Klimik Dergisi • Cilt 19, Say›:2 • 2006, s:69-70 69
Girifl
K›zam›k; rubeola virusunun, solunum epitelini invaze et-mesiyle infeksiyon oluflturur. Çok bulafl›c›d›r ve belirtisiz in-feksiyonu nadirdir. ‹nin-feksiyonu yaflam boyu ba¤›fl›kl›k olufltu-rur. Duyarl› kiflilerin toplumdaki say›s› salg›n›n ciddiyeti ile do¤ru orant›l›d›r. En s›k komplikasyonu otitis media’d›r. En önemli komplikasyonu ölümcül olabilen pnömonidir (1).
Kabakulak; erkeklerde infertilite ile sonuçlanabilen, kaba-kulak virusunun etken oldu¤u, tek veya iki tarafl› parotis bezi-ni tutan, süpüratif olmayan, akut, bulafl›c› bir hastal›kt›r. Etki-lenen di¤er organlar pankreas, testis, over ve santral sinir sis-temidir. En s›k 4-15 yafllar aras›nda geçirilir. Aktif ba¤›fl›kla-ma %95 üzerinde koruba¤›fl›kla-ma sa¤lar ve infeksiyondan korunba¤›fl›kla-mada tek yöntemdir. On iki ay ve üzerindekilere, infeksiyon geçir-memifl adolesanlara, genç eriflkinlere afl› yap›lmas› iyi bir ko-runma yoludur. ‹nfeksiyon geçirildikten sonra kal›c› ba¤›fl›kl›k oluflur.
K›zam›k ve kabakulak viruslar›na karfl› ba¤›fl›kl›¤› belirle-mede “enzyme-linked immunosorbent assay” (ELISA), he-maglütinasyon inhibisyon (HI), kompleman birleflme deneyi (KBD) ve nötralizasyon testi (NT) gibi çeflitli testler kullan›l-maktad›r. ELISA testi çabuk sonuç veren, duyarl›, basit ve spesifik bir testtir (2).
Bu çal›flman›n amac› genç eriflkin yafltaki sa¤l›k persone-linde k›zam›k ve kabakulak seropozitiflik oran›n› belirlemek, hastal›¤› geçirme veya afl›lanma öyküsünün seropozitiflikle
Sa¤l›k Çal›flanlar›nda K›zam›k ve Kabakulak
Seroprevalans Çal›flmas›
Mehtap Rüzgar, Birsen Mutlu, Ayfle Willke
Kocaeli Üniversitesi, T›p Fakültesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Umuttepe-Kocaeli
XI. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Kongresi (30 Mart- 3 Nisan 2003, ‹stanbul)’nde bildirilmifltir.
iliflkisini saptamak idi. Sonuçta seronegatiflere afl›n›n ne oran-da yararl› olabilece¤i tart›fl›ld›.
Yöntemler
Yafllar› 23 ile 35 aras›nda de¤iflen 40 (39 kad›n, 1 erkek) hastane çal›flan›n›n serumlar› test çal›fl›lmas›na kadar olan sü-rede -80oC’lik derin dondurucuda sakland›. Her bir çal›flana ait
forma demografik bilgileri yan›nda k›zam›k, kabakulak geçir-me ve afl›lanma öyküleri kaydedildi. K›rk serumda hem k›za-m›k hem de kabakulak viruslar›na karfl› spesifik antikorlar, mikro ELISA (RADIM®S. p. Via del Mare, 125-00040
Pome-zia Roma, Italia) serolojik test kitleri ile firman›n önerdi¤i fle-kilde manuel olarak çal›fl›ld› ve ELX800 cihaz›nda okutuldu. “Cut off” de¤eri 1 Ü’den yüksek olan de¤erler pozitif olarak kabul edildi. ‹statistiki de¤erlendirmeler Fisher’in kesin testi ile p de¤eri hesaplanarak yap›ld›. Seronegatiflere afl› önerildi.
Sonuçlar
Toplam 40 serumun 29’unda (%72.5) kabakulak, 33’ünde (%82.5) k›zam›k virusuna spesifik antikor pozitifli¤i saptand›. K›rk kifliden, k›zam›k geçirme (10 kifli) veya afl›lanma (7 kifli) öyküsü olan toplam 17 kifliden 16 (%94.1)’s›n›n, hastal›k veya afl›lanma öyküsü olmayan 23 kifliden 17 (%73.9)’sinin seru-munda k›zam›k antikorlar› pozitifti. K›zam›k geçirme veya afl›lanma öyküsü olanlarla olmayanlar aras›nda seropozitiflik yönünden bir fark saptanmad› (p=0.205). Kabakulak geçirdi¤i-ni söyleyen 22 kifliden 17 (%77.3)’sigeçirdi¤i-nin, hastal›¤› geçirmedi-¤ini belirten 18 kifliden 12 (%66.7)’sinin serumunda kabaku-lak antikorlar› pozitifti. Kabakukabaku-lak geçirme öyküsü olan ve ol-mayanlar aras›nda da seropozitiflik yönünden bir fark saptan-mad› (p=0.498). Di¤er yandan k›zam›k ve kabakulak aras›nda infeksiyonu belirtili geçirme öyküsüyle seropozitiflik iliflkisi yönünden bir fark bulunamad› (p=0.206).
Özet: Ço¤unlu¤u genç eriflkin yafl grubunda olan ve yüksek risk alt›nda bulunan sa¤l›k çal›flanlar›n›n k›zam›k ve kabaku-lak virusu infeksiyonlar›na karfl› duyarl›l›klar›n› saptamak amac›yla yafllar› 23 ile 35 aras›nda de¤iflen 40 sa¤l›k çal›flan›n›n se-rumlar› k›zam›k ve kabakulak virusuna karfl› oluflan IgG ve IgM antikorlar›n›n varl›¤› yönünden ELISA yöntemi ile araflt›r›ld›. K›rk serumun 29’unda (%72.5) kabakulak, 33’ünde (%82.5) k›zam›k virusuna spesifik antikor pozitifli¤i saptand›. Seronegatif-lere afl› önerildi.
Anahtar Sözcükler: K›zam›k, kabakulak, seroprevalans, sa¤l›k çal›flanlar›.
Summary: Seroprevalance study of measles and mumps in health-care workers. We carried out a study in order to deter-mine the susceptibility to measles and mumps in young adult health-care workers who are at high risk for measles and mumps. In this study serum samples of total 40 health-care workers, whose age group was 23-35, have been tested by ELISA method for IgG and IgM antibodies to measles and mumps. 29 (72.5%) of 40 serum samples, immunoglobulin response have been determi-ned against mumps virus and 33 (82.5%) for measles virus. Vaccination was suggested to seronegatives.
‹rdeleme
K›zam›k, ateflli, çok bulafl›c›, döküntülü bir infeksiyon has-tal›¤›d›r. Afl›lama ile önlenebilir bir hastal›k olmas›na ra¤men, halen tüm dünyada önemli bir sa¤l›k problemidir. Genel olarak afl›lanmam›fl okul öncesi çocuklarda, geliflmifl ülkelerde okula bafllama yafl›nda, geliflmekte olan ülkelerde ise daha küçük yafl-larda görülmektedir. Afl›lanmam›fl ve virusla karfl›laflmam›fl olan duyarl›lar›n artmas› sonucu adolesan ve genç yetiflkinler-de yetiflkinler-de görülmektedir (1). K›zam›k afl›s›n›n dünyada yayg›n ola-rak uygulanmas› toplumda dolaflan virus yükünde azalmaya ne-den olmufltur. Bunun sonucu olarak erken yafllarda k›zam›k vi-rusuyla karfl›laflma insidans› azalm›fl ve ileri yafllarda koruyucu düzeyin alt›nda antikor tafl›yan bireylerin say›s› artm›flt›r (3). Dünyan›n birçok yerinde genç eriflkinler aras›nda k›zam›k epi-demileri bildirilmeye bafllanm›flt›r. Bu epidemiler özellikle okul yurtlar› ve askeri k›fllalar gibi toplu yaflan›lan yerlerden bildirilmifltir (3,4). Bizim çal›flmam›zda yafl ortalamalar› 27.2 olan 40 kiflinin 33’ünde (%82.5) k›zam›k virusuna spesifik an-tikor pozitifli¤i saptand›. K›zam›k için seronegatiflik %17.5 idi (Tablo 1).
Çal›flmam›zdaki 40 kifliden k›zam›k geçirme (10 kifli) veya afl›lama (7 kifli) öyküsü olan toplam 17 kifliden 16 (%94.1)’s›n›n, hastal›k veya afl›lanma öyküsü olmayan 23 kifliden 17 (%73.9)’si-nin serumunda k›zam›k antikorlar› pozitifti. K›zam›k geçirme ve-ya afl›lanma öyküsü olanlarla olmave-yanlar aras›nda seropozitiflik yönünden bir fark saptanmad› (p=0.205).
Seronegatifli¤in yaflla iliflkisini araflt›ran bir çal›flmada 10-14, 15-19 ve 20-29 yafl grubunda s›ras›yla %6.0, % 10.3, %3.0 (5), 15-24 yafllar› aras›nda %20.7 (5), 20 yafl›nda 210 er ada-y›nda yap›lan baflka bir çal›flmada k›zam›¤a karfl› duyarl›l›k %3.8 olarak bulunmufltur (6).
Kabakulak tüm dünyada endemiktir ve okul ça¤› çocukla-r›nda, en çok 5-15 yafllar aras›nda görülür (7).
Afl› ile kabakulak infeksiyonu ve komplikasyonlar›nda cid-di düflüfl gösterilmifltir. Hastal›¤›n cidcid-diyeti yafl ilerlecid-dikçe art-maktad›r. Kabakulak geçiren 13 yafl üzeri erkeklerin %20’sinde s›kl›kla tek tarafl› orflit geliflir. Testiküler atrofi, orflitli vakalar›n %40-70’inde görülür. Bunlar›n %30-87’sinde sterilite gözlenir (2). Pankreas, böbrekler ve santral sinir sistemi kabakulak in-feksiyonunda s›k tutulan sistemlerdendir. Eriflkindeki kompli-kasyon insidans yüksek oldu¤u için duyarl› kifliler immünize edilmelidir. Kabakula¤›n endemik oldu¤u toplumlarda sa¤l›k çal›flanlar› yüksek risk alt›ndad›r. Epidemiyolojik çal›flmalar sa¤l›k çal›flanlar›n›n %10-20’sinin duyarl› oldu¤unu belirtmek-tedir (2). Kabakula¤a karfl› antikor seroprevalans›n› araflt›ran iki ayr› çal›flmadan birinde 276 askerde kabakulak antikoru bak›l-m›fl, seronegatiflik oran› %17 bulunmufltur. Di¤erinde ise 1568 askerde seronegatiflik oran› %12.3 olarak bulunmufltur (8,9). Di¤er bir çal›flmada Çukurova bölgesinde genç erkeklerin %9.3’ü, k›zlar›n %17.4’ü kabakula¤a duyarl› olarak bulunmufl-tur (2). Ayr›ca adolesan yafl grubunda yap›lan bir baflka çal›flma-da 440 hastan›n 48 (%10.9)’i seronegatif bulunmufltur (10). Bi-zim çal›flmam›zda kabakulak virusuna spesifik antikor pozitifli-¤i %72.5 saptand›. Di¤er bir deyiflle kabakulak için seronegatif-lik %27.5 olarak bulundu (Tablo 2).
Sonuç olarak, çal›fl›lan kifli say›s› az olmakla birlikte sa¤-l›k çal›flanlar› k›zam›¤a %17.5 ve kabakula¤a %27.5 oran›nda duyarl› bulundular. Seronegatif kiflilere afl›lama önerilerek hastal›k geçirme öyküsünün güvenilir olmad›¤›, mutlaka sero-loji ile desteklenmesi gerekti¤i sonucuna var›ld›.
Kaynaklar
1. Bal›k ‹. K›zam›k: In: Willke A, Söyletir G, Do¤anay M, eds. ‹n-feksiyon Hastal›klar› ve Mikrobiyolojisi. 2. bask›. ‹stanbul: No-bel T›p Kitabevleri, 2002: 865-72
2. Korkut Onaç FH, Yark›n F, Köksal F, Akan E. Puberte öncesi ve sonras› dönemdeki çocuklarda ve gençlerde kabakulak viru-sunun seroepidemiyolojisi. Çukurova Üniv T›p Fak Derg 1998;1(23): 43-8
3. Pahsa A, Özsoy MF, Altunay H, Koçak N, Y›ld›r›m A, Koca-beyo¤lu Ö, Çavufllu fi, Yenen Ofi. Eriflkinlerde k›zam›k: 284 ol-gunun retrospektif de¤erlendirilmesi. Flora 1999; 4(3): 200-5 4. Mouallem M, Freidman E, Puzner R, Farvel Z, Measles
epide-mic in young adults. Clinical manifestations and laboratory analysis in 40 patients. Arch Intern Med 1987; 147: 1111-3 5. Egemen A, Aksit S, Ozacar T, et al. Measles seroprevalance in
Izmir with special emphasis on measles vaccination policy for Turkey. Pediatr Int 2001; 43:379-84
6. Beflirbellio¤lu AB, Avc› ‹Y, Can M, Dizer U, Güney Ç, Ç›nar E. Türkiye’de 20 yafl grubu erkeklerde k›zam›¤a duyarl›l›k ora-n›. ‹nfeks Derg 2002;16(4):407-10
7. Baum SG, Litman N. Mumps virus. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Mandell, Douglas, and Bennett’s Principles and Practice of Infectious Diseases. Fifth ed. New York: Churchill Livingstone, 2000: 1496-150
8. Clardy WF. Susceptibility in USAF recruits to vaccine-preven-table diseases. Vaccine 1993; 11:573-5
9. Struewing JP, Hyams KC, Tueller JE, et al. The risk of meas-les, mumps, and varicella among young adults: a serosurvey of US Navy and Marine Corps Recruits. Am J Public Health 1993; 83: 1717-20
10. Kanbur NO, Derman O, Kutluk T. Age-specific mumps serop-revalence of an unvaccinated population of adolescents in An-kara, Turkey. Jpn J Infect Dis 2003;56(5-6): 213-5
Klimik Dergisi • Cilt 19, Say›:2 70
Tablo 1. K›zam›k Geçirme veya Afl›lanma Öyküsüyle Seropozitiflik Aras›ndaki ‹liflki (n=40)
Hasta Grubu IgG-Pozitif IgG-Negatif
n (%) n (%)
K›zam›k Geçiren 9 (27.3) 1 (14.3)
K›zam›k Geçirmeyen 24 (75) 6 (85.7)
Toplam 33 (82.5) 7 (17.5)
Tablo 2. Kabakulak Geçirme Öyküsü ile Seropozitiflik Aras›ndaki ‹liflki (n=40)
Hasta Grubu IgG-Pozitif IgG-Negatif
n (%) n (%)
Kabakulak Geçiren 17 (58.6) 5 (45.5)
Kabakulak Geçirmeyen 12 (41.4) 6 (54.5)
