Vücudumuz ne diyor?
Doç. Dr. Bahar Baştuğ
Tokalaşma
• El sıkışırken sol eliyle karşısındaki kişinin kolunu veya omzunu tutmak da o kişiye karşı duyulan özel duyguları gösterir. Bu el sıkışma biçimi yakın arkadaşlar arasında ve bu duyguların karşılıklı olarak yaşandığı durumlarda kabul edilebilecek bir el sıkışma biçimidir. Aksi takdirde insanlarda rahatsızlık yaraEr. 2• Elimizi sıkmaya niyetli olmayan birine el uzatarak el sıkmaya zorlamak çevredekilerin de fark eHkleri bir rahatsızlığın yaşanmasına sebep olur. • Ev sahipliğinin söz konusu olmadığı durumlarda ideal olan iki taraJn da hemen aynı zamanda birbirlerine ellerini uzatmalarıdır.
Eller belde
• Birçok kültürde, agresyon, sabırsızlık, direnç ve haMa kızgınlık işareNdir.
Eller cepte
6 Başparmak cepte: düşük konum ve düşük özgüven işareN… Yetki ve otorite sahibi kişiler bu davranıştan sakınmalı. Başparmak dışarıda: güven ve rahatlık• Baş parmağın işaret parmağından ayrı olarak, iki elin parmaklarının birbirine değer şekilde tutulması bir üstünlük ifadesidir. Bu jestler kendine güven ve rahatlık anlamındadır. Hukukçular, maliyeciler ve doktorlar çok sık kullanır. 7
• Parmakların iç içe geçmesiyle ellerin
birleşNrilmesi: stres ya da endişe, engellenme
Kol kavuşturma
• İnsanın kollarını kavuşturması en hassas iki noktasından biri olan kalbi korumanın sembolik bir ifadesidir. • Kol kavuşturma aynı zamanda insanın ebeveyninden beklediği kucaklanma ihNyacının kendisi taraJndan karşılanmasıdır. Artmış olan iç gerginlik kendi kendine temasın verdiği rahatlıkla gevşemeye dönüşür. 9Kol Kavuşturma
• Hoş olmayan bir durumdan 'saklanma' girişimi olarak her iki kol da göğüste kavuşturulur. • Yumruklar saldırgan bir tavır anlamına geliyor. 10
• Kollarını kavuşturan bir dinleyici konuşmacıya karşı sadece olumsuz bir duygu içinde olmakla kalmayıp söylenenlere de daha az dikkat etmektedir. • Kişi veya kişilerin kolları kavuşmuş durumdaysa bunu açmak için bir şeyler yapmak gerekmektedir. Kişinin eline bir şey vermek, soru sormak, görüşünü açıklamasına imkan sağlamak yararlı olur.
• İnsanlar kollarını çoğunlukla istenmeyen bir durumdan kaçınmak ve kendilerini korumak için kavuştururlar. • Bu davranış en sık insanın kendisini yabancıların arasında güvensiz hisseHği asansörlerde, cafelerde, kuyruklarda, parN veya geniş sosyal toplanElarda görülür. • Kolların kavuşturulmasından daha olumsuz bir jest yumrukların sıkılarak veya pazuların sıkı kavranarak kolların kavuşturulmasıdır.
• Standart Kol Kavuşturma Kişinin kendisini güvensiz, tehdit alEnda hisseHği bir yerde ya da yabancılar arasındayken yaygın olarak görülür. • Kısmi kol kavuşturmaya kişinin gruba yabancı olduğu veya kendine güveninin az olduğu durumlarda rastlanabilir. 13
Kendi kendiyle el ele tutuşmuş
• Örtük bir savunma davranışı. Saygı ifadesi. • Desmond Morris’e göre, bu hareket, kişinin çocukken korktuğunda ebeveyninin elini tutarak yaşadığı rahatlamayı yeniden yaşamasını sağlar. 14
• Ellerini arkasından kavuşturan kişi, karnı ve göğsü gibi zayıf noktalarını açıkta bırakEğından, kendisini çok güçlü ve güven içinde hissediyordur. Bu jest mutlak bir üstünlük ve kendine güven işareNdir. • Mülakat, dişçi muayenehanesinde beklemek gibi kaygı düzeyinin yükseldiği durumlarda elleri arkada kavuşturma kaygı düzeyinin düşmesine yardımcı olabilir. 15
• Ellerdeki kalem adeta bir cankurtaran simididir. • Özgüvenleri düşük kimselerde bir şeyleri ve bir yerleri tutma ve kavrama ihNyacı çok fazladır. Bu bir sandalye arkalığı veya masa kenarı olabilir. • Parmakların ağıza girmesi kişinin çok yoğun bir baskı alEnda olduğunun işareNdir. Desmond Morris’e göre bu jest, kişinin çocukluğundaki emme refleksinin yeNşkin hayata yansımasıdır. 16
• Saldırgan tutum ve duyguların bir başka ifadesi de işaret parmağı ileride, baş parmak dik ve diğer üç parmağı avuç içinde toplayarak yapılan tabanca işareNdir. 17
• Açık avuç içine diğer elin parmaklarıyla temas etmek kişinin karşısındakinden bir şeyler beklediğinin işareNdir. Bu maddi bir beklenN olabileceği gibi bir fikir de olabilir. • Ellerin birbirlerine sürtülmesi kişisel bir memnuniyeNn veya başka birinin zararından duyulan keyfin ifadesi de olabilir. • Avuç içlerinin çapraz olarak birbirinin içerine konması ve parmakların diğer eli sarması sükunet ve teslimiyet ifade eder. Bu insanın kendi kendisine temasın verdiği rahatlıkEr. 18
Kendine dokunma: yaEşErıcı davranış
• İnsanın kendi bedenine teması gerginlik yaşanan durumlarda kişiye rahatlık verir. İnsanların kendilerine en çok temas eHkleri ve gerginliklerini hafifleHkleri yüzlerce davranış incelendiğinde en çok aşağıda sıralanan 7 jesNn tekrarlandığı görülmüştür: 1. Çeneye yaslanmak 2. Saçı okşamak 3. Yanağa yaslanmak 4. Ağıza temas etmek 5. Şakağa yaslanmak 6. Elleri cebe sokmak 7. Kollarla bedene sarılmak 19• Kendine temasın ve dış dünya ile ilişkileri sınırlandırmanın en güvenli yollarından biri de özellikle erkekler için elleri cebe sokmakEr. Ellerini cebine sokarak çevresiyle ilişkilerini en alt düzeye indirir ve kendi duygu dünyasına çekilir. 20
• Bacak bacak üstüne atmak, elleri yüzün veya bedenin üzerinde gezdirmek veya elleri çeşitli biçimlerde kenetlemek davranışlarının bütünü insanın ihNyaç duyduğu teması ve güven duygusunu ona vermektedir. • İnsan bir konuda hayrete düştüğü zaman eli alnına gider. Parmak uçlarının alna teması bir fikri geri çağırmak içindir. Bu jest aynı zamanda dikkaNni yoğun olarak bir noktaya toplamak isteyenlerde görülür. 21
• Elin ağzı örtmesi hayreNn bir ifadesidir. Kişi şaşkınlığı sırasında kendisini zor durumda bırakacak olan tepkisini durdurmak ister. • Parmakların gömlek ve boyun arasındaki boşluğu genişletmeye çalışması kişinin daha çok havaya ve alana ihNyaç duyduğunu, zor durumda olduğunu gösterir. • Kulak memesiyle oynamak dikkaN yoğunlaşErma isteğinden kaynaklanır. 23
• Bir dinleyicinin konuya duyduğu ilgiyi bedenin üst bölümünün kolların, elin ve başın kullanılışı ortaya koyar. Dinledikleri konuya ilgi duyanların çoğunlukla bir ellerinin kapalı olarak yanakta durduğu ve işaret parmağının da şakak boyunca yukarı bakEğı görülmüştür. • Başın hafif yana yatması da dinleyicinin konuya ilgi duyduğunun işareNdir. Darwin bu jesNn insan ve hayvanlarda ortak olduğunu, hayvanların da çevrelerine ilgi duydukları zaman başlarını yana eğdiklerini söylemişNr. 24
• Eğer el yanağa değmekten çıkıp avuç başa destek olmaya başlamışsa, dinleyicinin ilgisi kaybolmuş, sıkınE almış demekNr. • Bir topluluğa konuşurken karşınızdakilerin bir bölümünün bu durumda olduğunu görürseniz, yönelteceğiniz birkaç soru ile konuşmanıza ara vererek tazelenmelerini sağlayın. 25
EleşNrel dinleme
• İşaret parmağı dik olarak yanak boyunca uzanır avuç içi çeneye destek olur ve orta parmakta yatay olarak dudağın çevresinde durursa bu durum genellikle dinleyicinin, konuşmacının kendisi veya söyledikleri konusunda olumsuz düşüncelere sahip olduğunun işareNdir.• Gözlük kullanan biri, karar anında çenesini tutmak yerine gözlük çerçevesinin bir ucunu ağzına sokabilir. • Elindeki kalemi veya parmağını ağzına götürme de karar vermesi beklenen kişide gözlenebilir. Bütün bu davranışlar hızla verilecek bir kararın taşıdığı risklerden korunmak için alınan önlemlerdir. Böylece kişi zaman kazanmaya çalışır.
• SaaNni veya kol düğmesini tutmak kişinin kendisini güvende hissetmesine yardımcı olur. • Kokteyl parNler insanlarda gerginlik yaratan toplanElardır. Bu sebeple insanlar iç gerginliklerini hafifletmek için çoğunlukla farkında olmadıkları birçok hareket yaparlar. Kadınların saçlarını, erkeklerin bıyık ve varsa sakallarını düzeltmeleri, kıyafetlerine çeki düzen vermeleri, elbiselerinin üzerinden hayali iplik toplamaları, ellerini ovuşturmaları bu hareketlerinin başlıcalarıdır.
• Kapalı bir mekanda güneş gözlüğü ile oturmak kişinin kendisini ve duygularını gizleme yönünde bir davranış olarak değerlendirilir. • Çanta veya dosyayı göğsünün üzerinde tutmak kişinin güvensizliği ve iç gerginliğinin işareNdir. Kişi böylece kendisini dünyaya karşı bir zırhla kapatmış olur, kişinin kendisine dayanak aramak ihNyacından kaynaklanır. İnsan kendisinin, fikirlerinin veya duygularının kabul göreceğinden şüpheye düşerse, ihNyaç duyduğu dayanağı bu tür objelerde arar.
Oturma biçimleri
• Rekabet • İşbirliği • Bir probleme karşı ortak bir yaklaşım, birbirine güven. 30Oturma biçimleri
• Fazlasıyla kendine güven, çevresine kendi görüşlerini kabul eHrme eğilimi, üstünlük sağlama. • Hakkından vazgeçmeye ve geri çekilmeye hazır. • İç dünyasında rotasını bulamamış, hareket etmeyi yük gibi gören. 31Bacak bacak üstüne atma
• İyi yeNşmiş genç kızların oturuşu • Kibar ve klasik bacak bacak üstüne atma • Hem kalbini hem de cinsel organını koruyan oturma biçimi. Hoşnutsuzluk ifadesi 32Ayak Kilitleme
• Bir ayağın üst kısmı, savunma tavrını güçlendirmek amacıyla diğer bacağın etraJna kilitlenir ve bu hareketle karşılaşEğınızda kişinin tamamen kabuğuna çekildiğinden emin olabilirsiniz. 33
Bacak bacak üstüne atma
• 4 durumu, Amerikan tarzı oturma, tarEşma ve rekabete yönelik • Bacak Kenetleme Bir tarEşmada kaE bir tavrı olan birisi bacaklarını 4 şekline geNrirken bir veya iki elini kullanarak da bacağını sabitleyecekNr. 34• Asilik ve kurallara uymayış • Aslında korkaklık, çekingenlik ve tedirginlik vardır. Araya sandalyenin sırEnı almışEr. • Muhabbet 35
Oturma biçimleri
• RekabeN düşündürmeyen karşılıklı oturma biçimi... • Yuvarlak masa: KaElanlar arasında eşitliği çağrışErır. • Kral Arthur 36Oturma biçimleri
A • İlişkiyi en alt düzeyde tutmayı amaçlayan oturma düzeni
37
Kapıya yakın oturmak özgüven eksikliğinin bir
göstergesidir. Psikolojik olarak sırtın duvara verilmesi kişinin kendine olan güvenini artıran bir durum
olmaktadır. Bundan dolayı eğer herhangi bir yere
gidildiğinde tedirgin olunmak istenmiyorsa sırtın mutlaka duvara verilmesi gerekmektedir. Sırtın kapıya veya
pencereye verilmesi kişiyi huzursuz ve tedirgin
etmektedir. Eğer evinize gelen misafirinizin çok fazla oturmasını istiyorsanız gelen konuğunuzun sırtı duvara gelecek şekilde oturtursunuz. Eğer gelen konuğunuzun fazla oturmasını istemiyorsanız sırtını kapıya ya da
pencereye gelecek şekilde oturtmanız gerekir. Huzursuz olacağı için bulunduğu yerde uzun süre oturamayacaktır. Arkayı sağlama almak deyimi
Mesafenin kullanımı ve bedensel
temas
• Mesafe kişilerin birbirlerine verdikleri değeri, önemi gösterir. Kişinin diğerleriyle arasına koyduğu uzaklık, onlara karşı olan duygularıyla alakalıdır. Kendimizi yakın hisseHklerimize yaklaşır, hoşlanmadıklarımızdan uzaklaşırız. 39 Hall, Proxemics Theory, 1966Kur yapma
• “Onun sahibi benim”
