EGZERSİZİN SİSTEMLER
ÜZERİNE ETKİLERİ
EGZERSİZİN AKUT ETKİLERİ
Egzersizin hemen ortaya çıkan etkileri seçilen egzersiz tipine, hangi kasın kullanıldığına ve sarfedilen eforun büyüklüğüne bağlı olarak değişir.
Hareketin başlangıcında erken cevap olarak kalp atım hızı, atım hacmi, ve kan basıncı
artar.
İzotonik egzersizde sistolik kan basıncı artar ve artan kan ihtiyacını karşılamak üzere
kaslarda vasküler direnç düşer.
Egzersizle ilgili olmayan bölgelerde vazokonstrüksiyon meydana gelir.
İzometrik egzersizde kasa giden damarlardaki
lokal kan akımı rölatif olarak daha azdır, kan
basıncı yükselir.
Kan basıncındaki en fazla artış maksimal eforla yapılan izotonik egzersizlerden sonra ortaya
çıkmaktadır.
Egzersiz devam ederse kalp hızı, kan basıncı ve kalp atım hacmi stabil hale gelir.
Egzersiz kesilince kalp hızında ani bir düşme olur ve sonra yavaş yavaş normale döner.
Egzersiz esnasında aniden durulursa, kan
basıncında ani bir düşme görülebilir.
Egzersiz vücudun karşılayabileceğinden ağır ise kalp hızı maksimal seviyede plato yapar, atım hacmi ve kan basıncı hafifçe düşer,
oksijen ihtiyacı karşılanamaz. Sonuçta
yorgunluk gelişir ve aktivite kesilir.
Egzersiz başlayınca solunum sayısı artar.
Glukagon artar, insülin azalır. Dolaşımda
katekolaminler (adrenalin, noradrenalin) artar.
20 dakikanın üzerindeki egzersizle büyüme hormonu, ACTH, TSH, androjenler artar.
Endurans (dayanıklılık) egzersizlerinde 1-2 gün
süreyle trigliserid ve LDL düşer, HDL artar.
Egzersiz tipine göre kas liflerinde de değişiklik olur.
Ağır kuvvetlendirme egzersizlerinde hem yavaş (tip I) hem hızlı (tip II) liflerde hipertrofi olur.
Dayanıklılık egzersizlerinde tip I liflerde hipertrofi olur.
Hipertrofi ile kas liflerinde protein miktarı ve kapiller yatak dansitesi artar. Kas lifinde
biyokimyasal değişiklikler olur.
İnaktivitede ise kas atrofiye uğrar.
EGZERSİZİN KRONİK ETKİLERİ
Seçilen egzersiz programının aerobik
(endurans arttırıcı) veya anaerobik (kuvvet
arttırıcı) olmasına göre değişmektedir.
A. BİYOKİMYASAL DEĞİŞİKKLİKLER
I. AEROBİK DEĞİŞİKLİKLER
Çizgili kaslarda dayanıklılık egzersizlerine bağlı üç tür aerobik adaptasyon vardır.
-Miyoglobin içeriği artar (sadece egzersize
katılan liflerde olur. Oksijen deposu olarak rol alır.)
-Karbonhidratların oksidasyonu artar (Böylelikle ATP üretimi artar).
-Yağ oksidasyonu artar (ATP açığa çıkar)
II. ANAEROBİK DEĞİŞİKLİKLER
Kuvvetlendirme egzersizler sonrasında kas ATP depoları (ATP, fosfokreatin) ve diğer glikolitik enzimler artar.
Dayanıklık egzersizleri sonucu
fosfokreatininkinaz gibi glikolizin erken reaksiyonlarında yer alan enzimler
artmaktadır.
B. SİSTEMİK DEĞİŞİKLİKLER
I. DOLAŞIM SİSTEMİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER
Koşma, yüzme gibi dayanıklık egzersizleri ile kalpte ventrikül boşluğu genişler. Ancak
ventrikül duvarı normaldir. Kalp atım hacmi artar.
Güreş gibi kuvvetlendirme egzersizlerinde ventrikül kavitesi normal ama ventrikül
duvarları kalınlaşır. Kalp atım hacmi
normaldir.
Kapiller de çoğalır
Ağır egzersizler sonrasında kas hipertrofisi ile
birlikte kapiller de çoğalır. Dolayısıyla kasın
beslenmesi de artar.
II. SOLUNUM SİSTEMİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER
Dakikadaki solunum sayısı, tidal volüm, diğer
akciğer volümleri ile difüzyon ve perfüzyon
oranları artar.
III. DİĞER ETKİLERİ
Vücuttaki total yağ azalır.
Total vücut ağırlığı da biraz azalır ancak total kas kitlesi artar.
HDL hafif artarken, kolesterol ve trigliserid seviyeleri düşer.
