Cumhuriyetin İlanı veTek Parti Dönemi Basın Rejimi

Cumhuriyetin İlanı veTek Parti Dönemi

Basın Rejimi

6. hafta

1920-1930 Kuruluş Dönemi

• Basın siyasal iktidarın denetimi altındadır. Ancak hükümet ve parti içindeki farklı eğilimler basın politikalarına da yansıyacaktır.

*Birinci eğilim, baskıcı ve düzenleyicidir.

*İkinci eğilimin üzerinde çok durulmamıştır. Demokratik toplumlarda olabilecek özelliklerin yaratılması, yerleştirilmesi amaçlanmaktadır:

İktidarın dışında yaratılmaya çalışılan özerk iletişim kurumları,

gazeteciliğin meslek olarak örgütlenmesi gibi

1920-1930

• Baskıcı ve düzenleyici eğilim:

*1925 Takrir-i Sükun Kanunu çıkarılmıştır.

*Bu kanuna dayanarak kapatılan gazeteler: Tevhid-i Efkâr, İstiklal, Son Telgraf, Aydınlık, Orak Çekiç, Sebilürreşat, Tanin, Vatan, Yoldaş, Sadayı Hak, Toksöz

1930’da denetim, Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimi sırasında,

gevşetilmiştir. Bu dönemde muhalefetin güçlü sesi olarak Zekeriya

Sertel’in Son Posta’sı ön plana çıkmıştır.

Son Posta gazetesi

*1929 ekonomik buhranından sonra çıkan gazete, mutedil devletçilik ve ihtiyatlı hürriyetin savunulduğu dönemde farklı bir yerde durur.

*Halkın sesi olma iddiasındadır.

*Tek partinin toplumdaki hürriyet kanallarını tıkadığını, çok partili

sistemin getirilmesi gerektiğini savunur.

Son Posta gazetesi

• Hizmet, Akın ve Yeni Asır muhalefeti destekler. Arif Oruç’un çıkarttığı Yarın SCF’nin yarı resmi organı haline gelir. Son Posta farklı bir yerde durmaktadır.

• Son Posta yayın politikası ile diğer gazetelerden ayrılır: Siyasal liberalizm ve devlet sosyalizmini savunur.

• SCF çizgisini desteklemez. İşçiyi ve köylüyü temsil eden üçüncü

partinin gerekliliğini anlatır.

1920-1930

• Özerk iletişim kurumları kurma girişimleri:

*Telsiz Telefon Türk Anonim Şirketi (1926)

*1920 yılında kurulan Anadolu Ajansı’nın 1925 yılında hisse dağılım payının değiştirilerek çalışanlara oy hakkı tanınması. Her 10 hisse bir oya eşit.

Ancak yapılan düzenleme ile hiç kimsenin 10 oydan fazla oy hakkına sahip

olmasına izin verilmemiştir.

• Mete Tunçay’a göre dönem gazetecilerini şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:

*Muhalifler-Köktenciler: Yeni Dünya, Yeni Turan, Yarın’ı çıkaran Arif Oruç.

Zekeriya Sertel

*Tutucular: Tevhid-i Efkar’ı çıkaran Velid Ebüzziya

Ortacılar: Vatan’ı çıkartan Ahmet Emin Yalman Tanin başyazarı Hüseyin Cahit Yalçın

İktidar Yanlıları: Yunus Nadi, Necmettin Sadık (Sadak), Falih Rıfkı Atay,

Hakkı Tarık Us

Kadro Hareketi

• Devrimin ideolojisini oluşturmak amacıyla 1932 yılında çıkarılmaya başlanmıştır.

• Üç yıl boyunca çıkmıştır.

• Çıkaran isimler: Yakup Kadri, Şevket Süreyya, Burhan Asaf Belge, Vedat

Nedim Tör, İsmail Hüsrev Gerede