Subakromiyal s›k›flma sendromu günümüzde s›k karfl›- lafl›lan, aktif yaflayan kiflileri ve çal›flan kiflileri etkile- yen bir patolojidir (1). S›k›flma sendromu, rotator manflet tendonlar›n›n ve subakromiyal bursan›n korakoakromi- yal ark alt›nda kronik iritasyonuna ba¤l› geliflmektedir.
Tekrarlayan travmalar ve kolun omuz seviyesi üzerin- deki sürekli kullan›m› bu sendromun haz›rlay›c› neden-
lerindendir (2-4).
Geleneksel olarak omuz fonksiyonlar›, eklem haraket aç›kl›¤›, kuvvet, a¤r› gibi patolojinin lokal etkilerini yans›tan ölçümlerle de¤erlendirilmektedir. Son zaman- larda hasta taraf›ndan tan›mlanan patolojinin günlük ya- flam aktivitelerine olan etkisinin de¤erlendirilmesi önem
Subakromiyal s›k›flma sendromunda fonksiyonel durum, özürlülük ve yaflam kalitesi
Zerrin KARATAfi (**), Saime REYHANO⁄LU (**), Afitap ‹ÇA⁄ASIO⁄LU (*), Gülden TOPLU (***), Huriye ARAS (***), fieyma KOLUKISA (***), Esma DEM‹RHAN (***)
S.B. ‹stanbul Göztepe E¤itim Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Klini¤i, Kl. fiefi*; Uz. Dr.**; Asist. Dr.***
KL‹N‹K ARAfiTIRMA Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
ÖZET
Bu çal›flma, subakromiyal s›k›flma sendromlu hastalarda omu- za özgül fonksiyonel durum ve özürlülü¤ü içeren ölçeklerle, yaflam kalitesi ölçe¤i SF-36 aras›ndaki iliflkileri incelemek amac›yla planland›.
Çal›flmaya 100 hasta al›nd›. Hastalara ayr›nt›l› bilgi verildik- ten sonra, Constant, University of California at Los Angeles (UCLA), Omuz Özürlülük Sorgulamas› (OÖS) ve SF-36 sor- gulamalar› yap›ld›.
Constant ve UCLA’n›n her ikisiyle SF-36’n›n fiziksel fonksi- yon, fiziksel rol, emosyonel rol parametreleri aras›nda anlam- l› pozitif iliflki vard› (p<0.001). OÖS ile SF-36’n›n fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, emosyonel rol parametreleri aras›nda negatif anlaml› iliflki bulundu (p<0.001). Ölçeklerin kendi aralar›ndaki karfl›laflt›rmalar›nda ise; Constant ve UCLA ara- s›nda, anlaml› pozitif iliflki (p<0.001), Constant ve OÖS ara- s›nda negatif anlaml› iliflki (p<0.001), UCLA ile OÖS aras›n- da negatif anlaml› iliflki (p<0.001) oldu¤u görüldü.
Subakromiyal s›k›flma sendromlu hastalarda de¤erlendirme;
hem genel sa¤l›¤› de¤erlendiren hasta yan›tlar›na dayal› ya- flam kalitesi anketini hem de omuza özgül fonksiyonel de¤er- lendirmeleri içermelidir.
Anahtar kelimeler:Subakromiyal s›k›flma sendromu, yaflam kalitesi, fonksiyonel durum, özürlülük.
SUMMARY
Functional status, disability and quality of life in subacromial impingement syndrome
The aim of this study is to evaluate the comparison between the functional status, disability and quality of life questionnai- res in subacromial impingement syndrome.
One hundred patients were included in this study. The patients were applied Constant, University of California at Los Ange- les (UCLA), Shoulder Disability Questionnaire (SDQ) and Short form-36 (SF-36) questionnaires after given detailed in- formation.
SF-36 parameters of physical function, role physical and role emotional parameters showed a significiant correlation with the Constant and UCLA scores (p<0.001). When compared with the SDQ, SF-36 showed a significiant negative correlati- on in parameters physical function, role physical and role emotional parameters (p<0.001). There was a significiant po- sitive correlation between Constant and UCLA (p<0.001), ne- gative significiant correlation between Constant and SDQ (p<0.001) and negative significiant correlation between UC- LA and SDQ (p<0.001).
As a result; the assessment of subacromial impingement syndrome should include the quality of life questionnaires ba- sed on patients replies as well as the shoulder spesific functio- nal evaluations.
Key words:Subacromial impingement syndrome, quality of li- fe, functional status, disability
Göztepe T›p Dergisi 22(4):133-136, 2007 ISSN 1300-526X
133
kazanm›flt›r. Yaflam kalitesine yönelik anketlerin kulla- n›m› artm›fl, ölçümsel de¤erlendirmelerle genel sa¤l›¤›
ilgilendiren yaflam kalitesi anketlerinin karfl›laflt›r›lmas›
gereksinimi ortaya ç›km›flt›r (5).
Bu çal›flma, subakromiyal s›k›flma sendromlu hastalarda Constant, UCLA, OÖS gibi üç tane omuza özel ölçüt ve SF-36 gibi bir genel ölçüt kullanarak, bunlar›n bu hasta- lar üzerindeki performanslar›n› de¤erlendirmek ve kar- fl›laflt›rmak amac›yla yap›ld›.
MATERYAL ve METOD
Çal›flma kapsam›na evre I, II, III subakromiyal s›k›flma sen- dromu tan›s› alm›fl 100 hasta al›nd›. Hastalar›n 58’i kad›n, 42’si erkek olup, yafl ortalamalar› 53.59±9.89’du. 91 hastan›n sa¤, 9 hastan›n sol eli dominantt›. 41 hastada sol, 59 hastada sa¤ omuz tutulumu vard›. Subakromiyal s›k›flma sendromu d›- fl›nda hastal›¤› olan ve omuz cerrahisi geçiren hastalar çal›flma d›fl›nda b›rak›ld›. Constant(6), UCLA(7), OÖS(8)ve SF-36(9-10) doktor taraf›ndan dolduruldu.
‹statistiksel analizler, SPSS 11.0.1 (Stastical Package fort he Social Sciences, Inc, Chicago, IL) ve MedCalc 7.0.0.4 (Med- Calc Statistical Software for Biomedical Research, 2002 Frank Schoonjans, Mariakerke, Belgium) özel programlar›
kullan›larak yap›ld›. Constant, UCLA, OÖS ve SF-36 aras›n- daki iliflkiler “Pearson çift de¤iflkenli ba¤›nt› analizi” ile arafl- t›r›ld›. Sonuçlar “r” iliflki katsay›s› ve “p” anlaml›l›k düzeyi ile birlikte verildi. ‹statistiksel anlaml›l›k ise 0.05 say›s›ndan kü- çük p de¤erleri için kabul edildi.
BULGULAR
OÖS’de skorlar büyüdükçe daha kötü durumu gösterir.
Constant, UCLA, SF-36’da ise tam tersi söz konusudur.
Constant ve SF-36’n›n fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, emosyonel rol parametreleri aras›nda anlaml› pozitif iliflki bulundu (p<0.001) (Tablo 1). UCLA ve SF-36’n›n fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, emosyonel rol paramet- releri aras›nda anlaml› pozitif iliflki bulundu (p<0.001) (Tablo 1). OÖS ve SF-36’n›n fiziksel fonksiyon, fizik- sel rol, emosyonel rol parametreleri aras›nda anlaml›
negatif iliflki mevcuttu (p<0.001) (Tablo1). OÖS de¤er- leri artt›kça, SF-36’n›n fiziksel fonksiyon, fiziksel rol ve emosyonel rol parametrelerinde kötüye gidifl olur. Öl- çütler aras›nda ise; Constant ve UCLA aras›nda anlaml›
pozitif iliflki (p<0.001), Constant ve OÖS aras›nda an- laml› negatif iliflki (p<0.001), UCLA ve OÖS aras›nda ise anlaml› negatif iliflki (p<0.001) bulundu (Tablo 2).
TARTIfiMA
Rotator k›l›f hastal›klar›na ba¤l› özürlülük toplumumu- zun önemli bir k›sm›n› etkileyen ve s›k rastlanan bir problemdir. Parsiyel ve tam y›rt›klar›n oran› yaflla bir- likte artmaktad›r. Yaflam›n dördüncü dekad›nda % 30, alt›nc› dekad›nda % 60 kadar yüksek bir oranda bildiril- mektedir. Tedavi alternatiflerinin terapötik etkinli¤ini de¤erlendiren ve fizik muayene de¤iflkenlerine (eklem hareket aç›kl›¤› ve kas gücü) ve doktorun fonksiyon iz- lemine dayanan birçok araflt›rma yay›nlanm›flt›r (11). Omuz patolojilerinin de¤erlendirilmesinde kullan›lan skorlamalarda omuz fonksiyonlar›n›n ve günlük yaflam aktivitelerindeki etkilenimin tan›mlanmas› önemlidir
(12). Günümüzde sonuç (out-come) araflt›rmalar› litera- türde büyük ilgi oda¤› haline gelmifltir. Sonuç araflt›r- malar›, bir hastal›k ya da giriflimin olas› etkilerinin de-
¤erlendirilmesinin gerekli oldu¤unu ortaya koymufltur.
Bunun sonucu olarak, kas ve iskelet sistemi hastal›klar›- n›n de¤erlendirilmesinde artan s›kl›kta jenerik ve hasta- l›¤a özgül sa¤l›k durumu ölçütleri kullan›lmaktad›r.
Kapsaml› sonuç ölçümlerine olan bu ilgi, sonucun do¤- ru biçimde de¤erlendirildi¤inden emin olmak için farkl›
araçlar›n ölçüm özelliklerinin de¤erlendirilmesini ge- rekli hale getirmifltir (5).
Önceki araflt›rmalar di¤er jenerik araçlarla karfl›laflt›r›l- d›¤›nda, k›sa form 36 (SF-36)’n›n, kas iskelet sistemi hastal›¤› olan kimselerde güvenilir ve geçerli bir sa¤l›k ölçütü oldu¤unu göstermifltir. Omuz anketlerinin ve SF- 36’n›n karfl›laflt›r›lmas› ayr›ca, omuzla ilgili farkl› hasta-
Tablo 1. Omuza özel ölçütlerle SF-36’n›n uyumlu bölümlerinin iliflkisi.
SF-36 Fiziksel Fonksiyon Fiziksel rol Emosyonel rol
Constant
r p
0.576** <0.001 0.513** <0.001 0.481** <0.001
rUCLAp
0.541** <0.001 0.524** <0.001 0.494** <0.001
r OÖSp
-0.545** <0.001 -0.544** <0.001 -0.443** <0.001
Tablo 2. Ölçütler aras›ndaki iliflkiler.
Constant UCLA OÖS
Constant
r p
0.838** <0.001 -0.705** <0.001
rUCLAp
0.838** <0.001 -0.725** <0.001
r OÖSp
-0.705** <0.001 -0.725** <0.001 Göztepe T›p Dergisi 22(4):133-136, 2007
134
l›¤› olan kimselerin SF-36 ile ne kadar iyi aç›klanabile- ce¤inin incelenmesine imkan sa¤lam›flt›r (5). Bu amaçla, çal›flmam›zda SF-36 gibi bir genel, üç tane de omuza özel ölçüt kulland›k. Constant ve UCLA skorlamas›
omuzun fonksiyonel durumu hakk›nda bilgi verir ve s›kça kullan›l›rlarken, OÖS omuz a¤r›s›n›n neden oldu-
¤u özürlülük hakk›nda bilgi verir ve yeni gelifltirilen bir ölçüttür. Bu üç ölçütü bir arada kullanarak, bunlar›n omuz yak›nmas› olan hastalar üzerindeki performansla- r›n› de¤erlendirdik ve karfl›laflt›rd›k.
Matsen ve ark., glenohumeral dejeneratif eklem hastal›-
¤› olan 103 hasta üzerinde yapt›klar› çal›flmada, omuz patolojilerini SF-36 yaflam kalitesi anketi ile de¤erlen- dirmifller ve omuz hastalar›n›n fonksiyonlar›n›n yan›nda yaflam kalitesinin de azald›¤›n› belirtmifllerdir. Ayr›ca, çal›flmada SF-36’n›n a¤r› ve fiziksel rol fonksiyonu pa- rametrelerinin normale göre ileri derecede etkilendi¤ini göstermifllerdir. Fiziksel rol fonksiyon puan›n›n kontrol grubunda da artan yaflla birlikte dramatik olarak düfltü-
¤ünü ifade etmifllerdi (13).
Beaton ve ark. 90 omuz a¤r›l› hasta üzerinde yapt›klar›
çal›flmada, SF-36’n›n fiziksel rol fonksiyonu, emosyo- nel rol fonksiyonu ve a¤r› parametrelerinin normal de-
¤erlerden düflük parametreler oldu¤unu; mental sa¤l›k, canl›l›k, genel sa¤l›k parametrelerinin ise normal de¤er- lere en yak›n parametreler oldu¤unu göstermifllerdi. Ay- r›ca, SF-36’n›n a¤r› parametresinin omuz a¤r›s›na du- yarl› oldu¤unu da ifade etmifllerdi (5).
Gartsman ve ark.’lar›n›n befl yayg›n omuz hastal›¤› olan toplam 544 hasta üzerinde yapt›klar› çal›flmada, anterior glenohumeral instabilitesi olan hastalarda SF-36’n›n ge- nel sa¤l›k parametresi d›fl›ndaki parametrelerinin hepsi, komplet rotator k›l›f y›rt›¤› olanlarda SF-36’n›n bütün parametreleri, donuk omuz hastal›¤› olanlarda genel sa¤l›k, mental sa¤l›k, mental içerik özeti d›fl›ndaki para- metreler, glenohumeral dejeneratif eklem hastal›¤› olan hastalarda genel sa¤l›k, canl›l›k, mental sa¤l›k, mental içerik özeti d›fl›ndaki parametreler normalden anlaml›
olarak düflük bulunmufltur (14). Çal›flmam›zda SF-36’n›n en çok fiziksel fonksiyon, fiziksel rol ve emosyonel rol parametrelerinin etkilendi¤i görüldü. Her üç ölçüt ile bu parametreler aras›nda anlaml› iliflki saptan›rken di¤er parametreleri aras›nda korelasyon saptanmad›.
Literatürde omuza özel ölçütler için benzer performans gösterdiklerini söyleyenler vard›r (5). Gartsman ve ark.-
’lar› komplet tam kat rotator k›l›f y›rt›¤› olan 50 hasta üzerinde yapt›klar› çal›flmada, Constant, UCLA ve Amerikan omuz ve dirsek cerrahlar› omuz indeksini kullanm›fl ve bu ölçütlerin hepsinde normale göre an- laml› fark bulmufl, artroskopik tedaviden sonra bu skor- larda anlaml› düzelmeler oldu¤unu göstermifllerdir(15). Çal›flmam›zda da; UCLA ile Constant aras›nda anlaml›
iliflki, UCLA ile OÖS aras›nda negatif anlaml› iliflki, Constant ve OÖS aras›nda da negatif anlaml› iliflki bu- lundu.
Sonuç olarak, subakromiyal s›k›flma sendromlu hastala- r›n de¤erlendirilmesinde, fonksiyonel de¤erlendirmele- rin yan› s›ra yaflam kalitesi ölçümlerinin de dikkate al›n- mas› ve yayg›nlaflt›r›lmas› gereklidir. Subakromiyal s›- k›flma sendromunda hastalar›n tedavi sonuçlar›n› de¤er- lendirmede, omuza özel ölçütler aras›nda hangi ölçüm yönteminin uygun oldu¤u henüz belirlenmemifltir. Bu- nunla birlikte, de¤erlendirme (tedavi öncesi ve tedavi sonras›) hem genel sa¤l›¤› de¤erlendiren hasta yan›tlar›- na dayal› yaflam kalitesi anketini hem de omuza özgül fonksiyonel de¤erlendirmeleri içermelidir.
TEfiEKKÜR
‹statistiksel de¤erlendirmelerimizi yapan Dr. Mustafa Sinan Kut’a teflekkürlerimizi sunar›z.
KAYNAKLAR
1. Akman fi, Küçükkaya M: Subakromiyal s›k›flma sendromu: Pato- genez, klinik ve muayene yöntemleri. Acta Orthop Traumatol Turc 37(Suppl 1): 27-34, 2003.
2. Fu FH, Harner CD, Klein AH: Shoulder impingement syndrome.
Clin Orthop 1991; 269:162-73, 1991.
3. Neer CS: Impingement lesions. Clin Orthop 173:70-77, 1983.
4. Day›can A, Öztürk C, Portakal S ve ark: Subakromiyal s›k›flma sendromunda cerrahi tedavi. Artroplasti Artroskopik Cerrahi 13:73-7, 2002.
5. Beaton DE, Richards RR: Measuring function of the shoulder. J Bone Joint Surgery [Am] 78-A:882-90, 1996.
6. Constant CR, Murley AHG: A clinical method of functional as- sessment of the shoulder. Clin Orthop 214:160-64, 1987.
7. Leggin BG, Ianotti JP: Shoulder outcome measurement. Ianotti JP, Williams GR. Disorders of the Shoulder: Diagnosis and Manage- ment, Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia 1999, 1023-39.
8. Daniëlle AWM van der Windt, Geert JMG van der Heijden, Andrea F de Winter, Bart W Koes, Walter Devillé et al. The res- ponsiveness of the shoulder disability questionnaire. Ann Rheum Dis 57:82-7, 1998.
9. Ware JE: SF-36 Health survey update. Spine 25:3130-39, 2000.
10. Hays RD, Hahn H, Marshall G: Use of the SF-36 and other he- alth-related quality of life measures to assess persons with disabilities.
Arch Phys Med Rehabil 83:4-9, 2002.
11. Kirkley A, Alvarez C, Griffin S: The development and evaluati- on of a disease-spesific quality of life questionnaire for disorders of the rotator cuff: The Western Ontario Rotator Cuff Index. Clinical Jo- Z. Karatafl ve ark., Subakromiyal s›k›flma sendromunda fonksiyonel durum, özürlülük vke yaflam kalitesi
135
urnal of Sport Medicine 13:84-92, 2003.
12. L’Insalata JC, Warren RF, Cohen SB, Altchek DW, Peterson MGE: A self-administered questionnaire for assessment of symptoms and function of the shoulder. J Bone Joint Surgery [Am] 79-A:738-48, 1997.
13. Matsen FA 3rd, Ziegler DW, DeBartolo SE: Patient self assess- ment of health status and function in glenohumeral degenerative joint
disease. J Shoulder and Elbow Surg 4:345-51, 1995.
14. Gartsman GM, Brinker MR, Khan M, Karahan M: Self as- sessment of general health status in patients with five common shoul- der conditions. J Shoulder and Elbow Surg 7:228-37, 1998.
15. Gartsman GM, Brinker MR, Khan M: Early effectiveness of artroscopic repair for full-thickness tears of the rotator cuff: an outco- me analysis. J Bone Joint Surgery [Am] 80:33-40, 1998.
Göztepe T›p Dergisi 22(4):133-136, 2007
136
