. türünün olgunlaĢan meyveleri
AraĢtırma serasına 23 Mayıs 2011 tarihinde diktiğimiz Physalis peruviana L.bitkilerinin % 50‟sinin çiçek açtığı tarih 9 Temmuz 2011 olarak kaydedilmiĢtir. Bitkilerin seraya dikiminden ilk çiçeklenme tarihine kadar geçen gün sayısı 48 gündür. AraĢtırmamızda ilk hasat 12 Ağustos 2011 tarihinde yapılmıĢtır. Dikimden ilk hasat tarihine kadar geçen gün sayısı 92 gündür. Son hasat 27 Ekim 2011 tarihinde
22 yapılmıĢtır. Bitkilerin dikiminden son hasat tarihine kadar geçen gün sayısı 168 gündür (Çizelge 4.1).
4.2. Physalis peruviana L.’nin Morfolojik ve Pomolojik Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Ölçümler
Çizelge 4.2.P. peruviana L.‟nin tanımlamasında yararlanılan morfolojik ve pomolojik ölçümler
ĠLK ÇĠÇEKLENME ĠLK HASAT SON HASAT
Bitki boyu (cm) 60±4.1 178±7.4 205±8.5
Kök boğazı çapı (mm) 14±1.1 21±1.5 23±2.4
Yaprak geniĢliği (cm) 21±1.3 16.5±1.6 15.5±0.64
Yaprak boyu (cm) 21±0.96 17±1.3 16.5±0.83
Yaprak alanı (cm2) 252±46 161±31 161±31
Çizelge 4.2‟den de görülebileceği gibi ilk çiçeklenme zamanında ortalama bitki boyu 60±4.1 cm ilk hasatta 178±7.4 cm‟ye son hasatta ise 205±8.5 cm‟ye ulaĢmıĢtır. Jaeger(2001) de,Solanaceae ailesinin bir üyesi olanPhysaliscinsinin; tür, çeĢit ve ekolojiye göre bitki boyunun 80 cm‟den 2-3 metreye kadar uzayabildiğini belirtmiĢtir.
AraĢtırmamızda bitkilerin kök boğazı çapları14±1.1 mm (ilk çiçeklenme),21± 1.5 mm(ilk hasat) ve 23±2.4 mm (son hasat) olarak ölçülmüĢtür.
Bitkilerin yaprak geniĢliği ilk çiçeklenmede 21±1.3 cm, ilk hasatta 16.5±1.6 cm ve son hasatta 15.5±0.64 cm olarak ölçülmüĢtür. Yaprak boyu ise ilk çiçeklenmede 21±0.96cm, ilk hasatta 17±1.3cm ve son hasatta 16.5±0.83cm olarak tespit edilmesine karĢın Morton (1987), P. peruviana L. türünün 6-15 cm uzunlukta ve 4-10 cm geniĢlikte yapraklara sahip olduğunu bildirmiĢtir. Bu sonucafarklı ekolojik koĢulların veya farklı genotiplerin kullanılmasının neden olduğu düĢünülmektedir.
Bitki yaprak alanı ise ortalama olarak ilk çiçeklenmede 252±46cm2, ilk hasatta 161±31cm2
ve son hasatta 161±31cm2 olarak belirlenmiĢtir (Çizelge 4.2).
Çizelge 4.3.P. peruvianaL. meyvelerinin meyve eti sertliği (lb), SÇKM (%) ve pH değerleri
Meyve eti sertliği(lb) 2.09
SÇKM(%) 15.5
23 Çizelge 4.3‟den de görüleceği gibi ilk hasatta alınan meyvelerden laboratuarda yapılan ölçümlerde; meyve eti sertliği 2.09 1b, SÇKM% 15.5 ve pH ise4.07 olarak belirlenmiĢtir. Ergür (2012), ise yaptığı çalıĢmada Physalis sp.‟nin Gamerika01, Almanya01 ve USA01 genotiplerinin SÇKM ve pH değerlerini sırasıyla % 16.31, 14.72 ve 8.45 ile 4.23, 4.12 ve 3.82 olarak belirlemiĢtir.
ġekil 4.3.P.peruviana L. meyvelerinin pH ölçümü
Çizelge 4.4.Deneme sonlandırıldıktan sonra bitki kök geliĢim durumu
Çizelge 4.4‟den de görüleceği gibi kök bölgesinde yapılan ölçümlerde ortalama kök derinliği 50±6cm, kök geniĢliği 52.2±9cm, kök yaĢ ağırlığı 150.8±49g ve kök kuru ağırlığı ise 42.4±12g olarak ölçülmüĢtür.
ġekil 4.4. Ölçümler için P. peruviana L. köklerinin çıkarılıĢı
Kök derinliği (cm) 50±6
Kök geniĢliği (cm) 52.2±9
Kök yaĢ ağırlığı (g) 150.8±49 Kök kuru ağırlığı (g) 42.4±12
24 Çizelge 4.5. P. peruvianaL.‟nin kapsüllü ve kapsülsüz meyvelerinde yapılanbazı ölçümler
P. peruviana L.‟nin kapsüllü ve kapsülsüz meyvelerinde yapılan bazı
ölçümlerÇizelge 4.5‟te verilmiĢtir. Buna göre kapsüllü meyve ağırlığı 3.11± 0.24g, kapsülsüz meyve ağırlığı 2.95± 0.26g, kapsüllü meyve eni 27.35± 0.55mm kapsülsüz meyve eni 18.9± 0.81mm, kapsüllü meyve boyu 29.18± 0.57mm ve kapsülsüz meyve boyu 20± 0.82mm olarak ölçülmüĢtür.Quıros (1984),P.peruviana L. meyvelerinin çapının 1-3 cm, meyve ağırlığının ise 5-10 g olduğunu belirtmiĢtir. Ergür (2012), yaptığı çalıĢmada Gamerika01, Almanya01 ve USA01 genotiplerinin ortalama kabuklu meyve ağırlıklarının 3.67 – 29.52 g, kabuksuz meyve ağırlıklarının ise 3.39-28.71 g arasında değiĢtiğini tespit etmiĢtir. Yapılan bu çalıĢmalar karĢılaĢtırıldığında ölçümler arasındaki farklılıkların, yetiĢtirme ortamının iklim ve toprak özellikleri ile farklı genotiplerin kullanılmasından kaynaklandığı söylenebilir.
4.3.PhysalisPeruviana L.’nin Kimyasal Özelliklerini Belirlemede Kullanılan Bazı Analizler
Çizelge 4.6. P. peruvianaL. meyvelerinin yağ içeriği değerleri (%) Kapsüllü meyve ağırlığı (g) 3.11± 0.24
Kapsülsüz meyve ağırlığı (g) 2.95± 0.26 Kapsüllü meyve eni (mm) 27.35± 0.55 Kapsülsüz meyve eni (mm) 18.9± 0.81 Kapsüllü meyve boyu (mm) 29.18± 0.57 Kapsülsüz meyve boyu (mm) 20± 0.82
Stearik (%) 3.33 Linolenik (%) 3.96 AraĢidik (%) 5.46 Palmitik (%) 14.05 Linoleik (%) 22.5 Oleik (%) 50
25
Physalis peruviana L.‟nin yağ içeriği oldukça düĢük seviyelerde olup
1.91mg/100ml oranında bulunmuĢtur. P. peruviana L.‟nin yağ asitleri bileĢimi Çizelge 4.6‟ da verilmiĢtir. Genel olarak oleik asitten sonra ikinci dominant yağ asidi linoleik asit olup %22.5 oranında tespit edilmiĢtir. Bunu doymuĢ yağ asidi olan palmitik asit (%14.05) takip etmiĢtir. Antioksidan aktivitesi ve toplam fenol içeriği sırasıyla %52.54 ve 0.67 mg GAE/100 ml olarak tespit edilmiĢtir. Ramadan ve Mörsel (2003) detürün meyvelerininyağ içeriğini 2 mg/100 ml oranında tespit etmiĢ olup, linoleik asitin yağ bileĢimindeoleik asitten sonra ikinci sırada yer aldığını vurgulamıĢtır.
26 5. SONUÇLAR VE ÖNERĠLER
5.1 Sonuçlar
Yapılan bu çalıĢma neticesinde ülkemizde son yıllarda altın çilek olarak tanınan ve popülerlik kazananPhysalis peruviana L. türünün morfolojik ve pomolojik özellikleri UPOV kriterleri ıĢığında incelenmiĢ olup; yapılan gözlem, ölçüm ve analizler sonucunda aĢağıdaki kanılara ulaĢılmıĢtır:
Physalis peruviana L.,Solanaceaefamilyasına ait meyveleri yenilebilen bir
sebzedir. Konya ekolojik Ģartlarında P. peruviana L. fideleri 23 Mayıs 2011 tarihinde çift sıra dikim sistemi (50x50x100 cm) uygulanarak seraya dikilmiĢtir.Bitkilerin % 50‟sinin çiçeklendiği tarih 9 Temmuz 2011 olarak kaydedilmiĢtir. Ġlk hasat 12 Ağustos 2011 tarihinde yapılırken, son hasat 27 Ekim 2011 tarihinde yapılmıĢtır.
P. peruviana L. türünün 60 cm‟den 205 cm‟ye kadar boylanabilen, sırık geliĢme
gösterdiği tespit edilmiĢtir. Bitki gövdesinde antosiyanin birikimi gözlenmiĢ olup, yan dal sayısının 5-8 arasında değiĢtiği görülmüĢtür. P.peruviana L.‟nin koyu yeĢil renkli, dar uçlu, kalp Ģeklinde yapraklara, sarı renkli tüylü çiçeklere sahip olduğu ve çiçek sapında absisyon tabakasının bulunduğu saptanmıĢtır.Oldukça gösteriĢli taç yapraklar içerisinde geliĢen meyvelerin olgunlaĢtığında turuncu renk aldığı gözlenmiĢtir.
AraĢtırmamızda bitkilerin yetiĢme süresi boyunca kök boğazı çapının 14-23mm arasında değiĢtiği tespit edilmiĢtir. Bitkilerin yaprak geniĢliği ilk çiçeklenme ile son hasatta sırasıyla 21 cm ve 15.5cm; yaprak boyu ise ilk çiçeklenmede 21 cm, son hasatta 16.5 cm olarak ölçülmüĢtür. Ortalama bitki yaprak alanı ilk çiçeklenmede 252cm2, ilk hasat ve son hasatta 161cm2 olarak belirlenmiĢtir. Bitkinin kapsüllü ve kapsülsüz meyve ağırlıkları sırasıyla3.11–2.95 g; kapsüllü ve kapsülsüz meyve eni sırasıyla 27.35mm – 18.9 mm; kapsüllü kapsülsüz meyve boyu ise sırasıyla 29.18 - 20mm olarak ölçülmüĢtür.
Deneme sonlandırıldıktan sonra bitkikök bölgesinde yapılan ölçümlerde ortalama kök derinliği 50cm, kök geniĢliği 52.2cm, kök yaĢ ağırlığı 150.8g ve kök kuru ağırlığı ise 42.4 g olarak tespit edilmiĢtir.
AraĢtırmamızdaP. peruvina L. türünün meyve eti sertliği, SÇKM ve pH gibi pomolojik özellikleri sırasıyla 2.09 1b, % 15.5 ve4.07; yağ içeriği, antioksidan aktivitesi ve toplam fenol içeriği gibi kimyasal özellikleri ise sırasıyla 1.91mg/100ml,% 52.54 ve 0.67 mg GAE/100 ml olarak saptanmıĢtır.
27
5.2Öneriler
Ülkemizde son yıllarda altın çilek, güvey feneri, yer kirazı veya kaz üzümü diye bilinen Physalis peruviana L., ekolojik koĢullarımıza uyumlu, hastalıkla çok mücadele gerektirmeyen, küçük ölçekli arazilerin değerlendirilerek yüksek gelir getirisi sağlayabilen, kullanım alanlarının çeĢitliliği, muhafazaya dayanıklılığı ve sağlıklı beslenme arayıĢlarında önemli bir tür olmasıyla gündeme oturmuĢtur. Bu çalıĢma ile son yıllarda yazılı ve görsel basının da etkisiyle ilgi odağı haline gelen sebzenin doğru tanımlanması yapılarak, üreticilere ve tarımsal araĢtırmacılara ıĢık tutacak bir kaynak oluĢturulmak istenmiĢtir.AraĢtırmamızdaPhyalis peruviana L.‟nin morfolojik ve pomolojik özellikleribelirlenmeye çalıĢılmıĢtır.
Bu çalıĢmanın konu ile ilgili araĢtırmalara ıĢık tutabileceği düĢünülmektedir. Ayrıca, ülkemizde var olan diğer Physalis türlerinin tespiti ve incelenmesi konusunda daha kapsamlı çalıĢmaların yapılması önerilmektedir.
28
KAYNAKLAR
Abak, K., Sarı, N., Güler, H, Y. and Paksoy, M., 1994, Earliness and yield of
Physalis(P. ixocarpa Brot.and P. peruviana L.) in greenhouse, low tunnel and
open field,Acta Horticulture, 336.
Anonim, 2011,http://www.paulowniaci.com/yer_kirazi/ [EriĢim Tarihi: 22.06.2011]. Anonim, 2014, http://tr.wikipedia.org/wiki/Physalis [EriĢim Tarihi: 21.01.2014].
Ayyıldız, B., 1997, Adana ekolojik koĢullarında Physalis peruviana L. l. hatlarında topraktan ve yapraktan gübrelemenin verim ve kalite düzeylerine etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 95 s, Adana
Bayer Crop Scıence. (2006). “Colombian Exotic Fruits: A Bright Future Lies Ahead”, Courier, Issue 01/2006. The Bayer Crop Science Magazine of ModernAgriculture,http://www.agrocourier.com/bcsweb/csms_de.nsf/id/Colexofr u_Agro/Sfile/colombianfruits_1_2006.pdf. (Son eriĢim 19 Eylül 2011).
Baytop, T., 1984, Türkiye‟de kullanılan tıbbi bitkiler, İstanbul Üniversitesi Yayınları,
No:3255, Eczacılık Fakültesi Yayınları, No: 40, 235, Ġstanbul.
BeĢirli, G., Sürmeli, N., 2009, Güvey feneri (Physalis peruviana L.), Yalova Atatürk
Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü.
Duman, Ġ., ġen, F. ve Altun, A., 2012, Altın çilek (Physalis peruviana L.) meyvelerinin kurutulmasında uygulanan farklı öniĢlemlerin kaliteye etkilerinin belirlenmesi, 9.
Ulusal Sebze Tarımı Sempozyumu, 35-40 s, Konya.
El-Tohamy, W., A., El-Abagy, H., M., Abou-Hussein, S., D. and Gruda, N., 2009, Response of cape gooseberry (Physalis peruviana L.) to nitrogen application under sandy soil conditions,Gesunde Pflanzen,61, 123-127.
Ergür, E. G., 2012,Bazı yer kirazı (Physalis sp.) genotiplerininTokat ekolojisindeki performansları,Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri
EnstitüsüBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, 43 s, Tokat.
Fang, S., T., Li, B., and Liu, J. 2009, Two new withanolides from Physalis
peruviana,Helvetica Chimica Acta, Vol, 92.
Fischer, G., Lüdders, P. and Gallo, F., 1998, Quality changes of the cape gooseberry fruit during its ripening.Dep. Fisiologia de Cultivos, Fac. de Agron., Univ.
Nacional de Colombia, Erwerbs-Obstbau, 39 (5), 153-156.
Fischer, G., Ebert, G., Lüdders P., 2000, Provitamin A carotenoıds, organic acids and ascorbic acid content of cape gooseberry (Physalis Peruviana L.) ecotypes grown at two tropical altitudes. II ISHS Conference on Fruit Production in the Tropics
29
Fischer, G., Lüdders, P., 2010,Effect of root-zone temperature on growth and development of cape gooseberry (Physalis peruviana L.).ISHS Acta
Horticulturae, 310.
Gutierrez, M. S., Trinchero, G. D., Cerri, A. M., Vilella, F.and Sozzi, G. O., 2007, Different responses of goldenberry fruit treated at four maturity stages with the ethylene antagonist 1-methylcyclopropene. Cátedra de Fruticultura, Facultad de
Agronomía, Universidad de Buenos Aires, Avda,Buenos Aires, Argentina.
Hancı, F. ve Cebeci, E., 2012, Güveyfeneri (Physalis peruviana L.) tohum eksplantlarının in vitro kallus oluĢumu üzerine bazı bitki büyüme düzenleyicilerinin etkileri, 9. Ulusal Sebze Tarımı Sempozyumu, 198-200 s, Konya.
Hısıl,Y., 1998, Instrumental Analysis Techniques. Ege University Engineering Faculty
Publication No. 55, Bornova-Ġzmir.
Jeager, P., 2001, Study of the market for Rwandan Physalis in Europe. ADAR
Agribusiness Centre, November 2001.
Kacar B., 1984, Bitki besleme ve uygulama kılavuzu. Ankara Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Yayınları: 900, Uygulama Kılavuzu: 214, Ankara, 140 s.
Keren, R. and Bingham, F. T., 1985, Boron in water, soils, and plants. Adv. Soil Sci. 1, 229-276.
Lagos, B., Tulio C., Vallego, C., Franco A.,Criollo, E. and Hernando et al., 2008, Sexual reproduction of the cape gooseberry. Acta Agron., vol.57, no.2, p.81-87. ISSN 0120-2812.
Lan, Yu-H., Chang, Fang-R., Pan, Mei-J., Wua, Ching-C., Wub, Shu-J., Chen, Su-L., Wang, Shyh-S., Wud, Ming-J. and Wua, C., 2009, New cytotoxic withanolides from Physalis peruviana, Food Chemistry, 462-469.
Lee, S. K., Mbwambo, Z. H., Chung, H. S., Luyengi, L., Games, E. J. C. and Mehta, R. G. (1998), Evaluation of the antioxidant potential of natural products.
Combinational Chemistry and High Throughput Screening 1, 35-46.
Lindsay, W. L., and Norvell. W. A., 1978, Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper, Soil Sci. Soc. Am. J., 42: 421-428.
Martinez, F.,Sarmiento J. and Fischer, G., 2008, Effect of N, P, K, Ca, Mg and B deficiency on production and quality components of cape gooseberry (Physalis
peruviana L.).Agronomía Colombiana, vol.26, no.3, p.389-398. ISSN 0120-9965.
Melhus, I. E. and Smith, F. O., 1953, The Mayan husk tomato, a tropical fruit comes to Iowa, Iowa Farm, Sci., 7,211-212.
Moreno, N.,Alvanez, H., Javier, G.,Balaguera, L., Helber, E., 2009, Asexual propagation of cape gooseberry (Physalis peruviana L.) using different substrates
30
and auxin levels. Agronomía Colombiana, vol.27, no.3, p.341-348. ISSN 0120-9965.
Morton, J. 1987. Cape Gooseberry. p. 430–434. In: Fruits of warm climates. Julia F. Morton, Miami, FL.
Novoa, R. H.,Bojaca, M. andGalvis, J., 2006, Fruit maturity and calyx drying influence post-harvest behavior of cape gooseberry (Physalis peruviana L.) stored at 12 ºC.
Agronomía Colombiana, vol. 24, no.1, p.77-86. ISSN 0120-9965.
Ostrzycka, J., Horbowıcz, M., B. Jankıewıcz, L. S. and Borkowskı, J., 1988, Nutritice value of tomatillo fruit ( Physalis ixocarpa Brot. ) Act. Soc. Bot. Pol, 57 (4), 507-521.
Özdemir, Y., Günal, N., 2012, Söke ovasında (Aydın) yeni bir kültür bitkisi: yer kirazı/altın çilek (Physalis peruviana). Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 58, 35-42, Ġstanbul.
Palabıyık, M., 2011, Altın çilek yetiĢtiriciliği. Hasad Yayıncılık Aylık Bitkisel Üretim
Dergisi, Mayıs, 312, 82-84.
Quiros, C.F., 1984, Overview of the genetics and breeding of husk tomato, HortScience 19, 872-874.
Ramadan, M. F. and Mörsel, J., 2003, Oil goldenberry (Physalis peruviana L.), J. Agric.
Food Chem. 2003, 51, 969-974
Ramadan, M. F., 2011, “Bioactive Phytochemicalsi Nutritional Value, and Functional Properties of Cape Gooseberry (Physalis peruviana)”: An Overview, Exotic Fruits:Their Composition, Nutraceutical and Agroindustrial Potential, Food
Research International, 44 (7): 1830-1836.
Rodrigues, E., Rockanbach, I. I., Cataneo, C., Gonzaga, L. V., Chaves, E. S. and Fett, R.,2009,Minerals and essential fatty acids of the exotic fruit Physalis peruviana L., Ciencia e Tecnologia de Alimentos, Campinas 29 (3), 642-645, Brazil.
Singleton, V.L. and Rossi, J.A., 1965, Colorimetry of total phenolics with phosphomolybdic-phophotungstic acid reagents, Am. J. Enology Vit, 16,144-158. Süygün, M., S., 2008,Physalis (Kleopatra‟nın Hazinesi), Akdeniz İhracatçı Birliği
Araştırma Serisi, 25 (11), 53.
ġen, F., 2009. Meyve ve Sebzelerin Kurutulması, Hasat Sonrası Ġyi Tarım Uygulamaları (Ed. F. ġen), Ġzmir,89-114.
Ülgen, N. ve Yurtsever. N., 1984, Türkiye gübre ve gübreleme rehberi. Toprak Su Fen.
Müdürlüğü Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara,No;47.
Wanyama, D.O., Wamocha, L.S., Ngamau, K., Ssonkko, R.N., 2006, Short commnication effect of gıbberrellic acid on grownth and fruit yield
greenhouse-31
grown cape gooseberry, African Crop Science Journal, Vol. 14. No, 4, pp,319-323.
Wu, S.,Ng, L.,Huang, Y., Lın, D., Wang, S., Huang, S., and Lın, C., 2005. Antioxidant Activities of Physalis peruviana, Biol. Pharm. Bull. 28(6), 963-966.
Yamagushı, M., 1983, World Vegetables; Principles, productions and nutritive volues,
Aui. Westprot Co, 415 p.
32 KĠġĠSEL BĠLGĠLER
Adı Soyadı : Emel ABAY
Uyruğu : TC
Doğum Yeri ve Tarihi : ANKARA-1986
Telefon : 05063895513
e-mail : bilmel@gmail.com
EĞĠTĠM
Derece Adı, Ġlçe, Ġl Bitirme Yılı
Lise : Ömer Seyfettin Lisesi, Balgat, Ankara 2004 Üniversite : Selçuk Üniversitesi, Selçuklu, Konya 2009 Yüksek Lisans : Selçuk Üniversitesi, Selçuklu, Konya 2014 Doktora : -
Ġġ DENEYĠMLERĠ
Yıl Kurum Görevi
2011- Halen Göksun Ġlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğü/KahramanmaraĢ Ziraat Mühendisi
UZMANLIK ALANI Sebze YetiĢtiriciliği ve Islahı YABANCI DĠLLER
