SOSYAL GÜVENLİK SOSYOLOJİSİ
5. HAFTA
Sosyal sorun olarak sağlık
Sosyolojik yaklaşımlar açısından sağlık ve hastalık
• Yapısal-İşlevselci yaklaşım Yapısal iĢlevselci sosyoloji geleneğinin en önemli
temsilcilerinden olan Parsons‟ın çalıĢmaları sağlık ve hastalık sosyolojisi açısından
önemlidir.
• Parsons, Amerikan sosyolojisinin
geliĢiminden, özellikle hem faydacılığın bireyciliğini hem de sınıf çatıĢmasının
kolektivizmini reddeden ve toplumsal istikrarı sağlayacak olan süreçlere odaklanan Ross‟un (1938) çalışmalarından etkilenmiştir(ŞAVRAN, 2010)
Çatışmacı yaklaşım
• Marksist Yaklaşım
• astalığın ve tedavinin kapitalist ekonomik sistemin ürünü olduğu düĢünen Marksist yaklaşımda bu konudaki en temel metin sağlık ve hastalık sosyolojisinin temellerini
oluşturan Engels‟in (1993 [1844]) tifo, verem, raşitizm gibi hastalıkların etiyolojisini ve nüfus içindeki dağılımını
inceleyerek bu hastalıkların doğrudan kapitalist üretim koşullarıyla ilişkili olduklarını, bu nedenle tek başına tıbbi müdahalenin bu hastalıkların ortadan kaldırılması için
yeterli olmayacağını savunan İngiltere‟de İşçi Sınıfının Durumu adlı eseridir(ŞAVRAN, 2010).
Yorumlayıcı yaklaşım
• Toplumsal inşacı Yaklaşım, hastalıkların basit gerçekler olmadıklarını, toplumsal muhakemenin ve toplumsal pratiklerin sonucu olduklarını iddia ederek gerçekliği sorunsallaştırır.
• Örneğin bedenin modern anatomik çizimlerini Ortaçağdaki çizimlerle karĢılaĢtıran çalıĢmaları inceleyen ve bu
çizimlerin, farklı dönemlerin dünya görüĢlerini yansıttığını gösteren Armstrong (1993:xi) bedenin, bedene iliĢkin
tanımlara bağlı olduğunu, tıbbi bilginin değiĢmez bir
biyolojik gerçeklik olarak bedeni hem tanımladığını hem de inĢa ettiğini belirtmektedir
• . Hastalıkların gerçekliğinin sorunlu olduğuna iliĢkin bir örnek de RSI hastalığıdır. RSI,
işverenlere göre işçilerin zinde olmamasından ve yanlış durmalarından; sendikacılara göre çalışma koşullarının uygunsuzluğundan, işin kontrolünün işçide olmamasından ve işlerin ağırlığından kaynaklanan bir hastalıktır,
• psikiyatrlara göre ise tazminat nevrozunun ve/veya histerik sendromların bir biçimidir.
Yani RSI‟nin hastalık olup olmadığı, hatta hastalık haline gelip gelmeyeceği biyolojik faktörlerin değil, toplumsal ilişkilerin
sonucudur ve politik bir konudur (Tesh, 1988 den aktaran ŞAVRAN, 2010).
Etkileşimci Yaklaşım
• Etkileşimci yaklaşımın iddialarının temelinde varlığın altında biyolojik bir zemin var olsa da benliğin temelde diğerleriyle etkileĢim sonucu geliĢen toplumsal bir ürün olduğu varsayımı vardır (Mead, 1972 [1934] dan aktaran
ŞAVRAN, 2010)
