e.t.t.e tüketim endeksi

(1)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Kartlı alı veri e dayalı

“e.t.t.e” tüketim endeksi

Ercan Türkan

(ercan.turkan@tcmb.gov.tr)

26 Ocak 2010

27. ^sayı

(2)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Aralık ayında nominal toplam tüketim, bir önceki aya göre yüzde 0,3 oranında azalırken, bir önceki aynı aya göre yüzde 5,4 seviyesinde artmı tır. Geçen yıla göre artı ta, baz etkisi belirgin olmak üzere, özel kampanyalar nedeniyle beyaz e ya&bilgisayar, H1N1 nedeniyle sa lık, yılba ı nedeniyle gıda harcamalarındaki canlanma e ilimi de etkili olmu tur. Baz dü üklü ü 2010 yılının ilk çeyre inde de etkisini sürdürecektir.

Fiyat artı larından arındırıldı ında, toplam tüketimde gerileme e iliminin yava lamakla birlikte sürdü ü görülmektedir. Toplam tüketim, Aralık ayında da reel bazda yüzde 1,6 oranında daralmı tır. Gıda-dı ı tüketimdeki de i im reel bazda 14 ay aradan sonra ilk defa pozitife dönmü tür.

Altın ve akaryakıt tüketimi dı arıda bırakıldı ında, Aralık 2009 itibariyle toplam tüketimdeki yıllık nominal artı yüzde 7,5’tir.

2009 yılının dördüncü çeyre inde bir önceki yıl aynı döneme göre toplam tüketim reel olarak yüzde 1,6 oranında daralmı tır. Tüketimdeki reel daralma, 2008 yılı son çeyre inde yüzde 5,1’idi.

yeri bazlı sektörel tüketim endeksleri incelendi inde, Aralık 2009 itibariyle beyaze ya-bilgisayar, telekomünikasyon, yapı malzemeleri, altın, gıda-içki-tütün, giyim, sa lık, mobilya ve di er mal ve hizmet sektörlerinin ortalamanın üzerinde bir artı gösterdi i görülmektedir. Buna kar ılık, seyahat acentaları-ta ımacılık, araç servis-yedek parça, otel-lokanta, akaryakıt ve sigorta sektörlerindeki tüketim artı ı ortalama artı ın gerisinde kalmı tır.

Sektörlere göre tüketim geli meleri önemli e ilim farklılıkları göstermektedir. Aralık 2009’da endeks kapsamında takip edilen 14 i yeri grubunun 6’sında bir önceki yıla göre tüketim azalı ı, 8’inde ise artı ı ya anmı tır.

Reel de i im Nominal de i im

2009 2008

2007 2009

2008 2007

Toplam Gıda-dı ı

Gıda

16,5 16,1 18,0

-1,6 -5,1

7,4 5,4

3,3

0,1 -4,0

10,2 5,3

3,6

-2,9 -7,9

4,7 6,3

1,3

Tüketim artı ları (Aralık itibariyle yıllık yüzde de i me*)

Özet

* 3 aylık hareketli ortalamalara göre

(3)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

131,31 135,80

135,80 143,37

144,39 146,72

145,15 140,84

135,66 131,11

128,03 124,63

2008

130,15 134,79

135,69 142,16

144,05 147,23

146,19 141,10

135,33 129,73

126,85 123,34

2008

144,60 139,49

140,51 146,24

141,18 145,89

145,78 142,08

138,89 134,40

129,82 124,37

2009

143,44 138,13

140,30 146,06

140,11 146,18

147,03 141,40

138,14 133,28

126,99 122,74

2009

132,80 137,36

133,19 146,61

142,74 141,58

138,62 137,65

135,57 135,96

131,24 127,33

2008

116,20 108,18

110,10 112,18

112,00 108,75

109,96 104,85

100,00 2006

131,45 129,63

128,89 129,87

129,55 128,83

128,61 125,83

118,39 116,11

112,74 101,88

2007

“e.t.t.e” toplam endeks de erleri

118,53 107,05

111,56 113,30

106,25 102,70

103,91 100,67

100,00 2006

136,49 130,70

130,97 132,49

126,81 124,83

124,10 122,28

118,27 116,20

113,57 99,69

2007

129,87 113,14 146,20 A ustos

129,19 111,83 145,64 Eylül

129,43 110,03 141,94 Temmuz

128,00 109,60 139,32 Ekim

129,28 111,26 140,18 Haziran

129,52 129,19

126,32 118,17

115,76 112,09

102,06 2007

115,09 108,19

105,73 100,00

2006

“e.t.t.e” gıda-dı ı endeks de erleri

147,26 142,14

143,41 140,50

138,75 139,77

129,78 2009

“e.t.t.e” gıda endeks de erleri

Aralık Kasım

Mayıs Nisan

Mart ubat

Ocak

“e.t.t.e” aylık endeks de erleri

(4)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Yıllık yüzde de i im (reel)**

Bilgi için;

Yıllık yüzde de i im (nominal)**

-1,6 0,1 -2,9

7,5 8,0 5,4 5,3 6,3 12

-3,5 -1,7 -5,9 4,9 5,7 2,7 2,9 2,4 11

-4,9 -3,1 -6,1 3,6 4,4 1,0 1,1 2,1 10

-6,1 -3,9 -7,9 2,4 3,2 -0,3 -0,3 0,7

09

-6,3 -4,1 -7,4 2,0 2,5 -0,8 -1,0 1,3

08

0,2 1,2 1,9 2,1 1,2 0,3

1,5 3,3 6,8 9,0 11,9 12,7 12,9

Toplam

3,3 4,0 4,2 3,6 1,8 0,0

0,8 2,1 5,1 6,8 9,3 10,2 10,8

Gıda dı ı*

0,0 0,9 1,6 1,7 0,8 0,1

1,5 3,6 6,8 9,0 11,5 12,5 12,8

Gıda dı ı

-4,0 -3,9 -2,9 3,7 4,0 04

-3,8 -2,7 -4,2 4,0 3,3 05

-4,0 -2,3 -4,6 3,7 3,0 06

-5,0 -2,8 -6,4 2,9 1,8 07

Toplam Gıda dı ı Gıda Toplam*

Gıda

2,0 3,9 -0,7 11,4 12,6 2008

07

2,0 3,4 -0,1 10,9 12,5 08

1,4 2,3 0,2 10,3 12,2 09

-0,8 -0,1 -2,5 7,4 8,2 10

-2,3 -1,8 -4,0 5,6 5,8 11

-5,1 -4,0 -7,9 2,1 1,3 12

-6,3 -5,4 -7,4 1,1 1,3 2009

01

-5,6 -5,7 -3,9 2,2 3,4 03

-6,7 -6,6 -5,7 0,4 1,7 02

(*) Akaryakıt istasyonları ve kuyumcular hariç.

Tüketim geli meleri (3m/3m)**

(5)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

5,4 2,7 1,0

-0,3 -0,8 1,2 0,2

2,1 1,9 0,3 1,2

1,5 3,3 6,8 9,0 11,9 12,7 12,9 13,1 13,1 13,6 16,1 16,1 18,2 16,5

-1,6 -3,5 -4,9 -6,1 -6,3 -5,0 -4,0 -3,8 -4,0 -5,6 -6,7 -6,3 -5,1 -2,3 -0,8 2,0 1,4

2,7 2,0 4,0 3,0

7,0 6,8 9,0 7,4

-10,0 -6,0 -2,0 2,0 6,0 10,0 14,0 18,0

Ara.07 Oca.08 ub.08 Mar.08 Nis.08 May.08 Haz.08 Tem.08 Au.08 Eyl.08 Eki.08 Kas.08 Ara.08 Oca.09 ub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Au.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09

Nominal Reel

(*) 3 aylık hareketli ortalama

**Tüketim geli meleri (Toplam tüketim, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)**

(6)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

18,0 21,2

19,1 19,8

15,7 14,7

12,9 12,6 12,5 12,2

8,2 5,8

1,3 1,3 1,7

3,4 4,0 3,3 3,0

1,8 1,3 0,7

2,1 2,4 6,3

-2,9 -5,9 -6,1 -7,9 -7,4

-5,7

-2,9

-4,2 -4,6 -6,4

-7,4 -4,0

-2,5 -0,1 0,2

-0,7 0,0 2,8 1,7

6,3 7,0 8,3

4,7

-3,9

-7,9 -10,0

-6,0 -2,0 2,0 6,0 10,0 14,0 18,0 22,0

Nominal Reel

**Tüketim geli meleri (Gıda tüketimi, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)**

(7)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

5,3 2,9 1,1 16,1 17,4

15,4 15,2

13,2 12,7 13,0 12,8 12,5 11,5

9,0 6,8

3,6

1,5 0,1 0,8 1,7 1,6 0,9 0,0

-1,0 -0,3

-5,7 -6,6 -5,4 11,0

9,1 8,7

6,2 5,0 4,7

3,9 3,4 2,3

-0,1

-1,8

-4,0 -3,9 -2,7 -2,3

10,2

-2,8

-4,1 -3,9

-1,7 -3,1

0,1

-10,0 -6,0 -2,0 2,0 6,0 10,0 14,0 18,0

Nominal Reel (*) 3 aylık hareketli ortalama

**Tüketim geli meleri (Gıda-dı ı tüketim, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)**

(8)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

16,1 17,4 15,4 15,2 13,2 12,7 13,0 12,8 12,5 11,5 9,0 6,8 3,6 1,5 0,1 0,8 1,7 1,6 0,9 0,0

16,6 14,7 14,8 12,4 11,5 11,5 10,8 10,2 9,3 6,8 5,1 2,1 0,8 0,0 1,8 3,6 4,2 4,0 3,3 2,5 3,2 4,4 5,7 8,0

-1,0 -0,3 5,3

2,9

1,1

15,1

-4 0 4 8 12 16 20

Akaryakıt istasyonları ve kuyumcular dahil (nominal) Akaryakıt istasyonları ve kuyumcular hariç (nominal)

**Tüketim geli meleri (Gıda-dı ı tüketim, Yıllık yüzde de i imi 3m/3m*)**

(9)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

-3,9

-5,7 -5,6

-4,6

-2,3 -3,9

-6,1 -2,9

0,1

-1,6 6,8

8,7 7,0

0,0

4,7 2,3 2,7

1,4 0,2

-5,1 -4,0

-7,9

-4,0

-7,9 -10

-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10

2008 Q1 2008 Q2 2008 Q3 2008 Q4 2009 Q1 2009 Q2 2009 Q3 2009 Q4 Üçer aylık dönemler itibariyle tüketim geli meleri

(Bir önceki aynı döneme göre reel yüzde de i im, q/q)

Gıda Gıda-dı ı Toplam

(10)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

-10 -5 0 5 10 15 20

Ara.07 ub.08 Nis.08 Haz.08 Au.08 Eki.08 Ara.08 ub.09 Nis.09 Haz.09 Au.09 Eki.09 Ara.09

Mobilya

-10 -5 0 5 10 15

Giyim -5

0 5 10 15 20 25

Beyaz e ya & bilgisayar

yeri gruplarına göre tüketimdeki geli meler (nominal, 3m/3m)

-10 -6 -2 2 6 10

Lokanta & oteller

(11)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

-5 0 5 10 15 20 25 30

Seyahat acentası & ta ımacılık -15

-10 -5 0 5 10 15 20

Akaryakıt

-5 0 5 10 15 20

Araç servis & yedek parça

yeri gruplarına göre tüketimdeki geli meler (nominal, 3m/3m)

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20

Sa lık

(12)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

-5 0 5 10 15 20 25 30 35

Kuyumcular -5

0 5 10 15 20 25 30

Telekomünikasyon

yeri gruplarına göre tüketimdeki geli meler (nominal, 3m/3m)

0 5 10 15 20 25 30

Yapı malzemeleri

-5 0 5 10 15 20 25 30

Sigorta

(13)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

3,8

0,2 2,9 2,9

-9,0 1,7 2,6

14,6

3,3 0,1

1,8 7,4

8,5 5,5

-10 -6 -2 2 6 10 14

Altın Yapı malzemeleri Telekomünikasyon Sigorta Seyahatacentaları&taımacılık Gıda&içki&tütün Beyazeya&bilgisayar Araç servis&yedekparça Çeitli mal&hizmetler Akaryakıt Mobilya Giyim Lokanta&otel Salık

yeri grupları Ortalama

**yeri gruplarına göre tüketim geli meleri (nominal, y/y*)**

(Aralık 2009 itibariyle yıllık ortalama yüzde de i im)

(*) 12 aylık hareketli ortalama

1,9

(14)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

Endeks hesabında temel veri kayna ı, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) tarafından derlenen kredi ve banka kartlarına ili kin bilgilerdir.

Veri kayna ı, tüketici ya da firma beyanlarına de il, tüketicinin Türkiye’nin dört tarafına da ılmı 1,1 milyon civarında i yerini kapsayan geni bir firma a ından kartla ödemesini yaptı ı fiziki alı veri bilgisine (efektif talebe) dayanmaktadır.

Endeks, tüketicinin ta ıt alımı ve kira giderleri ile ilgili tüketim e ilimlerini yansıtmamaktadır. Çünkü, do ası gere i bu tür mal ve hizmet alımlarında temel ödeme aracı kredi kartı de il, nakit, tüketici kredisi vb.

ödeme araçlarıdır.

Harcamaların gruplandırılmasında, kart irketleri tarafından Standart Endüstriyel Sınıflandırma (SIC)

sisteminden türetilmi i yeri kategori kodları esas alınmaktadır. yeri kategori kodları ile Bireysel Tüketim Sınıflaması (COICOP)’nda belirlenen sektörel ayırım arasında bire bir örtü me sözkonusu de ildir.

Tüketimdeki reel geli melerin görülebilmesi açısından enflasyondan arındırma i leminde COICOP

sınıflandırmasına göre; gıda için 011, 012, 021 ve 022 harcama kalemlerine ili kin TÜFE de erleri; gıda-dı ı için 01, 02, 04, 071 harcama kalemleri hariç TÜFE de erleri; toplam tüketim için ise 04 ve 071 harcama kalemleri hariç TÜFE de erleri kullanılmaktadır.

“e.t.t.e” tüketim endeksi yöntemi-1

(15)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

ibt = {(kait/gs) / (kais/gs)}

veya ibt = {kait / kais}

kbt = {(kait/gs) / ks}

isbt = {(kait/gs) / kayis}

pbt = {(kait/gs) / pts}

Endeks de eri = (Cari dönem de eri / Baz dönem de eri ) * 100

e.t.t.e = {endeks de erleri (ibt + kbt + isbt + pbt) / 4}

Endeks de erleri, aylık, üç aylık ve on iki aylık hareketli ortalamalar alınarak üç ayrı

ekilde hesaplanmaktadır.

i lem ba ına tutar, ibt

kart ba ına tutar, kbt

i yeri ba ına tutar, isbt

pos ba ına tutar, pbt

kartlı alı veri i lem tutarı, kait

kartlı alı veri i lem sayısı, kais

kart sayısı, ks

kartlı alı veri yapılan i yeri sayısı, kayis

pos terminali sayısı, pts

aylık normal gün sayısı, gs

“e.t.t.e” tüketim endeksi yöntemi-2

(16)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Bu bülten aylık olarak yayımlanmakta olup, ercan.turkan@tcmb.gov.tr mail adresinden mesaj yollanmak suretiyle edinilebilir.

Bu bültende sonuçları aylık olarak payla ılan tüketim endeksi hakkında detaylı bilgi için a a ıdaki dökümanlara bakılabilir:

1) Ercan Türkan, “Özel tüketim talebinin izlenmesinde kartlı alı veri : Yeni bir tüketim endeksi önerisi – (e.t.t.e)”, Haziran 2008 (TCMB internet sayfası, www.tcmb.gov.tr).

2) Ercan Türkan, “Özel tüketim talebinin izlenmesinde kartlı alı veri : Yeni bir tüketim endeksi önerisi – (e.t.t.e)”, (Türkiye Bankalar Birli i’nde 28 Kasım 2007 tarihinde yapılan sunu , www.tbb.org.tr).

Bu bülten bilgilendirme amaçlı olup, içinde yer alan bilgilere dayanarak verilecek yatırım ya da benzeri kararların sonuçlarından yazar sorumlu tutulamaz.

Bu bültende ve bültenin dayandı ı makale ile sunu ta ileri sürülen görü ler yazarına ait olup, kurumunu ba layıcı nitelik ta ımaz.

Yazarın yazılı izni olmaksızın kısmen ya da tamamen kopyalama veya ba ka bir suretle kullanılamaz.

e.t.t.e tüketim endeksi

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Kartlı alı veri e dayalı

“e.t.t.e” tüketim endeksi

Ercan Türkan

(ercan.turkan@tcmb.gov.tr)

26 Ocak 2010

27. sayı

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Özet

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

“e.t.t.e” aylık endeks de erleri

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Tüketim geli meleri (3m/3m**)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

Tüketim geli meleri (Toplam tüketim, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

Tüketim geli meleri (Gıda tüketimi, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

Tüketim geli meleri (Gıda-dı ı tüketim, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

Tüketim geli meleri (Gıda-dı ı tüketim, Yıllık yüzde de i imi 3m/3m*)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

2008 Q1 2008 Q2 2008 Q3 2008 Q4 2009 Q1 2009 Q2 2009 Q3 2009 Q4 Üçer aylık dönemler itibariyle tüketim geli meleri

Gıda Gıda-dı ı Toplam

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

yeri gruplarına göre tüketimdeki geli meler (nominal, 3m/3m)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

yeri gruplarına göre tüketimdeki geli meler (nominal, 3m/3m)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

yeri gruplarına göre tüketimdeki geli meler (nominal, 3m/3m)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

yeri gruplarına göre tüketim geli meleri (nominal, y/y*)

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 – Aralık 2009)

Endeks hesabında temel veri kayna ı, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) tarafından derlenen kredi ve banka kartlarına ili kin bilgilerdir.

Veri kayna ı, tüketici ya da firma beyanlarına de il, tüketicinin Türkiye’nin dört tarafına da ılmı 1,1 milyon civarında i yerini kapsayan geni bir firma a ından kartla ödemesini yaptı ı fiziki alı veri bilgisine (efektif talebe) dayanmaktadır.

Endeks, tüketicinin ta ıt alımı ve kira giderleri ile ilgili tüketim e ilimlerini yansıtmamaktadır. Çünkü, do ası gere i bu tür mal ve hizmet alımlarında temel ödeme aracı kredi kartı de il, nakit, tüketici kredisi vb.

ödeme araçlarıdır.

Harcamaların gruplandırılmasında, kart irketleri tarafından Standart Endüstriyel Sınıflandırma (SIC)

sisteminden türetilmi i yeri kategori kodları esas alınmaktadır. yeri kategori kodları ile Bireysel Tüketim Sınıflaması (COICOP)’nda belirlenen sektörel ayırım arasında bire bir örtü me sözkonusu de ildir.

Tüketimdeki reel geli melerin görülebilmesi açısından enflasyondan arındırma i leminde COICOP

sınıflandırmasına göre; gıda için 011, 012, 021 ve 022 harcama kalemlerine ili kin TÜFE de erleri; gıda-dı ı için 01, 02, 04, 071 harcama kalemleri hariç TÜFE de erleri; toplam tüketim için ise 04 ve 071 harcama kalemleri hariç TÜFE de erleri kullanılmaktadır.

“e.t.t.e” tüketim endeksi yöntemi-1

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

“e.t.t.e” tüketim endeksi yöntemi-2

“e.t.t.e” aylık bülten

(Sayı 27 - Aralık 2009)

27. ^sayı

Tüketim geli meleri (3m/3m)**

**Tüketim geli meleri (Toplam tüketim, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)**

**Tüketim geli meleri (Gıda tüketimi, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)**

**Tüketim geli meleri (Gıda-dı ı tüketim, Yıllık yüzde de i im, 3m/3m*)**

**Tüketim geli meleri (Gıda-dı ı tüketim, Yıllık yüzde de i imi 3m/3m*)**

**yeri gruplarına göre tüketim geli meleri (nominal, y/y*)**