20
M A Y I S 1878 ta- r lh in d e v u k u a g e le n v e e s r a r ın ı e b e d iy e n m u h a fa z a e d e c e ğ e b e n z e y e n Ç ır a ğ a n s a r a y ı b a s k ın ın d a A l i S u a v i E fe n d in in t e k m ö r e t t ip o ld u ğ u n u İd d ia e d e n le r b u lu n d u ğ u g ib i o n u n b u işd fi a n c a k b ir â le t, ip i b a şk a e lle r d e t u tu la n b i r k u k la d a n ib a r e t o ld u ğ u v o a s ıl t e r t ib in Ç ır a ğ a n s a r a y ın ın İç in d e n , V . M u r a d ın p e k k u r n a z v e h a r is a n n e s i Ş e v k e fz a v a ld e s u lta n - p - d a n g e ld iğ i k a n a a tin d e b u lu n a n la r da v a r d ır . B u İ k in c ile r e g ö re iş, k ö k le r in i h a r ic e y a y m ış , o rd u v e h ü k ü m e t e r k â n ın d a n e lle r s a ğ la m ış vo h a n e d a n ın b a z ı â z a s ın d a n d a m ü z a h e re t g ö r m ü ş tü r. A b d ü lm e c id in o lg u n lu k ç a ğ ın a e r iş m iş o ğ u lla r ın d a n d ö r d ü n c ü s ü v e b u n la r a ra s ın d a k e n d ile r in e ta h t n a s ip o lm ıy e m la rın e n y a ş lıs ı o lu p d a 1876 d a , II. A b d ü lh a m ld in c ü lu s u ile ik in c i v â r is liğ e e r iş e r e k 1905 d e v e a y n ı v a z iy e tte v e f a t e d e n A h m e t K e m a le d d in E f e n d iy i d e m ü z a h ir o la n la r d a n b ir id ir . B u ş e h z a d e n in h a le n e n y a k ın ı, h a le n a r t ık te k y a k ın ı b u lu n a n b ir z a tta n y a k ın la r d a v e p e k a lâ k a v e r ic i b ir m u s a ha b eesnasında duyduğum
a ş a g ık ihikâye
demezkûr hükmü teyi-d ediyor:
H ik â y e y e g ö re ; ş u u r u n u h iç d e ğ ils e k ıs m e n e ld e e tm iş b u lu n a n V . M u r a d 'ın Ç ır a ğ a n -sara y ın d a n b e y g ir ü z e r in d e a y r ılm a s ı, ( M ille tin e ) a s k e r î b ir k ıy a f e t iç in d e g ö rü n m e s i e v v e ld e n k a r a r a ltın a a lın m ış o ld u ğ u n d a n — b u ü n ifo r m a n ın n e re d e n te m in e d ild iğ in i v e n e o ld u ğ u n u b ilm i y o r u m — fa k a t ç iz m e le r iç in de — a y a k la r ı Ç ıra - ğ a n m a h p e s in d e k ile r le a y n ı b ü y ü k lü k t e o ld u ğ u iç in — K e m a le d d in E fe n d i d a ir e s in d e n is tia n e e d i lir . V e ş e h z a d e n in ç iz m e le r i o za m a n h e n ü z s ı k ı b ir ta r a s s u t a lt ın d a , b u lu n m ıy a n Ç ır a ğ a n sa r a y ın a y o lla n ır . B e ş ik ta ş m u h a fız ı H a ş a n P a ş a n ın s o p a s iy le A l i S u a v i y e re s e r ilip te ş e b b ü s k a n lı b ir fiy a s k o İle so n b u lu n c a , s a ra y a S ü a v l n in t o p la d ığ ı a d a m la r a r k a s ın d a n d a la n H a şa n P a ş a n ın a d a m la r ı b tf-’VvİMn o t K e m a le t tin E f e n d i n in in is y a lle r in i ta ş ım a k ta b u lu n a n ç iz m e le r i e le g e ç ir ir le r . Y a h u t d a , b u çizr. .e le r, Ç ır a ğ a n s a r a y ın ın m e r m e r le r i h e n ü z k a n iç in d e y k e n a ra b a y a b in d ir ilip v e Ç ır a ğ a n ile Y ılıd z s a r a y ı a ra s ın d a k i k ö p r ü g e ç ir ilip M a lta k ö ş k ü n e g ö t ü r ü le n V . M u r a d ın a y a k la r ın d a n ç e k ilip ç ık a r ılın c a S u l ta n H a m M I n e lin e g e ç e r. II. A b d ü lh a m ld ç izm e le r l e v ir ip ç e v ir in c e b u n la r ın K e m a le d d in E fe n d ty e a lt b u lu n d u k la r ın ı a n la r ve E fe n d in in k a n la b o ğ u la n — v e R u s la r A y a s ta fo n a s 'a d a y a n m ış b u lu n d u k la r ın a g ö re it ir a f e t m e li kİ h e r İtib a r la ç ılg ın b ir m a h iy e t ta ş ıy a n — H a re k e te m ü za h e r e t in in m e ç h u lü k a lm a m ış b u lu n d u ğ u n u — g en e İ t ir a f e t m e li k i— p e k z a r if b ir ş e k ild e h a b e r ve r tr . Ç iz m e le r ) g e ra n b a h a b ir b o h ç a y a k o y d u r u p b ir m u s a h ib e te v d i e d e r e k K e m a le d d in E fe n d
i-n ii-n d a ir e s ii-n e , D o lm a b a h - ca s a r a y ın ın ta h t n ö b e - j tin d e ik in c i g e le n ş e h -! za d e y e m a h s u s k ıs m ın a y o lla r . B ilin d iğ i g ib i d a i m a h a re m a ğ a la r ın d a n s e ç ile n m u s a h ib i e v lâ t d ü n y a y a g e t ir e li o r t a k la r ın ı t a s fiy e e d e re k te k z e v c e d u r u m u n a g ir e n v e b u d u r u m u k o c a s ın ın ö lü m ü n e k a d a r m ü s te s na b ir d ir a y e t le m u h a fa z a e d e c e k o ia n S e z a d il H a n ım a te s lim e tm e s in i e m re d e r. S e z a d il H a n ım m ü s a h ib l k a b u l e d in c e ze n c i y e r le b ir te m e n n a e d ip : *— Ş e v k e tm e a b E f e n d i m iz s e lâ m e t t ile r , b u n u s ize y o lla d ıla r .» d e r ve k a d ın ın h e r h a n g i b ir sö z s ö y le m e s in e ve b o h ç a y ı a ç ıp iç in i g ö rm e s in e v a k it b ıra k m a d a n , g e n e y e r le b ir te m e n n a e d e r e k g ö zd e n k a y b o lu r . S e z a d il H a n ım z e n c i g it t ik t e n s o n ra b o h ç a y ı a ç a r v e iç in d e Ç ır a ğ a n s a r a y ın a b e lk i b iz z a t y o lla m ış o ld u ğ u ç iz m e le r i g ü d ü n ce d e h ş e tte n b a y ılm a r a d d e le r in e g e lir . ilâ v e e d e y im k i. C u m h u r iy e t d e v r in d e ve n is b e te n y a k ın b ir ta r ih te , a ld a n m ıy o r s a m 1943 te , p e k y a ş lı o la r a k ö le n b u S e z a d il H a n ım ın p e k ; a k lı b a ş ın d a , e k li h e r şeye e r e r v e e s k i h a n ım la r ın t a b ir le r iy le ( n a tık a lı) , y a n i h e m m u n ta za m , h e m d e b ira z fa z la k o n u ş u r b ir h a n ım o l d u ğ u n u k e n d is in i b ir ç o k k e r e le r z iy a r e t e tm iş b ir te y ze z a d e m a n la t ır d ı. B u ç iz m e h ik â y e s in e k o n u ş m a la r s ır a s ın d a s ır a m ı g e lm e d i, y o k s a te y ze z a d e m za p ta v e te k r a r a h a c e t m İ g ö r m e d i, b ilm iy o r u m . E ğ e r h a c e t g ö r m e d ly s e h a tâ e tm iş : S e z a d il H a n ım d a n d u y d u m d iy e n a k le t t ik le r in d en h iç b ir i d ik k a t e ve h ıfz a b u d e re c e d e lâ y ık ş e y le r d e ğ ild i... G e n e b u m ü n a s e b e tle ilâ v e e d e y im k i, A l i S u a v i E fe n d i Ç ır a ğ a n s a r a y ı iş in d e sa d e c e b ir â le t o lsa b ile o y n a d ığ ı r o l e lb e tte k i m ü h im d ir ve c e h li s e b e b iy le im z a s ın ı e s k i r a k a m la r ın b ir 7 ve b ir 8 in i a tm a k s u r e t iy le İm a l e t t iğ i iç in ( Y e d ls e k iz ) d iy e lâ k a p la n d ır ıt m ış o la n B e ş ik ta ş m u h a f ız ın ın o n u iş in e n m ü h im â n ın d a , y a n i ta m V . M u r a d ı d ış a r ı s ü rü k le m e ğ e ç a lış t ığ ı s ır a d a y e r e s e r iş i e lb e tte k t t a r ih iç in m ü h im b ir â n d ır . N it e k im S u lta n H a m id d e b u n u t a k d ir e d e r e k H a ş a n P a ş a y ı m ü ş ir liğ e y ü k s e lt t iğ i g ib i ö lü m ü n e k a d a r s o p a lı id a r e s in e b ır a k t ığ ı B e ş ik - ta ş ta k i B a r b a r o s H a y r a d d in P a şa t ü r b e s in d e s o n u y k u s u n u u y u m a y a k e n d is in i lâ y ık s a y m ış tı. İşte b u H a ş a n P a ş a n ın ta m z a m a n ın d a k o ş u p y e tiş e r e k A l i S u a v i II» .g al ib e a r k a d a ş ın ın k a n la r ın d a b o ğ d u ğ u b u Ç ır a ğ a n b a s k ım h a k k ın d a — t a b ii im lâ s u r e t iy le v ü c u d a g e t ir ilm iş — h â t ır a la r ı b u lu n d u ğ u n u v e b u n la r ın to r u n la r ın d a o ld u ğ u n u g e ç e n le rd e s ö z ü n e itim a t e d ilir , a ile y e d e u z a k ta n o ls a b ile m e n s u p b ir in d e n d u y d u m . B u h â t ır a la r ın z ıy a a u ğ ra m a la e t? y a k ın t a r ih im iz i » .e h e m m iy e tli b ir k a y n a k t a n m a h r u m e d e r..
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
