i t ftyy /
L
T
A
N
Tasviri Efkârın Baş Sütu
nunda P e y n i r Tenekeleri
Yazan: NizamBddin Nazif
^ B u y a zı 4 ü n c ü s a y fa m ız d a d ır
S A B A H G A Z E T E Sİ
Y ı l : 1 — S a y ı : 167
_______ ____ I
Merhum Albay Sadık
Yurda Neden Geç Döndü?
Kızı Şöyle Diyor:
“Babam K endini Yüzellilik
Saym ıyordu. Umumî A f f ı
K abu l Etm edi. M illî Ş efin
T a t l ı B ir Sözü. Ü z e r in e
D ünyaya Yeniden Gelmiş
G i b i O l d u , ,
Yazan: Neriman Hikmet
M ira la y S a d ık ism inde eski b ir H ü r r iy e t v e İtilâf lid erin in , y irm i se n e g a y b u b e tte n so n ra y u rd a geld iğ in i, to p ra ğ ı ö p tü ğ ü n ü , b ir iki s a a t so n ra sa a d e t için d e g ö z ü n ü e b e d iy e n k a p a d ığ ın ı ( V a ta n ) s ü tu n la rın d a ok u y u n ca, b u hazin te c e lli k a rş ıs ın d a h e y e c a n d u y d u m . B en 1911 de d ü n y a d a y o k . ! tu m . E ski siyasî k a v g a la r h a k k ın , d a k i m a lû m »‘im pok a z d ır.
B enim için o rta d a m erak v e h e y e c a n d o lu canlı bir ro m a n v a rd ı: Y irm i sen e y ab a n c ı m e m le k e tle rd e h a y a t g e ç ird ik te n so n ra y u r d a k a v u ş m a k sa a d e tin in h e y e c a n ın a y irm i d a k ik a d a y a n a - m ıy an , g û y a ö lm e k için son d a k ik a sın d a y u rt to p ra k la rın a sığı n a n 8 2 y a ş ın d a b ir ih tiy arın h i k â y e s i...
( V ^ ta n ) d a o k u d u ğ u m a g ö re
M erhum alb ay Sadığın Türk iyed en g itm ed en ev v elk i
bu a d a m , e s a sın d a n iyi b ir a d a m
m ış. K a le n d e r m izacı varm ış. Ş a h - m u n y irm i sen elik h a y a tım d ü şü -K a d ık ö y ü n e g id e rk e n m e rh u sî ih tira s ta n u zak m ış. S o n ra p o li. n ü y o rd u m : A n la d ığ ım a g ö re y u r . ti'ka ih tirası k e n d isin i b a ş ta n çı- j d a k a rşı siyasî ihtirası y ü z ü n d e n k arm ış. «B en m em leketlim i sev - i işlenm iş h a ta la rı v e su çları h er- m esin i d a h a iyi bilirim . O n la r h a ld e v a rd ı. F a k a t k e n d i k e n d im y a n lış y o la g id iy o r» d iy e b ir d e fa h e rh a ld e suçlu g ö rm ü y o rd u . G ü- o rta y a çıkm ış, s o n ra m u h a lifle rin n ah sız b ir m a ğ d u r o ld u ğ u k a n a a - a ra sın a d ü şm ü ş, o n la r ta ra fın - tile y irm i se n e k im b ilir n e k a d a r d a n b a y ra k d iy e k u lla n ılm ış....
j
d u rg u n , n e k a d a r ıstıra p lı b ir h a - R o m a n ın b a şın ı v e so n u n u g a - j y a t geçirm işti. B u ıs tıra p la rı çek- z e te d e o k u y u n c a o rta k ısım la rın a tik ç e k a le n d e r ru h u k im b ilir ne* m e ra k sa rd ırd ım . O k u y u c u la rd a k a d a r y u m u şam ış, n e k a d a r saf- d a aynı m e ra k o ld u ğ u n u fa rz e t- j laşm ıştı.tim v e şu su a lle re h e m k e n d im , M e rh u m u n kızı B ayan Laynan h e m d e o n la r için c e v a p a ra m a ğ ı
iş e d in d im : M iralay S a d ık y irm i s e n e d ir h a riç te nasıl y a şa d ı, Y üz.
V f • ş
ile k a rşıla ştığ ım zam an heyecan d u y d u m . Y irm i se n elik sü rg ü n h a y a tın a o d a b a şın d a n so n u n a
S ağd an sıra ile: M erhumun o ğ lu ,k ızı, torunu v e muharririmiz
ellilik ler affe d ilin c e n e d e n y u r d a k a d a r ih tiy a rî o la ra k karışm ıştı, g elm ed i, so n ra b ird e n b ire gelm e- | Bayanı L â m a n , y irm i sen elik ğe k a ra r v e rm e sin in saik i n e d ir? | (D e v a m ı: S a. 5, Sü. 1 d e) Şc
6 . 2 - 9 4 1
Merhum Albay Sadık
Yurda Neden Geç Döndü?
m
*
'
*
■ «« -*•ipiİ
pi
-J
û:
i l
4
••• iV A T Â N ’ ın
Bir Atlatma Hâdisesi
M erhum a lb a y Sadığın son resm i
(B a ş ı 1 in cid e) * inziva a rk a d a ş ın ın m a te m in i d e rin d e n d e rin e d u y u y o rd u . G ö z le ri a ğ la m a k ta n şişm işti. S u allerim ü z e rin e d e d i k i: — B ilem ezsiniz, b a b a m , İsm et İn ö n ü n ü n te lg ra fın ı atın ca nasıl se v in d i. V a ta n ın a d ö n m e k , a k r a b a la rı, v a ta n d a ş la rı a ra sın a h e r h a n g i b ir fe rt gibi k a rış m a k im k ân ı, o n a b ird e n b ire b ü y ü k bir s a a d e t h a v a sı v erm işti. H e m e n on b e ş g ü n için d e h a z ırla n d ık . H iç b ir şey e b a n m a d a n y o la çık tık . K ö ste n c e y e g eld iğ im iz v a k it h a s ta la n d ı a m a a rtık g eri d ö n e m e z dik. Ç o k z a y ıf v e b itk in d i. R o m a tiz m a sı d a v a rd ı.
— K aç y a ş ın d a idi? — 8 2 .
— A ffe d e rsin iz , b e lk i sizi b u su a lle rim le y o ru y o ru m .
— E stağfurullah..
— N ıçm d a h a ev v el g e lm e d i niz? « İ5 (J» lüklerin a tfın d a n n i çin istifa d e e tm e k iste m e d in iz ?
Ben. b ö y le sö y ley in ce, B a y a n L â m a n san k i b a b a sın ın ru h ile h e y e c a n la n a ra k isy an e tti:
— H a y ır h ay ır, b a b a m asla 150 tik d eğ ild i, O bu İ5U lik le k e sin i h iç bir g ü n k a b u l e tm e d i. S o n ra la rı y a p ıla n b ü tü n affı u- m u m ııe re y a b a n c ı k a ld ı. O n u n v a ta n ın ı ço k se v m e sin d e n v e k e n d i k a n a a tin e b a ğ iı o lm a sın d a n başKa k a b a h a ti y o k tu . A t t a n is tifa d e e tm e k ıstçim iyordu. O n u n isted iğ i « a ffe d ilm e k » d e ğ ild i. G ü n an sıziığ ın m an laşılm asın ı, m a su m iy e tin in ta n ın m a sın ı beK liyor. d u .
— H a n g i şe h ird e k a lıy o r d u n u z? — T ü rk iy e y i 19 2 2 d e te rk e t- tik. 1 9 2 0 ya k a d a r K ö ste n c e d e kaldı/k. S o n ra j.ene o c iv a rd a H a rs o v a k a s a b a s ın a ta şın d ık . — N e ile m eşgul o lu rd u ? — « H iç b ir şeyle» d iy eb ilirim . O r a d a a d e ta m ü n z e v î b ir h a y a t y a şa d ık . H e r şe y d e n elini, e te ğ i ni çek m işti. S a d e b ir m eşg u liy eti v a rd ı: H a tıra la rın ı y a zrafik ....
— D eğişm iş m iy d i?
( V a t a n ) , dünkü sayısında, istihbar vazifelerini çabuk v e iyi görm ek bakım ından bir o l gunluk im tihanı geçirdi. H ür riyet v e İtilâf lideri m erhum , m iralay Sadığın m em lek ete g e l. : m eşini v e yurt toprağını öp ü p
uzun bir iştiyakı tatm in e tm e sinden bir, iki saat sonra g ö z lerini eb ed iy en kapatm asını yaln ız biz yazd ık . Bunu haber verm ek le kalm ad ık . G ecen in g eç saatlerinde arkadaşlarım ız m erhum un indiği e v i buldular, ö lü m e sahne o la n h astan eye gittiler. G ecey a n sm d a n sonra kariler için se v e se v e çalışarak üç, dört sütunluk m eraklı, can lı yazı hazırladılar.
Y irm i sen elik bir g a yb u b et ten sonra vatan a kavuşm anın sa a d et v e h eyecan ü e gözünü kapayan esk i H ürriyet v e İtilâf
V.---liderinin akıbeti, (V a ta n ) sü tunlarında büyük bir alâka ile okundu ğu gibi, m aceralarla d o lu siyasî bir hayatın heyecan lı sonu d iy e dünyanın her tarafı na telgraflarla bildirildi.
İtiraf ed elim ki türlü türlü seb ep lerle (V a ta n ) hazırlıksız surette ortaya çıktı v e türlü türlü aksiliklere uğradı. Ku rulm a faaliyeti, g a zete intişara başladıktan sonra, aylarca d e v a m etti. Fakat b arom etre hep iyi tarafa doğru ilerledi.
İstihbar heyetim izin dün gösterd iği m u v a ffa k iy et, ilefri harekete g eçm iş olm am ızın bir alâm eti, bir n ev i olgunluk im tihanıdır. K arilerim ize bunun eserlerini gittikçe gen iş bir ö l çü d e g ö stereb ileceğim izi ümit ediyoruz.
— H a k k m d a k i y an lışlık v e h a k sizlik şü p h esiz k e n d isin e ço k t e sir e tti. B a m b a ş k a b ir insan ö l müşün. F a k a t y in e so n z a m a n a k a d a r ç o k ta b iî b ir şe k ild e y a ş a d ı. G e ç e n h a y a tın ı a d e ta u n u t m u ş g ib i o ld u .
— H a s ta lığ ı nıe idi?
— A n jin - n e fe s d a rlığ ı v a rd ı. Biz b u se fe r d e göğsünün- d e v a m lı hırıltısını eski h a sta n ğ ı z a n n e ttik . H a lb u k i ö lüm hırıltısı im iş!.. B u n u b ilem ed ik , d ü şü n e m e d ik . — V a ta n ın a g e ld iğ in i b ild i m i? — E v e t, b u n u b iliy o rd u , a m a ç o k y a ş a v a m a d ı, k o n u ş a m a d ı. A n c a k b ir k a ç lâ k ırd ı etti. T o ru n la rın ı sev d i. H a s ta n e y e k a ld ı rılm a sın a itira z e tti: «Ben* çok - h ırp a la y a c a k la r» d e d i. — Y u rd a d ö n d ü ğ ü n e m e m n u n m u y d u ? Y ü zü n a sıld ı? — A h , ta b iî ço k m e m n u n d u . V a ta n ın d a o ld u ğ u n u id ra k e d i y o rd u . L â k in h a s ta lığ ın d a n b u n u lây ık ile o rta y a k o y a m ıy o rd u . S a d e y ü z ü v e g ö z lerin in içi g ü lü y o r, h e r şey e g ü lü m sü y o rd u . — V a ta n d a n e k a d a r y a ş a m ış o ld u ? — D ü n ö ğ ley in y a rım d a indik. Ü ç te h a s ta n e y e gitti, d o k u z b u ç u k s u la rın d a ise h a y a ta g ö z le ri ni y u m d u . Biz B a y a n L a m a n la k o n u ş u r k e n , m eıTıufnun oğ lu B ay M u h it tin, to ru n u k ü ç ü k S a c it b ir k ö ş e d e g a m lı g a m lı d u ru y o rla rd ı. Y u rd a k a v u şm a n ın safasın ı h e nü z d u y a m a m ışla rd ı. E n b ü y ü k s a a d e t d a k ik a la rın d a b u a ğ ır d a r. b e y e u ğ r a y a n in sa n la ra söyliye- c e k biç b ir te selli sö zü b u la m a d ım . T e e s s ü r iç in d e e v le rin d e n a y rıld ım . D ü n b u s ü tu n la rd a b a şın ı v e so n u n u o k u d u ğ u n u z acı siyasî r o m a n ın in sa n c a m a n z a ra s ı işte bu- d u r. * Ö ğ re n d iğ im iz e g ö re m e rh u m u n c e n azesi b u g ü n ö ğ ley in H a y d a r p a ş a N u m u n e h a s ta n e s in d e n k a l d ırıla c a k tır.
Yugoslav Mukave
metini Hesabi
Katmak Ga zdir
(B a şı 1 incide) = m u h a fa z a e tm e k v e hiç b ir b ü y ü k d e v le tin y e d e ğ in e d ü şm e m e k tir.S o n b ir, iki a y iç in d e k i h â d is e lerin Y u g o s ia v y a d a te re d d ü tle rin a z a lm a sın a ve d a h a açık b ir siy a set ta k ip ed ilm e sin e ç o k tesiri o l m u ştu r. V a z iy e tte b e rra k lık hasıl o lm a sın a en b ü y ü k b ir en g el olan sa n sü r iyice g ev şem iştir. Y u n an v e İngiliz m u v a ffa k iy e tle ri, A ra e . rik a n ın tu ttu ğ u y o l v e b u y o l hak- k ın d a a lb a y D o n a h a n v a sıtasile B e lg ra tta d o ğ r u d a n d o ğ ru y a v e rilen te m in a t o rta lık ta d a h a r a h a t, d a h a g ü v e n li v e fe rah lı bir h a v a y a ra tm ış tır. H e r h a ld e m u h a k k a k o la n ve B u lg a rla rın d a b ilm esi lâzım g e le n n o k ta ş u d u r ki u m u m i B alk an istik lâl v e em n iy e ti n a m ın a Y u g o s la v m u k a v e m e tin i h e s a b a k a t m a k caiz d ir.
A h m e t E m in Y A L M A N
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi