VERTREBRAL VE VERTREBRAL VE SPİNAL(OMURGA) SPİNAL(OMURGA) YARALANMALAR YARALANMALAR

(1)

VERTREBRAL VE VERTREBRAL VE SPİNAL(OMURGA) SPİNAL(OMURGA)

YARALANMALAR YARALANMALAR

Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

(2)

22

Spinal kord travmaları;

 erkeklerde, erkeklerde,

 gençlerde, gençlerde,

 sıcak aylarda ve yaz mevsiminde sıcak aylarda ve yaz mevsiminde daha çok daha çok görülmektedir.

görülmektedir.

(Hausman 2006; Hancı 2007; Türeci 2007).

Araştırmalar;

• omurilik yaralanmalarındaki ölümlerin % 10’unun ilk 5 omurilik yaralanmalarındaki ölümlerin % 10’unun ilk 5 dakikada

dakikada

(solunum durması, kardiyak arest)(solunum durması, kardiyak arest)

ve ve

• % 54’ünün ise ilk yarım saatte olduğunu % 54’ünün ise ilk yarım saatte olduğunu ortaya ortaya koymaktadır.

koymaktadır.

(3)

Spinal kord; oldukça karmaşık Spinal kord; oldukça karmaşık bir kemik-bağ yapısı ve hareket bir kemik-bağ yapısı ve hareket sistemi çerçevesinde, yaşamsal sistemi çerçevesinde, yaşamsal önem ve fonksiyonları olan bir önem ve fonksiyonları olan bir

omurilik segmentini omurilik segmentini

korumaktadır.

(4)

44

Spinal kord Spinal kord

travması travması

 Motor fonksiyon; Motor fonksiyon;

 Duyu; Duyu;

 Refleks aktivite; Refleks aktivite;

 Mesane ve bağırsak Mesane ve bağırsak kontrolünde

kontrolünde

kayıpla kayıpla

sonuçlanır.

Ayrıca spinal kord travmalı hastalar;

Ayrıca spinal kord travmalı hastalar; beden imajı, rol beden imajı, rol performansı ve otonomide değişimin bir sonucu olarak performansı ve otonomide değişimin bir sonucu olarak önemli davranış ve emosyonel sorunlar da

önemli davranış ve emosyonel sorunlar da yaşayabilirler. yaşayabilirler.

(Hausman 2006).

(5)

ANATOMİ ANATOMİ



Spinal Spinal kord kord kendisinden kendisinden çıkan çıkan sinir sinir köklerinin oluşturduğu periferik sinirler köklerinin oluşturduğu periferik sinirler aracılığı ile beyin üst merkezlerinden gelen aracılığı ile beyin üst merkezlerinden gelen yada bu merkezlere ulaşması gereken yada bu merkezlere ulaşması gereken

mesajları ileten önemli bir yapıdır.



Omurga travmalarında yaralanmaya son Omurga travmalarında yaralanmaya son derece açık bir nöral yapıdadır.

derece açık bir nöral yapıdadır.

(6)

ANATOMİ ANATOMİ

 Vertebral kolon yukarıda kafa Vertebral kolon yukarıda kafa kaidesi aşağıda ise pelvis ile kaidesi aşağıda ise pelvis ile birleşir.

birleşir.

 Her bir vertebra önde gövde kısmı Her bir vertebra önde gövde kısmı arkada içinde

arkada içinde medulla spinalismedulla spinalis (MS) ve sinir köklerinin geçeceği (MS) ve sinir köklerinin geçeceği arka elemanlar olarak ayrılır.

arka elemanlar olarak ayrılır.

 Vertebral kolon 5 ayrı bölgeden Vertebral kolon 5 ayrı bölgeden oluşmaktadır.

oluşmaktadır.

(7)

(8)

88

Spinal Kord Travmalarının Nedenleri Spinal Kord Travmalarının Nedenleri



Trafik kazası Trafik kazası

(% 39-45),(% 39-45),



Şiddet Şiddet

(% 24-25)(% 24-25)



Düşme Düşme

(% 22),(% 22),



Spor kazaları Spor kazaları

(% 8, kayak, futbol gibi),(% 8, kayak, futbol gibi),



Derinliği bilinmeyen suya yüksekten dalma, Derinliği bilinmeyen suya yüksekten dalma,



İş kazaları, İş kazaları,



Ateşli silah yaralanmaları, Ateşli silah yaralanmaları,



Zorlayıcı aşırı fleksiyon ve ekstansiyon Zorlayıcı aşırı fleksiyon ve ekstansiyon hareketleri,

hareketleri,



Sırt ve bele ağır cisim düşmesidir. Sırt ve bele ağır cisim düşmesidir.

(Dramalı ve ark. 2003; Warms 2004; Hausman 2006).

(9)

SPİNAL KORD SPİNAL KORD

YARALANMALARI(SKY) YARALANMALARI(SKY)



Torakal Torakal vertebralar vertebralar daha daha korunaklıdır.

korunaklıdır.



Vücut ağırlığının büyük kısmını Vücut ağırlığının büyük kısmını taşıyan lumbal vertebralar en büyük taşıyan lumbal vertebralar en büyük vertebra grubudur. Kompresyon vertebra grubudur. Kompresyon kırıkları ve intervertebral disk kırıkları ve intervertebral disk kaymalarına en duyarlı olan vertebra kaymalarına en duyarlı olan vertebra

grubudur.

(10)

ANORMAL HAREKET ANORMAL HAREKET

(11)

(12)

DİREK TRAVMA

(13)

(14)



Vertebraların ön kısmında soğurulan kuvvetler kompresyon veya patlama kırıklarına sebep olabilir.



Sığ sulara baş önde atlayanlarda ve yüksekten topukları üzerine düşenlerde görülür.

SIKIŞTIRICI MEKANİZMA

(15)

Yaralanma bölgesi Yaralanma bölgesi



Tüm çalışmalarda düşmeler sonrasında Tüm çalışmalarda düşmeler sonrasında torakal ve lomber vertebralarda

torakal ve lomber vertebralarda hasarlanma gözlenmektedir.

hasarlanma gözlenmektedir.



Özellikle yüksekten topukları üzerine Özellikle yüksekten topukları üzerine düşmelerde topuktan iletilen kuvvet düşmelerde topuktan iletilen kuvvet

lomber vertebraların korpuslarında lomber vertebraların korpuslarında

patlama kırıklarına ve dislokasyonlara patlama kırıklarına ve dislokasyonlara

sebep olmaktadır.

(16)

 FITIKLAŞMA : FITIKLAŞMA :

Vertebralar arasında bulunan diskler çeşitli Vertebralar arasında bulunan diskler çeşitli travmalar sonucu fıtıklaşıp vertebral kolon travmalar sonucu fıtıklaşıp vertebral kolon

içindeki kanala fıtıklaşıp medulla spinalise bası içindeki kanala fıtıklaşıp medulla spinalise bası yapabilir. Fıtıklaşma derecesine ve seviyesine yapabilir. Fıtıklaşma derecesine ve seviyesine

göre kişide değişik semptomlar olacaktır.

(17)

(18)

1818

Servikal Servikal Vertebra Vertebra Travması Travması

 Vertebra yaralanmaları içinde en sık görülür.Vertebra yaralanmaları içinde en sık görülür.

 Künt, penetran ya da vertikal basıKünt, penetran ya da vertikal bası sonucu oluşur.sonucu oluşur.

 En sıkEn sık S5 ve S6 düzeyindeS5 ve S6 düzeyinde yaralanma görülür. yaralanma görülür.

 Servikal spinal kordun;Servikal spinal kordun;

* tam kesisi

* tam kesisi kuadriplejiye,(kol ve bacakların kuadriplejiye,(kol ve bacakların ikisini birden etkileyen felç durumu)

ikisini birden etkileyen felç durumu)

* S2 ya da S3

* S2 ya da S3 düzeyindeki yaralanma,düzeyindeki yaralanma, tam tam solunum felcine,

solunum felcine,

* S4-5-6 düzeyindeki

* S4-5-6 düzeyindeki yaralanma,yaralanma, klavikula altında derin tendon refleksi

klavikula altında derin tendon refleksi ve duyu ve duyu kaybına

kaybına neden olur.neden olur.

Servikal vertebra yaralanmalarında belirti ve bulgular travmaya Servikal vertebra yaralanmalarında belirti ve bulgular travmaya maruz kalan bölgeye, büyüklüğüne ve oluşum mekanizmasına göre maruz kalan bölgeye, büyüklüğüne ve oluşum mekanizmasına göre

değişiklik gösterir.

(19)

1919



Boyunda hassasiyet ve ağrı,Boyunda hassasiyet ve ağrı,



Ekstremitelerde zayıflık, hissizlik, uyuşukluk, paralizi,Ekstremitelerde zayıflık, hissizlik, uyuşukluk, paralizi,



Kan basıncında ve nabız sayısında azalma - düşme,Kan basıncında ve nabız sayısında azalma - düşme,



Bilinçte değişiklikler,Bilinçte değişiklikler,



Belden aşağıda sıcaklık hissi, sırtta terleme,Belden aşağıda sıcaklık hissi, sırtta terleme,



El bileği ve dirsekte fleksiyon (+), ekstansiyon (-),El bileği ve dirsekte fleksiyon (+), ekstansiyon (-),



Palpasyon sırasında ağrı, hassasiyet, lokal ödem, deformite,Palpasyon sırasında ağrı, hassasiyet, lokal ödem, deformite,



Pitozis, ağız solunumu,Pitozis, ağız solunumu,



S1 düzeyindeki travmalarda, başın “Cock-Rubin” S1 düzeyindeki travmalarda, başın “Cock-Rubin” (ördekbaşı (ördekbaşı gibi öne eğik)

gibi öne eğik) pozisyonunda olması, pozisyonunda olması,



Erkeklerde penisin ereksiyonu.Erkeklerde penisin ereksiyonu.

Belirti ve bulgular Belirti ve bulgular

(Eti Aslan 2004).

(20)

2020

 Spinal kordun bu alanı yapısal olarak daha Spinal kordun bu alanı yapısal olarak daha iyi korunduğundan ve daha az hareketli

iyi korunduğundan ve daha az hareketli olduğundan,

olduğundan, torasik vertebralarda yaralanma torasik vertebralarda yaralanma daha az görülür.

daha az görülür.

 Ancak yaralanma olduğunda, sıklıkla Ancak yaralanma olduğunda, sıklıkla yaralanma

yaralanma T12 düzeyindedir. T12 düzeyindedir.

* T1 düzeyindeki yaralanmalar;

solunum gücünde azalma,

solunum gücünde azalma, parapleji ve parapleji ve kısmi bağımlılığa;

kısmi bağımlılığa;

* T2 ve T7 düzeyindeki

* T2 ve T7 düzeyindeki yaralanmalar yaralanmalar ise, ise, paraplejiye paraplejiye neden olur. neden olur.

Torasik Torasik Vertebra Vertebra Travması Travması

(Eti Aslan 2004; Hausman 2006).

(21)

2121

 Lomber travmalar, servikal Lomber travmalar, servikal

vertebralardan sonra en sık yaralanan vertebralardan sonra en sık yaralanan

vertebralardır.

 Travma sonucu yaralanma en sıkTravma sonucu yaralanma en sık L1 ve L1 ve L5 düzeyinde görülür.

L5 düzeyinde görülür.

* Parapleji oluşur ve hasta

* Parapleji oluşur ve hasta destekle yürüyebilir.

destekle yürüyebilir.

Lomber Lomber Vertebra Vertebra Travması Travması

(Eti Aslan 2004; Hausman 2006).

(22)

2222

Spinal kord yaralanmalarının Spinal kord yaralanmalarının Mekanizması özetlendiğinde;

Mekanizması özetlendiğinde;

Primer yaralanma Primer yaralanma

mekanizması mekanizması

Sekonder yaralanma Sekonder yaralanma

mekanizması mekanizması

Primer yaralanmayı kötüleştirir ve morbiditeyi arttırır.

Sekonder yaralanmalar,

 nörojenik şok,

 vasküler hasar,

 hemoraji,

 iskemi ve

 sıvı elektrolit dengesizliğini içerir.

 hiperfleksiyon,

 hiperekstansiyon,

 vertikal kompresyon (dikey olarak baskı altında

sıkışması),

 aşırı rotasyon,

 penetran travmalar (ateşli silah yaralanmaları vb.)

sonucu gelişir.

(Weigelt ve Klein 2002; Hausman 2006).

(23)

Spinal Kord Yaralanması Spinal Kord Yaralanması



Kafa (baş-boyun-yüz) travması Kafa (baş-boyun-yüz) travması



Araç kazaları Araç kazaları



Dalma kazaları Dalma kazaları



Yüksekten düşme veya atlama Yüksekten düşme veya atlama



Ezilme yaralanmaları Ezilme yaralanmaları



Yıldırım çarpması Yıldırım çarpması



Baş-boyun-gövde ve karına silah yaralanmaları Baş-boyun-gövde ve karına silah yaralanmaları



Çoklu travma Çoklu travma



Travma sonrası bilinci kapanan hastalar’da mutlaka birlikte Travma sonrası bilinci kapanan hastalar’da mutlaka birlikte spinal kord yaralanması geçirmiş olabileceği

spinal kord yaralanması geçirmiş olabileceği düşünülmelidir.

düşünülmelidir.

(24)

(25)

SKY-Hafif Yaralanma SKY-Hafif Yaralanma

 SKY olan her hastada nörolojik defisit yoktur. SKY olan her hastada nörolojik defisit yoktur.

Anstabil kemik yaralanması spinal kord veya Anstabil kemik yaralanması spinal kord veya

sinir huzmesi travması olmadan da görülebilir.

Yerel ağrı, aynı yerleşimde hareket esnasında Yerel ağrı, aynı yerleşimde hareket esnasında

ağrı ve palpasyon yada perkusyon esnasında ağrı ve palpasyon yada perkusyon esnasında

yerel hassasiyet mevcuttur.

(26)

SKY- Ağır Yaralanma SKY- Ağır Yaralanma

 Ciddi akut SKY olan hastalarda travmanın Ciddi akut SKY olan hastalarda travmanın

seviyesine göre duyu, refleks, otonom ve motor seviyesine göre duyu, refleks, otonom ve motor

kontrollerde kayıplar meydana gelir.

 Spinal şok ciddi SKY’de karşımıza çıkabilir : Spinal şok ciddi SKY’de karşımıza çıkabilir : hemipleji veya quadrpleji, refleks kaybı

hemipleji veya quadrpleji, refleks kaybı

(arefleksia) ve hafif hipotansiyon durumudur.

Hipotansiyon nörojenik kökenli olup sempatik Hipotansiyon nörojenik kökenli olup sempatik

tonusun kaybına bağlıdır.

(27)

SKY- Ağır Yaralanma SKY- Ağır Yaralanma

 Hipovolemik şokun aksine nörojenik şokta deri Hipovolemik şokun aksine nörojenik şokta deri sıcak, pembe, kurudur, yeterli idrar çıkışı vardır sıcak, pembe, kurudur, yeterli idrar çıkışı vardır

ve bradikardi vardır. Vücut ısısını regüle edecek ve bradikardi vardır. Vücut ısısını regüle edecek

yeti de giderek kaybolur.

(28)

SKY- Ağır Yaralanma SKY- Ağır Yaralanma

 Servikal travma geçiren hastalarda en tehlikeli Servikal travma geçiren hastalarda en tehlikeli durum üst boyun omurga yaralanmalarıdır.

durum üst boyun omurga yaralanmalarıdır.

 İnterkostal ve diafragma kaslarına giden İnterkostal ve diafragma kaslarına giden

sinirlerin harabiyetine bağlı kişilerde solunum sinirlerin harabiyetine bağlı kişilerde solunum

arresti kısa dönemde ortaya çıkar.

 Bu hastaların hava yolunun açılması ve Bu hastaların hava yolunun açılması ve solunumun devamlılığının sağlanması solunumun devamlılığının sağlanması

önceliklidir.

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

 Tek kişilik teknik : Tek kişilik teknik :

1- 1- Kaskın bağlarını açın Kaskın bağlarını açın

2- 2- Hastanın başucunda durun. Hastanın başucunda durun.

3- 3- Kaskı çıkarmadan önce hastanın Kaskı çıkarmadan önce hastanın

omuzlarının altına küçük bir yastık veya havlu omuzlarının altına küçük bir yastık veya havlu

rulosu koyarak boynun nötral pozisyona rulosu koyarak boynun nötral pozisyona

getirilmesini sağlayın.

(34)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

4- 4- Ellerinizle başlığı iki tarafından kulak hizasında Ellerinizle başlığı iki tarafından kulak hizasında tutun ve mümkünse başlığı gevşetin.

tutun ve mümkünse başlığı gevşetin.

5- 5- Baş ve boynu aynı doğrultuda tutun ve başlığı Baş ve boynu aynı doğrultuda tutun ve başlığı yavaşça çekmeye başlayın.

yavaşça çekmeye başlayın.

(35)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

6- 6- Burnu aşmak için geriye doğru eğin. Burnu aşmak için geriye doğru eğin.

7- 7- Burnu geçince nötrol pozisyona dönün. Burnu geçince nötrol pozisyona dönün.

8- 8- Oksiput geçilince, parmaklar oksiputu Oksiput geçilince, parmaklar oksiputu

çerçeveleyene, el ayaları da başlığın kenarında çerçeveleyene, el ayaları da başlığın kenarında

kalana dek, sakin ve düzenli hareketlerle kalana dek, sakin ve düzenli hareketlerle

ellerinizle ilerleyin.

(36)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

9- 9- Daha sonra el ayalarınızın sakin ve düzenli Daha sonra el ayalarınızın sakin ve düzenli hareketleriyle başlığı yavaş yavaş itin.

hareketleriyle başlığı yavaş yavaş itin.

10- 10- İşlem sona erene kadar baş ve boynu aynı İşlem sona erene kadar baş ve boynu aynı doğrultuda tutmaya devam edin.

doğrultuda tutmaya devam edin.

(37)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

 İki kişilik teknik : İki kişilik teknik :

1- 1- Kaskın bağları açılır. Kaskın bağları açılır.

2- 2- Ayakucunda duran kişi ellerini oksiput ve Ayakucunda duran kişi ellerini oksiput ve çeneye yerleştirir.

çeneye yerleştirir.

3- 3- Baş ucundaki ikinci kişi baş ve boynu aynı Baş ucundaki ikinci kişi baş ve boynu aynı

doğrultuda tutarak kulakların üzerinden başlığın doğrultuda tutarak kulakların üzerinden başlığın

kenarlarını gevşetir.

(38)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

4- 4- Geriye doğru eğerek burun aşılır ve nötral Geriye doğru eğerek burun aşılır ve nötral pozisyona geri dönülür.

pozisyona geri dönülür.

5- 5- Başlık kaydırılır. Başlık kaydırılır.

6- 6- İkinci kişi baş ve boynu aynı doğrultuda tutar. İkinci kişi baş ve boynu aynı doğrultuda tutar.

7- 7- Birinci kişi boyunluk, bant ve köpük yastıkları Birinci kişi boyunluk, bant ve köpük yastıkları yerleştirir.

yerleştirir.

(39)

(40)

(41)

(42)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

 İki Parçalı Teknik : İki Parçalı Teknik :

1- 1- Bir kişi elleri çene ve oksiputa yerleştirerek Bir kişi elleri çene ve oksiputa yerleştirerek baş ve boynu aynı doğrultuda tutar.

baş ve boynu aynı doğrultuda tutar.

2- 2- Başlık kulak hizasında koronal düzlemde alçı Başlık kulak hizasında koronal düzlemde alçı testeresiyle kesilir.

testeresiyle kesilir.

3- 3- Bağlantılar ve köpük kesilir. Bağlantılar ve köpük kesilir.

(43)

Sürücü Kaskını Çıkarma Sürücü Kaskını Çıkarma

4- 4- Ön bölüm çıkarılır. Ön bölüm çıkarılır.

5- 5- Arka bölüm kaydırılarak çıkarılır. Arka bölüm kaydırılarak çıkarılır.

6- 6- Boyunluk, bant ve köpük yastıklar uygulanır. Boyunluk, bant ve köpük yastıklar uygulanır.

(44)

(45)

4545

Birincil Birincil

Değerlendirme Değerlendirme

A (Airway): Hayayolu açıklığının sağlanmasıA (Airway): Hayayolu açıklığının sağlanması

 B (Breathing): Solunumun sağlanması ve B (Breathing): Solunumun sağlanması ve sürdürülmesi,

sürdürülmesi,

C (Circulation): Dolaşımın sürdürülmesi,C (Circulation): Dolaşımın sürdürülmesi,

C (Cervical) : Servikal stabilizasyon

D (Disability): Yetersizliklerin değerlendirilmesi D (Disability): Yetersizliklerin değerlendirilmesi (Nörolojik değerlendirme),

(Nörolojik değerlendirme),

 E (expose): Hastanın giysilerini çıkarma,E (expose): Hastanın giysilerini çıkarma,

 E (Environmental): Çevre güvenliği

F (Foley) : Foley sonda

G (Gastrik) : Gastrik sonda (N/G)

aşamalarını içerir.

(46)

SKY- İlk ve Acil Yardım İlkeleri SKY- İlk ve Acil Yardım İlkeleri

Acil vertebra immobilizasyonu : Seconder Seconder yaralanmaları önler ve kalan spinal kord yaralanmaları önler ve kalan spinal kord fonksiyonunu korur. Hastalarda sert fonksiyonunu korur. Hastalarda sert boyunluk veya diğer benzer araçlarla boyunluk veya diğer benzer araçlarla servikal immobilizasyonu da içeren tam servikal immobilizasyonu da içeren tam omurga stabilizasyonu yapılmalıdır.

omurga stabilizasyonu yapılmalıdır.

Endotrakeal Entübasyon : Ağır SKY geçiren hastalarda hava yolunun erken Ağır SKY geçiren hastalarda hava yolunun erken açılması ve solunumun devamlılığının sağlanması önemlidir. Entübasyon açılması ve solunumun devamlılığının sağlanması önemlidir. Entübasyon

sırasında baş nötral pozisyondan uzaklaşmamalıdır.

(47)

SKY- İlk ve Acil Yardım İlkeleri SKY- İlk ve Acil Yardım İlkeleri



Hastalar sert sırt tahtası ile transport edilmelidir. Deri Hastalar sert sırt tahtası ile transport edilmelidir. Deri zedelenmesi ve bası yaralarını önlemek için tahtanın 2 zedelenmesi ve bası yaralarını önlemek için tahtanın 2

saatten önce hastanın altından alınması gerekir.



Sıvı resüsitasyonu Sıvı resüsitasyonu da spinal kord resusitasyonuna eşlik da spinal kord resusitasyonuna eşlik etmelidir. Dış kanamalara müdahale edilmeli. Olası bir iç etmelidir. Dış kanamalara müdahale edilmeli. Olası bir iç

kanama için tetikte olunmalıdır.



Kapalı SKY yüksek doz metilprednizolon Kapalı SKY yüksek doz metilprednizolon (30mg/kg IV 15dk (30mg/kg IV 15dk yükleme ve 45 dk sonra 5.4 mg/kg/saat 23 saat boyunca yükleme ve 45 dk sonra 5.4 mg/kg/saat 23 saat boyunca

devam edilir). Antiödem tedavi ile MS basısı en aza indirilir.

(48)

4848

 Kardiyovasküler fonksiyon yetersizliği otonom sinir sistemindeki bozulmaya bağlı olarak gelişir.

 Genellikle yaralanma T6 düzeyinin üzerindedir.

 Bradikardi, arteryal kan basıncında düşme ve beden sıcaklığında düşme sempatik uyarının kaybından kaynaklanır.

 Spinal kord da perfüzyonun bozulması nedeniyle sistolik kan basıncının 90 mmHg’nın altında olması tedaviyi gerektirir.

Dolaşımın sağlanması Dolaşımın sağlanması

(Hausman 2006).

(49)

4949

 Boyundaki yaralanmayı daha da kötüleştireceğinden başı arkaya eğip, çeneyi kaldırma manevrası kullanılmamalıdır.

 Bilinçsiz hastalarda çene öne çekilerek boyunu hareket ettirmeden dil dışarı çekilebilir(airway).

 Havayolunda kan, tükürük, kusmuk varsa aspire edilmeli ve oksijen verilmelidir.

 Hastaya havayolu açıklığını sağlamak için airway yerleştirilir, yüksek konsantrasyonda oksijen verilir

 Sekresyonları çıkarması için öksürmeye cesaretlendirilir ya da aspire edilir,

 Eğer gerekli ise entübasyon uygulanır,

Solunumun sürdürülmesi

(50)

5050

 Havayolu sağlandıktan sonra baş ve gövde atellenmelidir, Havayolu sağlandıktan sonra baş ve gövde atellenmelidir, böylece yerinden oynamış kemik parçalarının medulla

böylece yerinden oynamış kemik parçalarının medulla spinalisi zedelemesi önlenir.

spinalisi zedelemesi önlenir.

 Hastanın başı iki elle tutularak tespit edilir. Hiçbir zaman baş Hastanın başı iki elle tutularak tespit edilir. Hiçbir zaman baş ve boyun bükülmemelidir. Aşırı derecede öne veya arkaya ve boyun bükülmemelidir. Aşırı derecede öne veya arkaya eğilmemelidir.

eğilmemelidir.

 Tespit sırasında direnç veya ağrıda artma olursa, daha fazla Tespit sırasında direnç veya ağrıda artma olursa, daha fazla traksiyon uygulanmamalı boyun deforme olarak

traksiyon uygulanmamalı boyun deforme olarak atellenmelidir.

atellenmelidir.

Hareketsizliğin sağlanması

(51)

5151

Sekonder yaralanmaların önlenmesi Sekonder yaralanmaların önlenmesi

Sekonder yaralanmaları önlemek için;

 hastaya sırt üstü pozisyon verilir,hastaya sırt üstü pozisyon verilir,

 immobilizasyon sağlanır,immobilizasyon sağlanır,

 pozisyon verilirken, uygun teknik kullanılır (vertebra kolon pozisyon verilirken, uygun teknik kullanılır (vertebra kolon düz tutularak),

düz tutularak),

 hasta sert bir zemin üzerine yatırılır. hasta sert bir zemin üzerine yatırılır.