SABİT PROTEZ SABİT PROTEZ UYGULAMALARINDA UYGULAMALARINDA DESTEK DİŞLERİN DESTEK DİŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ DEĞERLENDİRİLMESİ

SABİT PROTEZ SABİT PROTEZ

UYGULAMALARINDA UYGULAMALARINDA

DESTEK DİŞLERİN DESTEK DİŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ DEĞERLENDİRİLMESİ

Prof. Dr. Sadullah Üçtaşlı

Prof. Dr. Sadullah Üçtaşlı

Sabit dental protez:

doğal diş, diş kökleri, veya

dental implant destekleri, üzerine gerçekleştirilen,

tam kron,

bölümlü kron, post-kor veya

köprü

şeklinde hazırlanan restorasyonlara denir.

Sabit protez uygulamalarında destek dişin tanımı:

1. üzerine sabit protez uygulanan dişe denir.

2. diş kesimini takiben,

laboratuvarda hazırlanan,

tam kron veya bölümlü kron tasarımında, sabit restorasyon uygulanan dişe denir.

3. sabit proteze

desteklik ve/veya tutuculuk sağlayan dişe,

Proteze

desteklik ve/veya tutuculuk sağlayan dişe,

adı verilir.

Metal-destekli seramik kron

Metal-desteksiz seramik kron

Destek dişlerin değerlendirilmesi:

• Klinik muayene

(diş sert dokuları ve çevre yumuşak dokuları) (okluzyon muayenesi)

• Radyografik muayene

şeklinde gerçekleştirilir.

Her destek diş,

diş kesiminden (diş preparasyonundan) önce, dikkatli bir şekilde incelenmelidir.

Klinik muayene:

►

Destek dişin, periodontal sağlığı, en iyi (optimum) seviyede olmalıdır.

►

Destek diş ve çevre dokular, sağlıklı olmalıdır.

►

Destek dişte, periodontal cep,

yumuşak dokuda, hiperemi, ödem olmamalıdır.

►

Destek dişin, pulpaya ait sağlığı, ısısal veya elektriksel uyarıya karşı, cevap ile değerlendirilmelidir.

►

Destek dişte, mobilite olmamalıdır.

►

Destek dişin, periodontal tedavisi

tamamlanmış ve hastanın optimum oral hijyen

alışkanlığını sağladığından emin olunmalıdır.

Klinik muayene:

►

Destek dişin, kron kısmının, mevcut sağlığı, değerlendirilir. Gerekli ise tedavileri tamamlanır.

►

Mevcut çürük,

mevcut restorasyon,

dişin ark üzerindeki lokalizasyonu, dişin yönü,

dişin eğimi,

(30 derece eğim, endodonti),

Klinik muayene:

►

Dişetinin rengi ve yapısı,

periodontal sağlığın, değerlendirilmesinde, önemli kriterdir.

Sağlıklı dişeti,

açık pembe renkte, sıkı yapıda,

bıçak sırtı şeklinde sonlanmalıdır.

►

Dişeti oluğu derinliği, periodontal sond ile

ölçüm yaptığımızda,

3mm’den daha az olmalıdır.

Klinik muayene:

Dişte mobilite (diş hareketliliği)

Sınıf 1, 2, 3 şeklinde değerlendirilir.

►Sınıf 1 mobilite:

fizyolojik mobilite ayırt edilemez.

►Sınıf 2 mobilite:

fizyolojik olmayan mobilite

transverse yönde 1 mm’nin onda birinden fazla

►Sınıf 3 mobilite:

fizyolojik olmayan mobilite

transverse yönde 1 mm’den fazla

Radyografik muayene:

Her destek dişten,

diş kesiminden önce,

periapikal radyografi alınmalıdır.

*kökün periodontal sağlığı;

*destek kemik miktarı;

*kök uzunluğu ve morfolojisi;

*klinik kron:kök oranı;

*apikalde olası lezyon;

*kanal tedavinin başarısı;

*destek kemik yapıda,

olası yıkım=kemik kaybı;

hakkında bilgi verir.

Radyografik muayene:

bite-wing radyografi,

destek dişte kemik seviyesi hakkında bilgi verir.

Mobiliteye sahip, kemik kaybı olan destek

dişlerden alınmalıdır.

Destek dişin, radyografik değerlendirmesinde, mutlaka periapikal radyografi alınmalıdır.

Panoromik film, tek başına, yeterli değildir.

Destek dişin, radyografik değerlendirmesinde, mutlaka periapikal radyografi alınmalıdır.

Panoromik film, tek başına, yeterli değildir. Kemik kaybı hakkında yanıltıcı olabilir.

Klinik kron:kök oranı:

radyografi ile tanımlanabilen,

alveolar kemiğin üzerinde yer alan kron kısmı ile, alveolar kemiğin altında yer alan kök kısmı

arasındaki orandır.

Destek dişin kron:kök oranı:

Dişin stabilitesi,

dişin periodonsiyumunda oluşan kaldıraç kuvveti ile ilişkilidir.

Kaldıraç kuvveti,

destek diş kökünün etrafında mevcut kemik doku miktarı ile direkt ilişkilidir.

Destek diş kökünde, kemik kaybı arttığında,

periodonsiyumda istenmeyen, kaldıraç kuvveti meydana gelir.

Tüm sabit restorasyonlar için, sağlıklı periodontal dokular gereklidir.

Periodontal hastalık sonucu, horizontal kemik kaybı,

söz konusu ise,

kök yüzey alanında,

periodontal ligaman desteği, önemli miktarda azalır.

Konik kök yapısına sahip dişlerin, kök uzunluğunun

1/3’nün açığa çıktığı durumda, destek alanın 1/2’si (yarısı), kaybolmuş demektir.

Rotasyon merkezi (R’),

kök ucuna daha yaklaşacağı için, devirici kuvvetlere,

daha hassas duruma gelir.

• Anatomik kron:

kronun mine dokusu ile kaplanan kısmıdır.

• Klinik kron:

dişin ağız içinde görünen kısmıdır.

Klinik kron:

dişin

insizal kenarından veya

okluzal

yüzeyinden, serbest dişeti marjinine kadar uzanan kısmına denir.

Kron:kök oranı,

kök kanal tedavisini takiben,

yeniden düzenlenir.

Okluzyon muayenesi:

►statik okluzyon

►dinamik okluzyon Statik okluzyon:

maksimum interkuspidizasyonda, kanin ve molar dişlerin ilişkisi

(Angle Sınıflaması I, II,III) anterior dişlerde,

overbite (vertikal overlap)

overjet (horizontal overlap) miktarı

değerlendirilir.

Okluzal muayene:

restorasyon öncesi ve restorasyon sonrası mutlaka değerlendirilir.

Kanin koruyuculu okluzyon Grup fonksiyonlu okluzyon

Uygun olmayan,

okluzal kuvvetler sonucunda, dişte,

destek kemik doku kaybı, ve

mobilite,

oluşur.

İdeal destek diş:

►çürük veya restorasyon içermeyen,

►vital,

►semptomsuz (asemptomatik),

►periodontal sağlığını ve

periodontal desteğini kaybetmemiş,

►radyografik olarak iyi apeks kapanmasının gözlendiği,

►kök etrafında kemik yıkımı olmayan diş, ideal destek diş’tir.

Destek dişte,

diş kesimi (diş preparasyonu) sırasında, çürük,

mevcut restorasyon veya kavite kaidesi var ise, uzaklaştırılmalı ve

olası pulpa açılımı dikkatli bir şekilde kontrol edilmeli ve kontrol altına alınmalıdır.

Pulpa sağlığı şüpheli destek dişlerde, sabit protez işlemine başlamadan önce, kök kanal tedavisi gerçekleştirilmelidir.

Sabit restorasyonlardan önce, gerekli ise endodontik tedavi,

pulpa kapaklama (kuafaj) tedavisine tercih edilir.

Endodontik tedavili destek diş:

Başarılı endodontik tedavi gören ve aşırı kron harabiyeti olan diş,

tutuculuk ve dayanıklılığının artırılması için, post-kor restorasyonu ile restore edilmelidir.

Ancak,

kısa köklere sahip dişlerde veya

kron harabiyetinin dişetinin altına indiği

durumlarda, başarısızlık söz konusu olabilir.

Post-kor için maksimum tutuculuk elde edilmesine dikkat edilmelidir.

Bazen, çok hasarlı dişte endodontik tedavi yerine diş çekimi daha uygun olabilir.

döküm post-kor

uygulaması

Post-kor restorasyonu için,

► radyografide sağlıklı periapikal doku,

► doğru apikal ve koronal kapatma=sızdırmazlık,

► maksimum tutuculuk elde edilmesine

dikkat edilmelidir.

Optimum periodontal sağlık

Konumu, lokalizasyonu

Kron:kök oranı

İDEAL KRON KÖK ORANI:

1:2 DİR.

2:3 KABUL EDİLEBİLİR BİR ORANDIR.

1:1 ORAN İSE KABUL EDİLEBİLİR MİNUMUM ORANDIR.

Kron/kök oranı

(komşu dişler splintlenmelidir)

Kök yüzey alanı:

Diş kökünün, çevre kemiğe periodontal ligamanlarla bağlandığı alandır.

Kök yüzey alanı, ne kadar geniş ise, destek diş,

üzerine gelen streslere o kadar iyi karşı koyar.

etkili kök yüzey alanı:

üzerine gelen yüklere karşı koyabilme özelliğini ifade eder.

Maximum Minimum Üst çene 6 3 7 4 5 1 2

Alt çene 6 3 7 5 4 2 1

Kök şekli:

destek dişin uygunluğu açısından önemli bir faktördür.

Mesiodistal ve fasiolingual yönde alınan kesitlerde,

mesiodistal kalınlığı daha az

fasiolingual kalınlığı daha geniş olan kökler daha çok tercih edilir. (örnek: kanin dişler) Çok köklü posterior dişlerde,

köklerin apekslerine doğru ayrılan tarzda olmaları

desteklik açısından daha uygun olmalarını sağlar.

TEŞEKKÜR EDERİM

TEŞEKKÜR EDERİM

Destek diş seçiminde

• Dişin mevcut periodontal sağlığı

• Konumu

• Kron yapısı

• Kron/kök oranı

• Kök yüzey alanı

• Kök şekil ve açılanması

• Köprü protezinde

dişsiz boşluğun uzunluğu ve rezorpsiyon miktarı

Ante Kanunu:

sabit bölümlü protez (köprü) uygulamalarında,

dişşiz boşluğun mesialinde ve distalinde yer alan destek dişlerin, kök yüzey alanları (pericemental alan), dişsiz boşluğa ait dişin kök yüzey alanına eşit veya büyük olmalıdır.

Üst çene destek dişler Kök yüzey alanı (mm²) Kök yüzey alan (%)

Santral 204 10

Lateral 179 9

Kanin 273 14

1. premolar 234 12

2. premolar 220 11

1. molar 433 22

2. molar 431 22

Alt çene destek dişler Kök yüzey alanı (mm²) Kök yüzey alan (%)

Santral 154 8

Lateral 168 9

Kanin 268 15

1. premolar 180 10

2. premolar 207 11

1. molar 431 24

2. molar 426 23

Birden fazla diş eksikliğinde:

Birden fazla diş

eksikliğinde sabit protez uygulamaları daha

zordur.

Destek dişlere fazla yük gelmemesi için

kuvvetin yönü:

destek dişin uzun aksı boyunca

yönlendirilmelidir.

Kök yüzey alanı:

Ante kanunu=destek dişlerin kök yüzey alanı, dişsiz boşluğa ait dişin kök yüzey alanından büyük veya eşit olmalıdır.

1. molar ve 2.premolar eksikliğinde,

dişsiz alan kök yüzey yüzdesi 22+11=33,

2. molar ve 1. premolar destek dişlerin kök yüzey yüzdesi 22+12=34’dür.

Destek dişlerde, periodontal hastalık sonucu kemik kaybı yok ise köprünün prognozu uzun olacaktır.

1. premolar, 2. premolar ve 1 molar diş eksikliğinde, kanin-2.molar

arasına yapılan köprü protezinin prognozu risklidir.

Kök şekli ve açılanması:

ayrık köklere sahip molar dişler, kökler etrafında az veya hiç kemik içeren (interradicular kemik) konik köklere sahip molar dişlere göre, daha iyi destek sağlar.

3. molar destek dişe göre 1.molar destek diş daha güvenilirdir.

Aynı yüzey alanına sahip,

kesiti oval olan tek köklü dişler,

kesiti dairesel olan tek köklü dişlere göre daha iyi destek dişlerdir.

Kanin diş, santral ve lateral dişlere göre daha güvenilir destek diştir.

Dişsiz boşluk uzunluğu:

Uzun dişsiz boşluğa sahip köprü protezleri, okluzal yükler altında bükülmeye hassastır.

Metal destekli porselen köprü tasarımında,

*porselen üst yapıda kırılma,

*gövde bağlantılarında kırılma,

*köprünün destek dişlerden ayrılması,

*yerinden uzaklaşması,

*olumsuz yumuşak doku cevabı

gibi sorunlar ile karşılaşılabilinir.

Dişsiz boşluk uzunluğu:

Aynı kuvvete karşı, 2-ünite gövde 8 kez, 3 ünite gövde 27 kez bükülmeye hassastır.

Destek diş-gövde arasında

yer alan bağlayıcı kısım kütleli hazırlanmalıdır.

Yüksek dayanıklılık ve rijiditeye sahip materyal kullanımı tercih edilmelidir.

Özellikle, mandibular

posterior arkta 3-ünite gövde içeren köprü tasarımından kaçınılmalıdır, implant

destekli veya hareketli protez tercih edilmelidir.

Birden fazla ön keser diş eksikliğinde:

4 mandibular keser diş kaybında,

dişsiz boşluğun mesial ve distalinde yer alan başka bir deyişle, sağ ve sol kanin dişler,

köprü protezi için yeterli desteği sağlar.

4 maksiller keser diş kaybında,

dişsiz boşluğun uzunluğu ve kurvaturüne bağlı, dişsiz boşluğun mesial ve distalinde yer alan başka bir deyişle, sağ ve sol kanin dişler ile beraber sağ ve sol 1.premolar dişler,

köprü protezi için yeterli desteği sağlar.

Bazı vakalarda,

destek dişlerin sayısının az olması veya periodontal tedaviden sonra

tüm kök kemik desteği normal miktarının yarısına kadar bir azalma gösterdiğinde

alveolar arkın bütünlüğünü ve fonksiyonunu restore etmek için

bütün dişler destek olarak kullanılabilir.

Böyle bir vaka splintleme olarak bilinir.

2 veya daha fazla komşu dişin

birlikte rijit olarak bağlanmasını belirtir.

Bazı araştırmacılar,

Ante kuralını değiştirebilecek bazı faktörler tespit etmişlerdir.

Bu faktörler:

Normalden sapma Ante kanunu degişikliğinde destek diş sayısı

Periodontal hastalık nedeniyle

kemik kaybı artırılır

Mezial, distal veya aksiyel eğimde

değişimler artırılır

Dişsiz kretin,

meziodistal uzunluğunu azaltacak sekilde, destek dişlerde yer

değiştirme (migrasyon)

azaltılır

Okluzal yükü arttıracak karsıt ark

ilişkisi artırılır

Kök rezeksiyonu nedeniyle

restore edilecek diş artırılır

Kemik cerrahisinden sonra

meydana gelen diş hareketliliği splint işlemleri ile arttırılır

TEŞEKKÜR EDERİM

TEŞEKKÜR EDERİM