Büro yönetimi alanı beceri eğitimi uygulamalarının öğrencileri hazırlaması bakımından değerlendirilmesi Ankara ili örneği

BÜRO YÖNETĠMĠ ALANI BECERĠ EĞĠTĠMĠ UYGULAMALARININ ÖĞRENCĠLERĠ HAZIRLAMASI BAKIMINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ:

ANKARA ĠLĠ ÖRNEĞĠ

NĠSARĠ AÇIKEL

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

BÜRO YÖNETĠMĠ EĞĠTĠMĠ ANA BĠLĠM DALI

GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ

EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

ii

TELĠF HAKKI ve TEZ FOTOKOPĠ ĠZĠN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koĢuluyla tezin teslim tarihinden itibaren ...(….) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN

Adı : Nisari

Soyadı : AÇIKEL

Bölümü : Büro Yönetimi Eğitimi Ġmza :

Teslim Tarihi :

TEZĠN

Türkçe Adı : Büro Yönetimi Alanı Beceri Eğitimi Uygulamalarının Öğrencileri Hazırlaması Bakımından Değerlendirilmesi Ankara Ġli Örneği

Ġngilizce Adı : The Evaluation of the Skills Training Applications of Office Management Area in terms of Preparing Students: Ankara City Example

iii

ETĠK ĠLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dıĢındaki tüm ifadelerin Ģahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı: Nisari AÇIKEL

iv Jüri Onay Sayfası

Nisari AÇIKEL tarafından hazırlanan “Büro Yönetimi Alanı Beceri Eğitimi Uygulamalarının Öğrencileri Hazırlaması Bakımından Değerlendirilmesi Ankara Ġli Örneği” adlı tez çalıĢması aĢağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Gazi Üniversitesi Büro Yönetimi Eğitimi Ana Bilim Dalı‟nda Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiĢtir.

DanıĢman: Yrd. Doç. Dr. Hakan KOÇ

Turizm ĠĢletmeciliği Eğitimi Bölümü, Gazi Üniversitesi ………

Üye: Yrd. Doç. Dr. Selami ERYILMAZ

Büro Yönetimi Eğitimi Bölümü, Gazi Üniversitesi ………

Üye: Doç. Dr. Ġrfan YAZICIOĞLU

Turizm ĠĢletmeciliği Eğitimi Bölümü, Gazi Üniversitesi ………

Tez Savunma Tarihi:11/09/2014

Bu tezin Büro Yönetimi Eğitimi Anabilim Dalı‟nda Yüksek Lisans Tezi olması için Ģartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Prof. Dr. Servet KARABAĞ

v

TEġEKKÜR

Bu çalıĢmada Ankara Ġli Ticaret Meslek Liseleri‟nin son sınıf öğrencilerinin Büro Yönetimi Alanı Beceri Eğitimi Uygulamalarının Öğrencileri Hazırlaması Bakımından Değerlendirilmesi amaçlanmıĢtır.

Tezin hazırlanmasında desteğini, emeğini esirgemeyen ve her konuda, her aĢamada bana rehberlik yapan 5 Ekim 2013 tarihinde Bolu‟da meydana gelen elim bir trafik kazası ile hakkın rahmetine kavuĢan ilk tez danıĢmanım, sevgili hocam Yrd. Doç. Dr. Eriman TOPBAġ‟ı rahmet ve hayırla yâd ediyorum.

Tezimi hazırlamamda desteklerini ve emeğini esirgemeyen tez danıĢmanım Yrd. Doç. Dr Hakan KOÇ‟a rehberliği ve yardımları için teĢekkür ediyorum.

Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nevzat AYPEK‟e, Prof. Dr. Burhan ÇĠL‟e, Prof. Dr. Dilaver TENGĠLĠMOĞLU‟na, Prof. Dr. Emine ORHANER‟e, Prof. Dr. Rauf ARIKAN‟a, ODTÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zafer EVĠS‟e, Muğla Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Necdet AYKAÇ‟a, Yrd. Doç. Dr. Selami ERYILMAZ‟a, Yrd Doç. Dr. Mehmet ġEREN‟e, ArĢ. Gör. Dr. Furkan BAġER‟e ve ArĢ. Gör. Fahrettin AġICI‟ya yardımları için saygı ve Ģükranlarımı sunuyorum.

Ayrıca; araĢtırma yapmama yardımcı olan Ankara merkez ilçelerdeki tüm Ticaret Meslek Lisesi okul müdürlerine, idarecilere ve büro yönetimi öğretmenlerine teĢekkür ederim.

Üzerimde büyük emeği olan sevgili babam Bilal AÇIKEL‟e saygılarımı sunuyor, rahmetli annem Refia AÇIKEL‟i rahmet ve hayırla yâd ediyorum.

vi

BÜRO YÖNETĠMĠ ALANI BECERĠ EĞĠTĠMĠ UYGULAMALARININ

ÖĞRENCĠLERĠ HAZIRLAMASI BAKIMINDAN

DEĞERLENDĠRĠLMESĠ:

ANKARA ĠLĠ ÖRNEĞĠ

(Yüksek Lisans Tezi)

Nisari AÇIKEL

GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ

EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

EYLÜL 2014

ÖZ

Bu tezin amacı; Ticaret Meslek Liseleri son sınıf öğrencilerinin büro yönetimi alanı beceri eğitimi uygulamalarının öğrencileri mesleğe hazırlaması bakımından değerlendirilmesidir. Betimsel araĢtırma modeli çerçevesinde gerçekleĢtirilen bu çalıĢmanın evrenini Ankara‟da merkez ilçelerde bulunan Ticaret Meslek Lisesi büro yönetimi alanında okuyan (2012-2013 eğitim-öğretim yılı) son sınıf öğrencileri, büro yönetimi öğretmenleri, büro yönetimi öğrencilerinin beceri eğitimi yaptıkları kamu ve özel iĢletmeler oluĢturmaktadır. AraĢtırmada Ankara‟da merkez ilçelerde bulunan Ticaret Meslek Liseleri‟nin büro yönetimi alanında beceri eğitimine giden son sınıf öğrencilerine, alanı büro yönetimi olan öğretmenlere ve öğrencilere beceri eğitimi yaptıran iĢletmelere ayrı ayrı anket yapılmıĢ ve elde edilen veriler doğrultusunda çalıĢma yapılmıĢtır. AraĢtırmaya katılan bireylerin demografik özelliklerinin ortaya konulması, öğrencilerin beceri eğitimi sürecinde kazandıkları mesleki yeterliklerini değerlendirilmesi amacıyla betimleyici istatistiklerden, mutlak ve nispi frekanslardan yararlanılmıĢtır. AraĢtırmada veriler analiz edilirken beceri eğitimi uygulamasının mesleğe hazırlama açısından değerlendirilmesine iliĢkin öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık olup olmadığının belirlenmesi amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıĢtır. Varyans analizinin ön koĢullarından birisi olan, her bir grubun normal dağılım sergileyen bir yığından rasgele seçilmiĢ örnekler olup olmadığı araĢtırılmıĢ ve verilerin tek yönlü varyans analizi için uygun olduğuna karar verilmiĢtir. Buna göre, beceri eğitimi uygulamasının mesleğe hazırlama açısından değerlendirilmesine iliĢkin öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır [p < 0,05]. AraĢtırmaya katılan öğrencilerden Büro Yönetimi Alanını tercih edenlerin %34,6‟sının erkek, %65,4‟nın kız olduğu tespit edilmiĢtir. Bu bulgulardan hareketle, Büro Yönetimi alanını erkeklere göre kız öğrencilerin daha çok tercih ettikleri anlaĢılmaktadır. Örneklemin %71,5 çoğunluğu 18–20 yaĢ

vii

aralığındaki öğrencilerden oluĢmaktadır. YaĢ aralığının 18-20 yaĢlarda yoğunlaĢması beceri eğitimine sadece son sınıf öğrencilerinin katılmasından kaynaklandığı söylenebilir. Öğrencilerin ve iĢyeri temsilcilerinin beceri eğitimi süreci sonucunda, öngörülen mesleki yeterlikleri kazanma durumlarına iliĢkin ifadelere genel olarak olumlu görüĢ belirttikleri gözlenmektedir.

Bilim Kodu:

Anahtar Kelimeler: Büro Yönetimi, Beceri Eğitimi, Yeterlilik, ĠĢletme, Sekreter Sayfa Adedi: 120

viii

THE EVALUATION OF THE SKILLS TRAINING APPLICATIONS

OF OFFICE MANAGEMENT AREA IN TERMS OF PREPARING

STUDENTS: ANKARA CITY EXAMPLE

(M.S Thesis)

Nisari AÇIKEL

GAZI UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

SEPTEMBER 2014

ABSTRACT

The purpose of the thesis is to evaluate the skill training applications of Office management area in terms of preparing students for profession. This study, which is conducted in a frame of descriptive research, has been composed by the senior students studying in Trade Vocational High Schools that are near the centre of Ankara, in the area of Office management (in 2012-2013 Academic Year), Office management teachers, and the public and private businesses which provide the office management students skill training. In this research, descriptive method was used. Surveys were conducted separately by the senior students from Trade Vocational High Schools that are near the centre of Ankara who are going to skill training, and by the teachers and other students whose majors are office management; and the study was conducted in accordance with the results of those surveys. In order to put forth the demographic characteristics of the people involved in the research, and to evaluate the professional qualifications that students gained during the skill training process; descriptive statistics, and absolute and relative frequencies were used. In this research, survey method was used as a data collection tool. In this research, one-way analysis of variance was applied during data analysis, in order to determine whether there is any difference between students‟, teachers‟, and employees‟ point of views about the evaluation of skill training applications‟ preparing students for profession. Being one of the prerequisites of variance analysis, it was researched whether each group was a randomly selected example from a mass that exhibits a normal distribution, and it was determined that the data were appropriate for the one-way analysis. According to this, the conclusion has been made that there are differences between students‟, teachers‟, and employees‟ point of views about the evaluation of skill training applications‟ preparing students for profession [p < 0,05]. It was determined that, of the students involved in the research, 34,6% who preferred the Area of Office Management were male, and the remaining 65,4% were female students. In the light of these findings, it

ix

is understood that the Area of Office Management was preferred more by female than male students. The sampling was composed of the 71,5% majority of students whose age interval is 18-20. The age interval‟s being intense between 18-20 can be said to stem from the fact that only senior students join the skill training. At the end of the skill management process, it was observed that students and employees have a generally positive opinion about gaining the predefined professional qualifications.

Science Code:

Key Words: Office Management, Skills Training, Qualification, Operating, Secretary Page Number: 120

x

ĠÇĠNDEKĠLER

TELĠF HAKKI VE TEZ FOTOKOPĠ ĠZĠN FORMU……….ii

ETĠK ĠLKELERE UYGUNLUK BEYANI………..iii

JÜRĠ ONAY SAYFASI………..……….iv TEġEKKÜR………....…..v ÖZ………...vi ABSTRACT………...viii ĠÇĠNDEKĠLER……….…x TABLOLAR LĠSTESĠ………..…xiii

SĠMGE VE KISALTMALAR LĠSTESĠ………...…..xvi

I. GĠRĠġ

II. ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR

III. KURUMSAL VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE

3.1. Türkiye’de Büro Yönetimi ... 19

xi

3.1.2. Büroların Tarihsel GeliĢimi ... 20

3.1.3. Büroların ĠĢlev ve Fonksiyonları ... 22

3.1.4. Büro ÇeĢitleri ... 22

3.1.5. Büro ÇalıĢanları... 24

3.1.6. Türkiye’de Sekreterlik Mesleği ve Sekreterlik Eğitimi ... 26

3.1.6.1.Sekreterlik Kavramı ... 26

3.1.6.2.Sekreterlik ... 27

3.1.6.3.Sekreterlik Mesleği ... 28

3.1.7. Sekreterlik Mesleğinin GeliĢimi ... 29

3.1.8. Dünyada Sekreterlik ... 29

3.1.9. Türkiye’de Sekreterlik ... 30

3.1.10. Sekreterlik Mesleğinin Türleri ... 31

3.1.11. Sekreterin Nitelikleri ... 34

3.1.11.1. Kişisel Nitelikler ... 34

3.1.11.2. Mesleki Nitelikler ... 38

3.1.12. Sekreterlik Eğitimi ... 42

3.1.13. Orta Öğretim Kurumlarında Sekreterlik Eğitimi ... 42

3.1.14. Yüksek Öğretim Kurumlarında Sekreterlik Eğitimi ... 43

3.1.15. Sekreterlik Kursları ... 44

3.2 Türkiye’de Mesleki Eğitim ve Beceri Eğitimi ... 46

3.2.1. Mesleki Eğitimin Tarihsel GeliĢimi ... 48

3.2.2. Yabancı Ülkelerde Mesleki Eğitim ... 49

3.2.3. ĠĢletmelerde Beceri Eğitimi Uygulaması ... 51

3.2.4. Okullarda Teorik Eğitim ... 55

xii

IV. ARAġTIRMANIN YÖNTEMĠ

4.1. AraĢtırmanın Modeli ... 59

4.2. Evren ve Örneklem ... 59

4.3. Verilerin Toplanması ... 60

4.4. Verilerin Analizi ... 60

V. BULGULAR VE YORUM

5.1. Demografik Özelliklere ĠliĢkin Bulgular ... 61

5.1.1. Öğrencilerin Demografik Özelliklerine ĠliĢkin Bulgular ... 61

5.1.2. Öğretmenlerin Demografik Özelliklerine ĠliĢkin Bulgular ... 63

5.1.3. ĠĢyeri Temsilcilerinin Demografik Özelliklerine ĠliĢkin Bulgular. ... 65

5.2. Beceri Eğitimi Sürecinde Kazanılan Mesleki Yeterliliklere ĠliĢkin Bulgular………..67

5.3. Ana Hipotezin Testi ve Yorumu ... 75

5.4. Alt Hipotezlerin Testi ve Yorumu ... 76

VI. SONUÇLAR ve ÖNERĠLER

6.1. Sonuçlar ... 97

6.2. Öneriler ... 100

KAYNAKÇA ... 102

xiii

TABLOLAR LĠSTESĠ

Tablo 1: Ticaret Meslek Liselerindeki Alanlar ve Dallar ... 45

Tablo 2: Öğrencilerin Demografik Özelliklerine Göre Dağılımı ... 61

Tablo 3: Öğrencilerin Eğitim Aldıkları Dallara ve Büro Yönetimi Alanındaki Sayılarına Göre Dağılımları ... 62

Tablo 4: Öğrencilerin Beceri Eğitimi Yaptıkları Sektöre ve Ġlçelere Göre Dağılımları ... 63

Tablo 5: Öğretmenlerin Demografik Özelliklerine Göre Dağılımı ... 63

Tablo 6: Öğretmenlerin Hizmet Durumlarına Göre Dağılımı ... 64

Tablo 7: ĠĢyeri Temsilcilerinin Demografik Özelliklerine Göre Dağılımı ... 65

Tablo 8: ĠĢyeri Temsilcilerinin Hizmet Sürelerine ve ÇalıĢtıkları Sektörlere Göre Dağılımları ... 66

Tablo 9: ĠĢyerlerinde Beceri Eğitim Durumu ... 66

Tablo 10: Öğrencilerin Beceri Eğitimi Sürecinde Kazandıkları Mesleki Yeterliklerine ĠliĢkin GörüĢleri ... 67

Tablo 11: Beceri Eğitimini Yürüten Öğretmenlerin, Beceri Eğitimine Katılan Öğrencilerin Beceri Eğitimi Bağlamında Öngörülen Yeterlikleri Kazanmaları Konusundaki GörüĢleri 70 Tablo 12: Beceri Eğitimi Uygulamalarının Yapıldığı ĠĢletmelerdeki ĠĢyeri Temsilcilerinin, Öğrencilerin Büro Faaliyetlerini Yerine Getirme Yeterlikleri Konusundaki GörüĢleri ... 72

Tablo 13: Beceri Eğitimi Uygulamasının Mesleğe Hazırlama Açısından Değerlendirilmesine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 75

Tablo 14: Beceri Eğitimi Uygulamasının Değerlendirilmesinde Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢlerine ĠliĢkin Çoklu KarĢılaĢtırma Testi ... 76

Tablo 15: Öğrencilerin Bilgisayarda Resmi Yazı Hazırlayabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 77

Tablo 16: Öğrencilerin Sunu Hazırlayabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 77

Tablo 17: Öğrencilerin Ġnternet Üzerinden Bilgiye UlaĢabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 78

xiv

Tablo 18: Öğrencilerin ĠĢ Planı Yapabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 78 Tablo 19: Öğrencilerin Randevu ve Konuk Kabulü Programını Kullanabilme

Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 79 Tablo 20: Öğrencilerin Türkçe‟yi Doğru KonuĢabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 79 Tablo 21: Öğrencilerin Telefonla ĠletiĢim Kurabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 80 Tablo 22: Öğrencilerin Belge AkıĢını Ġzleyebilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci,

Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 81 Tablo 23: Öğrencilerin Dosyalama ve Takibini Yapabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 81 Tablo 24: Öğrencilerin ArĢivleme ve Takibini Yapabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 82 Tablo 25: Öğrencilerin Büroyu ÇalıĢmaya Uygun Hale Getirebilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 82 Tablo 26: Öğrencilerin Problem Çözebilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri:... 83 Tablo 27: Öğrencilerin Toplantı Organizasyonu Yapabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 84 Tablo 28: Öğrencilerin Seyahat Organizasyonu Yapabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 84 Tablo 29: Öğrencilerin Beden Dili Ġle ĠletiĢim Kurabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 85 Tablo 30: Öğrencilerin Bilgisayarda Hızlı Yazı Yazabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 85 Tablo 31: Öğrencilerin Piyasaları Ġzleyebilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 86 Tablo 32: Öğrencilerin Faaliyet Alanlarını AraĢtırabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 86 Tablo 33: Öğrencilerin Etkin ĠletiĢim Kurabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 87 Tablo 34: Öğrencilerin Ticari Matematik Hesapları Yapabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 88 Tablo 35: Öğrencilerin ĠĢletmenin Amaçlarını ve Piyasa ġartlarını Belirleyebilme

xv

Tablo 36: Öğrencilerin Yabancı Dilde KiĢi, Yer, UlaĢım ve YerleĢim Yerleri Hakkında Bilgi Verebilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri89 Tablo 37: Öğrencilerin Tasarım Programlarını Kullanarak Tasarım Yapabilme

Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 89 Tablo 38: Öğrencilerin Sergi Ve Fuarlarda Firmayı Temsil Edebilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 90 Tablo 39: Öğrencilerin Dava Hizmetlerini Yapabilme Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 90 Tablo 40: Öğrencilerin Anayasal Haklarıma ve Sorumluluklarıma Uygun Davranırım Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 91 Tablo 41: Öğrencilerin Kendimi KiĢisel Olarak Sürekli GeliĢtiririm Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 91 Tablo 42: Öğrencilerin Çevreye KarĢı Duyarlıyım Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci,

Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 92 Tablo 43: Öğrencilerin Meslek Etiği Gereklerine Uyarım Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 93 Tablo 44: Öğrencilerin Bilgisayarda Rapor ve Form OluĢturabilirim Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 93 Tablo 45: Öğrencilerin Kariyer GeliĢimi ve ĠĢ Kurma Becerilerimi GeliĢtirebildim

Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 94 Tablo 46: Öğrencilerin Ticari Belgeleri Düzenleyebilirim Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 94 Tablo 47: Öğrencilerin Organizasyon Hizmet Alanları Ġçin Dosya Hazırlayabilirim

Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 95 Tablo 48: Öğrencilerin Sekretarya Programını Kullanabilirim Kabiliyetlerine ĠliĢkin

Öğrenci, Öğretmen ve ĠĢyeri Temsilcisi GörüĢleri ... 95 Tablo 49: Öğrencilerin Yazı Ġçeriği OluĢturabilirim Kabiliyetlerine ĠliĢkin Öğrenci,

xvi

SĠMGE VE KISALTMALAR LĠSTESĠ

p : Anlamlılık Düzeyi sd : Serbestlik Derecesi n : Örneklem Sayısı G.Ü. : Gazi Üniversitesi TML : Ticaret Meslek Lisesi

MYO : Meslek Yüksek Okulu

www : World Wide Web

1

BÖLÜM I

GĠRĠġ

Bu bölümde araĢtırmanın problem durumu, amacı, önemi, sınırlılıkları, varsayımları ve araĢtırmada kullanılan kavramların tanımlarına yer verilmiĢtir.

1.1. Problem Durumu

Toplumların kalkınmasının temelinde yatan en önemli unsur eğitimdir. Ülkelerin kalkınmıĢlık düzeyi eğitime verdikleri önemle doğru orantılıdır. Eğitim, kiĢilere kendi Ģahsi geliĢimleri ve toplum kalkınması için gerekli sayılan bilgi, beceri ve tutumları kazandırma sürecidir (Karasar, 1988).

Bilgi evrenindeki ve bununla iliĢkili olarak teknolojideki geliĢmeler toplumsal ve bireysel çerçevede yeni ihtiyaçların ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Dolayısıyla, toplumsal ve bireysel ihtiyaçların karĢılanması eğitim sisteminin öncelikli sorunu haline gelmektedir. Bu bağlamda, eğitim programlarının yeni geliĢmeler ve ortaya çıkan yeni ihtiyaçlar doğrultusunda gözden geçirilmesi önem arz etmektedir. Yeni ihtiyaçların karĢılanması yeni insan gücü anlamına gelmektedir. Yeni insan gücünün yetiĢtirilmesi yeni eğitim programlarının geliĢtirilmesi veya mevcut programların güncelleĢtirilmesi ile mümkündür. Ġnsan iliĢkilerinin yoğun bir biçimde yaĢandığı ortamlarda hizmet sunan bireylerin yeni koĢullara uygun yeterlikler kazanmaları için güncellemeler veya yeni programlar geliĢtirmek önemli hale gelmektedir (TopbaĢ, 2013).

Büro yönetimi alanı beceri eğitimi uygulamalarının öğrencileri hazırlaması bakımından değerlendirilmesi eğitim programlarının, yeterliliklerin öğrenciyi hayata ne derecede hazırladığı araĢtırmanın ana problemini oluĢturmaktadır.

2

Bu araĢtırma, Ticaret Meslek Liseleri‟nin büro yönetimi alanında beceri eğitimi yapan son sınıf öğrencilerinin okulda aldıkları büro yönetimi eğitim programının beceri eğitimi boyutunda yeterli olup olmadığı; öğrencilerin hangi konularda yeterli oldukları, hangi konularda yetersiz oldukları öğretmen, öğrenci ve iĢyeri temsilcisi anketleri ile tespit etmek amacı ile yapılmıĢtır.

1.2. AraĢtırmanın Amacı

Bu çalıĢmada Ticaret Meslek Liseleri‟nin büro yönetimi alanında beceri eğitimi yapan son sınıf öğrencilerinin; büro yönetimi alanı beceri eğitimi uygulamalarının öğrencileri hazırlaması bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıĢtır.

AraĢtırmanın amacına dayanarak aĢağıdaki hipotezler test edilecektir:

H1. Büro yönetimi alanı beceri eğitimi uygulamasının mesleğe hazırlama açısından değerlendirilmesine iliĢkin öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

Ana hipotezinin altında 35 adet alt hipotez test edilecektir:

H1.1. Öğrencilerin bilgisayarda resmi yazı hazırlayabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farlılık vardır.

H1.2. Öğrencilerin sunu hazırlayabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.3 Öğrencilerin internet üzerinden bilgiye ulaĢabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.4 Öğrencilerin ĠĢ planı yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.5. Öğrencilerin randevu ve konuk kabulü programını kullanabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

3

H1.6. Öğrencilerin Türkçeyi doğru konuĢabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.7. Öğrencilerin telefonla iletiĢim kurabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.8. Öğrencilerin belge akıĢını izleyebilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.9. Öğrencilerin dosyalama ve takibini yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.10. Öğrencilerin arĢivleme ve takibini yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.11. Öğrencilerin büroyu çalıĢmaya uygun hale getirebilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.12. Öğrencilerin problem çözebilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.13. Öğrencilerin toplantı organizasyonu yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.14. Öğrencilerin seyahat organizasyonu yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.15. Öğrencilerin beden dili ile iletiĢim kurabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

4

H1.16. Öğrencilerin bilgisayarda hızlı yazı yazabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.17. Öğrencilerin piyasaları izleyebilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.18. Öğrencilerin faaliyet alanlarını araĢtırabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.19. Öğrencilerin etkin iletiĢim kurabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.20. Öğrencilerin ticari matematik hesapları yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.21. Öğrencilerin iĢletmenin amaçlarını ve piyasa Ģartlarını belirleyebilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.22. Öğrencilerin yabancı dilde kiĢi, yer, ulaĢım ve yerleĢim yerleri hakkında bilgi verebilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.23. Öğrencilerin programlarını kullanarak tasarım yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.24. Öğrencilerin sergi ve fuarlarda firmayı temsil edebilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.25. Öğrencilerin dava hizmetlerini yapabilme kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

5

H1.26. Öğrencilerin anayasal haklarıma ve sorumluluklarıma uygun davranırım kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.27. Öğrencilerin kendimi kiĢisel olarak sürekli geliĢtiririm kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.28. Öğrencilerin çevreye karĢı duyarlıyım kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.29. Öğrencilerin meslek etiği gereklerine uyarım kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.30. Öğrencilerin bilgisayarda rapor ve form oluĢturabilirim kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.31. Öğrencilerin kariyer geliĢimi ve iĢ kurma becerilerimi geliĢtirebildim kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.32. Öğrencilerin ticari belgeleri düzenleyebilirim kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.33. Öğrencilerin organizasyon hizmet alanları için dosya hazırlayabilirim kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.34. Öğrencilerin sekretarya programını kullanabilirim kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

H1.35. Öğrencilerin yazı içeriği oluĢturabilirim kabiliyetlerine iliĢkin değerlendirilmesinde; öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢleri arasında farklılık vardır.

6 1.3. AraĢtırmanın Önemi

Büro yönetimi alanı öğrencilerinin beceri eğitimi uygulamalarının öğrencileri mesleğe hazırlaması, iĢini standartlara uygun yerine getirilebilmesi, ancak yeterliliklerin doğru tespiti ile mümkün olacaktır. Yeterlilikler ihtiyaç duyulan asgari bilgi, beceri, tutum ve davranıĢları karĢılamalıdır.

Bu araĢtırmanın; büro yönetimi eğitim programının sektör ihtiyaçlarına uygun olup olmadığını ortaya koyması, büro yönetimi eğitim programının beceri eğitimi boyutunda eksiklikleri varsa giderilmesi için bilimsel veri sağlaması, bu alanda araĢtırma yapacak araĢtırmacılar için bir kaynak teĢkil etmesi ve öğrencilerin mesleğe daha iyi hazırlanmalarına katkı sağlaması bakımından önemli olduğu düĢünülmektedir.

Bu çalıĢma, öğrencilerin kendilerini yetersiz gördükleri konuların tespiti sonucu, okullarda okutulmakta olan modüllerin içeriğine katkı sağlayabilecek olması ve büro yönetimi alanı beceri eğitimi uygulamalarının öğrencileri mesleğe hazırlaması bakımından değerlendirilmesinde öğrenci, öğretmen ve iĢyeri temsilcisi görüĢlerinin tespit edilmiĢ olması büyük önem taĢımaktadır.

Elde edilen bilgiler ıĢığında; meslek liselerindeki öğretim programlarının geliĢtirilmesi, güncellenmesi, iĢ gücü piyasasının ihtiyaç duyduğu yeterliliklerin kazandırılması, öğrenciyi aranan eleman durumuna getirecek olmasından dolayı önemli olduğu düĢünülen çalıĢma; doğru tespit edilmiĢ yeterlilikler, eğitim ve iĢ yaĢamı arasında sağlam köprüler kurulmasını sağlayarak, iĢ yaĢamının eğitime ilgi, katılım ve katkısını da artıracaktır.

1.4. AraĢtırmanın Varsayımları

AraĢtırmada,

1. AraĢtırma kapsamında uygulanan anketlerin katılımcılar tarafından ciddiyet ve samimiyetle cevaplandırıldığı,

2. Katılımcıların araĢtırmada kullanılan veri toplama araçlarını cevaplarken fiziki ve psikolojik durumlarının uygun olduğu varsayılmıĢtır.

7 1.5. AraĢtırmanın Sınırlılıkları

Bu araĢtırma;

1. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Ankara il merkezinde bulunan toplam 12 adet ticaret meslek lisesi bünyesinde öğrenim görmekte olan, büro yönetimi alanında okuyan ve beceri eğitimine katılan son sınıf öğrencileri ile,

2. Büro yönetimi alanı ile ilgili beceri eğitimini yürüten öğretmenler ve öğrencilerin beceri eğitimi yaptıkları iĢletmelerle sınırlıdır.

1.6. Tanımlar

ĠĢyeri Temsilcisi: Bir kuruluĢta, bir iĢ yerinde makam bakımından yetkili kimse veya kamu ve özel sektörde beceri eğitimi yapan öğrencilerden sorumlu eğitim sorumlusu.

8

BÖLÜM II

ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR

Bu çalıĢmada, beceri eğitimi ve yeterlilik konularında literatür taraması yapılmıĢ, yeterliliklerin piyasanın ihtiyaçlarını karĢılayıp karĢılamadığı araĢtırılmıĢtır. Ulusal literatürde sınırlı sayıda araĢtırma yapıldığı görülmüĢtür.

Özgül (1995), “ĠĢletmelerde Staj Yapan Meslek Lisesi Öğrencilerine Staj Yaptıkları Kurumların Mesleki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir AraĢtırma” isimli çalıĢmasında; iĢletmelerde staj yapan meslek lisesi öğrencilerine staj yaptıkları kurumların mesleki etkilerinin belirlenmesini amaçlamıĢtır. Elde edilen sonuçlara göre, iĢyerinde yöneticinin stajyer öğrenciye karĢı, öğrencilerin sosyal haklarına karĢı tavrını öğrencilerin kısmen onayladıkları, iĢyeriyle okulun mesleki becerinin kazanılmasında karĢılaĢtırılmasında ise; iĢyerindeki kazanılan beceri eğitiminin okuldakinden fazla olduğu görüĢünü öğrenciler kısmen onaylarken, okulda iĢyerine daha fazla beceri eğitimi kazanılması konusunda kararsız kalıp belli bir tutum göstermedikleri görülmüĢtür. Ġlgili araĢtırmada, öğrencilerin stajla ilgili farklı konulara kısmen olumlu bir tutum sergilemeleri ve staj yaptıkları iĢletmeye yönelik genel olarak kısmen olumlu bir tutuma sahip olmaları nedeniyle iĢletmedeki uygulamanın mesleki eğitimdeki etkisinin genelde olumlu yönde olduğu belirttiği, fakat öğrencilerin staj yapmakta oldukları iĢletmede kalıp kalmamada stajın süresinin yeterliliğinde alanın kendileri için uygun olup olmadığında tam net bir tutuma sahip olmadıkları görülmüĢtür. Ayrıca öğrencilerin, ücret oranının yetersizliğine yönelik tutumları da açıkça ifade edilmektedir.

Kazu (1996)‟nun, “Endüstriyel Mesleki ve Teknik Orta Öğretim Kurumlarındaki ĠĢletmelerde Meslek Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi (Bursa, Adıyaman, Diyarbakır, Elâzığ ve Ġlleri Örneği)” isimli çalıĢmasında; iĢletmelerde mesleki eğitim uygulamasına katılan iĢletmelerin türü ve büyüklükleri arasında farklılıklar olması,

9

geliĢmiĢ yöredeki iĢletmelerin büyük çoğunluğunun özel ve kamu iĢletmeleri olmalarından kaynaklandığı belirtilmiĢtir. Koordinatör öğretmenlere düĢen öğrenci sayısının fazla olması her öğrenci ile yeterince ilgilenememe, alan dıĢı koordinatörlük görevi yapma gibi sorunları doğurduğu görülmektedir. ÇalıĢmada, bir iĢletmeye düĢen öğrenci sayısının fazla olması beraberinde öğrencilerin yeterince izlenememesi, üretim sistemi içerisinde yeterince çalıĢamaması gibi bazı sorunları da beraberinde getirdiği ifade edilmektedir. Ayrıca iĢletmelerde mesleki eğitimin temel amaçlarından birisi, öğrencilerin teorik mesleki bilgilerinin gerçek üretim koĢullarında uygulamaya geçirilmesi olmasına rağmen, iĢ makinelerinden yeterince yararlanmama nedenleri açısından da yöreler arası ve yöre içi gruplar arasında farklılıklar olduğu ifade edilmektedir.

Gülseven (1999)‟in, “ĠĢletmelerdeki Beceri Eğitimi Uygulamasının ĠĢletme ve Öğrenci Açısından Değerlendirilmesi (Sivas ve Yozgat Ġllerindeki Bankalar Örneği)” isimli çalıĢmasında; bankalardaki beceri eğitiminin banka verimliliğine olumlu etkisi bulunduğu belirtilmektedir. Sivas ve Yozgat ilindeki bankalarda çalıĢan personel ve bu bankalarda beceri eğitimi alan öğrencilerin, beceri eğitiminin, bankaya yararı olduğunu, banka verimliliğini olumlu etkilediğini, bu eğitim esnasında bankaya ucuz iĢ gücü sağladığını, bankalardaki iĢ yoğunluğunu hafiflettiğini, öğrencilerin bir personel kadar bankaya yararlı olduklarını yüksek bir katılımla belirttikleri görülmüĢtür. GörüĢlerine baĢvurulan hem personel, hem de öğrenciler bankada iyi bir iliĢki ortamının kurulduğu yönünde görüĢ bildirmekte, öğrenciler bankada gördükleri beceri eğitim ile mesleki yeterlilik kazanmakta, iĢi ve iĢ yerini daha yakından tanımakta ve teorik bilgilerini uygulamaya dönüĢtürdükleri anlaĢılmaktadır. ÇalıĢmaya göre, okullarda verilen teorik eğitimin uygulama için yetersiz olduğu katılımcıların ortak görüĢüdür. Beceri eğitimi bankaya bir külfet getirmemekte olup banka ile okul arasında iĢbirliği sağlamakta, ayrıca öğrenciler aldıkları ücretin yetersiz olduğu ve diğer personelin yararlandığı haklardan tam olarak yararlanamadıkları görüĢünü de ifade etmektedirler.

Eroğlu (1999)‟nun “Kız Meslek Lisesi El Sanatları Bölümü Son Sınıf Öğrencilerinin Okul-Sanayii ĠĢbirliği Kapsamında ĠĢletmelerde Beceri Eğitimi Ġle Ġlgili KarĢılaĢtıkları Sorunlar, Nedenleri ve Çözüm Yolları” isimli çalıĢmasında; öğrencilerin, iĢyeri yöneticisine ve usta öğreticilere sorunlarını götürememekte ve dolayısıyla gerekli yardımı almada sorunla karĢılaĢtıkları ifade edilmektedir. ÇalıĢmada, öğrencilerin iletiĢim konusunda sorun yaĢamalarına neden olduğu ve bu durumun yapılan beceri eğitiminin amacına ulaĢmasında engel oluĢturduğunu, bu konudaki sorunların mutlaka çözüme ulaĢtırılmasının gerekli

10

olduğu vurgulanmıĢtır. Ayrıca öğrencilerin koordinatör öğretmene sorunları götürme ve gerekli yardımı alma konusunda da sorunlarla karĢılaĢtıkları belirtilmektedir. Bu durumun koordinatör öğretmenlerin zaman sorunu yaĢamalarından ve dolayısıyla gerekli rehberliği sağlayamamalarından kaynaklandığı anlaĢılmaktadır. Alanla ilgili becerilerin iĢyerinde pekiĢtirilmesi konusunda koordinatör öğretmenler ve öğrenciler eksik bilgilerin iĢyerlerinde tamamlanması konusunda sorunla karĢılaĢıldığı, iĢyerlerinin küçük iĢletmeler olmasından dolayı teknolojik geliĢmeleri yeterince yakından takip edememeleri veya iĢyerindeki makine, araç-gereç gibi donanımlara ve üretime zarar verebileceği kaygısıyla öğrencinin üretim ortamından uzak tutulmasına neden olduğu ve öğrencilerin pratik bilgileri öğrenmeleri konusunda az sorunla karĢılaĢmaları, iĢ ortamında pratik bilgileri izleyerek daha çabuk öğrenmelerinden kaynaklanabileceği, öğrencilerin yeterince sorumluluk alması konusunda ise öğrenciye yeterince sorumluluk verilmediği belirtilmiĢtir. Alanla ilgili becerilerin pekiĢtirilmesi konusunda ise öğrencilere göre, iĢyeri yöneticilerinin üretimin aksayacağı kaygısı taĢımaları ve öğrencilerin yeterince seri çalıĢmamalarından iĢyerlerinde sorunlara neden olacağı ifade edilmiĢtir. Alanla ilgili makine, araç ve gereç kullanımı konusunda, bozulabileceği düĢüncesinden dolayı sorunlar yaĢandığı anlaĢılmaktadır.

Erdem (1999)‟in, “Meslek Yüksekokullarındaki Eğitimin Yeterliliği ve Kalite Güvencesi” isimli çalıĢmasında; eğitimde yeterlilik ve kalite güvencesine, var olan ya da oluĢturulacak kalite ile ulaĢılabileceği belirtilmektedir. ĠĢyerlerinin; her iĢin üstesinden gelebilen, sorunlara acil çözüm bulabilen, geliĢen teknolojiye uyum sağlayabilen, iyi iletiĢim kurabilen, çalıĢkan, yaratıcı, giriĢimci, ciddi, geniĢ ufuklu, araĢtırmacı, takım çalıĢmasına katılabilen, sorumluluk alabilen ve temel mesleki bilgileri standart düzeyde olan Meslek Yüksekokulu mezunlarını talep ettiği vurgulanmaktadır. ÇalıĢmadan elde edilen sonuçlara göre, Meslek Yüksekokulu mezunlarının yaklaĢık %51‟inin Meslek Lisesi, kalan kısmının lise mezunu oldukları belirlenmiĢtir. Meslek Lisesi mezunları geldikleri okulların mesleki eğitim alt yapısına yakın kolaylıklara sahip, lise mezunları ise lise düzeyinde mesleki eğitim almamıĢ olmanın eksikliklerini giderecek altyapı düzeyine sahip bir Meslek Yüksekokuluna ihtiyaç duydukları saptanmıĢtır. AraĢtırmamız kapsamındaki mezunların %60,3‟ü uluslararası standartlarda ve geliĢimini tamamlamıĢ, kurumsallaĢarak, çağdaĢ bir organizasyon haline gelmiĢ, kalite standardı olan bir Meslek Yüksekokulu‟nda öğrenim görmeyi yeni kurulmuĢ bir fakülteye tercih ettikleri anlaĢılmaktadır. Bu durumda; mesleki yeterlilik ve kalitede meslek elemanı yetiĢtiren Meslek Yüksekokullarının daha itibarlı

11

konuma getirilmesi, üretim ve hizmet sektörleri tarafından maddi ve manevi olarak ödüllendirilmesi gerektiği vurgulanmıĢtır.

Aydoğan (2002)‟ın, “Büro Yönetimi Ön lisans Programlarında Staj Eğitiminin Önemi” isimli çalıĢmasında; meslek yüksekokullarının büro yönetimi ve sekreterlik okullarındaki öğrencilerin %70‟sinin kızlardan oluĢtuğu anlaĢılmaktadır. Mesleğin sadece kızların ilgi duyduğu sekreterlik dıĢındaki bilgi yönetimi niteliği ve iĢ dünyasında büro elemanına duyulan gereksinim düĢünülecek olursa erkelerin de programa yönlendirilmesi ve programın bu amaçla tanıtımının yapılmasın uygun olacağı belirtilmiĢtir. Bulgular staj yapılan kurumun %82‟lik bir oranla öğrenci tarafından bulunduğunu ortaya koymaktadır. Kurumlarda çalıĢılan bölüm ile ilgili bulgular, öğrencilerin %90‟lık bölümünün staj yerlerinde sadece bir bölümünde çalıĢtıklarını ortaya koymaktadır. Uygulanan anketlerden “Okulda alınan teorik eğitim gerçek iĢ yaĢamında ne derecede yararlı olmaktadır?” araĢtırma sorusuna yönelik olarak sorulan sorulara öğrencilerin verdikleri yanıtların yaklaĢık %60‟ının gerçek iĢ yaĢamında okulda aldıkları teorik eğitimi yeterli buldukları sonucuna ulaĢılmıĢtır. Öğrencilerin en çok kullandıkları teorik bilgilerin sırasıyla bilgisayar, arĢiv ve dosyalama, iĢ yazıĢmaları ve büro yönetimi derslerine ait olduğu, diğer derslere ait teorik bilgilerin kullanılma oranlarının da çalıĢılan il, kurum, bölüm ve statüye bağlı olarak değiĢiklik gösterdiği anlaĢılmaktadır. ÇalıĢmaya göre, stajın okulda öğrenilen teorik bilgilerle ilgili geliĢimlerine katkısı sorulduğunda öğrencilerin %87‟5‟inin olumlu olduğu belirlenmiĢ, stajın yararları arasında gösterilen teorik bilgilerin gerçek iĢ yaĢamında uygulanmasını desteklediği ifade edilmiĢtir.

Yörük, Dikici ve Uysal (2002)‟ın, “Bilgi Toplumu ve Türkiye‟de Mesleki Eğitim” isimli çalıĢmalarında; meslek liselerini toplumda saygın bir yere getirmek, toplumda baĢta aile, ilköğretim okulları, basın-yayın organları gibi bütün kurumlara görev düĢeceği belirtilmektedir. Meslek liselerinin yeniden aktif hale getirilebilmesi için, programların yeniden gözden geçirilmesi gerektiği, bilgi toplumunda teknolojik geliĢmeler ve sanayinin ihtiyacı programların da dikkate alınması gerektiği belirtilmektedir. ÇalıĢmaya göre, meslek liseleri esnek bir yapıya kavuĢturulmalı, çevrenin ihtiyaçları da dikkate alınarak yeni programlar açılabilmeli veya bazıları kapatılabilmelidir. Meslek lisesi mezunlarının, meslek yüksekokullarına geçiĢi kolaylaĢtırılmakla birlikte meslek yüksekokullarının fakültelere geçiĢ kontenjanlarının da artırılması gerektiği vurgulanmıĢtır.

Çıtak (2002), “Meslek Yüksekokullarına Bağlı Büro Yönetimi ve Sekreterlik Programlarında Öğretim Materyallerinin Etkin Kullanımının Öğretim Elemanları ve

12

Öğrenciler Üzerindeki Etkisi” isimli çalıĢmasında; büro çalıĢanlarının ve sekreterlerin yüksek mesleki yeterliklere sahip olabilmeleri, çalıĢma hayatında meydana gelen teknolojik değiĢiklik ve geliĢmelere daha kolay ve daha hızlı uyum sağlayabilmelerinin, büro yönetimi ve sekreterlik alanında alacakları mesleki eğitim ile mümkün olacağını ifade etmektedir.

Parlak ve Yılmaz (2003)‟ın, “Mesleki Eğitimde Teorik Bilginin Kazandırılmasına Yönelik Bağlamsal Bir Ġçerik OluĢturma” isimli çalıĢmalarında; öğrencilerin soyut olarak öğrendikleri ya da kavrayamadıkları teorik bilgilerin, iĢ yaĢamındaki uygulamalarla olan iliĢkiyi görmede sorun yaĢamalarına neden olduğu belirtilmiĢtir. ÇalıĢmaya göre, meslek lisesi öğrencileri, mesleğe iliĢkin bir beceriyi yerine getirirken uymaları gereken kurallar bilgisinin arkasındaki teorileri tanıyabilmekte ve böylece kurallara uymanın gereğini kavrayarak daha özenli davranıĢlar sergileyebilmektedir. Öyle ki, meslek lisesi kuaförlük bölümü öğrencileri boyanın saçta bekleme süresini, kimyasal tepkimenin hızını etkileyen faktörlerin saç boyama iĢleminde etkili olduğu bilgisine sahip olarak belirleyebilmekte, aynı zamanda bu süreye uyma konusunda daha duyarlı olabilmektedir. Sisteme katkı açısından değerlendirildiğinde ise, bu Ģekilde belirlenmiĢ olan içerikler ve bu içeriklerin yer aldığı kitapların hazırlanmasının yeterli olmayacağı ifade edilmiĢtir.

Çetin (2005)‟in, “Öğrenci Stajlarında Yararlanılan Dersler Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme: Mersin Turizm ĠĢletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu Örneği” isimli çalıĢmasına göre; staj çalıĢmalarına katılan öğrencilerin, akademik ortamda kazandıkları bilgi ve becerileri gerçek yaĢam ortamında pekiĢtirme olanağını bulduklarını anlaĢılmaktadır. AraĢtırmada, öğrencilerin yaptıkları staj uygulamaları beceri eğitimi olarak kabul edildiğinde, beceri eğitimlerinin mesleğe hazırlama yönünde katkısının olabileceği ifade edilmiĢtir. Staj çalıĢmalarına katılan öğrencilerin, akademik ortamda kazandıkları bilgi ve becerileri gerçek yaĢam ortamında pekiĢtirme olanağına sahip olabilecekleri, ayrıca bu konuda yapılan araĢtırmaların da, eğitimcilere, öğrencilerin staj çalıĢmaları süresince hangi derslerden daha çok yararlandıklarını, hangilerinden en az yararlandıklarını, hangi konuların ilgili ders içeriklerine eklenmesi ve ne gibi yeni derslerin eğitim-öğretim programına alınması gerektiğine iliĢkin önerileri yapabilmelerine olanak vereceği vurgulanmıĢtır.

Pelit ve Güçer (2006)‟in, “Turizm Alanında Öğretmenlik Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm ĠĢletmelerinde Yaptıkları Stajları Değerlendirmeleri Üzerine Bir AraĢtırma” isimli çalıĢmalarında; stajın öğrencilerin mesleki geliĢimine katkısının ne olduğuna iliĢkin

13

öğrenci görüĢlerine yer verilerek, “stajın sektörü tanıma, iletiĢim becerilerinin geliĢmesi, kendilerine olan güven duyguları gibi hususlarda olumlu katkı sağladı” ifadelerine olumlu görüĢ bildirmeleri stajın önemli ölçüde katkıları arasında sayılmakla birlikte, özellikle “bu mesleği sevmeme fayda sağladı” ifadesine iliĢkin öğrenci görüĢlerinin olumsuz olması “bir is görenden maksimum düzeyde verim alabilmek onun iĢinden tatmin olma durumu diğer bir deyiĢle iĢini sevmesi ile doğru orantılıdır” görüsünün hâkim olduğu günümüz modern örgütlerinde, özellikle emek-yoğun bir sektör olan turizm sektörünün gelecekteki istihdamının nicel ve nitel kalitesi açısından düĢündürücü olduğu Ģeklinde ifade edilmektedir. ÇalıĢmanın uygulama kısmında yer alan, öğrencilerin okulda almıĢ oldukları mesleki eğitimin staj süresince kendilerine sağladığı katkıların ne olduğunu belirlemeye yönelik ifadelere verilen cevaplar genel olarak incelendiğinde ise; “konuklar – çalıĢma arkadaĢları ve yöneticilerle olan iliĢkilerde hitap ve davranıĢsal açıdan olumlu katkı sağlaması”; “sorumluluk alma ve disiplinli çalıĢmaya katkısı”; “islerin isleyiĢi hakkında öneri getirmedeki katkısı”; “görevin yerine getiririlerken katkı sağlaması” gibi hususlarda öğrenci görüĢlerinin çoğunluğunun olumlu olması, eğitimin her zaman insana faydalı olduğu görüsüyle paralellik gösterse de, “iĢletmede çalıĢan ve turizm eğitimi almayan çalıĢanlara göre daha çabuk terfi imkânı sağlama” hususunda alınmıĢ olan üniversite eğitiminin fazla iĢe yaramadığına iliĢkin öğrenci görüĢlerinin çoğunlukta olması, sektörün kalifiye elemanlara önem vermesi gerektiği görüsüyle örtüĢmediği anlaĢılmaktadır. Bu nedenle, turizm iĢletmelerinin özellikle alanında mesleki eğitim almıĢ kiĢilere, onların sektöre yönelik motivasyonlarını artırıcı nitelikte terfi olanakları hazırlamaları gerektiğine vurgu yapılmıĢtır.

Nayır (2006)‟ın, “Ticaret Meslek Lisesi Öğrencilerinin Staj Eğitiminden Beklentileri ve Staj Eğitimi Sırasında KarĢılaĢtıkları Sorunlar” isimli çalıĢmasında; öğrencilerin %24,7‟sinin okulda kazandığı bilgi ve becerileri iĢyerinde uygulayamadığı ifade edilmektedir. ÇalıĢmada, öğrencilerin %42‟sinin staj eğitiminin yeni bilgi ve beceriler kazandırdığı, anketteki “staj eğitimi iĢ disiplini ve iĢ ahlakı kazanmama yardımcı oluyor” ifadesine “oldukça çok” düzeyinde katılan öğrencilerin oranının yaklaĢık olarak %52 olduğu sonucuna ulaĢılmıĢ, öğrencilerin %50‟sinden fazlasının, staj eğitiminden okulu bitirdikten sonra iĢ bulmalarına yardımcı olmasını, her ay alacakları ücret ile masraflarını karĢılamasını, yeni bilgi ve beceriler, iĢ disiplini kazandırmasını bekledikleri görülmüĢtür. TaĢkın (2006)‟ın, “Orta Öğretim Turizm Eğitiminde Staj ve Ġzmir Ġli Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Liselerinde Bir Uygulama” isimli çalıĢmasında; AOTM Liselerinde

14

okuyan 11.sınıf öğrenci görüĢleri ile sınırlı kalınarak; bu okullardaki öğrenciler, görevli koordinatör öğretmenler ve yöneticilerle de yüz yüze görüĢmeler yapılmıĢtır. ÇalıĢmada, beceri eğitiminde, öğrencilerin çalıĢma saatlerinin çok fazla ve düzensiz olmasının öğrencilerde yılgınlığa yol açtığı görülmüĢ, ayrıca yasal çalıĢma saatlerinin üzerindeki çalıĢmalar için mesai ücreti ödenmemesinin sorunlara yol açtığı belirtilmiĢtir. Öğrenciler yasal ücretlerinin bazı iĢletmelerde zamanında ödenmediğini de belirtmektedirler. Öğrenciler kendilerinden daha az eğitimli, örneğin ilkokul mezunu Ģeflerin emrinde olmaktan dolayı memnuniyetsizliklerini dile getirmektedirler. AraĢtırmada, iĢletmelerdeki kadrolu personelin kendi iĢini stajyer öğrenciye yaptırması, öğrencilerin stajının iptal edilir korkusuyla bu tip personele fazlaca boyun eğmeleri gibi sorunlarla karĢılaĢtıkları bilgisine de ulaĢılmıĢtır. Öğrenciler usta öğreticilerin sadece kendi ihtiyaçları doğrultusunda kendine yaptıracağı iĢi öğrettiğini de belirtmekte, ayrıca iĢ bilgisi aktarmadığını ifade etmektedir. Öğrenci stajlarının belirli bir bölge ile sınırlandırılmayarak, Türkiye‟nin değiĢik bölgelerine de öğrenci gönderilmesi ile öğrencilerin, turizm çeĢitliliklerini (yaz, kıĢ, sağlık vb.) yaĢayarak görme, değiĢik müĢteri gruplarını ve değiĢik kültürleri tanımasının mümkün kılınacağı üzerinde durulmuĢtur.

Göçen (2007)‟in, “Meslek Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin ĠĢletmelerde Gördüğü Temel Beceri Eğitiminin Etkililiğine Yönelik Öğrenci GörüĢlerinin Ġncelenmesi” isimli çalıĢmasında; iĢyeriyle okulun mesleki becerilerinin karĢılaĢtırılmasında iĢyerinde kazanılan mesleki beceri okuldakine oranla daha fazladır görüĢünün büyük oranda kabul gördüğü anlaĢılmaktadır. Öğrencilerin meslekleri icabı kullanmaları gereken aletler konusunda gerekli deneyimleri kazandıklarını belirten yargıların büyük oranda kabul gördüğü ve eğitimlerini tamamladıktan sonra mesleki eğitimlerine uygun bir iĢte çalıĢmak istedikleri gözlemlenmiĢtir.

Demirci (2007)‟nin, “Ticaret Meslek Lisesinde Staj Yapan Öğrencilerin ĠĢletmelerde Beceri Eğitiminde KarĢılaĢtıkları Sorunlar ve Çözüm Yolları” isimli çalıĢmasında; öğrencilerin %39,2 si bölümleri ile ilgili alanda beceri eğitimi yapmakta, % 30,4 ü kısmen bölümleri ile ilgili alanda beceri eğitimi yapmakta, % 30,4 ü ise bölümleri ile alakalı olmayan alanda beceri eğitimi yapmakta olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Öğrencilerin % 31,8‟i okulda öğrendikleri bilgileri hiçbir zaman iĢyerinde uygulayamadıklarını, % 26,1‟i ise okulda öğrendikleri bilgileri nadiren iĢyerinde uyguladıklarını ifade etmektedirler. Ayrıca öğrencilerin % 30‟unun hiçbir zaman iĢletmede okuldaki öğrendiklerine uygun

15

bilgi ve beceri kazanmadığı, % 22,3‟ünün ise nadiren iĢletmede okuldaki öğrendiklerine uygun bilgi ve beceri kazandığı sonucuna ulaĢılmıĢtır.

Tuncel (2007)‟in, “Meslek Yüksek Okullarındaki Büro Yönetimi ve Sekreterlik Programlarının Sektörün Ġhtiyaçlarını KarĢılama Durumunun Değerlendirilmesi” isimli çalıĢmasından; günümüz yöneticilerinin, sekreterlik hizmetlerinin önemini kavradıkları ve bu konuda eğitim almıĢ sekreterleri tercih ettikleri anlaĢılmaktadır. Bu tercihlerin yansımalarından biri olarak ta, ülkemizdeki büro yönetimi ve sekreterlik meslek yüksekokullarının sayılarındaki artıĢ gözlenmektedir. ÇalıĢmada, 2005-2006 eğitim-öğretim yılı itibariyle 41 üniversiteye bağlı 78 Büro Yönetimi ve Sekreterlik programının bulunduğu, Büro Yönetimi ve Sekreterlik eğitiminin ortaöğretim kurumlarında, aynı zamanda yükseköğretim kurumlarında lisans ve yüksek lisans programlarıyla verildiği ifade edilmektedir.

Üzer (2007), “Meslek Liselerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Mesleki GeliĢimlerine Okul Sanayi ĠĢbirliğinin Etkileri” isimli çalıĢmasında; iĢletmelerdeki beceri eğitiminin ülkemizin ihtiyaç ve imkânlarıyla uyumlu olarak planlanması ve etkili biçimde uygulanmasının iĢyeri temsilcisine, mesleki eğitim veren okula, öğrenciye ve topluma olumlu etkileri olacağını belirtmiĢtir. ÇalıĢmada, ülkemizde, hızlı nüfus artıĢının, okullaĢmayı ve eğitim niteliğini olumsuz yönde etkileyen en önemli faktör, iĢsizliğin en fazla mesleki becerisi olmayanlar arasında yaygın olduğu, iĢsizlik oranının Avrupa ülkelerine göre çok daha yüksek olmasına rağmen, iĢgücü eğitimine gerektiği kadar önem verilmediği, ayrıca iĢgücü piyasasının talepleri göz önüne alınarak yönlendirme yapılmadığı ifade edilmektedir. Durum tespitini genel hatlarıyla ifade etmek gerekirse, mesleki eğitim sisteminin ülkemizin ihtiyaçlarına yeterince cevap veremediği; öğrenci talebinin eksik ve mezun niteliğinin tam anlamıyla hedefine ulaĢamadığı; eğitimi sürdürülen mesleklerin, eğitim programlarının, ders araçlarının ve öğretmen niteliklerinin iĢletme gerçekleriyle tam olarak örtüĢmediği vurgulanmakta ve mesleki eğitim sisteminin iĢletmelerin iĢgücü ihtiyaçlarına duyarlı bir yapıda olmamasının, iĢsizlik sorununu büyüterek sistemin baĢarısını engellediği ifade edilmektedir.

Öztürk (2009)‟ün, “Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Muhasebe Eğitimine BakıĢ Açılarının Değerlendirilmesi: Gördes Meslek Yüksekokulunda Bir Uygulama” isimli çalıĢmasında; Ticaret ve Anadolu Ticaret Meslek Lisesi mezunlarının, orta öğretimdeki muhasebe dersi içerikleri ile ön lisanstaki ders içerikleri hakkındaki görüĢleri incelemiĢtir. Elde edilen sonuçlara göre, meslek yüksekokulunun muhasebe ders içeriklerinin daha

16

kapsamlı, fakat uygulamalı derslerin yeterli olmadığı anlaĢılmaktadır. ÇalıĢma kapsamındaki öğrencilerin çoğu muhasebe mesleğinin sürekli bilginin yenilendiği ve disiplinler arası iliĢkinin yoğun olduğu bir bilim dalı olduğu Ģeklinde ifade etmektedirler. Öğrencilerin büyük bir bölümünün Muhasebe Programında verilen eğitimin staj dönemi için yeterli olduğu görüĢünde olduğu, ön lisans programından mezun olduktan sonra, ağırlıklı olarak Banka-Finansman alanında uzman ve Bağımlı Mali MüĢavir olmayı hedefledikleri sonucuna ulaĢılmıĢtır.

Ġmamoğlu (2010), “Ortaöğretim Kurumlarında Muhasebe Eğitimi Ve KarĢılaĢılan Sorunların Ġncelenmesi isimli çalıĢmasında; modüllerin yazılmasında öğretmen tercihi yapılırken bazı eksikliklerin olduğunu belirtmiĢtir. Mesleki açıdan yeterli tecrübesi olmayan Ticaret Meslek Lisesi öğretmenlerinin modül yazımında görevlendirilmesinin, içeriğin doldurulamamasına yol açtığı, bu durumun telafi edilebilmesi için ise modüllerin, her yıl eğitim - öğretim yılının sonunda meslek dersi öğretmenlerinin görüĢü de alınarak güncellenmesi gerektiği vurgulanmıĢtır. AraĢtırmaya göre daha önce mezun olan öğretmenlerin, sık değiĢen kanunları takip etmekte hassasiyet göstermedikleri anlaĢılmaktadır. Bunu önlemek için muhasebe grubu öğretmenlerinin interaktif sınavlarla ölçmeye tabi tutulmasının, muhasebe grubu derslerinin verilmesinde sınavlarda baĢarılı olan öğretmenlere öncelik tanınarak öğretmenlerin bilgilerini güncel tutmalarının sağlanması gerektiği belirtilmiĢtir. Elde edilen verilere göre, öğretmenlerin bir kısmının (%55), muhasebede uygulama eksiğinin bulunduğu, bir kısmının da (%28) bilgisayarlı muhasebeyi bilmediği ortaya çıkmıĢtır. Ayrıca öğretmenlerin muhasebe ve bilgisayarlı muhasebe ile ilgili hizmet içi eğitimlere %60 dolayında katıldıkları elde edilmiĢ, uygulamaya yönelik derslerde, hizmet içi eğitimlere katılan öğretmenlere öncelik verilmesi gerektiği vurgulanmıĢtır.

Duman, Çöğürtçü, Çakmak ve Atay (2011), “Büro Yönetimi ve Yönetici Asistanlığı Programı Öğrencilerinin Mesleki Becerilerinin Ġncelenmesi Üzerine Bir AraĢtırma: Kazım Karabekir Meslek Yüksekokulu Örneği” isimli çalıĢmalarında; büro yönetimi ve yönetici asistanlığı eğitimi alan öğrencilerin baĢta yabancı dil eğitimi olmak üzere bilgisayar kullanımı, büro makineleri kullanımı, muhasebe alanlarında kendilerini yeterli görmediklerini belirtmiĢlerdir. Elde edilen sonuçlara göre ise, teoride gösterilen baĢarının, uygulamada gösterilemediği, öğrencilerin yetiĢtirilmesinde takip edilen müfredatın kamu ve özel sektör rekabet Ģartlarına uygun olması gerektiğine vurgu yapılmıĢtır.

17

Yılmaz (2011), “ĠĢletmelerdeki Beceri Eğitimi Uygulamasının Muhasebe Eğitimine Katkısı ve Erzurum Ġl Genelindeki Ticaret Meslek Liselerinde Muhasebe Eğitimi Alan Öğrenciler Üzerinde Bir Uygulama” isimli çalıĢmasında; beceri eğitimi yapan öğrencilerin yaklaĢık yarısının (% 48‟i), bu eğitimlerini kamu kurumlarında yaptıklarını ortaya koymuĢtur. Kamu kurumlarında beceri eğitimi yapıyor oldukları için de mezun olduktan sonra iĢe yerleĢme gibi bir imkânlarının söz konusu olamadığı tespit edilmiĢtir. ÇalıĢmada, beceri eğitimi uygulaması için kamu kurumları yerine daha çok özel kurum ve kuruluĢlar tercih edilmesi gerektiği önerilmiĢtir. ÇalıĢmaya göre, öğrencilerin % 45‟i okulda verilen mesleki eğitim ile iĢletmelerde yapılan faaliyetler arasında bir farklılık olduğunu belirtmiĢlerdir. Bu farklılığın beceri eğitiminin, okuldaki mesleki dersleri tamamlayıcı olma özelliğini azalttığı anlaĢılmaktadır. Elde edilen veriler, katılımcıların % 81‟inin beceri eğitiminin kendilerine iĢ disiplini ve iĢ ahlakı kazandırdığını ortaya koymaktadır. Bu sonuçlara göre beceri eğitiminin, öğrencilerin iĢ hayatına atılmaları için olumlu katkılar sağladığına vurgu yapılmıĢtır.

Çevik (2012)‟in, “Ortaöğretim Düzeyinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Beceri Eğitimine BakıĢ Açılarının Değerlendirilmesi” isimli çalıĢmasında; öğrenciler, okulda alınan eğitimi, beceri eğitimi için kısmen yeterli bulmaktayken, “turizm eğitimi almıĢ olmam görevimi yerine getirirken kolaylıklar sağlar” ifadesine olumlu cevaplar vermiĢlerdir. Elde edilen sonuçlar, öğrencilerin turizm eğitimine verdikleri önemi vurgularken, okulların verdikleri eğitimin beceri eğitimi için yeterli olmadığını göstermektedir. Öğrenciler, beceri eğitimi ile mesleki anlamda eksik bilgi ve becerilerini tamamlama fırsatı bulmaktadır. Sorulara verilen cevaplar incelendiğinde, gerek beceri eğitimine gitmemiĢ öğrenciler, gerekse beceri eğitimini tamamlamıĢ öğrencilerin beceri eğitiminin onların mesleki bilgi ve becerilerine katkı sağladığına inandıklarını ortaya çıkmaktadır. Öğrencilerin sektörü tanımaları ve gelecekte bu iĢi yapmalarına karar vermeleri açısından beceri eğitiminin faydalı olduğuna iĢaret edilmiĢtir. ÇalıĢmaya göre, öğrenciler beceri eğitimini gerçek iĢ hayatına hazırlaması açısından yararlı buldukları, ayrıca beceri eğitimini gelecekte iĢ bulmaları konusunda bir fırsat olarak gördükleri ifade edilmektedir.

Türkseven (2012)‟in, “Turizm Eğitiminde YaĢanan Staj Sorunları: Lisans Öğrencilerinin GörüĢlerine Yönelik Bir AraĢtırma” isimli çalıĢmasında; beceri eğitiminin, teorik bilginin pratiğe dönüĢtürülmesi konusunda bir adaptasyon süreci olduğu vurgulanmaktadır. Stajlar ve stajlarda geçirilen sürelerin, eğitim dönemleri içerisindeki potansiyel iĢ görenleri

18

çalıĢacakları mesleğe hazırlayan önemli süreçler olduğu belirtilmekte, stajlarla ilgili yapılan bütün araĢtırmalarda stajların, iĢ yaĢamının tanınması, deneyim kazanılması, sorun çözme becerilerinin geliĢtirilmesi vb. açılardan çok önemli yararları olduğuna dikkat çekilmektedir.

Aksakaloğlu (2013)‟nun, “Ticaret Meslek Liselerinde Verilen Muhasebe Eğitiminin Muhasebecilik Mesleğine Uygunluğu Bursa Ġli Örneği” isimli çalıĢmasında; okul sürecinde belirli normlar dâhilinde yapılan eğitim öğretim faaliyetleri ile beceri eğitiminde karĢılaĢtıkları arasında büyük farklılıklar olduğu belirtilmiĢtir. ÇalıĢmaya göre, meslek mensupları, Ticaret Meslek Liselerinde verilen eğitim konusunda, yanlarına gelen öğrenciler nezdinde fikir sahibi olabilmekte, öğrencilerin muhasebe kaydı yapabilme ve belge düzenleme konusunda çıkan ortalama değere göre oldukça yetersiz düzeyde olduklarını ifade etmektedir. Ġlgili çalıĢmadan ayrıca, Ticaret Meslek Liselerinde verilen muhasebe eğitiminin, muhasebeci olma yolunda yeterli olmadığı ve meslek mensuplarının da aynı Ģekilde fikir beyan ettikleri anlaĢılmaktadır.

19

BÖLÜM III

KURUMSAL VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Bu bölümde araĢtırma konusunu oluĢturan büro yönetimi alanı beceri eğitimi uygulamalarının öğrencileri hazırlaması bakımından değerlendirilmesi konusundaki iĢletmelerde beceri eğitimi ve yeterlilikler konusunda kurumsal ve kavramsal çerçeve oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır.

3.1. Türkiye’de Büro Yönetimi

3.1.1. Büro Kavramı

Bugün çok kullanılan bu kelimenin aslı Fransızca‟dır ve „Bureau‟ Ģeklinde yazılır. Büro; genel manası ile içinde yapılacak iĢin mahiyetine göre gerekli demirbaĢ ve diğer yardımcı vasıtalarla donatılmıĢ, bir iĢi görmeye mahsus çalıĢma yeri demektir (Topaloğlu ve Koç, 2010).

Büro faaliyetleri tek bir bölümde ya da tek bir birimde değil yaygın olarak örgütün tümünde uygulanmaktadır. Bu nedenle büronun bir mekân ya da bazı faaliyetler olarak tanımlanması yerine iĢlevleri ve iĢlevlerin özellikleri göz önüne alınarak yapılacak bir tanımlama daha açıklayıcı ve doğru olmaktadır. Buna göre büro, bilgi üretimi ve akıĢını sağlamaya yönelik iĢlemler ve bu iĢlemlerin gerçekleĢtirilmesini sağlayan insan-makine sistemleri olarak tanımlanabilir (Göral, 2002).

Yüzyıldan daha eski bir kavram olan büro; baĢlangıçta “kalem ve mürekkep kullanılarak, ciltli büyük defterlere elle kayıt düĢen ve yorucu hesaplamalar yapan insanların doldurduğu bir oda” olarak algılanmaktaydı. O tarihlerde ne düzgün masalar, ne daktilo, ne

20

fotokopi makineleri, ne bilgisayarlar, ne de büronun alan ve yerleĢtirme etütleri örgütün amaçlarına ulaĢmasındaki önemi ve çalıĢmalar üzerindeki etkileri hakkında bilgi ve araĢtırma mevcuttu. Günümüzde ise büroların; destek verdiği iĢ kolunun özelliklerine göre tanımlanabileceğini, Ģekiller alabileceğini görmekteyiz. Örneğin, büro bir banka Ģubesi olabileceği gibi, bir muhasebe bürosu veya evrak kayıt bürosu da olabilmektedir. Yapılmakta olan iĢ ne olursa olsun, büronun asıl amacı tüm müĢterilerine mal ve hizmet temin etmektir. Bu müĢteriler hem iĢletme dıĢı hem de iĢletme içindeki tüketicilerdir (Topaloğlu ve Koç, 2010).

3.1.2 Büroların Tarihsel GeliĢimi

Bürolar, yazının kullanımı ile birlikte Ģekillenmeye baĢlamıĢtır. Büro ve büro çalıĢanları tarihte ilk kez papirüsün ve tüy kalemlerinin kullanılmaya baĢlamasıyla ortaya çıkmıĢtır. ÇağdaĢ büro olgusu dünyadaki oluĢumundan yaklaĢık 50 yıllık bir gecikmeyle Türkiye‟de kendini göstermeye baĢlamıĢtır. Yeni iletiĢim ve büro araç gereçlerine uygun büro mobilyası tasarımı da farklılaĢmıĢtır. Ayrıca ekonominin geliĢmesiyle büro gereksinimi artan bir oranda ortaya çıkmıĢtır. 1923 yılında Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye‟de gerçek anlamda kendini gösteren büro olgusu, günümüzde geliĢimini sürdürmektedir (Tengilimoğlu ve Tutar, 2003).

1923 yılında Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye‟de gerçek anlamda kendini gösteren büro olgusu günümüze kadar hızlı bir geliĢim sağlamıĢtır. Türkiye‟de bürolar 1950‟li yıllara kadar, Ģahıs firmaları ve iĢ hanı adı altında tanımlanan binaların bir odasında faaliyet gösteriyorlardı. O yılların koĢullarında ter bir odada ve dükkânda firma sahibi, bir veya iki memuru ile iĢlerini yürütebiliyordu. 1960‟lı yıllarda ise, Türk ekonomisinin geliĢimine paralel olarak aile iĢletmeleri ĢirketleĢmeye baĢlamıĢ ve küçük firmalar yavaĢ yavaĢ yerlerini daha büyük kadrolarla çalıĢan kuruluĢlara bırakmaya baĢlamıĢtır. Bunun doğal sonucu olarak tek odaya sığmayan Ģirketler, apartman dairelerini büro olarak kullanmaya baĢlamıĢlardır. 8-10 kiĢilik kadrolarıyla apartman dairesinden oluĢan bürolarında çalıĢan Ģirketler, 1970 ve 1980‟li yıllarda ekonomiyle beraber geliĢip büyüyerek holdingler ve Ģirketler toplulukları olarak tek merkezden yönetilmeye baĢlayınca, 8-10 katlı binaların tamamına bile sığmaz olmuĢlardır. Nihayet son yıllarda,