Taşıma eylemi sadece tek bir taşıma türü kullanılarak gerçekleştiriliyorsa Unimodal (tektürlü) taşımacılık,

Öğr. Gör. Fırat GÜLTEKİN

Taşımacılık Türleri

Ürünleri ve insanların bir noktadan başka bir noktaya hareket ettirilmesi bir başka deyişle fiziksel hareketinin sağlanmasına taşıma adı verilir.

Taşıma eylemi sadece tek bir taşıma türü

kullanılarak gerçekleştiriliyorsa Unimodal (tektürlü) taşımacılık,

Birden çok taşıma türü kullanılarak gerçekleştiriliyorsa multimodal (çoktürlü)

taşımacılık denir.(örneğin karayolu +denizyolu+kara veya kara+demiryolu+karayolu )

Çoklu taşıma :

Bir yükün, satıcı ile alıcı arasında, en az iki taşıma sistemiyle ve tek yük senediyle taşınmasıdır.

Dört temel Özelliği:

• En az 2 taşıma sistemi kullanılır.

• Tüm taşıma hizmeti boyunca tek yük senedi kullanılır.

• Modern teknoloji kullanılır.

• Genellikle uluslar arası niteliktedir.

• Taşıma sistemleri arasında organizasyon gerektirir.

KOMBİNE TAŞIMACILIK

Hizmetin ilk veya son kısa aşamasını karayolu ile yapılan uzun mesafeli ana taşımanın demiryolu, denizyolu ve içsuyolu ile yapılan taşıma şeklidir.

Not: Hizmetin ilk veya son aşamasında yada ikisindede karayolu taşıması mutlaka olmalıdır.

İNTERMODAL TAŞIMACILIK

Yükün yüklendiği taşıma ünitesinde sistemler arası geçişlerde elleçleme yapılmaksızın birden fazla ulaştırma sistemi kullanılarak taşınmasıdır.

Özellikleri :

- Yük yolun tamamını aynı taşıma ünitesinde tamamlar.

- Birden çok taşıma sistemi kullanılır.

- Sistemler arası geçişlerde yüke indi bindi yaptırılmaz.

Not : İntermodal taşımanın ilk kullanım yeri ABD’dir.

Ünite 4

Yukarıda sözü edilen taşıma türleri hız bulunabilirlik kapasite teslimat güvenilirliği ve maliyet gibi kavramlara göre değerlendirilir.

Ünite 4

DIŞ KAYNAK KAVRAMI

Dış kaynak kullanımı, bazı mal ya da hizmetlerin, bir sözleşme kapsamında organizasyonun dışındaki bir kaynaktan sağlanması faaliyeti olarak

tanımlanmaktadır. İşletmeler üretim yaptıkları veya hizmet verdikleri sektörde kendi çalışma alanlarında dış kaynak kullanımı ile rekabet güçlerini

artırabilmeyi veya başarılı olamadıkları faaliyetlerde, faaliyet alanında uzmanlaşmış işletmelere faaliyetlerini aktarmayı

hedeflemektedirler.

Küreselleşen ekonomilerde, pazarların genişlemesine bağlı olarak tedarik ve dağıtımın hızlanmasıyla, iş gücü maliyetlerindeki düşüş ve farklı yönetim trendleri, lojistik süreçlerde dış kaynak kullanımını gerekli hâle getirmektedir.

Küresel pazarların ve yabancı kaynağın sürekli büyümesi lojistik fonksiyon üzerindeki talebin artmasına yol açmaktadır.

İşletmeler başlangıçta, temel lojistik faaliyet kapsamında taşıma ve depolama operasyonlarında, sonraki aşamalarda bu faaliyetlere ek olarak destek faaliyetler, stok yönetimi ve ambalajlama gibi faaliyetlerde de dış kaynak eğilimine girmişlerdir.

Lojistik dış kaynak kullanımı sayesinde, hizmet alan işletmeler zamanını ve kaynaklarını en etkin şekilde kullanarak ve ek harcamalara gitmeden

esnekliklerinin artması ile toplam lojistik maliyetlerde düşüş sağlayabilmektedirler.

Ünite 4

Bu derste dış kaynak kullanımının sağladığı faydalar üçüncü ve dördüncü parti lojistik hizmetleri detaylı olarak incelenmektedir.

Ünite 4

DIŞ KAYNAK KULLANIMI (OUTSOURCING) Dış kaynak kullanımı faaliyetinin başlangıcı 14.

yüzyılda Avrupa’da ilk kez Venedikli tüccarların Avrupa’ya yönelik toplama ve dağıtım hizmeti vermesiyle başlamıştır. Daha sonra 1900’lü yılların başında Amerikan otomotiv endüstrisinde, yedek parça üretimi konusunda kullanılmıştır. 1950’li ve 1960’lı yıllarda taşıma ve depolama faaliyetlerinde dış kaynak kullanımı kısa süreli anlaşmalarla yaygın hâle gelmiştir.

Daha sonraları; maliyetleri düşürme üzerindeki olumlu etkisi, personel tasarrufu ve diğer işleri gerçekleştirebilmek için serbest personel yaratması gibi etkilerinden dolayı, geleneksel biçimde organizasyon içinde gerçekleştirilen çeşitli faaliyetlerin, dış şirketlerden tedarik edilmesi yoluyla dış kaynaklardan yararlanma uygulamaları yaygınlaşmıştır. Bu faaliyet günümüzde o kadar yaygınlaşmıştır ki, kuruluş amacı yalnızca dış kaynaklardan yararlanma işlevini yerine getirmek olan işletmeler ortaya çıkmıştır. Çeşitli kuruluşların bilgi işlem gereksinmelerini karşılayan donanım ve yazılım şirketleri bu konuda en çarpıcı örnekleri oluşturmaktadır.

Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing); işletmelerin ana faaliyetlerine daha fazla odaklanmak,

maliyetlerini azaltmak, sabit maliyetleri değişken maliyetler hâline dönüştürmek, ilgili tedarikçinin yatırım ve yaratıcılık gücünden yararlanmak, pazara erişim hızını yükseltmek amaçlarından bir veya birkaçından yararlanmak için, mevcut bir işletme faaliyetinin ilgili varlıkları ile birlikte alanında uzman işletmeye devredilmesi sürecidir.

Ünite 4

.

Günümüzde tüketiciler, hem üretim hem de hizmet sektörlerinde çeşitlilik istemekte ve ek olarak kendi beklentilerine göre özelleştirilmiş ürünlerin uygun miktar ve hızda sağlanmasını talep etmektedirler.

Küresel ekonomide liberalleşme akımları sonucu, olası dalgalanmalar etkilerini tüm ülkelerde

hissettirmekte ve bu dalgalanmalar da işletmeleri risk altına sokmaktadır.

Ünite 4

Risk altına girmek istemeyen işletmeler, değişim ve değişkenliğe uyum sağlayabilmek ve bilgi

birikiminden hızla yararlanabilmek için dış kaynak kullanımına yönelmektedirler. İşletmeler birçok faaliyet ve gereksinimlerinin %60’ını işletme dışındaki kaynaklardan temin etmektedirler.

İmalatçıların çoğu, markalı mal üreten bir imalatçı ile ortak olarak (bir otomobilin fren sistemi, bir koltuk sistemi gibi) entegre sistemler tasarlayan ve üretip sunan tek bir tedarikçi ortakla çalışmayı tercih etmektedir. Bugün işletmelerin büyük bir bölümü diğer işletmelerle stratejik ortaklıklara dayanan çalışma ağları oluşturmaktadırlar.

İşletmeleri dış kaynak kullanımına yönlendiren nedenler küresel nitelik taşımakla beraber bazı durumlarda işletme hedefleri ile bağlantılıdır. Bu anlamda dış kaynak kullanımı, işletme dışı ve işletme içi nedenler olmak üzere iki başlık altında

incelenebilir:

İşletme dışı nedenler şunlardır:

• Toplumsal ve sosyal yaşamda oluşan değişimler,

• Teknolojide yaşanan hızlı ilerleme,

• Çok hızlı değişen pazar koşulları,

• Küreselleşme ile oluşan ekonomik değişimler,

• Kültürel değişmeler.

Ünite 4

.

İşletmeleri dış kaynak kullanımına yönlendiren işletme içi nedenler şunlardır:

• Finansal zorluklar ve maliyetleri minimize etme amacı,

• Kalite artırma isteği,

• İşletmelerin ana faaliyet alanlarına odaklanma zorunlulukları,

• İşletme ve yatırım sermayesi yüksek olan hizmetleri karşılama gerekliliği,

• İşletme örgüt yapısında oluşan aşırı büyüme ve değişime karşı gösterilen direnç

Ünite 4

İşletmelerde dış kaynak kullanımı karar verme süreci 4

adımdan oluşmaktadır.

1-) Stratejik hedeflerin belirlenmesi 2-) İşletme içi yeteneklerin incelenmesi

3-) İşletme Dışı yeteneklerin ve rekabet ortamının incelenmesi

4-) İşletmenin dış kaynak kullanımı yol haritası

1. Stratejik hedeflerin belirlenmesi:

Dış kaynak kullanımı konusunda aşağıdaki parametreler esas alınarak ortaya çıkması gerekmektedir:

• İşletme durumunun belirlenmesi,

• Temel yetkinliklerin dışında kalan işlerin listelenmesi,

• İş içeriklerinin çapraz ilişkilerinin listelenmesi gerekmektedir.

2. İşletme içi yeteneklerin incelenmesi: İşletmenin sahip olduğu işletme içi yeteneklere ilişkin aşağıda belirtilen parametrelerin;

• İşletme dışı rekabete etki eden eksik yeteneklerin listelenmesi,

• İşletme dışı faaliyetlerin maliyet bileşenlerinin belirlenmesi,

• Faaliyetlerin işletme dışı organizasyonlarda yapılması ile ilgili risklerin belirlenmesi,

• Dış kaynak kullanımının uygulanabilirlik seviyesinin belirlenmesi gerekmektedir.

Ünite 4

3. İşletme dışı yeteneklerin ve rekabet ortamının incelenmesi: İşletmenin dış çevresine bağlı rekabet ortamına ilişkin durumların;

• Rakiplerin yapısal tercihlerinin ve bu tercihlerin performans etkisinin karşılaştırılması,

• Dış kaynak kullanımı hizmeti sağlayan işletmelerin maliyet performanslarının incelenmesi,

• Dış kaynak kullanımı ile ilgili risklerin incelenmesi gerekmektedir..

Ünite 4

4. İşletmenin dış kaynak kullanım yol haritası: İlk üç adıma uygun olarak belirlenen yol

haritasına göre;

• Seçenekleri göz önünde bulunduran modelin seçilmesi,

• Tedarikçi profilinin belirlenmesi,

• İşletmenin dış kaynak kullanımını kapsayan sözleşmenin çerçevesinin belirlenmesi,

• Uygulanabilir raporlama yapısının oluşturulması gerekmektedir.

Teknolojideki hızlı değişimler, risk ve tercihlerde oluşan artış ve farklılıklar, öz yeteneklerde oluşan yoğunlaşma ve küreselleşmeden kaynaklanan sorunlara bağlı olarak dış kaynak kullanımı stratejisini yeğlemeye başlayan firmalar, çeşitli alanlarda dış kaynak kullanımından

yararlanmaktadırlar. 1995 yılında Amerikan Yönetim Birliği tarafından firmalar üzerine yapılan araştırmaya göre, dış kaynak

kullanımından yararlanan başlıca alanlar aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

Teknoloji ve Bilişim Sistemlerinde dış kaynak kullanımı:

• Bilgi sistemleri, bilgi teknolojileri, telekomünikasyon,

• Yazılım geliştirmede dış kaynak kullanımı

• Muhasebe ve Finansman Konusunda Dış Kaynak Kullanımı:

• Muhasebe, vergi hizmetleri, iç denetim

• Genel ve İdari Faaliyetlerde Dış Kaynak Kullanımı:

• Tesis yönetimi

• Güvenlik hizmetleri

• Yönetim hizmetleri (inşaat, otel vb.

Ünite 4

• Hastane hizmetleri

• Kütüphane hizmetleri

• Tarımsal hizmetler

• Temizlik hizmetleri

• Pansiyon (yatılı okul) yönetimi

• İnsan Kaynakları Yönetiminde Dış Kaynak Kullanımı Taşımacılık ve Dağıtım Faaliyetlerinde Dış Kaynak Kullanımı:

• Taşıma hizmetleri

• Ham madde tedariki, stoklama ve dağıtımı

• Pazarlama Konusunda Dış Kaynak Kullanımı:

• Müşteri hizmetleri

• Satış ve pazarlama

• Halkla ilişkiler

• İmalat Sürecinde Dış Kaynak Kullanımı

Ünite 4

DIŞ KAYNAK KULLANIMININ SAĞLADIĞI FAYDALAR Temel amacı kâr maximizasyon olan firmalar, bu amaçlarını gerçekleştirme anlamında çeşitli endişeler

taşımaktadırlar. Bu bağlamda örneğin salt maliyetlerin azaltılması çoğu zaman firmalar için yeterli

olamamaktadır. Bu nedenle dış kaynak kullanımına bağlı olarak elde edilebilecek üstünlükleri salt maliyet eksenli olarak görmek, gerçekçi bir yaklaşım olmayacaktır. Dış kaynak kullanımının firmalara

sağlayabileceği başlıca üstünlükler şu şekilde ifade edilebilir:

DIŞ KAYNAK KULLANIMININ

SAĞLADIĞI FAYDALAR İşletmenin temel etkinliğine odaklanması

Bilgi teknolojile rinin doğru

kullanımı

Belirlenmiş hizmet düzeyleri Değişken

maliyetleri n sabite dönüşmesi Maliyetleri

n azaltılması

İŞLETMENİN TEMEL YETKİNLİĞİNE ODAKLANMASINI

SAĞLAMAK

Temel yetkinlik bir işletmeyi başka işletmelerden ayıran işletmenin vizyonunu gerçekleştirmede temel rol oynayan rakipler tarafından kolayca taklit edilemeyen uzun vadeli başarının temeli olan bilgi, beceri ve yeteneği ifade etmektedir.

Bir yeteneğin temel yetkinlik sayılabilmesi için, aşağıdaki özellikleri taşıması gerekmektedir:

İşletmenin tüm yaşamındaki üretim ve

Ünite 4

• Rekabet açısından benzersiz olması

gerekmektedir. Bunun anlamı, onun yalnızca tek bir işletmede bulunması gerektiği değildir. Söz konusu yetenek aynı sektördeki birçok işletmede bulunabilir ancak bunun temel yetenek

sayılabilmesi için, ilgili işletmenin yeteneğini ortaya çıkarabilme düzeyinin ötekilere oranla oldukça yüksek olması gerekmektedir.

• Rakipler tarafından taklit edilmesi güç olmalıdır.

• Az sayıda olmalıdır.

Ünite 4

• Bilgiler, kaynaklar ve süreçlerden oluşan bir karışımı temsil etmelidir.

• İşletmenin stratejik amaçlarını gerçekleştirmede vazgeçilmez olmalıdır.

• Nihai ürünlerin üretiminde kullanılabilmelidir.

• İşletme için değerli olmalıdır. Yani işletmenin faaliyetlerini gerçekleştirmesinde kritik rol üstlenmelidir.

• İşletmelerin küçülme, birlikler ve ortak girişim oluşturma, dış kaynaklardan yararlanma, şebeke örgütlere katılma gibi stratejik kararlarına temel oluşturmalıdır.

MALİYETLERİN AZALTILMASI

İşletmelerde dış kaynak kullanımı uygulamasının en önemli avantajı faaliyet maliyetlerinde tasarruf sağlamasıdır.Dış kaynak kullanımı hizmeti veren kurumlar müşterilerinin herhangi birinin tek başına sahip olduğundan çok daha büyük bir ölçeğe sahiptirler. İşletmenin yeni yatırım yaparak belli bir maliyete katlanmak yerine, gerçekleştirmek istediği faaliyeti tedarikçilere yaptırması maliyetler açısından önemli bir avantaj sağlamaktadır.

Örneğin, birden çok firmanın siparişlerinin birleştirilmesi ile taşıma, gümrükleme, depolama, stoklama gibi maliyetleri azaltmak, kaynakları daha verimli kullanmak mümkün olmaktadır. Bu sebeple hem satın alma maliyetleri hem de işletim maliyetleri daha düşük olmaktadır.

Ya da dışsal kaynak kullanımına bağlı olarak gereksinim duydukları mal ve hizmetleri kısa süre içerisinde tedarik etme olanağı elde eden firmalar, zaman tasarrufu sağlayabilmekte ve bu anlamda zaman liderliğini ele geçirebilmektedir.

Firma açısından mal ve hizmetleri tedarikçilerden temin etme süresinin azalması, işletme faaliyet maliyetini azaltmaktadır. Belirtilen faydalara ek olarak rota optimizasyonu, büyük ölçeklerden kaynaklanan indirimler gibi operasyonel verimliliği artırıcı avantajlar da göz önünde bulundurulmalıdır

Ünite 4

BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN DOĞRU KULLANIMI İleri teknolojinin kullanılması ve bunun sürekli güncelleştirilmesi şirketi başarıya götüren gerekli yollardan biri ve her zaman işletmeler için en değerli kaynaklar arasında gösterilmiştir. Özellikle

günümüzde işletmeler için yaşamsal öneme sahip olan Bilgi Teknolojileri işletmelerin rekabet gücüne büyük katkı sağlamaktadır. İşletmeler için bu denli önemli olan bilgi teknolojisinin doğru kullanılmaması riski işletmeler için telafisi olamayan sonuçlar doğurmaktadır.

Bu nedenle bilgi teknolojilerinde etkin hizmet sağlayabilmek amacıyla, dış kaynak kullanımı yolunu seçmişlerdir. Böylece alanında uzman işletmelere bırakılan faaliyet sonucu işletme, iş hedeflerine uygun bir yönetim biçimine ulaşmakta ve başaramama riskini minimize etmektedir.