TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA ÇOCUK SAĞLIĞININ DURUMU
Doç. Dr. Ender DURUALP
Nüfus piramidi (TÜİK, 2019)
Nüfus piramidindeki yapısal değişim devam etti
Nüfus piramitleri, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısında meydana gelen değişimi gösteren grafikler olarak tanımlanmaktadır.
Türkiye’nin doğurganlık ve ölümlülük
hızlarındaki azalmaya bağlı olarak, yaşlı nüfusun arttığı ve ortanca yaşın yükseldiği görülmektedir.
Türkiye nüfusu 83 milyon 154 bin 997 kişi oldu.
Türkiye’de ikamet eden nüfus, 31 Aralık 2019 tarihi itibarıyla bir önceki yıla göre 1 milyon 151 bin 115 kişi artarak 83 milyon 154 bin 997 kişiye ulaştı.
Erkek nüfus 41 milyon 721 bin 136 kişi
Kadın nüfus 41 milyon 433 bin 861 kişi
Diğer bir ifadeyle toplam nüfusun %50,2’sini erkekler, %49,8’ini ise kadınlar oluşturdu.
2019 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt
Sistemi Sonuçları
2010 2015
Toplam nüfus 73.003 77.601
0-4 yaş 6.281 6.298
5-9 yaş 6.283 6.290
10-14 yaş 6.393 6.302
15-19 yaş 6.272 6.425
0-14 Yaş Grubu Nüfus 18.957 18.890
0-14 Yaş Grubu Yüzdesi 26 24
0-19 Yaş Grubu Nüfus 25.229 25.315
0-19 Yaş Grubu Yüzdesi 35 33
5
Türkiye halen genç bir nüfusa sahip ülkedir.
Türkiye İstatistik Kurumunun 31.12.2013 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 76 667 864 olan toplam nüfusun %24,6’sı (18 849 814 ) 0-14 yaş grubundadır.
Yapılan nüfus projeksiyonlarına göre, gelecek yıllarda nüfusun yaş yapısında değişikliler olmasına karşılık 0-19 yaş grubu nüfusunun ve payının bir miktar azalmasına rağmen, nüfusumuzun genç yaş yapısına sahip olma özelliğini
sürdüreceği beklenmektedir. (TÜİK, 2014).
Çocuk ölümlerinin hemen hemen yarısı Afrika’da meydana gelmektedir. UNICEF
Dünya Çocuklarının Durumu 2014 raporuna göre; 5 yaş altı çocuk ölüm hızı Batı ve Orta Afrika’da binde 118, Doğu ve Güney
Afrika’da binde 77,Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da binde 30 iken; bu oran Güney
Asya'da 60, Doğu Asya ve Pasifik’te binde
20, Latin Amerika ve Karayipler’de ise binde 19 dir. Dünya genelinde bu oran binde
48'dir. Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan, Romanya, Rusya, vb. ülkeler için binde 19, Az gelişmiş ülkelerde ise bu oran binde 85'tir.
Ülke 5YAÇÖH Sıra Sierra Leone 182 1
Nigeria 124 9
Pakistan 86 26 South Africa 45 57 Indonesia 31 72 Mısır 21 91
Turkey (Arjantin, Brezilya, Çin) 14 120 İngiltere 5 161
Lüksemburg 2 194
The State of the World’s Children, 2012
Türkiye’de ve dünyada
çocuk sağlığının durumu
Ülke 5YAÇÖH Sıra Mexico 16 112
Suriye Arap Cumhuriyeti 15 116
Bulgaria 12 129
USA 7 150
Germany 4 170
Greece 5 161
Spain 5 161
Sweden 3 185
http://www.unicef.org/sowc2014/numbers/documents/english/SOWC2014 _In%20Numbers_28%20Jan.pdf
adresinden tüm ülkeler için incelenebilir.
Türkiye’de ve dünyada
çocuk sağlığının durumu
Türkiye’de yıllara göre bebek ölüm hızı (BÖH) ve 5 yaş altı çocuk ölüm
hızındaki (5YAÇÖH) değişiklikler
UNICEF Dünya Çocuklarının Durumu 2014 raporuna göre; bebek ölüm hızı
Batı ve Orta Afrika’da binde 76, Doğu ve Güney Afrika’da binde 51,Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da
binde 24 iken; bu oran Güney Asya'da 47, Doğu Asya ve Pasifik’te binde 17, Latin Amerika ve Karayipler’de ise binde 16'dır. Dünya genelinde bu oran binde
35'tir. Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan, Romanya,
Rusya, vb. ülkeler için binde 16, Az gelişmiş ülkelerde ise bu oran binde 58'dir.
http://www.unicef.org/sowc2014/numbers/document s/english/SOWC2014_In%20Numbers_28%20Jan.pdf adresinden incelenebilir.
2010 2015 2020
Toplam 14.6 11.5 9.9
Erkek 17.0 13.3 11.4
Kadın 12.1 9.6 8.4
Bebek ölüm hızı
Infant mortality rate (‰)
2009
Bebek ölüm hızı binde 10,8’e düştü
Bebek ölüm sayısı 2012 yılında 14 931 iken bu sayı 2013 yılında 13 900’e düştü.
Bebek ölüm hızı, 2012 yılında ‰11,6 iken bu hız 2013 yılında ‰10,8 oldu. Diğer bir ifade ile 2013 yılında 1 000 canlı doğum başına 10,8 bebek ölümü düştü.
Kaynak
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16 050
BEBEK ÖLÜM HIZI BİNDE 9,1
Bebek ölüm sayısı, 2018 yılında 11 bin 598 iken 2019 yılında 10 bin 770 oldu.
Bin canlı doğum başına düşen bebek ölüm sayısını ifade eden bebek ölüm hızı, 2018
yılında binde 9,3 iken 2019 yılında binde 9,1 oldu.
Bir ayını tamamlayamadan ölen bebeklerin oranı 2018 yılında yüzde 65,1 iken 2019
yılında yüzde 63,6 oldu. Ölen bebeklerin
2019 yılında yüzde 12,3’ünün ilk gün, yüzde 29,6’sının 1-6 günlükken, yüzde 21,7’sinin ise 7-29 günlükken yaşamını yitirdiği
görüldü. Ölen bebeklerden 1-4 aylıkken yaşamını yitirenlerin oranı ise yüzde 23,3 oldu.
BEŞ YAŞ ALTI ÖLÜM HIZI BİNDE 11,2
Doğumdan sonraki beş yıl içinde ölme
ihtimalini ifade eden beş yaş altı ölüm hızı, 2018 yılında binde 11,3 iken 2019 yılında 11,2 oldu.
Türkiye’de 5 yaşını doldurmadan kaybedilen çocukların ölüm nedenleri
•Perinatal sorunlar (Doğum travması, güç doğum, diğer anoksi ve hipoksi nedenleri ile enfeksiyonlar)
•Akut solunum yolu enfeksiyonları
•Kalp hastalıkları
•İshalli hastalıklar
•Santral sinir sistemi enfeksiyonları
Beslenme bozukluğu özellikle bu hastalıklar için zemin hazırlar!!!!
BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİNDE BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLERİNDE
FARKLILIK FARKLILIK
Kırsal kesimde Kırsal kesimde bebek ölüm hızı kentsel bebek ölüm hızı kentsel kesime göre 1.6 kat daha fazla
kesime göre 1.6 kat daha fazla
Bölgeler arasında da en yüksek bebek Bölgeler arasında da en yüksek bebek ölüm hızı
ölüm hızı Do Do ğ ğ u Anadolu u Anadolu bölgesinde bölgesinde
•Kırsal kesimde her 3 doğumdan biri evde yapılmakta
• Evde, sağlık personeli yardımı
almadan doğan bu bebeklerinin birinci
yaş gününe ulaşamadan ölmesi olasılığı
da diğerlerine göre 1.5 kat daha fazla
Anneye ait faktörler Anneye ait faktörler
İlkokulu bitirmemiİlkokulu bitirmemişş annelerin annelerin bebeklerinin bebeklerinin ölüm h
ölüm hızıızı , ilkokul mezunu annelerinkine göre , ilkokul mezunu annelerinkine göre
% 55 - 60 daha yüksek
% 55 - 60 daha yüksek
Neonatal, postneonatal ve bebek ölüm hızları Neonatal, postneonatal ve bebek ölüm hızları ile 5YAÇÖH’nın en dü
ile 5YAÇÖH’nın en düşşük olduğu anne yaük olduğu anne yaşışı, , 20-39 ya
20-39 yaşş aras arasıı
DoDoğğum um sayısısayısı arttıkça ölüm hızlar arttıkça ölüm hızlarıı da art da artarar
DoDoğğum aralıklarıum aralıkları 2 yıldan daha kısa 2 yıldan daha kısa olanolan çocuklarda ölüm riski daha yüksek
Anne eğitimi ile bebek-çocuk ölümleri
arasındaki ilişki (TNSA, 2008)
1. Yerleşim yerlerine- bölgelere göre
2.Sağlık hizmetlerinden yararlanmaya göre
Gebelik ve doğumda tıbbi bakım
almayan annelerin
bebeklerindeki ölüm hızı daha yüksektir.
Bebek ve Çocuk Ölümlerindeki
Farklılaşmalar
Bölgelere göre bebek ve çocuk
ölüm hızı (TNSA, 2008)
3. Demografik özelliklere göre
Anne yaşı: 18’in altındaki ve 35’in üstündeki gebelikler, 20-29 yaş arasında en sağlıklı gebelik yaşı, BÖH düşer.
Anne eğitimi: Eğitimsiz anne çocuklarının ölüm oranları yüksektir.
Doğum sayısı ve aralığı: Fazla sayıda gebelik ve sık doğum BÖH artırır.
Eğitim düzeyi yükseldikçe, aralıklı doğum arttıkça, en az 2 yıl
Diğer faktörler:
Geleneksel uygulamalar:
toprağa veya tuza sarılması
Akraba evliliği, eğitim düzeyinin düşük olması
Aile planlaması ve sağlık hizmetlerinden yararlanmama
Sosyo-ekonomik durum Çevre kirliliği
Beslenme bozuklukları
Uygunsuz transport vb.
Çocuklarda görülen hastalıklar toplumların gelişme düzeylerine göre farklılıklar gösterebilir.
Hastalık oranları (morbidite)
Çavuşoğlu, H. (2015). Çocuk Sağlığı Hemşireliği Cilt I-II. (12.
Baskı). Ankara: Sistem Ofset Basımevi.
Durualp, E. (2016). Anne Çocuk sağlığı ve İlk Yardım. İçinde Öğretmenlik Alan Bilgisi Okul Öncesi Öğretmenliği. (2.
Baskı). (Ed: N. Aral, Ü. Deniz ve A. Kan), 107-158, Ankara:
Kısayol Yayıncılık.
Törüner, E.K. ve Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara: Göktuğ Yayıncılık.
Erdem, Y. (2015). Çocuk Hastalıkları. Ankara: Vize Yayıncılık.
Deniz, Ü. ve Önder, Ö.R. (2015). Anne Çocuk Sağlığı ve İlk Yardım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
