Üniversiteye Giriş Sinav Sistemindeki Son Değişikliğe İlişkin Öğrenci Algıları

(1)

35

ÜNøVERSøTEYE GøRøù SINAV SøSTEMøNDEKø SON

DEöøùøKLøöE

øLøùKøN ÖöRENCøLERøN ALGILARI

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E÷itim fakültesi Doç. Dr. IúÕk ùifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E÷itim Fakültesi Son yirmi yÕlda, üniversiteye giriú sÕnavlarÕnda bir çok de÷iúiklik yapÕlmÕútÕr. Bu de÷iúiklikler, sÕnav biçim ve yönteminden çok, sÕnav sayÕsÕ ve sÕnav sonuçlarÕnÕn de÷erlendirilmesi üzerine odaklanmÕútÕr. 1981-1998 yÕllarÕ arasÕnda üniversite giriú sÕnavlarÕ; öss, öys, ösys gibi farklÕ adlar altÕnda tek sÕnav olarak veya öss ve öys adlarÕ altÕnda iki aúamalÕ sÕnav olarak gerçekleútirildi. Ancak, bu sÕnavlarÕn tümü sÕnav biçimi ve yöntemi ile soru türü, biçimi ve çeúidi bakÕmÕndan aúa÷Õ yukarÕ aynÕ veya benzer nitelikte olmuútur (Dökmen, 1992; Güvenç, 1992). Bu nedenle, üniversiteye giriú sÕnavlarÕnda radikal bir de÷iúimden söz etmek yerine, farklÕlÕk kavramÕndan söz etmenin daha uygun olaca÷Õ düúünülmektedir.

Üniversite giriú sÕnavlarÕndaki farklÕ uygulamalar arasÕnda, yalnÕzca 30 Temmuz 1998’de yapÕlan uygulama bir de÷iúim (MEB, 1998) olarak de÷erlendirilebilir niteliktedir. SÕnav türü ve biçimi açÕsÕndan olmasa da, sÕnavÕn de÷erlendirilmesi açÕsÕndan bir de÷iúim gerçekleúmiútir. Bu de÷iúim, A÷ÕrlÕklÕ Ortaö÷retim BaúarÕ PuanÕnÕn sÕnav sonuçlarÕnÕ önemli ölçüde etkilemesi (MEB, 1999) úeklinde ortaya çÕkmÕútÕr. Her de÷iúimde oldu÷u gibi, bu de÷iúimde bazÕ olumluluk ve

olumsuzluklarÕ beraberinde getirmiútir.

Amaç:

Bu araútÕrmanÕn amacÕ; üniversite giriú sÕnav sistemindeki son de÷iúiklik hakkÕndaki ortaö÷retim son sÕnÕf ö÷rencilerinin algÕlarÕnÕ belirlemek ve bu algÕlara dayanarak de÷iúimin etkilerine iliúkin kestirimler yapmaktÕr.

Yöntem:

Betimsel nitelikteki araútÕrmada veriler, iki bölümden (I. Bölüm ba÷ÕmsÕz

(2)

36

Bulgular ve Yorum:

I. Faktör: ølgi

Madde No Faktör Yükü Eigen De÷eri De÷iúkenlik % 16 15 14 17 .773 .695 .651 .382 ,590 ,611 ,651 ,538 3,468 3,597 3,827 3,164

ølgi faktörü altÕnda faktör yükü .35’in üzerinde olan 4 madde yer almÕútÕr. Bu maddeler úunlardÕr: Yeni sÕnav sistemiyle getirilen okul puanÕ uygulamasÕnÕn çalÕúma iste÷ine etkisi, Yeni sÕnav sisteminin okula olan ilgiye etkisi, Yeni sÕnav sisteminin derslerle ilgili çalÕúmalara etkisi, Yeni sÕnav sisteminin velinin okula olan ilgisine etkisi.

II. Faktör: Motivasyon

Madde No Faktör Yükü Eigen De÷eri De÷iúkenlik % 6 5 7 2 .745 .639 .555 .536 ,979 1,072 ,965 1,558 5,758 6,305 5,677 9,164

Motivasyon faktörü altÕnda faktör yükü .35’in üzerinde olan 4 madde yer almÕútÕr. Bu maddeler úunlardÕr: Yeni sÕnav sisteminin üniversiteye girme umuduna etkisi, Yeni sÕnav sisteminin istenilen yüksekö÷retime daha kolay girme olana÷ÕnÕ artÕrÕp artÕrmadÕ÷Õ, Yeni sÕnav sisteminin getirdi÷i de÷iúikliklerin genel olarak

de÷erlendirilmesi, Yeni sÕnav sisteminin eski sÕnav sisteminin olumsuzluklarÕnÕ giderebilme derecesi.

IIII. Faktör: Bilgi

Madde No Faktör Yükü Eigen De÷eri De÷iúkenlik % 10 1 11 13 .710 .686 .654 .357 ,848 2,551 ,773 ,732 4,991 15,007 4,548 4,309

(3)

37

bilinip bilinmedi÷i, Lise alan kolunun seçilmesinde üniversite sÕnav sisteminin etkisi.

IV. Faktör: Beklenti

Madde No Faktör Yükü Eigen De÷eri De÷iúkenlik% 19 9 12 .825 .413 .351 ,538 ,904 ,746 3,164 5,319 4,387

Beklenti faktörü altÕnda faktör yükü .35’in üzerinde olan 3 madde yer almÕútÕr. Bu maddeler úunlardÕr: Yeni sÕnav sisteminin ezbercili÷in ortadan kaldÕrÕlmasÕnda etkili olaca÷Õna inanma, Yeni sÕnav sisteminin eski sisteminin olumsuzluklarÕnÕ giderip gideremedi÷i, üniversite giriú sÕnav sisteminin de÷iúmesindeki temel neden.

V. Faktör: Saptama

Madde No Faktör Yükü Eigen De÷eri De÷iúkenlik % 3 18 .654 .614 1,382 ,590 8,127 3,468

Saptama faktörü altÕnda faktör yükü .35’in üzerinde olan 2 madde yer almÕútÕr. Bu maddeler úunlardÕr: Yeni sÕnav sistemi nedeniyle ilgi alanda veya gitmek istenilen yüksekö÷retim tercihinin de÷iúip de÷iúmedi÷i, Üniversite giriú sÕnavÕna hazÕrlamada okulun verdi÷i e÷itim-ö÷retimin de÷erlendirilmesi.

Faktör analizi sonucu, faktör yükleri .35’in üzerinde toplam 19 maddeden oluúan 5 faktör belirlenmiútir. Bunlar; ilgi, motivasyon, bilgi, beklenti ve saptama úeklinde adlandÕrÕlmÕútÕr.

I. Faktöre øliúkin Bulgular:

Konular Görüúler (n / %) Yeni sÕnav sistemiyle getirilen okul puanÕ

uygulamasÕ çalÕúma iste÷inizi ne yönde etkiledi

Olumlu 377 / 42.6 Olumsuz 216 / 24.4 Etkilemed i 281 / 31.8 Yeni sÕnav sistemi okula olan ilginizde ne tür

bir etki yaratÕ

ølgi arttÕ 217 / 24.5 ølgi azaldÕ 230 / 26.0 Etkilemed i 423 / 47.9 Yeni sÕnav sistemi derslerinizle ilgili

çalÕúmalarÕnÕzÕ ne yönde etkiledi

Olumlu 343 / 38.8 Olumsuz 157 / 17.8 Etkilemed i 384 / 43.4 Yeni sÕnav sistemi velinizin okula olan

ilgisinde ne tür bir etki yarattÕ

(4)

38

YukarÕdaki tablo incelendi÷inde, yeni sÕnav sisteminin ilgi yaratma konusunda önceki sistemden farklÕ ciddi bir etki yaratmadÕ÷Õ görülmektedir.

II. Faktöre øliúkin Bulgular:

Konular Görüúler (n / %) Yeni sÕnav sistemi üniversiteye girme umudunuzda ne tür bir etki

yarattÕ Olumlu 392 / 44.3 Olumsuz 288 / 32.6 Etkilemedi 204 / 23.1 Yeni sÕnav sisteminin istedi÷iniz yüksekö÷retime daha kolay

girme olana÷ÕnÕ artÕrdÕ÷Õna inanÕyor musunuz

Evet 327 / 37.0 HayÕr 382 / 43.2 YanÕt yok 175 / 19.8 Yeni sÕnav sisteminin getirdi÷i de÷iúiklikleri genel olarak nasÕl

de÷erlendiriyorsunuz Olumlu 306 / 34.6 Olumsuz 260 / 29.4 KararsÕz 318 / 36.8 Yeni sÕnav sistemi eski sÕnav sisteminin olumsuzluklarÕnÕ

giderebildi mi Evet 203 / 23.0 HayÕr 416 / 47.1 KararsÕz 265 / 30.0

Yeni sÕnav sisteminin motivasyon sa÷lama konusunda eski sÕnav sisteminden farklÕ ciddi bir etki yaratmadÕ÷ÕnÕ yukarÕdaki veriler ortaya koymuútur.

III. Faktöre øliúkin Bulgular:

Konular Görüúler (n / %) Yeni sÕnav sistemi hakkÕnda yeterli bilginiz var mÕ Evet

245 / 27.7

HayÕr 156 / 17.6

KÕsmen 483 / 54.6 Bundan önceki iki basamaklÕ sÕnav sistemi hakkÕnda bilginiz var

mÕ Evet 232 / 26.2 HayÕr 195 / 22.1 KÕsmen 457 / 51.7 Yeni sÕnav sisteminin getirdi÷i ortaö÷retim baúarÕ puanÕnÕn size

ne kadar ek puan getirece÷ini biliyor musunuz

Evet 325 / 36.8 HayÕr 188 / 21.3 KÕsmen 371 / 42.0 Lise alan kolunuzu seçmenizde üniversite sÕnav sisteminin etkisi

oldu mu Evet 391 / 44.2 HayÕr 397 / 44.9 Emin de÷il 96 / 10.9

(5)

39

IV. Faktöre øliúkin Bulgular:

Konular Görüúler Yeni sÕnav sisteminin ezbercili÷in ortadan

kaldÕrÕlmasÕnda etkili olaca÷Õna inanÕyor musunuz

Evet 353 / 39.9 HayÕ r 531 / 60.1 Yeni sÕnav sistemi eski sÕnav sisteminin aúa÷Õdaki

olumsuzluklarÕnÕ giderebilmiú midir x A÷ÕrlÕklÕ ortaö÷retim baúarÕ puanÕ x Soru a÷ÕrlÕklarÕ

x Alan kollarÕndaki dengesizlik x Hiçbir olumsuzlu÷u giderememiútir x Eskisinden daha çok olumsuzluk yarattÕ

n 82 377 107 205 113 % 9.3 42.6 12.1 23.2 12.8 Sizce üniversite giriú sÕnav sisteminin

de÷iúmesindeki temel neden aúa÷Õdakilerden hangisidir

x Ortaö÷retime olan ilgiyi artÕrmak x Eski sÕnav sisteminin olumsuzluklarÕnÕ

gidermek

x Okul türleri arasÕnda denge kurmak x SÕnav sayÕsÕnÕ azaltmak

x Di÷er n 291 334 70 10 119 % 32.9 37.8 7.9 1.1 21.2

(6)

40

V. Faktöre øliúkin Bulgular:

Konular Görüúler Yeni sÕnav sistemi nedeniyle ilgi alanÕnÕzda veya gitmek istedi÷iniz

yüksekö÷retim hakkÕnda fikriniz de÷iúti mi

Evet 286 / 32.4

HayÕr 366 / 41.4 Üniversite giriú sÕnavÕna hazÕrlamada okulunuzun size verdi÷i

e÷itim-ö÷retimi 5 puan üzerinden de÷erlendiriniz x Pekiyi x øyi x Orta x ZayÕf n 48 260 249 310 % 5.4 29.4 28.2 35.1

Yüksekö÷retime iliúkin ö÷renci fikirleri ve tercihleri yeni sÕnav sisteminde de genellikle bir de÷iúiklik yaratmadÕ÷Õ, orta dereceli okullarÕn e÷itimini ö÷rencilerin ortanÕn altÕnda úeklinde de÷erlendirdikleri yukarÕdaki verilerde ortaya çÕkmÕútÕr.

Ba÷ÕmlÕ De÷iúkenlerin Etkisine øliúkin Bulgular:

Annenin E÷itim Durumunun Faktörler Üzerindeki Etkisine øliúkin Varyans Analizi SonuçlarÕ

Faktörler Kareler OrtalamasÕ SD OrtalamanÕn Karesi F De÷eri AnlamlÕlÕk Düzeyi FAK.1 Grup øçi

Grup OrtalamasÕ Toplam 26.190 3943.738 3969.928 4 881 885 6.547 4.476 1.643 .212

FAK.2 Grup øçi Grup OrtalamasÕ Toplam 99.047 3959.093 4058.140 4 881 885 24.762 4.494 5.510 .000

FAK.5 Grup øçi Grup OrtalamasÕ Toplam 3.032 1897.582 1900.614 4 881 885 .758 2.154 .352 .843

Varyans analizi sonucunda; annenin e÷itim durumunun motivasyon, bilgi ve beklenti faktörlerini oluúturan konulara iliúkin görüúlerde anlamlÕ fark yarattÕ÷Õ (p< .05) ancak ilgi, ve saptama faktörlerinin içerdi÷i konular üzerinde etki yapmadÕ÷Õ (p>.05) belirlenmiútir.

(7)

41 Varyans Analizi SonuçlarÕ

Grup OrtalamasÕ Toplam 18.906 3951.022 3969.928 5 880 885 3.781 4.490 .842 .520

FAK.4 Grup øçi Grup OrtalamasÕ Toplam 22.925 4567.113 4590.037 5 880 885 4.585 5.190 .883 .492

BabanÕn e÷itim durumunun motivasyon ve bilgi faktörlerini oluúturan konulara iliúkin görüúlerde anlamlÕ fark yarattÕ÷Õ (p< .05) ancak ilgi, beklenti ve saptama faktörlerinin içerdi÷i konular üzerinde etki yapmadÕ÷Õ (p>.05) varyans analizi sonucunda ortaya konmuútur.

SÕnava Girdi÷i Bölümün Faktörler Üzerindeki Etkisine øliúkin Varyans Analizi SonuçlarÕ Faktörler Kareler OrtalamasÕ SD OrtalamanÕn Karesi F De÷eri AnlamlÕlÕk Düzeyi FAK.1 Grup øçi

(8)

42

motivasyon ve saptama faktörlerinin içerdi÷i konular üzerinde etki yapmadÕ÷Õ (p>.05) belirlenmiútir.

Üniversiteye HazÕrlÕk Kursuna Gitmenin Faktörler Üzerindeki Etkisine øliúkin Varyans Analizi SonuçlarÕ

Varyans analizi sonucunda; üniversiteye hazÕrlÕk kursuna gitmenin yalnÕzca saptama saptama faktörünün içerdi÷i konular üzerinde etki yapmadÕ÷Õ (p>.05), di÷er 4 faktörü oluúturan konulara iliúkin görüúlerde anlamlÕ fark yarattÕ÷Õ (p< .05) görülmüútür.

Ders ÇalÕúma ùeklinin Faktörler Üzerindeki Etkisine øliúkin Varyans Analizi SonuçlarÕ Faktörler Kareler OrtalamasÕ SD OrtalamanÕn Karesi F De÷eri AnlamlÕlÕk Düzeyi FAK.1 Grup øçi

(9)

43

Ders çalÕúma úeklinin ilgi ve beklenti faktörlerini oluúturan konulara iliúkin görüúlerde anlamlÕ fark yarattÕ÷Õ (p< .05) di÷er 3 faktörün içerdi÷i konular üzerinde etki yapmadÕ÷Õ (p>.05) faktör analizi sonuçlarÕnda görülmektedir.

Cinsiyetin Faktörler Üzerindeki Etkisine øliúkin T-Test SonuçlarÕ

Cinsiyet N X Std. Sapma t SD Anlam. Düz Ort. FarkÕ

FAK.1 1 523 8,1128 2,0633 2,014 878 ,044 ,2921 2 357 7,8207 2,1830 FAK.2 1 523 7,7476 2,1931 ,779 878 ,436 ,1146 2 357 7,6331 2,0656 FAK.3 1 523 7,4685 1,8612 3,223 878 ,001 ,3984 2 357 7,0700 1,7086 FAK.4 1 523 6,6769 2,4102 3,347 878 ,001 ,5200 2 357 6,1569 2,0287 FAK.5 1 523 4,7553 1,4534 1,099 878 ,272 ,1103 2 357 4,8655 1,4741

Varyans analizi sonucunda; deneklerin cinsiyetinin ilgi, bilgi ve beklenti faktörlerini oluúturan konulara iliúkin görüúlerde anlamlÕ fark yarattÕ÷Õ (p< .05) ancak

motivasyon ve saptama faktörlerinin içerdi÷i konular üzerinde etki yapmadÕ÷Õ (p>.05) belirlenmiútir.

Sonuç:

AraútÕrma sonuçlarÕna göre yeni sÕnav sistemiyle getirilen okul puanÕ uygulamasÕnÕn ne ders çalÕúmaya ne de ö÷rencilerin ve velilerin okula olan ilgilerine ciddi bir etki etmemiútir. AynÕ úekilde; istenilen yüksekö÷retime daha kolay girme, eski sÕnav sisteminin olumsuzluklarÕnÕ giderebilme gibi konularda önemli katkÕ

getiremedi÷inden motivasyon açÕsÕndan da önemli bir etkisi olamamÕútÕr. Öte yandan; yeni sÕnav sistemi hakkÕnda tÕpkÕ eski sÕnav sisteminde oldu÷u gibi yeterli bilginin sa÷lanamamasÕ ve yeni sÕnav sisteminin getirdi÷i ortaö÷retim baúarÕ puanÕnÕn ne kadar ek puan getirece÷inin bilinmemesi sonucu lise türünün ve alan kolunun seçilmesinde yeni sorunlar yaratmÕútÕr. AyrÕca; yeni sÕnav sisteminin ezbercili÷i ortadan kaldÕraca÷Õ, okul baúarÕsÕnÕ teúvik edece÷i úeklindeki görüú ve beklentiler, 1500 civarÕndaki (Sabah, 27 Temmuz 2000) lise birincisinin üniversiteye girememesi nedeniyle olumsuz bir etki yaratmÕútÕr.

Bu araútÕrmanÕn sonuçlarÕ, üniversiteye giriúte sÕnav tür ve sayÕsÕnÕn de÷iúmesinin sorunlarÕn büyük bir kÕsmÕ için çözüm getiremedi÷ine iliúkin araútÕrma bulgularÕnÕ (Aúkar, 1985; Oral, 1983; Tezbaúaran, 1987) desteklemektedir. Yine, bu

araútÕrmadan elde edilen sonuçlar, üniversiteye giriúte ortaö÷retim baúarÕ puanÕ, a÷ÕrlÕklÕ ortaö÷retim baúarÕ puanÕ, okul türü ve alan türü gibi çeúitli puan uygulamalarÕnÕn üniversiteye giriú için kullanÕlmasÕnÕn daha olumlu oldu÷u yönündeki araútÕrma sonuçlarÕyla (Berbero÷lu, 1988; Oral, 1985; Toker, 1980; Toker, 1986; ÜSYM, 1981) benzerlik göstermektedir.

(10)

44

Kaynakça

Dökmen, 1992;

Güvenç, 1992

MEB, 1998, ÖSYM sÕnav kitapçÕ÷Õ MEB, 1999, ÖSYM sÕnav kitapçÕ÷Õ Sabah, 27 Temmuz 2000

Aúkar, P., (1985). Yüksekö÷retime Ö÷renci Seçme ve Yerleútirme sisteminin geçerli÷i, YayÕnlanmamÕú doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi.

Oral, T.(1983). 1981 yÕlÕnda Ö÷renci Seçme ve Yerleútirme SÕnavlarÕna katÕlan adaylarÕn yüksekö÷retim programÕ tercihleri üzerine bir araútÕrma. YayÕnlanmamÕú rapor. Ankara: ÖSYM:

Tezbaúaran, A.(1987). ÖSYS Testlerinden Yoklanmak østenen Beceriler. YayÕnlanmamÕú rapor. Ankara: ÖSYM.

Berbero÷lu, G.(1988). Seçme amacÕyla kullanÕlan testlerde Rasch Modeli’nin katkÕlarÕ. YayÕnlanmamÕú doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi.

Oral, T. (1985). Lise baúarÕ ölçüleri ile ÖSYS puanlarÕ arasÕndaki uyum. YayÕnlanmamÕú doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi.

Toker, F. (1980). Ortaö÷retim yÕllÕk baúarÕ ortalamalarÕnÕn yüksekö÷retime ö÷renci seçme ve yerleútirmede kullanÕlmasÕ. YayÕnlanmamÕú rapor. Ankara: ÜSYM, AraútÕrma Geliútirme ve Proje Birimi.

Toker, F. (1986). Ortaö÷retim baúarÕ puanlarÕnÕn yüksekö÷retim kurumlarÕna ö÷renci seçme ve yerleútirme sÕnavlarÕnda kullanÕlmasÕ. YayÕnlanmamÕú rapor. Ankara: ÜSYM, AraútÕrma Geliútirme ve Proje Birimi.