B İ B L İ O Ğ R A F Y A
ö ş k I e r e a s ı r l a r
survey of Turkish Kiosks i Pavilions
if. Mimar Sedad H. ELDEM i Köşkler ve kasırlar kitabının ikinci- di D.G.S. akademisi tarafından yayın- ımıştır. Prof. Sedad H. ELDEM tarafın- ı yazılan ve derlenen bu kitap bir kıs- , bugün mevcut olmayan köşkler ve sırlarla halen mevcut olanları kapsa- jktadır.
Eski gravürlerden, taş basmalaraan eski keşif defterlerinin incelenmesin- in elde edilen bilgilerle toplanan do-
arafı 18. Sahifada
ıımış; köy yerleşmeleri mimarî yönden telenmiş; XVI. yüzyıldan kalma iki ca-
sökülerek, su gelmeyecek yerlerde niden monte edilmiş; VI. yüzyıla tarih- nen bir köprünün yazıt taşları söküle- ( müzeye taşınmış; etnoğrafik malze- ı toplanmış; film ve bantlarla folklor sbitleri yapılmış; arkeolojiye yardım- lığı sınanmak amacıyle jeofizik uzman- ı, arkeologlarla işbirliği yapmış; özel
proje ile Elazığ müze binasının te- stleri atılarak inşaatına başlanmıştır.
Bölgedeki bu çok yönlü araştırma ve lışmalar ilk defa «bölge arkeolojisi»
Inünden ele alınmış ve uygulaması ba- rıyla gerçekleşmiştir. Dünyadaki bu ye- tiğin gerçekleşmesinin yanısıra, gene ilk ız bukadar çok ekip birleşerek, aynı Slgede, aynı gaye uğrunda büyük bir ığunluk meydana getirmişlerdir. Bütün ınların dışında öğrenci ve eleman ye- dmesinde çok büyük katkılarda bulunan Bban Projesi aynı zamanda bu nedenle r eğitim çalışmasını da gerçekleştir- i l i r .
kümanlarla oİuşan bu eser uzun sabırİı bir çalışmanın sonucudur.
Yabancı kitaplarla yabancı müellif ve ressamların yazı ve gravürlerinden de faydalanılmak suretile bir bütün haline getirilen eserde, ekserisi eski saray has bahçelerinde ve Boğaziçinde bulunan ka- sırların ve köşklerin iç ve dış mimarile- ri, planları imparatorluk devrinin özellik- lerini yansıtmaktadır.
Kronolojik bir tasnifle 1660 tarihine kadar geriye giden eserler arasında Köp- rülü Mehmet Paşa yazlık köşkü, bugün toprak üzerinde temelleri bile kalmamış olan Edirne'deki müteaddit köşkler ve kasırları da kapsamaktadır. Bu köşklerin plân rölöveleri ve çok eskiden kalmış dış görüntüleri bize ilgisizlik yüzünden sivil mimarimizin nasıl yok olduğunu anlatmaktadır
II. Cild'de diğerleri yanında Anadolu hisarında Amca Hüseyin Paşa yalısı (1699), Beşiktaş Sarayı Çinili köşkü (1679), Tersane has bahçe kasrı (1791), Yıldız mabeyin köşkü (1865) gibi öneımli ka- sırların rölöveleri ve süslemelerinin detayları bulunmaktadır
Kitapta, her konunun İngilizce metin yazıları da bulunmaktadır.
Kitabı hararetle tavsiye ederiz 2.S.
Baraj kapakları kapatılmasıle, suyun yükselmesi çalışılan yerlerin çoğunu ar- tık sular-altında bırakmıştır. Baraj suyu maksimum yüksekliğe erişince, diğer yerleri de sular basacaktır. Bu yıl, sular yükselerek baraj gölü meydana gelirken, bir yandan da, arazideki çalışmaların son kampanyası sürdürülmüştür.
Böylece, baraj gölü altında kalacak alandaki kültür değerlerinin kurtarılmar sı düşüncesiyle, başlatılan >.ibu hareket başarıyla amacına ulaşmıştır. Ama, kur- tarılan malzeme ve ortaya çıkan bilgiler üzerinde yapılacak araştırma ve değerlen dirmeler daha uzun sürele'r gerektirecek- tir.
Şu kadarı söylenebilir ki, bölgenin bilinenden çok daha eskilere dayanan bir tarihi bulunduğu saptanmıştır. Elde edilen- lere göre evcil hayvanlar, av hayvanları, ehli bitki türleri, insan yaşantısı ile araç ve gereçleri hakkında geniş ve ilginç bilgiler ortaya çıkmıştır. Her yıl, çalışma- ları yansıtan, iki lisanda yayınlanan ön raporla'rdan «1» sonra, sonuçları ortaya koyacak yayınlar, bizlere yeni bilgileri,
E s k i T ü r k S a n a t ı v e
A v r u p a y a e t k i s i Yazanlar : J. STRYGOWSKİ - H. GLÜCK ve Fuat KÖPRÜLÜ
Çeviren : A. Cemal KÖPRÜLÜ Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları San'at dizisi: 21 Cumhuriyet'in 50. yılı münasebetile Türkiye iş Bankası tarafından yayınlanan bu eserde yukarıda isimleri geçen ya- zarların eski Türk san'atının kaynakları ve Türk san'atının, göçler nedenile Orta Asya'dan, batıya ve Avrupa etkisi anla- tılmaktadır. Cemal KÖPRÜLÜ'nün Alman san'at dergilerinden çevirdiği (Türkiyat) ve (Ülkü) dergilerinde yayınlanmış olan bu yazıları bir araya getirmiş olması, es- ki Türk san'atına toplu bir bakışa imkân vermektedir.
Kitapta: Türkler ve Orta Asya san'atı meselesi - 16. 18. yüzyıllarda saray san'a- tı ve san'atçılarile Osmanlıların Avrupa san'atları bakımından önemi - Türk oan'a- tı - Osmanlılarda mimarî - Türk san'atı- nın dünyadaki yeri - Türk san'atı başlık- lı yazılar bulunmaktadır.
yeni buluşlar açıklayacaktır.
Bölgedeki çalışmalar, gerek bölgenin gerekse çalışma şeklinin özel bir değer taşıdığını ortaya koymuştur. Ayrıca, bu- güne dek tüketici gözü ile bakılan bu bilim dalları, yeni çalışma alanları ve olanakla'rı sağlayarak, maddî ve bilimsel yönden değişik bir anlayış ve bakış açı- sı getirmiştir.
Kısaca değindiğim bu araştırma ve uygulamalar, ülkemizin maddi ve manevi zenginliğine büyük katkılarda bulunmuş- tur.
Baraj gölü altında kalan yerlerde ya- şayanların su basmayan yerlere taşınma- sı ile aynı alandaki tarih ve kültür de- ğerlerinin çıkarılıp taşınması arasında bir yönden eşdeğerlik vardır. Keban Barajı ve barajla gelen diğer sorunları bir yana bırakırsak, yukarda anlatmaya çalış- tığım gayretler, ülkemizin kültür gelece- ği bakımından önemli bir atılımdır.
Alpaslan Koyunlu Y. Mimar. İTÜ.
«1» Keban Projesi 1968-1971 Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1970-1974
