SINIFLANDIRMA VE BİTKİ
SİSTEMATİĞİNE
GİRİŞ
Derste Kullanılan Kaynaklar
Ö.SEÇMEN, Y.GEMICI, E.LEBLEBICI,G.GÖRK, L.BEKAT: Tohumlu Bitkiler Sistematiği E.Ü.FEN Fak. Kitaplar Ser. no:116, 446
sayfa.1.baskı 1986:2. baskı
1990:3.baskı1992:4.baskı1995.,5.baskı1997.
Dığrak, M., İlçim, A. 2002. Sistematiğin Esasları Ders Notları.
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü. Kahramanmaraş.
Seçmen, Ö., Görk, G., Gemiçi, Y., Bekat, L., Leblebici, E. 1996.
Tohumlu Bitkiler Laboratuvar Uygulama Kılavuzu. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Teksirler Serisi No: 51, 5.Baskı, 96 sayfa, E.Ü.
Basımevi, Bornova-izmir.
Bitki sistematiğinin tarihi insanın doğada belirmesiyle başlar.
Bitkilerin ot-çalıağaç, yenen-yenmeyen, zehirli zehirsiz şekilde
ayrılmaları ilk sınıflandırmalardan sayılır. Sonradan insanların ilgileri arttıkça bitkilerde daha başka özellikler de bulunmuş ve
sınıflandırmaları da bu özelliklere göre yapılmıştır. Bitki sistematiği
çeşitli devreler geçirerek M.Ö. dördüncü asırdan sonra gelişmiştir
Taksonomi, canlıların sınıflandırılması bilimidir
Taksonominin birinci amacı; canlıları tanımlamak, ikincisi ise, elde edilen bilgileri çeşitli araştırmalar şeklinde bilim adamları ve
uygarlığın yararına sunmaktır.
Bitki sistematiği doğadaki tüm bitkileri tanıyıp bunları akrabalık
ilişkilerine göre sınıflandırmayı amaçlar.
Bunun için de;
1-Her bir taksonun veya türün kendine özgü özelliklerinin neler olduğunu tespit etmek
2-Hangi özelliklerin belirli taksonlarda ortak olduğunu, farklılık ve ortak özelliklerin hangi biyolojik sebeplerden ileri geldiğini bulup ortaya koymak
3-Taksonların içerisindeki varyasyonlara ulaşmak
4-Bitkilerin birbirleriyle olan doğal akrabalık derecelerini göz önünde
tutarak ve filogenetik gelişimlerine dayanarak inceleyip küçük ve
büyük topluluklar halinde gruplandırmak gibi temel görevleri yapar.
Ayrıca sistematik;
1-Dünyadaki mevcut canlıların organik yapı farklılıklarını belirler ve onları tertipli bir düzen içinde sıralar.
2-Hayatın menşeine ait filogenetik bilgileri verir.
3-Evrimle ilgili önemli olayları açığa çıkararak bunların biyolojinin diğer kolları tarafından çalışılması için zemin hazırlar.
4-Biyolojinin tüm kollarında ihtiyaç duyulan bulguları temin etmeye çalışır.
5-Tıbbi ve ekonomik bakımdan önemli olan organizmaların
araştırılmasını ve biyolojinin uygulamalı dallarında çalışılmalarını
sağlar.
TAKSONOMİK KATEGORİLER
Sistematik, bitkileri belirli taksonları içinde toplamayı amaçlar.
Sınıflandırmada fertler veya topluluklar belirli özellikleri ile birbirinden ayrılırlar.
Benzer karakterlere göre daha üst gruplarda toplanarak taksonomik kategoriler meydana getirirler. Kategori farklı sistematik düzeyi
ifade etmektedir.
Bir kategoriye girecek şekilde diğerlerinden ayrılmış gruplara takson
denir. Yani herhangi bir basamaktaki sistematik gruba veya birime
takson denir. Taksonlar ise kategorilerde yer almaktadır. Çoğulu taxa
dır
-Holotypus (Holotip): Bir taksonomistin veya yazarın yeni bir türü tanıtırken veya tayin
ederken bir kaç örnek içinden ideal olarak seçtiği örnektir. Bu örnekte türün bütün özellikleri mevcuttur.
-Isotypus (Izotip): Holotipin benzeri veya eşi olan, etiketinde holotipin kayıtlarını taşıyan örneğe denir.
-Syntypus (Sintip): Yeni tür değişik yerlerden toplanan birden çok örneklerle tayin edilmişse ve bunlardan belli biri holotip olarak seçilmişse bu taktirde örneklerden her birisi sintiptir.
Değişik bölge holotipi’de denir. Türkiye’de pek çok tür tayin eden BOISSIER ‘in tipleri genellikle bu gruptandır.
-Lectotypus (Lektotip): Holotip belirtilmemiş, kaybolmuş veya tahrip olmuş ise onun yerini tutacak bir örneğin seçilmesi gerekir. Bu örneğe Lektotip (Yedek holotip) denir.
-Neotypus (Neotip): İsmin verildiği örneğin hepsi kaybolmuş ise, o grup ile çalışan araştırıcı, tip gibi iş gören bir bitki örneğini gösterebilir. Bu örneğe denir.
-Paratypus (Paratip): Bir otör(=yazar) tarafından orijinal yayınla tanımlanmış holotip veya izotiplerden başka örneklerde gösteriyorsa bu örneklere denir.
-Topotypus (Topotip): Tip örneğin toplanmış olduğu yerden toplanan her örneğe denir.
