51% i
t)Musiki âlemimizden
EMİN ONGAN
V
e Türk m usikisinden b ir de Emin Ongan geçip gitti... İstanbul beyefendisi, nazik, m ütevazı ve kibar bir insan, değerli bir -kemani, nice öğrenciler yetiştirm iş büyük bir hoca ve usta bir bestekâr o la ra k herkesin haklı takdir ve sevgisini kaza n m ış olan Emin Ongan'ı şubat 1986 ayı b a şın da yitirdik...1906 yılında Edirne’de, C errah K ol a ğ ası Ahmed Bey ile Ç ap lıo ğ lu Zeh ra H anım ’ın ço cu kla rı olarak dün yaya gelen Emin Ongan m usikiye ço cu kluk ve d e lik a n lılık günlerini geçirdiği Edirne’d e başlam ıştı. Edir ne Sultan isi'n i bitirdikten sonra a ile siyle birlikte İstanbul’a gelerek Ü s küdar'a yerleşm işler burada daha cid d î ve daha -köklü b ir m usiki eğ i tim ve öğretim i görm ek im kân ve fırsa tın ı bulm uştu. Neyzen Yusuf Paşa'nın oğlu M ızıka lı C e lâ l Bey onun ilk hocası olm uştu m usiki â- leminde. Daha sonra B estenigâr Z i ya Bey ile H afız A rap Cem al bey lerden m usiki meşketm iş, notayı ise Edip Nâzım Bey'den öğrenm işti. Henüz ondokuz yaşındayken beste lediği «Al sazını sen sevdiceğim şen hevesinle» şa rkısı onun ne denli bü yük bir yeteneğe sahip bulunduğunu ilk gösteren eseri olm uştur.
1927 yılında «Üsküdar M usiki C e m i y e t in e girm işti Emin Ongan. Bu, a ra lık sız 57 yıl hizmet vereceği bü yük bir m usiki o c ağ ın a attığı ilk a- dım olm uştu. Bu cem iyetin gelişm e sin d e en büyük rollerden birini o y nam ıştı Emin Ongan...
Hayata Tekel İdaresinde memuriyet le atılm ıştı. Bir yandan da Üsküdar M usiki Cem iyeti'nde m usiki ç a lışm a larını sürdürm ekteydi. A n ca k içinde ki büyük m usiki aşkı onu yalnız bu âlem in içinde yoğurulm aya çekm ek teydi. Bu nedenle 1955 yılın d a Te k e rd e ki görevinden istifa ederek ke m ani olarak İstanbul Konservatuarı İcra Heyeti’ ne girm işti.
Bundan sonra tüm yaşam ını m usi kiye inhisar ettirm işti. Konservatuar konserlerinde -kemani olarak görev yapıyor, Üsküdar M usiki Cem iyetin de ö ğ ren cileriyle m eşgul oluyor, b ir yandan da birbirinden güzel beste ler veriyordu Emin Ongan. 1925 y ı lında ilk bestesi olan Şeddiaraban m akam ındaki «Al sa zın ı sen sevdl- ceğim şen hevesinle»den sonra tam altm ış yıl durm adan besteler verdi. Bunların sa yısı 100'ün çok üstün dedir. Ç eşitli m akam lardaki bu e- serleri arasınd a pek çok sevilen, pek çok tutulanları da oldu. B unla rın arasında Hilmi Soykut'un güfte sinden Suzinak m akam ında beste lediği «Hasretle yanan kalbim e yet mez gibi derdim», Nihavend m aka mından bestelediği «Sen benim gön lüm de açan son güldün», Hicaz-kâr m akam ından bestelediği «O m enek şe gözlerin gönlüm de a ğ la r gibi». A cem aşiran m akam ından «Gonca sından gülşenin bülbül şikâyet ey ledi», M uhayyer K ü rd i m akam ından «Sen gül dalında gonca», Em riye
G üldal'ın güftesinden Nihavend m a kam ında bestelediği «Bugün yine gönlüm ün bahçesinde gezindim» akla ilk gelenler olm aktadır. Üsküdar M usiki C em iyeti’nin bu günkü haline ulaşm asında en büyük rolü oynayan Emin Ongan çok uzun y ılla r yöneticiliğim d e yaptığı bu -köklü m usiki ocağında hoca olarak da pek ç o k öğrenciler yetiştirm işti. Üsküdar M usiki C em iyeti’nin kon- serleirnde Emin Ongan H oca ayni zam anda çok iyi bir şef olduğunu d a kanıtlam ıştı.
Büyük hoca, usta bestekâr Emin Ongan...
Efendiliği, a lça k gönüllülüğü, derin m usiki bilgisi, saz değeri, üstün ö ğ retme yeteneği, saygın kişiliğ i ile Türk m usikisi dünyasında herkesin haklı sevgi, saygı ve takdirlerini ka zanan Emin Ongan 78 yaşına kadar durm adan ça lıştı, ça lıştırd ı ve Türk m usikisine pek çok şeyler kazan dırdı.
Yetiştirdiği öğrenciler arasında Türk m usikisinde d oruk noktalara çık a n lar oldu. Yetm işsekiz y ıllık öm ründe hocaların h ocası olm ak mutluluk, haz ve gururunu da yaşadı. Çok uzun y ılla r İstanbul Radyosun da kem ani o larak da görev yaptı. A raların d a öğrencilerinin de bulun duğu birçok ünlü ses sanatçısın a kem anıyla e şlik etti. İstanbul Radyo sundan ve İstanbul K onservatuarın dan em ekli olduktan sonra tüm ç a lışm alarını «Üsküdar M usiki C em i y e t in e verdi. Öm rünü vakfettiği bu ocakta büyük bir ekol yarattı. B u nu yaratırken de tüm şerefi kendine alm ak yerine ocağ a mal etm ek bü yüklüğünü gösterm ekten d e geri kalma:!. tm in Ongan.
Ve sevdiklerinin g özyaşları a ra sın da K ara roa h m e t'te toprağa verilen Eın'n Or-pan a rkasın d a yüce bir i- si-m nice öğrenciler ve nice besteler bıraktı. A rtık usta sanatçı. Türk m u sik ip in ct ve gönüllerde birbirin den güzel besteleriyle yaşayacaktır.
31
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
