T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İç Ticaret Genel Müdürlüğü 2015 YILI FAALİYET RAPORU

(1)

T.C.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI İç Ticaret Genel Müdürlüğü

2015 YILI

FAALİYET RAPORU

Ocak 2015

(2)

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI 29.01.2016 İÇ TİCARET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2

İÇİNDEKİLER

SUNUŞ ... 3

I- GENEL BİLGİLER ... 5

A- Misyon ve Vizyon ... 5

B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar ... 5

C- İdareye İlişkin Bilgiler ... 7

1- Fiziksel Yapı ... 7

2- Teşkilat Yapısı ... 7

3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar ... 9

4- İnsan Kaynakları ... 9

5- Sunulan Hizmetler ... 14

5.1 - Mevzuat Çalışmaları ... 14

5.2 - Projeler ... 27

5.3 – Toplantılar ve Etkinlikler ... 31

5.4 - Bilgi Talepleri ... 32

5.5 - Soru Önergeleri ... 33

5.6 - Mevzuat Görüşleri ... 33

5.7 - Yazışmalar ... 34

II- AMAÇ ve HEDEFLER ... 35

A- İdarenin Amaç ve Hedefleri ... 35

B- Temel Politikalar ve Öncelikler ... 35

III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER ... 39

A- Mali Bilgiler ... 39

1- Bütçe Uygulama Sonuçları ve Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar ... 39

B- Performans Bilgileri ... 41

1- Faaliyet ve Proje Bilgileri ... 41

2- Performans Sonuçları Tablosu ... 43

IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 44

A- Üstünlükler ... 44

B- Zayıflıklar ... 44

C- Değerlendirme ... 45

V- ÖNERİ VE TEDBİRLER ... 45

(3)

3

SUNUŞ

İnsanlık tarihi kadar eski bir olgu olan ticaret, insanın istek ve ihtiyaçlarını karşılama arzusuyla kendinde olmayan mal veya hizmeti bir başkasından sağlamak istemesi nedeniyle ortaya çıkmıştır. Genel anlamda, malların veya ürünlerin üretim sürecinden tüketim sürecine kadar geçen zamanda, ekonomik değeri olan başka nesneler ile değiştirilmesi, alınıp satılması olarak tanımlanan ticaret, insanlık tarihinde ilk olarak değiş tokuş (takas) şeklinde, yani ürüne ya da mala karşı ürün veya mal değişimi olarak yapılmıştır. Para ekonomisinin gelişimiyle birlikte, ticari faaliyetlerde değişim aracı olarak para kullanılmaya başlanmıştır.

Ekonomik, siyasal, toplumsal ve bilimsel dinamiklerle etkileşim halinde olan ticari hayatın dünya çapında genişlemesi, sermaye birikim sürecini olumlu etkilemiştir. Bu birikimin yatırım olarak ülke ekonomilerine geri dönmesi, toplumların refah düzeyini artıran bir faktör olmuştur.

Yaşanan bu gelişmeler, ülkeler için son derece önemli olan ticaretin, bu konuda uzman merkezi bir otorite tarafından düzenlenmesi düşüncesini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda, ticaret hizmetlerinin verilmesinde birlik ve bütünlüğü sağlayacak bakanlık örgütlenmelerinin kurulması süreci Osmanlı İmparatorluğu’nu da etkilemiş ve ticari faaliyetleri düzenlenmek ve geliştirmek amacıyla ilk kez 8 Temmuz 1839 tarihinde Ticaret Nezareti oluşturulmuştur.

Genel Müdürlüğümüzün kökleri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde kurulan Ticaret Nezareti’ne kadar uzanmaktadır. Daha sonraki dönemlerde Genel Müdürlüğümüz, Ticaret ve Ziraat Nezareti ve Ticaret ve Umur-ı Nafıa Nezareti gibi çeşitli adlar altında kurulan bakanlıklar nezdinde faaliyetlerini sürdürmüştür.

Cumhuriyetin ilanı ile birlikte, adları zaman zaman değişmekle birlikte, iç ticarete yönelik hizmetler, kurulan çeşitli bakanlıklar bünyesinde verilmeye devam etmiştir. Bu kapsamda Genel Müdürlüğümüz, İktisat Vekaleti, Ticaret Vekaleti, Ekonomi ve Ticaret Vekaleti ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı çatısı altında hizmet vermiştir. Genel Müdürlüğümüz, 2011 yılından bu yana Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak amacıyla faaliyetlerini yürütmektedir.

Bu kapsamda, 2014 yılında Genel Müdürlüğümüzce önemli çalışmalar yapılmıştır. 2012 yılında yürürlüğe giren 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu ile 5957 sayılı “Hal Kanunu”na ilişkin hazırlanan ikincil düzenlemeler yürürlüğe konulmaya devam etmiş ve anılan mevzuatın hukuki altyapısı tamamlanmıştır. Ayrıca, elektronik ticarete ilişkin hukuki altyapının oluşturulmasına yönelik gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun 23/10/2014 tarihli birleşiminde görüşülerek kabul edilmiş olup, Kanunun yürürlük tarihi 01/5/2015 olarak belirlenmiştir. Bunun yanında, perakende ticaret sektörüne yönelik temel ilke ve kuralları belirlemek amacıyla hazırlanan 14/01/2015 tarihli ve 6585 sayılı Perakende

(4)

4

Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun 29/01/2015 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yine, Genel Müdürlüğümüz bünyesinde tutulan elektronik bilgi sistemlerine yönelik olarak da çeşitli faaliyetler yürütülmüştür. Ticaret sicili kayıtlarının elektronik ortamda tutulduğu Merkezi Sicil Kayıt Sistemi yani kısa adıyla MERSİS’e veri aktarımı çalışmaları tamamlanmış, sebze ve meyve ticaretinin kayıt altına alındığı ve izlendiği Hal Kayıt Sistemi geliştirilerek sektörün ihtiyaç duyduğu gerekli iyileştirmeler yapılmıştır. Ayrıca, insan kaynağımızın geliştirilmesi amacıyla çeşitli eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilmiş ve kariyer meslek mensubu personel istihdam edilmiştir.

Genel Müdürlüğümüzce yürütülen çalışmalarda, yeni kamu yönetiminin gerektirdiği katılımcı, şeffaf ve esnek yönetim anlayışı çerçevesinde ilgili sektörlerin görüş ve önerileri de azami düzeyde dikkate alınmaktadır. Böylece, ekonominin gerekleriyle uyumlu proaktif politikalar üretilebilmektedir.

Ülkemiz ticari hayatına ilişkin önemli görev ve yetkileri bulunan Genel Müdürlüğümüz, bu sorumluluğunun bilincinde olarak aşağıda detayları açıklanacak olan hizmetlerini gayretle sunmaya ve geliştirmeye devam etmektedir.

Adnan YANKIN

Genel Müdür V.

(5)

5

I- GENEL BİLGİLER A- Misyon ve Vizyon Misyon

Ticari hayatın; vatandaşlarımızın yaşam kalitesine ve ülkemizin refahına katkı sağlayacak şekilde geliştirilmesine yönelik politikaları belirlemek ve bu doğrultuda gerekli düzenlemeleri yaparak uygulanmasını sağlamaktır.

Vizyon

Bilgi çağının gereklerini yerine getiren güçlü bir kurumsal yapıyla, ticari hayatın beklentilerini karşılayabilecek şekilde etkin, verimli ve sürdürülebilir hizmet sunan bir birim olmaktır.

B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar

a) Genel Müdürlüğümüzün başlıca yasal mevzuatını;

 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname,

 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu,

 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun,

 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu,

 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu,

 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu,

 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu,

 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu,

 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun,

 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile,

 1 Tüzük, 44 Yönetmelik ve 21 Tebliğ oluşturmaktadır.

b) 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Müdürlüğümüzün görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmiş olup, Birimimizin görevleri şunlardır;

 Ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak.

Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereğince Bakanlıkça yapılması gereken işlemleri yürütmek, Merkezi Sicil Kayıt Sistemini kurmak, işletmek ve bu sistemin

(6)

6

diğer kurum ve kuruluşlar nezdinde tutulan kayıt sistemleriyle bağlanmasına ilişkin çalışmaları yürütmek.

 Kuruluşuna izin verilecek anonim şirketler ile genel kurul toplantılarında Bakanlık temsilcisi bulunacak anonim şirketleri belirlemek ve bunların işlemlerini yürütmek.

 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile odalar ve borsalarla ilgili mevzuat ve uygulamalara ilişkin iş ve işlemleri yürütmek ve bunlarla ilgili düzenlemeler yapmak.

 Sebze ve meyveler ile yeterli arz ve talep derinliği bulunan diğer malların ticaretini düzenlemek, toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir yapıya kavuşturulmasını ve işletilmesini sağlamak ve bu konularda mevzuatla verilen görevleri yapmak.

 Depolamaya uygun temel ve işlenmiş tarım ürünlerinin ticaretine ilişkin düzenlemeler yapmak, lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığının teşvik edilmesi, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalarda bulunmak ve lisanslı depoculuk, ürün ihtisas borsacılığı ve umumi mağazacılığa ilişkin mevzuatla verilen görevleri yapmak.

 Elektronik ticarete yönelik düzenlemeler yapmak, bu konuda mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek, elektronik ticaretin gelişimine ilişkin çalışmalar yapmak ve gerekli tedbirleri almak.

 İlgili Kanun kapsamında, esnaf ve sanatkâr işletmelerinin ticari faaliyetlerini ilgilendiren hususlarda ilgili Genel Müdürlükle işbirliği içinde hareket etmek suretiyle perakende ticarete yönelik düzenlemeler yapmak, perakende ticarete ilişkin mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek, perakende sektörünün sağlıklı bir şekilde büyümesi ve gelişmesine yönelik çalışmalar yapmak ve gerekli tedbirleri almak.

 Sergi, panayır ve tanıtım günleri gibi organizasyonların düzenlenmesine izin vermek ve bu organizasyonların düzenlenmesi ile faaliyetlerine yönelik düzenlemeler yapmak.

 Yurt içi fuarlara ilişkin düzenlemeler yapmak.

 Merkezi Sicil Kayıt Sistemini, Hal Kayıt Sistemini ve Perakende Bilgi Sistemini kurmak, işletmek, bu sistemlerin diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları nezdinde tutulan kayıt sistemleriyle bağlanmasına ilişkin çalışmalar yapmak ve gerektiğinde bu sistemleri söz konusu kurum ve kuruluşların erişimine açmak ve bu sistemlerce üretilen istatistiki bilgileri derlemek ve yayımlamak.

 Lüzumu halinde, ticari faaliyetlere ya da bu ticari faaliyetleri yürütenlere yönelik düzenlemeler yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak.

 Görev ve yetki alanına giren konularda gerekli inceleme ve araştırmalar yapmak veya yaptırmak.

 Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.

(7)

7

C- İdareye İlişkin Bilgiler 1- Fiziksel Yapı

Genel Müdürlüğümüz; Dumlupınar Bulvarı No: 151 Eskişehir Yolu 9. Km 06800 Çankaya/ANKARA adresinde Bakanlığımız yerleşkesi içerisinde yer alan yeni hizmet binasının 6. ve 7. Katında hizmetlerini yürütmektedir.

2- Teşkilat Yapısı

Genel Müdürlüğümüz teşkilatı, Genel Müdürün yönetiminde 3 genel müdür yardımcısı, 7 daire başkanlığı ve 17 şube müdürlüğü ile gümrük ve ticaret uzman ve uzman yardımcılarından oluşmaktadır.

Genel Müdürlüğümüz teşkilat şemasına aşağıda yer verilmiştir.

(8)

Şekil 1: Teşkilat şeması

GENEL MÜDÜR

Gümrük ve Ticaret Uzmanları

Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı

Şirketler Dairesi Başkanlığı

İnsan Kaynakları ve Bütçe Dairesi

Başkanlığı

Odalar ve Borsalar Dairesi Başkanlığı

Tarım Ürünleri Ticareti Dairesi

Başkanlığı

Planlama ve Dış İlişkiler Dairesi

Başkanlığı

Perakende ve Elektronik Ticaret Dairesi Başkanlığı

Şirketler Şubesi İnsan Kaynakları ve Eğitim Şubesi

Odalar ve Borsalar Şubesi

Sebze ve Meyve Ticareti Şubesi

Planlama ve Mevzuatı Geliştirme

Şubesi

Elektronik Ticaret Şubesi

Ticaret Sicili Şubesi Bütçe Şubesi İç Ticaret Hizmetleri

Payı Şubesi

Lisanslı Depoculuk Şubesi

AB ve Dış İlişkiler

Şubesi Perakende Ticaret

Şubesi

MERSİS Uygulama

Şubesi İdari İşler Şubesi Gümrük ve Ticaret

Uzmanları

Hal Kayıt Sistemi Uygulama Şubesi

Bilgi Edinme ve İstatistik Şubesi

Evrak ve Arşiv Şubesi

(9)

3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar

Genel Müdürlüğümüzün kullanımında olan bilişim sistemi ağ bağlantısıyla Bakanlığımızın tüm birimleri ile bağlı durumdadır.

Genel Müdürlüğümüzde Tablo 1’de gösterilen teknolojik kaynaklar, Windows 7, Microsoft Office 2013 Programı (Word, Excel, Powerpoint ve Outlook), Kazancı bilgisayar programı, Prezi sunum programı ve internet kullanılmaktadır.

TEKNOLOJİK KAYNAKLAR ADET

Masaüstü Bilgisayar 129

Dizüstü Bilgisayar 36

Yazıcı 44

Fotokopi Makinesi 4

Projeksiyon Cihazı 3

Projeksiyon Perdesi 3

Dijital Video Kamera 2

İletişim Çeviricileri 5

Görüntü/Ses Alıcı 1

Faks 3

Tarayıcı 11

TOPLAM 241

Tablo 1: Teknolojik Kaynaklar

4- İnsan Kaynakları

Genel Müdürlüğümüzün insan kaynaklarını; memur ve geçici personel statüsünde çalışan personel oluşturmaktadır.

Personelimizin unvan bazında dağılımına, öğrenim durumuna, hizmet süresi ile yaş ve cinsiyet dağılımına ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir.

(10)

10

4.1. Unvanlar Bazında Personel Dağılımı

Genel Müdürlüğümüz personelinin unvanlar bazında dağılımı Tablo 2’de gösterilmiştir.

UNVANLAR SAYI

Genel Müdür 1

Genel Müdür Yardımcısı 2

Daire Başkanı 5

Şube Müdürü 15

Gümrük ve Ticaret Uzmanı 20

Gümrük ve Ticaret Uzman Yardımcısı 36

Uzman 5

APK Uzmanı 1

Araştırmacı 5

Mühendis 3

Şef 8

Memur 4

VHKİ 18

Bilgisayar İşletmeni 6

Teknisyen Yardımcısı 1

Tekniker (4/C’li Geçici Personel) 1

4/B Sözleşmeli --

TOPLAM 131

Genel Müdürlüğümüzde Geçici Görevli 4

GENEL TOPLAM 135

Tablo 2: Unvan Bazında Personel Dağılımı

4.2. Öğrenim Durumu Dağılımı

Genel Müdürlüğümüz personelinin öğrenim durumuna ilişkin veriler Tablo 3’te yer almaktadır.

ÖĞRENİM DURUMU PERSONEL SAYISI ORAN (%)

Yüksek Lisans 19 14,50

Lisans 96 73,29

Ön Lisans 9 6,87

Lise 7 5,34

TOPLAM 131 100,00

Tablo 3: Personel Öğrenim Durumu Dağılımı

(11)

11

Şekil 2: Personel Öğrenim Durumu Dağılımı

4.3. Personelin Hizmet Süresi Dağılımı

Genel Müdürlüğümüzde görev yapan personelin hizmet süresine ilişkin veriler Tablo 4’te yer almaktadır.

HİZMET SÜRESİ PERSONEL SAYISI ORAN (%)

0-5 yıl 41 31,30

6-10 yıl 20 15,27

11-15 yıl 7 5,34

16-20 yıl 19 14,50

21-25 yıl 7 5,34

26-30 yıl 13 9,93

31-35 yıl 4 3,05

36 yıl ve üstü 20 15,27

TOPLAM 131 100,00

Tablo 4: Personelin Hizmet Süresi Dağılımı Yüksek Lisans

% 14,50

Lisans

% 73,29 Ön Lisans: % 6,87

Lise

% 5,34

Personel Öğrenim Durumu Dağılımı

Yüksek Lisans Lisans Ön Lisans Lise

(12)

12

4.4. Personelin Yaş Dağılımı

Genel Müdürlüğümüz personelinin yaş dağılımına ilişkin veriler Tablo 5’te yer almaktadır.

YAŞ ARALIĞI PERSONEL SAYISI ORAN (%)

25 yaş ve altı 0 0

26-30 yaş arası 30 23

31-35 yaş 33 25,19

36-40 yaş 9 6,87

41-45 yaş 12 9,16

46-50 yaş 16 12,21

51-55 yaş 7 5,34

56-60 yaş 13 9,92

61-65 yaş arası 11 8,40

TOPLAM 131 100,00

Tablo 5:Personelin Yaş Dağılımı Şekil 3: Personel Hizmet Süresi Dağılımı 0-5 yıl

31,30%

6-10 yıl 15,27%

11-15 yıl 5,34%

16-20 yıl 14,50%

21-25 yıl 5,34%

26-30 yıl 9,93%

31-35 yıl 3,05%

36 yıl ve üstü 15,27%

Personel Hizmet Süresi Dağılımı

(13)

13

Şekil 4: Personelin Yaş Dağılımı

4.5. Personelin Cinsiyet Dağılımı

Genel Müdürlüğümüz personelinin cinsiyet dağılımına ilişkin veriler Tablo 6’da gösterilmektedir.

YAŞ ARALIĞI PERSONEL SAYISI ORAN (%)

Kadın 49 37,40

Erkek 82 62,60

TOPLAM 131 100.00

Tablo 6: Personelin Cinsiyet Dağılımı

Şekil 5: Personelin Cinsiyet Dağılımı 0

30

33

9 12 16 7

13

11 25 yaş ve

altı

26-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65

Personel Sayısı

Personelin Yaş Dağılımı

Kadın 37,40%

Erkek 62,60%

(14)

14

5- Sunulan Hizmetler 5.1 - Mevzuat Çalışmaları

Genel Müdürlüğümüz tarafından 2015 yılı içinde 2 Kanun, 2 Yönetmelik ve 2 Tebliğ yayımı ile 1 Kanun değişikliği, 4 Yönetmelik değişikliği ve 2 Tebliğ değişikliği olmak üzere toplam 13 Mevzuat Çalışması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, 13 Genelge yayımlanmıştır. Genel Müdürlüğümüzce yapılan mevzuat çalışmalarının konularına göre dağılımı Tablo 7’de gösterilmiştir.

Tablo 7: Mevzuat çalışmaları

5.1.1 - Ticaret Sicili ve Şirketler

Ülkemiz ticari hayatını düzenleyen başlıca yasal mevzuat 14.02.2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’dur. Bu Kanun ile ticari hayatımız, “güçlü işletmeler, güçlü sermaye şirketleri ve güçlü Türkiye” hedefi doğrultusunda değişen ve gelişen yerel ve küresel şartlarla uyumlu bir şekilde yeniden düzenlenmiştir.

Türk Ticaret Kanunu, ticari hayatımıza yönelik birçok çağdaş açılımı beraberinde getirmekte, özellikle ekonominin en önemli aktörlerinden ticaret şirketleri açısından reformcu bir yaklaşım sergilemektedir.

Yeni Türk Ticaret Kanunu ile şirketlerimiz için beş temel hedef söz konusudur. Bunlar;

kurumsal yönetim, şirketlerin uzun ömürlü olması, rekabet gücünün artırılması, kamu güveninin oluşturulması ve şeffaflığın sağlanmasıdır.

6102 sayılı Kanun ile ticari hayatta güven ortamının tesis edilmesi, tüm yatırımcılar için uygun yatırım ortamının oluşturulması, kayıt dışılığın en aza indirilmesi, bilgi toplumunun gereği olan hizmetlerin yaygınlaştırılması ve girişimciliğin önünün açılması hedeflenmiştir.

Konu

YENİ MEVZUAT SAYISI MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ SAYISI

Kanun Yönetmelik Tebliğ Kanun Yönetmelik Tebliğ

Ticaret Sicili ve Şirketler 1 2 2

Sebze ve Meyve Ticareti 1 1

Odalar ve Borsalar 1 1

Elektronik Ticaret 1 2

Perakende Ticaret 1

TOPLAM 2 2 2 1 4 2

GENEL TOPLAM 13

(15)

15

Ticarete ilişkin politikaların oluşturulmasına yardımcı olmak, ticari faaliyetleri teşvik etmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların uygulanmasını sağlamak görevlerinin yanı sıra, Genel Müdürlük olarak Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereğince yapılması gereken işlemleri yürütmek görevlerimiz arasındadır.

Bunun yanında;

 Merkezi Sicil Kayıt Sistemi’nin kurulması ve işletilmesine,

 Kuruluş ve esas sözleşme değişiklikleri Bakanlığımız iznine tabi anonim şirketlere izin verilmesine,

 Ticaret sicili müdürlüklerinin kuruluşuna izin verilmesi ve bu kuruluşların görev alanlarının belirlenmesine,

 Ticaret sicili müdür ve müdür yardımcılarının atanmasına ve görevden alınmasına,

 238 Ticaret Sicili Müdürlüğü ile gerçek ve tüzel kişilerin Türk Ticaret Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin görüş taleplerinin karşılanmasına

yönelik iş ve işlemler Genel Müdürlüğümüzce yerine getirilmektedir.

Bu çerçevede, 2015 yılında Birimimizce gerçek ve tüzel kişilere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun uygulanmasına yönelik 1063 adet görüş verilmiştir.

Kuruluş ve esas sözleşme değişikliği Bakanlık iznine tabi şirket işlemleri kapsamında, 2015 yılında Genel Müdürlüğümüz tarafından 162 şirket kuruluşu ile 703 esas sözleşme değişikliğine izin verilmiştir.

Bununla birlikte, aynı dönemde, bir Tebliğ ve dört Genelge yayımlanmış olup, ayrıca iki Yönetmelik ile iki Tebliğ değişikliği yapılmıştır.

20.03.2015 tarihli ve 29301 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Sermaye Şirketlerinin Tasfiyesinde Şirket Alacaklılarının Alacaklarının Yatırılacağı Bankanın Belirlenmesine ilişkin Tebliğ ile tasfiye halinde bulunan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin, bilinen alacaklılarıyla, ulaşılamayan ortaklarının muaccel olan veya hakkında uyuşmazlık bulunmayan alacaklarının; depo edileceği banka ve depo edilmesi ile banka hesabına yatırılan tutarın hak sahiplerine ödenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

28.02.2015 tarihli ve 29281 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan değişiklikler ile;

 Sermaye Şirketlerinin Açacakları İnternet Sitelerine Dair Yönetmelik,

 Anonim Şirketlerin Genel Kurullarında Uygulanacak Elektronik Genel Kurul Sistemi Hakkında Tebliğ,

 Ticaret Şirketlerinde Anonim Şirket Genel Kurulları Dışında Elektronik Ortamda Yapılacak Kurullar Hakkında Tebliğ’ lerde

sermaye şirketlerinin internet sitesine dair yükümlülüklerinin ve elektronik ortamda yapılacak genel kurullar ile genel kurullar dışındaki kurulların daha sağlıklı gerçekleştirilmesine yönelik bir takım düzenlemeler yapılmıştır.

(16)

16

27.10.2015 tarihli ve 29515 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile;

anonim şirketlerin genel kurul toplantısına yetkisiz katılıma ilişkin ileride ortaya çıkabilecek ihtilafların önlenmesi bakımından Yönetmeliğin 14 üncü maddesine yeni bir fıkra eklenerek kontrol sorumluluğunun yerine getirilip getirilmediğinin toplantı başkanınca da incelenmesine yönelik düzenleme yapılmıştır. Ayrıca anonim şirket genel kurul toplantılarında yol gösterici olarak ve alınacak kararların sıhhati açısından önem arz eden Gümrük ve Ticaret Bakanlığı temsilcileri için, mezkur Yönetmeliğin 33’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ile üçüncü fıkrasında değişikliğe gidilerek ilk kez Bakanlık temsilcisi olacaklarda yazılı ve sözlü sınav, hali hazırda Bakanlık temsilciliği görevini yürütenler için Bakanlıkça belirlenecek dönemlerde yazılı ve/veya sözlü sınav öngörülmüştür. Böylece Bakanlık temsilcilerinin, teorik bilgisinin yanı sıra, temsil kabiliyeti, davranış ve tepkileri de dikkate alınarak yeterlilik verilmesi ve kamu hizmeti kalitesi ile verimin artırılmasına yönelik düzenleme yapılmıştır.

Öte yandan, Anonim Şirketler ile Tarım Satış Kooperatifleri ve Üst Kuruluşlarının Denetlenmesine Dair Yönetmelik Taslağı ile Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasına ve Sicil İşlemlerinde İşbirliğinin Sağlanmasına Dair Tebliğ Taslağı üzerindeki çalışmalar sürdürülmüştür.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1524 üncü maddesi ile Sermaye Şirketlerinin Açacakları İnternet Sitelerine Dair Yönetmelik uyarınca, bağımsız denetime tabi sermaye şirketlerinin internet sitesi açma yükümlülüğü bulunmaktadır. Şirketler bu yükümlülüklerini, Bakanlığımızdan lisans alan özel hukuk tüzel kişisi niteliğindeki Merkezi Veri Tabanı Hizmet Sağlayıcılarından (MTHS) hizmet almak suretiyle de yerine getirebilmektedir. 2015 yılı sonu itibariyle, Bakanlığımızdan faaliyet izni alarak bu kapsamda hizmet sunan 3 adet MTHS bulunmaktadır. 2015 yılı içerisinde MTHS’lerce 677 sermaye şirketine hizmet verilmeye başlanmış olup, hizmet verilen toplam şirket sayısı 31/12/2015 itibariyle 2.776’ya ulaşmıştır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1527 nci maddesi ve Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik uyarınca, anonim şirketler genel kurullarını Bakanlığımızca yetkilendirilen Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından oluşturulan Elektronik Genel Kurul Sistemi üzerinden yapabilmektedir. Payları borsaya kote olan şirketlerin genel kurullarını elektronik ortamda yapmaları zorunludur. 2015 yılı içerisinde 334 adet genel kurul elektronik ortamda yapılmış olup, elektronik ortamda yapılan genel kurul sayısı 2015 yılı sonu itibariyle 1.104’e ulaşmıştır. Elektronik ortamda yapılan genel kurul toplantılarına 48.674 kişi elektronik ortamda, 16.283 kişi ise fiziki ortamda katılım sağlamıştır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Geçici 7 nci maddesi uyarınca, gayri faal ya da münfesih durumda olan anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin kolaylaştırılmış usullerle maliyetsiz olarak tasfiye edilmesi ve ticaret sicili kayıtlarının silinmesi sağlanmıştır. 1/7/2015 tarihine kadar devam eden bu uygulama kapsamında, münfesih durumda oldukları anlaşılan 32.976 anonim şirket, 259.057 limited şirket ve 35.366 kooperatif olmak üzere toplam 327.399 şirket ve kooperatifin ticaret sicili kaydı silinmiştir. Ayrıca, 14/2/2014 tarihine kadar 6102 sayılı

(17)

17

Kanun hükümlerine göre yapılması gereken sermaye artırımlarını herhangi bir nedenle yapmamış olan şirketler hakkında asgari sermaye şartını bu maddenin yayımı tarihinden (11/9/2014 tarihinden) itibaren üç ay içinde yapmaları halinde fesih işlemi uygulanmaması ve sermaye artırımında bulunmaması nedeniyle ticaret sicili kaydı silinenlerin de bu süre içinde sermaye artırımı için başvurmaları durumunda kayıtlarının resen yeniden oluşturulması imkanı tanınmıştır.

5.1.2 - Tarım Ürünleri Ticareti 5.1.2.1 - Sebze ve Meyve Ticareti

Ülkemiz uygun iklim koşulları, doğal özellikleri ve üretim alanları bakımından önemli bir sebze ve meyve üretim potansiyeline sahiptir. 2015 yılı TÜİK verilerine göre Ülkemizde sebze üretim miktarı 29,6 milyon ton, meyve üretim miktarı ise 17,8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.

Toplam 47,4 milyon tonluk sebze ve meyve üretimi ile Ülkemiz, dünyada sayılı ülkeler arasında yer almaktadır.

Sebze ve meyve ticareti sektörü, tüccarları, komisyoncuları, sebze ve meyve üretimi yapan üreticileri, üretici örgütlerini, nakliyecileri, depoculuk faaliyeti yürütenleri, sebze ve meyve ihracatı ve ithalatı ile iştigal edenleri, sınai işletmelerinde hammadde olarak sebze ve meyveleri kullanan sanayicileri, sebze ve meyveleri nihai olarak tüketime sunan perakendecileri (market, manav, pazarcı), sebze ve meyveleri kendi işletmesinde kullanmak üzere satın alan yurt, lokanta, otel, hastane gibi işletmeleri ve 76 milyon sebze ve meyve tüketicisini ilgilendirmektedir.

5957 sayılı “Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”, 26.03.2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 01 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bu Kanun ile; gıda güvenilirliğinin sağlanması, tüketicilerimizin kaliteli, güvenilir, sağlıklı ve uygun fiyatlı mal temin edebilmesi, meslek mensuplarımızın faaliyetlerinin düzenlenmesi, sektörde rekabetçi yapının sağlanması ve kayıt dışılığın önlenmesi, maliyetlerin düşürülmesi, tedarik, dağıtım ve satışta etkinliğin sağlanması, üreticinin emeğinin karşılığını alabilmesi ve toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulması ve işletilmesi hedeflenmiştir.

Bu kapsamda, toptancı hallerine, pazar yerlerine, meslek mensuplarına, üreticilere, üretici örgütlerine ve diğer ilgililere, hal hakem heyetlerine, Toptancı Hal Konseyine ve 5957 sayılı Kanunla belirlenen diğer faaliyetlere ilişkin iş ve işlemler Bakanlığımızca yerine getirilmektedir.

2015 yılında, 5957 sayılı Kanun çerçevesinde 1 adet mevzuat düzenlemesi yapılmıştır.

- Değeri elli bin Türk Lirası ve altındaki uyuşmazlıklarda hal hakem heyetine başvurunun zorunlu olması ve değeri elli bin Türk Lirası ve üstündeki uyuşmazlıklarda hal hakem heyetinin vereceği kararların asliye ticaret mahkemesine delil olarak ileri

(18)

18

sürülebilmesine ilişkin parasal sınırın 65.123,56 TL’ye artırılmasını ve bu parasal sınırın 01.01.2016 tarihinden itibaren uygulanmasını teminen “5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 10 uncu Maddesinde Yer Alan Parasal Sınırların Artırılmasına İlişkin Tebliğ” 29.12.2015 tarihli ve 29577 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

5.1.2.2. Toptancı Hal Konseyi Çalışmaları

5957 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin on üçüncü ve on dördüncü fıkraları gereğince, malların ticaretinin Kanunun amacına uygun olarak yapılmasının sağlanması hususunda karşılıklı bilgi ve görüş alışverişinde bulunmak, sorunları incelemek ve önlemleri tespit etmek, uygulamayla ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliğini sağlamak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar ile sektör temsilcilerinden müteşekkil olan Toptancı Hal Konseyi oluşturulmuştur.

Konsey, Bakanlığımız Müsteşarının başkanlığında; Bakanlığımızdan iki, İçişleri Bakanlığından bir, Maliye Bakanlığından bir, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından bir, Ekonomi Bakanlığından bir, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığından bir, Türk Akreditasyon Kurumu'ndan bir, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden bir, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan bir, Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden bir, Türkiye Belediyeler Birliğinden bir, Komisyoncu veya tüccarların ayrı ayrı ya da birlikte oluşturduğu derneklerin mensup olduğu en fazla üyeye sahip federasyondan bir, tüketici örgütlerinin mensup olduğu en fazla üyeye sahip federasyondan bir, en fazla üyeye sahip üretici örgütünden bir temsilci olmak üzere on altı kişiden oluşmaktadır.

Bu kapsamda, “sebze ve meyve ticaretinde fiyat oluşumunu olumsuz etkileyen faktörler” ile

“sebze ve meyve ticaretinde kayıt dışılığın azaltılmasına ilişkin alınabilecek önlemler”

konularını görüşmek üzere Bakanlığımız Müsteşarı’nın başkanlığında 11/12/2014 tarihinde Ankara’da 1. Toptancı Hal Konseyi Toplantısı yapılmıştır. Konsey’de;

1- Toptancı halleri ile pazar yerlerinin fonksiyonel dönüşümüne yönelik çalışmaların yakından takip edilmesi,

2- 5957 sayılı Kanun çerçevesinde başta belediyeler olmak üzere denetim yetkisini haiz Bakanlıklarca bildirim işlemi, künye uygulaması ve belge düzeni gibi konulardaki genel denetimlerde etkinliğin artırılmasına yönelik alınabilecek tedbirlere ilişkin görüş bildirmek ve denetimlere katkı sağlamak üzere; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Denetim Çalışma Grubu’nun” kurulması,

3- Hal Kayıt Sistemi ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı nezdindeki ilgili bilgi sistemleri arasında entegrasyonun sağlanması ve Sistemin kullanımına yönelik eğitim faaliyetlerinin arttırılarak sürdürülmesi,

(19)

19

4- a) İç tüketim, ihracat ve sınai üretime yönelik talep analizinin yapılması ve elde edilen sonuçların bir sonraki yıl üretim planlamasında kullanılmak üzere sektör temsilcileri ile paylaşılması,

b) Sebze ve meyve piyasasında üreticilerin sözleşmeli üretime yönlendirilmesine dair çalışma ve tavsiyelerde bulunulması,

c) Bu çalışmaları yapmak üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Üretim Planlaması Çalışma Grubu” oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 3’er aylık dönemler halinde sunmaları,

5- Üretici çıkış fiyatları ile perakende satış fiyatlarındaki farkın nedenlerinin araştırılmasına yönelik, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Fiyat Analizi Çalışma Grubu” nun oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 6’şar aylık dönemler halinde sunmaları,

6- Üretici ve üretici örgütlerinin mallarını pazarlamalarında karşılaştıkları sorunların tespiti ve bunların pazarlamada rekabet güçlerinin artırılması için alınabilecek önlemlerin belirlenmesi ile teşviki ve desteklenmesine yönelik çalışmalar yapmak üzere, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Üretici ve Üretici Örgütlerinin Pazarlama Kapasitelerini Araştırma Çalışma Grubu” nun oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 6’şar aylık dönemler halinde sunmaları,

7- a) Sebze ve meyve ticaretinde zayiat sebeplerinin tespitine,

b) Ambalaj, nakliye ve depolamaya ilişkin standartların belirlenmesine yönelik çalışmalarda bulunmak üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Konseye üye olan kurumlar ile konuyla ilgili olabilecek diğer kuruluşların temsilcileri arasından seçilecek yeterli sayıda üyeden müteşekkil bir “Toptancı Hal Konseyi Zayiat Nedenlerinin Tespiti ve Standartların Belirlenmesi Çalışma Grubu” nun oluşturulması ve bu çalışma grubunun yapmış olduğu çalışmaları Konseye 3’er aylık dönemler halinde sunmaları,

8- Ürün künyesi konusunda tüketici bilincinin artırılmasına yönelik, Konsey üyesi olan ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde gerekli tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi,

karar altına alınmıştır.

Bu kararlar doğrultusunda 2015 yılında, Zayiat Nedenlerinin Tespiti ve Standartların Belirlenmesi Çalışma Grubu, Üretici ve Üretici Örgütlerinin Pazarlama Kapasitelerini Araştırma Çalışma Grubu ve Denetim Çalışma Grubu ikişer kez toplanmış olup bu toplantılarda

(20)

20

görüşülen hususlar üzerinden Çalışma Grubu Raporları oluşturulmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir.

5.1.2.3 - Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsacılığı

Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı; depolamaya uygun nitelikte olan ve standardize edilebilen hububat, baklagiller, yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin, zeytinyağı ve kuru kayısı gibi tarım ürünlerinin;

 Sınıf, kalite ve standartlarının laboratuvarlarca belirlenmesini,

 Modern altyapıya sahip sağlıklı ortamlarda depolanmasını,

 Ticaretinin ürünün mülkiyetini temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla Ürün İhtisas Borsasında yapılmasını öngören bir sistemdir.

Lisanslı depoculuk sistemi, Bakanlığımızca gerekli faaliyet izinlerinin verilmesiyle beraber Ülkemizde ilk olarak 2011 yılının Temmuz ayında Ankara’nın Polatlı ilçesinde yer alan 40 Bin Ton kapasiteli hububat, baklagiller ve yağlı tohumlar depolarında fiilen uygulamaya geçmiştir.

Bu güne kadar şirket merkezleri Ankara, İzmir, Bursa, Konya, Gaziantep, İstanbul, Kırıkkale, Çankırı, Kırklareli, Aksaray, Samsun, Mardin, Mersin, Karaman ve Kayseri’de bulunan toplam 21 adet şirkete Bakanlığımızca lisanslı depo işletmesi kuruluş izni verilmiştir.

Bu şirketlerden 9 adedi Bakanlığımızdan lisans alarak faaliyetine başlamıştır. Faaliyete geçen 9 lisanslı depo işletmesine ait Polatlı, Ahiboz, Lüleburgaz, Bandırma, Çorum, Gaziantep, İzmir, Kırıkkale, Sivas, Konya, Karaman, Çankırı ve Bursa’da yer alan toplam 13 adet depoda lisanslı depoculuk faaliyetleri yürütülmektedir.

Şekil 6: Faaliyete Geçen Lisanslı Depoların İllere Göre Dağılımı

(21)

21

Ülkemizde lisanslı depo kapasitesi hububat alanında 415 Bin Tona, pamuk alanında 15 Bin Tona, zeytin alanında 5 Bin Tona ve toplamda ise 435 Bin Tona ulaşmıştır. Kuruluş izni almış olan şirketlerin tamamının lisans alması durumunda ulaşılması öngörülen toplam kapasite ise 930.500 tondur.

Şekil 7: Kurulan Tüm Lisanslı Depo İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Halinde İllere Göre Dağılımı

Şekil 8: Ürünlere Göre Lisanslı Depo Kapasiteleri

Öte yandan, yeterli alt yapıya sahip olduğu tespit edilen 9 adet ticaret borsası, lisanslı depolarda depolanan ürünleri temsil eden ürün senetlerinin işlem görmesi konusunda Ürün İhtisas Borsası kuruluncaya kadar Bakanlığımızca yetkilendirilmiştir.

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000

Mevcut lisanslı depo kapasitesi Tüm şirketlere lisans verilmesi halinde ulaşılacak kapasite

415

902

15 15 13,5

435

930,5 Bin ton

Hububat Pamuk Zeytin Toplam

(22)

22

Ayrıca, ürünlerin depoya konulmasından önce analizini yapmakla görevli olan yetkili sınıflandırıcıların sayısı 11’e, analizlere itiraz olması halinde ürünleri yeniden analiz etmekle ve yetkili sınıflandırıcıların denetimini yapmakla görevli olan referans yetkili sınıflandırıcıların sayısı ise 4’e ulaşmıştır.

Elektronik Ürün Senedi Uygulaması: Mevzuatımızda, lisanslı depolarda muhafaza edilen tarım ürünlerini temsil eden ürün senetlerinin elektronik ortamda da oluşturulabileceği ve elektronik ürün senetlerinin oluşturulmasını sağlamak ve bu senetlere bağlı tüm hak ve yükümlülükler ile işlemleri kayden izlemek amacıyla bir anonim şirketin Bakanlığımızca Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak yetkilendirileceği belirtilmiştir.

Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerini de kayden izlemekle görevli olan Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. Bakanlığımızca Elektronik Kayıt Kuruluşu olarak yetkilendirilmiştir. Bu yetkilendirmenin akabinde, elektronik ürün senetlerine ilişkin usul ve esasları içeren Elektronik Kayıt Kuralları hazırlanmış ve yürürlüğe konulmuştur.

Elektronik ürün senedi uygulaması ilk olarak pamuk ürününde 22.03.2013 tarihinde ELİDAŞ ve İzmir Ticaret Borsası nezdinde başlatılmıştır.

Söz konusu uygulamada; elektronik ürün senetleri, MKK’nın kurmuş olduğu sistem üzerinden lisanslı depo işletmesi tarafından oluşturulmakta ve elektronik ürün senetlerine ilişkin tüm işlemler anılan Kuruluş nezdinde elektronik ortamda yapılmaktadır. Borsada gerçekleşen alım satımın ardından elektronik ürün senetlerinin ve alım satım bedelinin mudi hesapları arasında takasına ilişkin işlemler ise ilgili takas kuruluşunca gerçekleştirilmektedir.

Elektronik ürün senedi uygulaması, gerekli sistemsel altyapının kurulması ile 2014 yılı Haziran ayı itibariyle tüm lisanslı depolar nezdinde başlatılmıştır.

Ürün İhtisas Borsası Kuruluş Süreci: Ürün İhtisas Borsasının kurulmasına ilişkin süreç 30/12/2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ile yeni bir boyut kazanmıştır. Bu Kanunun 137 nci maddesi ile ürün ihtisas borsalarını düzenleyen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 53 üncü maddesinde değişikliğe gidilmiş ve ürün ihtisas borsasının Bakanlığımız ile Sermaye Piyasası Kurulu’nun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla kurulması esası benimsenmiştir. Borsanın kuruluşuna yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Lisanslı Depo Kira Desteği: Lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesi ve sistemin hızla gelişip yaygınlaşmasının sağlanması amacıyla ürün sahiplerince lisanslı depo işletmelerine ödenen depo kira ücretlerinin bir bölümünün devlet tarafından sübvanse edilmesine ilişkin çalışmalar tamamlanmış olup, “Tarımsal Ürünlerin 5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Çerçevesinde Lisans Alarak Faaliyet Gösteren Depolarda Muhafaza Edilmesi Halinde Kira Destekleme Ödemesi Yapılmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı”

16/10/2014 tarihli ve 29147 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Kararda, lisanslı depolarda muhafaza edilen buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır, çeltik, pirinç, mercimek, nohut, fasulye, bezelye ve ayçiçeği için aylık ton başına 3 TL, pamuk için aylık ton

(23)

23

başına 7 TL ve fındık, zeytin, zeytinyağı, kuru kayısı, antep fıstığı, kuru üzüm ve kuru incir için ise aylık ton başına 10 TL’yi geçmemek üzere Bakanlığımızca onaylanacak depolama ücretlerinin %50 si oranında depo kira ücreti desteği verilmesi öngörülmüştür.

Söz konusu Karar kapsamında;

- 16 Ekim-31 Aralık 2014 dönemine ilişkin olarak 1.155.627,75 TL, - 1 Ocak-31 Mart 2015 dönemine ilişkin olarak 1.305.451,89 TL, - 1 Nisan-30 Haziran 2015 dönemine ilişkin olarak 855.027,88 TL, - 1 Temmuz-30 Eylül 2015 dönemine ilişkin olarak 1.586.739,09 TL

olmak üzere, bu güne kadar toplam 4.902.846,61 TL kira desteği ödemesinin gerçekleştirilmesi sağlanmıştır.

ELÜS Alım Satım Belgesi: Elektronik ürün senedi (ELÜS) uygulamasını zorlaştıran, elektronik ürün senedi alım satımlarında fatura veya müstahsil makbuzu düzenleme zorunluluğunun kaldırılmasına ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı ile bir çalışma yürütülmüş olup, bu çalışma neticesinde, her ELÜS alım satım işlemi için MKK tarafından bir ELÜS alım satım belgesinin oluşturularak alıcı ve satıcı taraflara elektronik ortamda gönderilmesi ve söz konusu belgenin fatura yerine geçen belge olarak kabul edilmesi sağlanmıştır.

Anılan hususa ilişkin olarak Elektronik Ürün Senedi Yönetmeliğinde 04/04/2015 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile değişiklik yapılmış ve ELÜS Alım Satım Belgesinin içeriği ve bu belgenin mudilere EKK tarafından elektronik ortamda gönderileceği hususu mevzuata eklenmiş olup, konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığınca 452 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 03/06/2015 tarihli ve 29375 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

5.1.3 - Odalar ve Borsalar

Odalar, borsalar ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) ilişkin hususları düzenleyen yasal mevzuat 01.06.2004 tarihli ve 25479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’dur. Ülkemizde 182 adet ticaret ve sanayi odası, 56 adet ticaret odası, 12 adet sanayi odası, 2 adet deniz ticaret odası ve 113 adet ticaret borsası olmak üzere toplam 365 adet oda ve borsa faaliyet göstermektedir.

Şekil 9: Oda ve Borsaların Dağılımı

Ticaret ve Sanayi Odası; 49,59%

Ticaret Odası; 57;

Sanayi Odası; 12; 3,29%

Deniz Ticaret Odası;

2; 0,55%

Ticaret Borsası; 113;

30,96%

(24)

24

Bu kuruluşlar, yaklaşık 1,5 milyon tacir ve sanayici üyesine çeşitli hizmetler sunmakta, ayrıca üyelerinin ihtiyaçlarını karşılamak, menfaatlerini korumak ve geliştirmek amacıyla yasal mevzuat çerçevesinde birçok faaliyette bulunmaktadır.

Genel Müdürlük olarak; odalar, borsalar ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile ilgili mevzuat ve uygulamalara ilişkin iş ve işlemler yürütülmekte ve düzenlemeler yapılmaktadır. Bu kapsamda;

 Uygulamadaki aksaklıkların giderilmesi ve bu kuruluşlarca yerine getirilen görev ve hizmetlerin geliştirilmesi amacıyla gerekli düzenlemelerin yapılmasına,

 Mevzuat veya uygulamadan kaynaklanan tereddütlerin giderilmesine,

 Bu kuruluşların üyeleri ile bunlarla ilişkili üçüncü şahısların görüş, şikâyet ve bilgi taleplerinin karşılanmasına,

 Bakanlığımızca yapılan denetimlerin sonuçlarının uygulanmasına yönelik iş ve işlemler yürütülmektedir.

2015 yılında odalar ve borsalar mevzuatında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

5.1.4 - Elektronik Ticaret

Dünyada olduğu gibi Ülkemizde de bilgisayar ve internet kullanımının artmasıyla birlikte geleneksel ticaret dönüşüme uğrayarak sanal ortama taşınmaktadır. Ülkemizde 2007 yılında yüzde 30,1 olan internet kullanan birey oranı 2014 yılı Ağustos ayı itibariyle yüzde 53,8’e yükselmiştir. 2008 yılında 6 milyon genişbant internet abonesi bulunurken, 2014 yılı üçüncü çeyrek sonu itibarıyla bu rakam 40 milyona yaklaşmıştır. 3G hizmetiyle birlikte mobil bilgisayardan ve cepten internet hizmeti alan mobil genişbant abone sayısı da 31.104.046’ya yükselmiştir.

Artan internet ve mobil iletişim teknolojilerinin kullanımı, Ülkemizde elektronik ticareti olumlu yönde etkilemiştir. Bu kapsamda, internet üzerinden gerçekleşen kartlı işlemler 2014 yılı Ekim ayı itibariyle 34,675 milyar TL’ye ulaşmış bulunmaktadır.

Elektronik ticaret bugünün koşullarında en hızlı ticaret yapma biçimidir. Ticaretin hızlı bir şekilde yapılması ise daha fazla ticaret ve buna bağlı olarak yatırımların artması, ayrıca daha yüksek istihdam ve büyüme oranı anlamına gelmesi bakımından önemlidir. İnternet ekonomisinin ülkemiz ekonomisine katkı sağlamasının yolu, e-ticaretin kurallarını belirleyen hukuki altyapının oluşturulmasından geçmektedir.

Bu niyetle uyumlu olarak, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile elektronik ticarete yönelik düzenlemeler yapılması ve uygulanmasının sağlanması, elektronik ticaretin gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik çalışmalar yapılması, bu konuda mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması görevleri Genel Müdürlüğümüze verilmiştir.

Bu çerçevede gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunun 23 Ekim 2014 tarihli

(25)

25

birleşiminde görüşülerek kabul edilmiştir. 5 Kasım 2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 6563 sayılı Kanunun yürürlük tarihi ise 01/05/2015 olarak belirlenmiştir.

Bakanlığımızın uygulayıcı Bakanlık olduğu Kanunda; elektronik ticaret faaliyetinde bulunanlar için genel bilgilendirme yükümlülükleri, ticari iletişim ve elektronik iletilerle ilgili ön izin ve çıkış hakkı gibi temel düzenlemeler, elektronik vasıtalarla yapılacak sözleşmelere uygulanacak kurallar, sözleşme öncesi ve siparişlerde verilmesi gerekli bilgiler ile elektronik ticaret platformunu sağlayan aracı hizmet sağlayıcılara ilişkin hususlar düzenlenmiştir.

5.1.5 - Perakende Ticaret

Ülkemizde, 2000’li yılların başından itibaren hızlı bir gelişim seyri izleyen perakende sektörü 2003 yılında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 118 milyar TL ciroya sahipken, ciddi bir değişim ve dönüşüm yaşayarak 2013 yılı itibariyle ise yaklaşık 430 milyar TL’lik bir büyüklüğe ulaşmıştır. Bu büyüme performansı bir yandan ülke ekonomisinin büyümesine katkı sağlarken; bir yandan da muhtelif ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar doğurmuştur.

Bu gelişmeler, perakende sektörüne yönelik hassasiyeti artırmış ve sektörün değişim-dönüşüm sürecinin ülke ekonomisine katkısını artırırken sorunları ortadan kaldıran yönlendirici ve destekleyici bir düzenleme gereksinimini ortaya çıkarmıştır.

Bu çerçevede, 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile perakende ticarete yönelik düzenlemeler yapılması ve uygulanmasının sağlanması, perakende ticaretin gelişmesine ve yaygınlaşmasına yönelik çalışmalar yapılması, bu konuda mevzuatla verilen görevlerin yerine getirilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması görevleri Genel Müdürlüğümüze verilmiştir.

640 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin verdiği görev ve yetki çerçevesinde yeni ve bütüncül bir bakış açısıyla, alışveriş merkezi, büyük mağaza ve zincir mağazaların yanı sıra, esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile diğer ticari işletmeleri kapsayan ve sektöre ilişkin temel ilke ve kuralları düzenleyen bir düzenleme oluşturmak üzere çalışmalara başlanmıştır.

Çalışma sürecinde Genel Müdürlüğümüzce, ilgili tarafları bir araya getiren geniş kapsamlı toplantılar düzenlenmiş ve sektörle ilgili bulunan kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri alınmıştır.

Bu çalışmalar neticesinde Bakanlığımızca hazırlanan “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı” ilgili kamu kurum/kuruluşları ve sektör temsilcileri ile gerçekleştirilen toplantılar sonucunda 7/10/2013 tarihinde kamuoyu görüşüne açılmış, Bakanlıklar ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda değerlendirilerek nihai şeklini almış ve 7/5/2014 tarihinde Başbakanlığa gönderilmiştir. 21/07/2014 tarihli Bakanlar Kurulu toplantısında ele alınan Taslak, Bakanlar Kurulunca imzalanmış ve 13/08/2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk edilerek bir kanun tasarısı haline gelmiştir.

12/12/2014 tarihinde Komisyon çalışmaları tamamlanan Tasarı, 14/01/2015 tarihinde TBMM

(26)

26

Genel Kurulunda görüşülerek kabul edilmiş ve 29/01/2015 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Tasarıyla getirilen temel yenilikler ana hatlarıyla şu şekildedir:

 Perakende sektöründe sıklıkla kullanılan kavramlar ilk kez mevzuatta tanımlanmıştır.

 İşyeri açılış ve kapanış işlemleri, Perakende Bilgi Sistemi (PERBİS) üzerinden gerçekleştirilerek bütün iş süreçleri tanımlı ve standart hale getirilecektir. Çok sayıda kamu kurum ve kuruluşunun yer aldığı işyeri açılış, faaliyet ve kapanış süreçleri TEK KAPI üzerinden sonuçlandırılacak, bir belge ikinci kez istenmeyecek ve böylece söz konusu işlemlerdeki uzun ve bürokrasi yoğun süreç kısaltılacak ve basitleştirilecektir.

 Üretici veya tedarikçilerden alınan haksız prim ve bedellerin önüne geçilecektir.

 Üreticilerin markalarının tanınırlığını artırmak ve yeni markaların oluşturulmasına imkân sağlamak amacıyla mağaza markalı ürünlere yönelik düzenleme yapılmıştır.

 İndirimli ve promosyonlu satış kampanyaları, sürekli indirimli satışlar (outlet satışlar) ve alışveriş festivalleri belirli kurallara bağlanmıştır.

 Alışveriş merkezlerinde yer alması gereken ortak kullanım alanları belirlenmiştir.

 Esnaf ve sanatkâr işletmeleri ile kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra edenlerin alışveriş merkezlerinde faaliyet gösterebilmelerine imkân sağlanmıştır.

 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununda yapılan değişiklikler ile ustalık belgesine ilişkin uygulamada yaşanan mevzuat kaynaklı sorunlar giderilmiştir.

5.1.6 – Planlama ve Dış ilişkiler

Genel Müdürlük olarak, Birimimizin görev alanına ilişkin konularda ilgili birimler ile işbirliği içinde Avrupa Birliği müktesebatına uyum çalışmaları, AB ve üyesi olunan diğer uluslararası kuruluşlarla ilgili çalışmalar, uluslararası kuruluşlar nezdinde veya bölgesel işbirliğine yönelik olarak ülkemizin teknik kapasitesinin tanıtılması ve arttırılması amacına yönelik çalışmalar yürütülmektedir.

Diğer taraftan, kalkınma planlarına ve Bakanlığımızın genel hizmet politikasına uygun olarak, stratejik plan ile Genel Müdürlüğümüz hizmet alanlarına giren plan ve projelerde yer almak ve bunların uygulamasının sağlanması, mevzuat görüş taleplerine katkı sağlanması, yazılı ve sözlü soru önergelerinin cevaplanarak ilgili birime gönderilmesi çalışmaları sürdürülmektedir.

(27)

27

5.2 - Projeler

5.2.1 - Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) Projesi: Gerçek ve tüzel kişilerle ilgili ticaret sicili kayıtları ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolanması, bunlara yönelik işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, sunulması ve erişime açılması amacıyla MERSİS oluşturulmuştur. MERSİS nezdinde tutulan bilgiler, gerek Bakanlığımız, gerekse diğer kurum ve kuruluşlar açısından önemli bir veri kaynağı niteliğinde bulunmaktadır.

Şu ana kadar toplam 238 adet ticaret sicili müdürlüğünün tamamında veri aktarım ve yaygınlaştırma çalışmaları tamamlanmış ve bu ticaret sicili müdürlüklerinde MERSİS üzerinden hizmet verilmeye başlanılmıştır.

MERSİS uygulamasında, ticari alanda faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilere bir anahtar numara verilmekte, yeni şirket kuruluşları elektronik ortamda yapılabilmekte ve sicil işlemleri elektronik ortama taşınmaktadır. Böylece şirket sözleşme değişikliği ve sermaye artırımı gibi değişiklik işlemleri de Sistem üzerinden gerçekleştirilebilmektedir.

Projenin ikinci aşamasında; esnaf, serbest meslek erbabı, meslek kuruluşları (sendikalar, odalar, birlikler ve bunların üst kuruluşları), kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişileri (apartman yöneticiliği gibi) kapsayacak şekilde ülke düzeyindeki tüm ekonomik birimler sisteme dâhil edilecektir.

2015 yılı sonu itibariyle, 339.484 şirket kuruluşu, 503.557 şirket sözleşmesi değişikliği, 16.987 tasfiye, 115.562 terkin ve 2.853 tür değişikliği olmak üzere toplam 994.683 işlem MERSİS üzerinden gerçekleştirilmiştir.

Şekil 10: MERSİS İşlem Sayıları

MERSİS’teki kayıtlı kullanıcı sayısı 2015 yılı sonu itibariyle 411.158’i aşmıştır. Hizmetlerin MERSİS üzerinden elektronik ortamda yürütülmesiyle; bilgi toplumuna uyumun sağlanması, kamu bilişim hizmetlerinin yaygınlaştırılması, bilgilere hızlı, kolay ve güvenli bir şekilde

Kuruluş; 339.484

Şirket Sözleşmesi Değişikliği; 503.557

Tür Değişikliği;

2.853 Tasfiye; 16.987 Terkin; 115.562 Diğer; 16.240

MERSİS İşlem Sayıları

Kuruluş Şirket Sözleşmesi Değişikliği Tür Değişikliği Tasfiye Terkin Diğer