• Sonuç bulunamadı

Jeotermal Kaynakların Değerlendirilmesi Projesi Aksaray İli Raporu

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Jeotermal Kaynakların Değerlendirilmesi Projesi Aksaray İli Raporu"

Copied!
97
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

JEOTERMAL KAYNAKLARIN

Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı

(2)

Jeotermal Kaynakların Değerlendirilmesi Projesi

Aksaray

Aksaray İli Raporu

(3)

JEOTERMAL KAYNAKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ PROJESİ AKSARAY İL RAPORU

Bu çalışma; KOP Bölgesi’ndeki jeotermal kaynakların ülke ekonomisine maksimum kapasite ile kazandırılması amacıyla jeotermal kaynakların değerlendirilmesi, geliştirilmesi ve yapılacak yatırımlar için öneriler sunulması hedeflerine uygun olarak Aksaray, Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde ve Yozgat illerini kapsayan rapor mevcut jeotermal kaynakların tarım, turizm, enerji ve endüstriyel kullanım alanlarının araştırıldığı Konya Ovası Projesi (KOP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ve TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE) iş birliği ile “Jeotermal Kaynakların Değerlendirilmesi Projesi” kapsamında hazırlanmıştır.

TÜBİTAK TÜSSİDE PROJE EKİBİ

KOP BKİ PROJE EKİBİ Barış ÇARIKCI

Merve SEFA Kevser MERMER

Şükrü Yavuz PINARKARA Ahmet Suad TOPRAK

Seda EYMİR Taner GÜZEL Hasan KALEM

PROJE DANIŞMANLARI

Prof. Dr. Ayşen DAVRAZ – Süleyman Demirel Üniversitesi Prof. Dr. Hasan Hüseyin ÖZTÜRK – Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Mahmut Tahir NALBANTÇILAR – Konya Teknik Üniversitesi Dr. Feza ŞEN – Özel Hastaneler ve Sağlık Kurumları Derneği (OHSAD)

Halil Kozan – Kozanlar Grup Yönetim Kurulu Başkanı

İşbu rapor, TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE) tarafından, “Jeotermal Kaynakların Değerlendirilmesi Projesi” kapsamında T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Konya Ovası Projesi (KOP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı için hazırlanmıştır.

Bu projenin yararlanıcısı olan T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Konya Ovası Projesi (KOP) Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı raporun basım, çoğaltım, yayım ve işleme haklarına sahiptir.

(4)

i

İçi dekile

Yönetici Ö eti ... 2

Giriş ... 4

Aksaray İli Jeolojik Ö ellikleri ... 5

Aksaray İli Jeotermal Sistem Ö ellikleri ... 5

Aksaray İlindeki Jeotermal Kuyulara Ait Ö ellikler ... 8

1.3. Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı ... 10

Gü elyurt Şahinkalesi-Ilısu ve Gülağaç Jeotermal Alanları ... 22

1.5. Tuzlusu-Aksaray Merke Jeotermal Alanı ... 35

Sarıyahşi Bekdik Jeotermal Alanı ... 46

1.7. Dikmen (Aksaray-Merke Jeotermal Alanı ... 50

Aksaray İli Jeotermal Kaynakların Kullanım Alanları ... 60

Aksaray Paydaş Ekosisteminin Jeotermal Kaynakların Kullanım Alanlarına Yönelik Görüşleri .. 60

Aksaray İline Yönelik Ulusal ve Bölgesel Termal Turi m Strateji ve Planları ... 61

Aksaray İlinde Jeotermal Kaynakların Enerji Alanında Kullanımı ... 62

Aksaray İlinde Jeotermal Kaynakların Turi m ve Sağlık Alanında Kullanımı ... 68

Aksaray İlinde Jeotermal Kaynakların Tarım Alanında Kullanımı ... 76

Aksaray İlinde Jeotermal Kaynakların Endüstriyel Alanda Kullanımı ... 80

3. Aksaray İline Yönelik Olarak Yapılan Yatırım Önerileri ... 82

Aksaray İlinde Turi m Sektörü İçin Yatırım Önerileri ... 82

Aksaray Bölgesi Jeotermal Kaynakların Değerlendirilmesi ve Kurulabilecek Sağlık Tesisi Önerileri ... 85

Sonuç ve Öneriler ... 88

Jeotermal Enerjinin Kullanıldığı İşletmelere Ait Görseller ... 89

(5)

ii

Şekille

Şekil Aksaray Jeotermal Kaynak Konumları ... 7

Şekil Ziga Jeotermal Alanı Konumu ... 10

Şekil Ziga Kuyularının Uydu Görüntüsü Ü erindeki Konumu ... 11

Şekil Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı ve Çevresi Jeoloji Haritası Dönme vd a ... 13

Şekil Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı ve Çevresi Hidrojeoloji Haritası ... 15

Şekil Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı Kavramsal Modeli Burçak ... 16

Şekil Sırasıyla Pie Piper ve Schoeller Diyagramları ... 19

Şekil Ziga Jeotermal Akışkanının Na K Mg Üçgeninde Denge Durumları ... 21

Şekil Gü elyurt-Gülağaç Jeotermal Alanları Konumu ... 22

Şekil Mevcut Kuyuların Uydu Görüntüsü Ü erindeki Konumu ... 23

Şekil Gü elyurt ve Gülağaç Jeotermal Alanları ve Çevresi Jeoloji Haritası ... 25

Şekil Gü elyurt ve Gülağaç Jeotermal Alanları ve Çevresi Hidrojeoloji Haritası ... 27

Şekil Şahinkalesi Jeotermal Sahası Kavramsal Model... 28

Şekil Gülağaç-Sofular Jeotermal Sahası Kavramsal Model ... 29

Şekil Gü elyurt-Ilısu Jeotermal Sahası Kavramsal Model Ölçeksi ... 29

Şekil Sırasıyla Pie Piper ve Schoeller Diyagramları ... 32

Şekil Gü elyurt-Gülağaç Jeotermal Akışkanının Na K Mg Üçgeninde Denge Durumları... 34

Şekil Tu lusu Jeotermal Alanı Konumu ... 36

Şekil Tu lusu Kaynağı ve Uydu Görüntüsü Ü erindeki Konumu ... 36

Şekil Tu lusu Jeotermal Alanı ve Çevresi Jeoloji Haritası Dönme Vd a ... 38

Şekil Tu lusu Jeotermal Alanı ve Çevresi Hidrojeoloji Haritası ... 40

Şekil Tu lusu Jeotermal Alanı Kavramsal Model Afşin ve Elhatip ... 41

Şekil Sırasıyla Pie Piper ve Schoeller Diyagramları ... 43

Şekil Tu lusu Jeotermal Akışkanının Na K Mg Üçgeninde Denge Durumları ... 45

Şekil Sarıyahşi-Bekdik Jeotermal Alanı Konumu ... 46

Şekil Aksaray Jeotermal Alanı Kuyuların Uydu Görüntüsü Ü erindeki Konumu ... 47

Şekil Sarıyahşi-Bekdik Jeotermal Alanı ve Çevresi Jeoloji Haritası ... 48

Şekil Sarıyahşi-Bekdik Jeotermal Alanı ve Çevresi Hidrojeoloji Haritası ... 49

Şekil Sarıyahşi-Bekdik Jeotermal Alanı Kavramsal Modeli Ölçeksi ... 50

Şekil Dikmen Köyü Konumu ve Uydu Görüntüsü ... 51

Şekil Dikmen Köyü Civarı Jeoloji Haritası Dönme vd a ... 52

Şekil Dikmen Köyü Civarı Hidrojeoloji Haritası ... 54

Şekil Dikmen Jeotermal Alanı Kavramsal Model Ölçeksi ... 55

(6)

iii

Şekil Sırası ile Pie Piper ve Schoeller Diyagramları ... 57

Şekil Dikmen Jeotermal Akışkanının Na K Mg Üçgeninde Denge Durumları ... 59

Şekil Aksaray Jeotermal Kaynakların Kullanım Alanları ... 60

Şekil Isı Kapasitesi ve Maksimum Sıcaklık Arasındaki İlişkinin İllere Göre Dağılımı ... 64

Şekil KOP Bölgesi nde Jeotermal Kaynakların Şehir Isıtma Kapasitelerinin Eşdeğerleri ... 65

Şekil KOP Bölgesi nde Jeotermal Kaynakların Şehir Isıtmaya Uygunlukları ... 67

Şekil KOP Bölgesi ndeki Jeotermal Kaynakların Şehir Isıtmaya Uygunlukları ... 67

Şekil Aksaray İlindeki Termal Tesislerin KOP Bölgesi İçindeki Oranı ... 72

Şekil İllere Ait En Yüksek ve En Düşük Doluluk Oranları ... 73

Şekil KOP Bölgesinde Bulunan Jeotermal Seralar ... 77

(7)

iv

Tablolar

Tablo Aksaray İli Jeotermal Kaynak Yerleri ... 6

Tablo Aksaray Jeotermal Kuyu Ö ellikleri... 9

Tablo Ziga Jeotermal Alanı Sularının Majör İyon Yerinde Ölçüm Ağır Metal Doygunluk İndisi Değerleri ve Su Sınıfı ... 18

Tablo Ziga Jeotermal Sahasındaki Akışkanda Hesaplanan Jeotermometre Değerleri ... 21

Tablo Gü elyurt-Gülağaç Jeotermal Alanı Sularının Majör İyon Yerinde Ölçüm Ağır Metal Doygunluk İndisi Değerleri ve Su Sınıfı ... 31

Tablo Gü elyurt-Gülağaç Jeotermal Sahasındaki Akışkanda Hesaplanan Jeotermometre Değerleri 34 Tablo Tu lusu Jeotermal Alanı Sularının Majör İyon Yerinde Ölçüm Ağır Metal Doygunluk İndisi Değerleri ve Su Sınıfı ... 42

Tablo Tu lusu Jeotermal Sahasındaki Akışkanda Hesaplanan Jeotermometre Değerleri ... 45

Tablo Sarıyahşi-Bekdik Köyünde Bulunan Jeotermal Kuyuların Verileri ... 46

Tablo Dikmen Jeotermal Alanı Sularının Majör İyon Yerinde Ölçüm Ağır Metal Doygunluk İndisi Değerleri ve Su Sınıfı ... 56

Tablo Dikmen Jeotermal Sahasındaki Akışkanda Hesaplanan Jeotermometre Değerleri ... 59

Tablo KOP Bölgesi ve Aksaray Isı Kapasitesinin Dağılımı ... 63

Tablo Aksaray İlindeki Jeotermal Kaynakların Hesaplanan Isı Kapasiteleri ... 64

Tablo KOP Bölgesi ndeki Jeotermal Kaynakların Şehir Isıtmada Kullanım Potansiyelinin Değerlendirmesi ... 66

Tablo Aksaray İlinde Isıtılabilecek Hane Adedi ve Ö ellikleri ... 68

Tablo İller Ba ında Hastalık Endüksiyon Tablosu ... 69

Tablo İlçeler Ba ında Hastalık Endüksiyon Dağılımı ... 69

Tablo Kuyu Ba lı Kaynak Endüksiyon Listesi ... 70

Tablo KOP Bölgesi Fi ik Tedavi ve Rehabilitasyon Merke leri Envanteri ... 71

Tablo KOP İlleri İşletme Sayıları ... 72

Tablo KOP İlleri İşletme ve Tesis Bilgileri ... 73

Tablo Termal Tesislerin Doluluk Oranlarına Ait Frekans Verileri ... 74

Tablo İşletme Oda ve Yatak Sayısı ... 74

Tablo İşletme Doluluk Oranları Dağılımı İlçe Ba lı ... 74

Tablo 25: Aksaray'da Bulunan Termal Tesislerin Envanteri ... 75

Tablo İlçe Ba ında Hastalık Endüksiyonları ... 75

Tablo KOP Bölgesi Tarımsal Seralar ve Alanları ... 77

Tablo Aksaray da Bulunan Jeotermal Seralar ve Ö ellikleri ... 78

(8)

v

Tablo Potansiyel Sera Alanı Hesaplarında Seçilmiş Parametreler ... 79

Tablo İller Ba ında Potansiyel Sera Alanları ... 80

Tablo Aksaray da Bulunan Kuyu Değerleri ... 80

Tablo Linde Ga Tesislerine Ait Görseller ... 81

Tablo Aksaray ve Gülağaç İçin Turi m Yatırımı Önerileri ... 83

Tablo 34: Aksaray - Gü elyurt İçin Turi m Yatırımı Önerileri ... 84

Tablo Narlıgöl Bölgesi İçin Sağlık Tesisi Önerileri ... 86

Tablo Gü elyurt Bölgesi İçin Sağlık Tesisi Önerileri ... 87

Tablo Aksaray Bölgeler ve Öneri Alanları ... 88

Tablo İşletmelere Ait Görseller ... 89

(9)

2

(10)

tekerlekli sandalye turizm merkezi

3

(11)

Giriş

Jeotermal kaynakların potansiyeli insanlık tarihinin başlangıcından itibaren farklı şekillerde değerlendirilmiş ve kullanım alanları yeni teknolojiler genişlemiş ve çeşitlenmiştir Bu çeşitlilik ve geniş kullanım alanları jeotermal kaynakları daha önemli hale getirmektedir. Mevcutta jeotermal enerji ve kaynaklar konut ısıtma turi m ve sağlık tarımsal üretim amaçlı ısıtma sera balık çiftliği peynir üretimi ve endüstriyel proses kurutma rafinaj CO2 eldesi gibi doğrudan kullanım alanları olduğu gibi elektrik üretimi gibi doğrudan olmayan kullanımları da hı la yaygınlaşmaktadır Jeotermal son yıllarda ise sürdürülebilir ve yenilenebilir bir enerji olması nedeni ile bu eğilim giderek kuvvetlenmektedir.

Doğrudan kullanım açısından bakıldığında Dünya da MWt lik bir kapasiteye ulaşıldığını Türkiye nin doğrudan kullanım boyutunda güç açısından ilk beşte yer aldığı görülmektedir Dünya da doğrudan kullanımında konut ısıtması kaplıca kullanımı ve sera ısıtması önemli yer tutmaktadır Elektrik üretiminde Dünya da ise toplam kapasite MWt ye ulaşmaya yakın olup derin jeotermal ve kı gın kuru kaya teknolojilerin gelişmesi ile birlikte bu rakamın daha da büyüyeceği tahmin edilmektedir.

Ülkemi de -287 C arasında sıcaklığa sahip olan jeotermal alan tespit edilmiş olup bunların büyük kısmı Batı Anadolu da yer almaktadır KOP Bölgesi ise kaynaklar açısından a yakın bir oranla Ege Bölgesi nden sonra gelmekte olup kaplıca ve tarımsal uygulamaları ile hem ciddi bir altyapıya hem de potansiyele sahiptir.

Ülkemi de jeotermal kaynaklar yılında yapılan mev uat değişikliği ile birlikte önemli derecede ilerleme kaydetmiş ülke içinde ucu sürdürülebilir ve güvenilir enerji ar ı sunumunda hissedilir katkılar yapılmaya başlanmıştır Türkiye nin jeotermal kaynak potansiyeli açısından Avrupa da ilk sırada yer aldığı düşünüldüğünde bu potansiyelinin kullanımı büyük anlam taşımaktadır

Projede KOP Bölgesinde yer alan jeotermal kaynakların değerlendirilmesine yönelik bir plan çalışması yapılmıştır Bu amaç doğrultusunda Dünya ve Türkiye ölçeğinde jeotermal kaynaklara yönelik ayrıntılı veri ve bilgi araştırması yapılmış ayrıca KOP Bölgesindeki kullanım alanlarına yol gösterecek ulusal ve uluslararası iyi uygulama örnekleri incelenmiştir Proje sonucunda KOP Bölgesine geneline yönelik çıktılar oluşturulduğu gibi iller ba ında da çıktılar oluşturulmuştur Çalışma çıktıların oluşturulmasında jeotermal kaynaklar ve kullanımları teknik olarak anali edilmiş ve paydaş ekosisteminin bakış açısı ile vi yonları dikkate alınmıştır Aksaray jeotermal kaynaklar ve kullanım alanları açısından önemli bir envantere ve potansiyele sahip olup kaplıca tarımsal uygulamalar ve su ürünleri yetiştiriciliği alanlarında kullanımlarının gelişimine yönelik anali ler yapılmıştır

4

(12)

5 1. Aksaray İli Jeolojik Özellikleri

Aksaray ili ve çevresinde jeolojik temeli paleo oyik yaşlı şist ve gnayslar ile daha üste yer alan Bo çaldağ mermerleri oluşturmaktadır Kretase yaşlı granitoid-gabroid intrü yonu bu birimleri keserek yerleşmektedir Temel birimler alt eosen yaşlı deni el kireçtaşı kumtaşı ve marnlardan oluşan birimler Üst Eosen-Alt Miyosen yaşlı gölsel-karasal çökel kayaçlar orta miyosen - kuvaterner yaşlı volkanik kayaçlar ve bunlarla aratabakalı sedimanter birimler tarafından uyumsu olarak örtülmektedir

Bölgede tektonik çi gisellikler ku eybatı-güneydoğu KB-GD) ve ku eydoğu-güneybatı KD-GB) olmak ü ere iki doğrultuda gruplaşmaktadır KB-GD doğrultulu olan çi giselliklerden en belirgin olanları Aksaray Tu Gölü fayı olup buna paralel olarak görülen Melendi Vadisi çi giselliği muhtemelen genç volkanitlerle örtülü eski bir fay onu ü erinde yer almaktadır KD-GB doğrultulu kırıklar Ziga güney ve ku eyinde Melendi Dağı-Altunhisar ve Şahinkalesi-Acıgöl arasında yer alan çi giselliklerdir KD-GB ve KB-GD kırıkların kesişme yerleri volkanik çıkış yerleri ile örtüşmektedir Melendi Dağı ku eyindeki iki önemli volkanik çıkış yeri Melendi vadisinin ü erinde bulunduğu çi gisellik ile Acıgöl-Şahinkalesi kalderalarını birleştiren çi giselliğin kesişme i düşümünde yer almıştır Hasan Dağı Melendi ve Acıgöl- Şahinkalesi kaldera ve kraterleri ile bunlar çevresinde yer alan piroklastik koniler KD-GB doğrultulu bir hat ü erinde yer almaktadır1

. .Aksaray İli Jeotermal Sistem Özellikleri

Aksaray ilinde MTA tarafından yapılan çalışmada Ziga-Yaprakhisar Ilısu Tu lusu ve Gü elyurt- Sivrihisar Şahinkalesi olmak ü ere dört jeotermal alandan bahsedilmektedir2 Günümü de bu alanların yanı sıra Aksaray ın ku eyinde bulunan Sarıyahşi ilçesi Bekdik köyünde Gülağaç ilçesi Sofular köyünde ve Dikmen köyünde jeotermal ruhsatlar bulunmaktadır Tablo ve Şekil 1). MTA Genel Müdürlüğü tarafından Aksaray İli Gü elyurt İlçesi Sivrihisar Köyü Şahinkalesi Mevkiine bulunan

no lu jeotermal kaynak işletme ruhsatı Bergama Prestij Jeotermal Şirketi uhdesinde iken termin planı içerisinde işletmeye başlamadığından iptal edilmiştir Saha şu anda başka bir şirketin arama ruhsatının içerisinde kalmaktadır Bu kuyunun (SHK-1) derinliği 1.800 metre olup 53 C sıcaklığa ve 10 l/sn debiye sahiptir.

Aksaray İl Ö el İdaresine ait olan Gü elyurt İlçesi Ilısu Köyü sınırları içerisinde bulunan nolu jeotermal kaynak işletme ruhsat sahası içerisinde adet sıcak su kuyusu bulunmaktadır Ilısu-1 kuyusu köye ait hamamda kullanılmaktadır Ilısu-2 kuyusu 500 metrede olup 36,8 C ve 20 l/sn debiye sahiptir.

1 Burçak M Aksaray jeotermal sahaları Acıgöl-Ziga-Şahinkalesi jeotermal ısı kaynaklarının araştırılması ve jeotermal sistemlerin kavramsal modellemesi Niğde Üniv Fen Bilim Enst Yüksek lisans te i s

yayınlanmamış

2 MTA Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri Envanter serisi-201, Ankara.

(13)

6 Kent Tur Yat İnş San ve Tic A Ş ne ait olan Gülağaç İlçesi Sofular Köyü içerisinde bulunan

numaralı jeotermal kaynak işletme ruhsat sahası içerisinde bir adet sıcak su kuyusu bulunmaktadır Kuyu 800 metre derinlikte olup 68,94 C ve 20 l/sn debiye sahiptir. Statik seviye 35 m, dinamik seviye

m dir Jeotermal su termal tesislerde havu ve banyolarda kullanılmaktadır

Aksaray ilinde jeotermal sistemin re ervuar kayacı Bo çaldağ formasyonuna ait mermerlerdir İlde jeotermal sistemin örtü kayaçları Üst Miyosen Pliyosen ve Kuvaterner yaşlı gölsel-karasal çökel ve volkanik kayaçlardır Hidrotermal sistemin ısı kaynağı volkanik etkinlik ve jeotermal gradyandır Tektoni ma sıcak su kaynaklarının oluşumunda önemli bir yer tutmaktadır Bölgede tektonik çi gisellikler KB-GD ve KD-GB olmak ü ere iki doğrultuda gruplaşmaktadır Çeşitli şekillerde yeryü üne düşen yağmur suları faylar kırık-çatlaklar ve geçirimli ö ellikteki kayaçlar aracılığıyla yeraltına sü ülmekte burada magmatik sokulumlarla temasa geçerek ısınmakta veya alçalan soğuk su ile yükselen sıcak su arasındaki yoğunluk farkından oluşan basınç kuvveti ve tektonik yapılar aracılığıyla yeryü üne yükselmektedir.

Tablo 1: Aksaray İli Jeotermal Kaynak Yerleri

İlçe Mevki İşletme Sahibi Kuyu Adedi

Güzelyurt Yaprakhisar Köyü İl Ö el İdare 2

Güzelyurt Ilısu Köyü İl Ö el İdare 2

Güzelyurt Sivrihisar Köyü Aksaray Belediyesi 1

Gülağaç Sofular Köyü Kent Tur Yat İnş San ve Tic A Ş 1

Merkez Tuzlu Aksaray Belediyesi 1

Sarıyahşi Bekdik Köyü Tutku Tarım Mad 6

Dikmen Köyü 2

TOPLAM 15

(14)

7 Şekil 1 Aksaray Jeotermal Kaynak Konumları

Aksaray jeotermal alanında Merke Gü elyurt Gülağaç ve Dikmen bölgelerinde bulunan termal sulardan adet su örneği alınmıştır Bu örneklerin EC değerleri 6. S cm sıcaklıkları 28,4 56,2 C arasında ve pH değerleri arasında değişmektedir En yüksek sıcaklık değeri Kapadokya Kent otele ait kuyuda ölçülmüştür En yüksek EC değeri Gü elyurt taki Ziga- kuyusundadır Ilısu- örneği dışındaki bütün örnekler asidik karakterlidir Aksaray ilinde termal suların Ca içeriği 30 mg l Na konsantrasyonları mg l Mg içeriği 92, mg l ve K içeriği mg l dir Termal suların HCO3 içerikleri ,54 1.666,6 mg/l, SO4 değeri 132,46 mg/l, Cl 24,45 1.473,09 mg/l, CO3 değerleri ise 2,13 mg l arasında değişmektedir En yüksek HCO3 içeriği Gülağaç ilçesindeki Kapadokya Kent Otel kuyusunda en yüksek Cl içeriği ise Ziga- kuyusunda ölçülmüştür Genel olarak termal suların aragonit kalsit kalsedon dolomit ve kuvars minerallerine doygun olduğu ve kabuklaşma problemlerinin yaşanabileceği belirlenmiştir

Aksaray ilinde termal suların su sınıfları Ziga jeotermal alanında Na-Ca-Cl ve Na-Ca-Cl-HCO3 Ilısu da Na- Ca-HCO3 ve Ca-HCO3-Cl Tu lusu kaynağında Na-Ca-Cl-HCO3 Dikmen de ise Na-Mg-Ca-Cl-HCO3 ve Na- HCO3-Cl su tipleri tespit edilmiştir Jeotermal alanlarda bulunan kuyu ve kaynaklardan alınan örneklerin majör iyon anali sonuçları İn ani T ke im Amaçlı S la Hakkında Y ne melik te3 İTASHY belirtilen limitler ile karşılaştırılmıştır Yapılan değerlendirmeye göre genel olarak suların EC Na ve Cl değerlerinin sınır değerleri aştığı tespit edilmiştir

3 İTASHY İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik Türk İçme Suyu Standartları TS sayılı standart Türk Standartları Enstitüsü Ankara.

Jeotermal Kaynak Konumları

AKSARAY

(15)

8 Aksaray ilinde jeotermal suların As içeriğinin 1. g l arasında olduğu tespit edilmiştir Bu değer İTASHY içme suyu standartlarının g l oldukça üstündedir Alınan örnekler içerisinde sadece Kapadokya Termal Otel e ait kuyuda As içeriği standartlara uygundur İlde jeotermal suların bir kısmının B, Br, Fe ve Mn içerikleri standart değerlerin ü erindedir Bu suların u un süreli içme kürü olarak kullanımında önemli sağlık problemleri yaşanabilecektir Jeotermal suların kullanımdan sonra ortaya çıkan geri dönüşüm sularının doğal ortama deşarj edilmesi çevre açısından önemli problemlere neden olabilecektir.

Jeotermometre uygulamaları jeotermal sistemlerde re ervuar sıcaklıklarının belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır Aksaray ilinde bulunan bütün alanlarda silis kalsedon ve kuvars jeotermometreleri kullanılmıştır Bu hesaplamalarına göre Ziga jeotermal alanında re ervuar sıcaklıkları 106,86 C arasındadır Gü elyurt-Gülağaç jeotermal alanında kalsedon ve kuvars jeotermometre hesaplamalarına göre maksimum re ervuar sıcaklığı Ilısu-1 kuyusunda 140,04 C, Sfk-1 kuyusunda 162,6 C olarak belirlenmiştir Tu lusu jeotermal alanında beklenebilecek maksimum re ervuar sıcaklık C dir Dikmen jeotermal alanında maksimum re ervuar sıcaklığı C, DK- 2 kuyusunda 147,40 C olarak belirlenmiştir

İlde Ziga-Yaprakhisar ve Gü elyurt-Şahinkalesi ve Gülağaç-Sofular bölgelerinde ayrıntılı jeolojik ve jeofi ik araştırmalar yapılmıştır MTA tarafından yapılan bu jeofi ik raporların temini ile mevcut durumda belirlenmiş fay hatlarını kesen ve re ervuara ulaşacak derinlikte kuyu yerleri önerilebilecektir Ayrıca ilde daha önce yapılmış jeoloji-jeofi ik araştırmaların yeniden incelenmesi ile uygun görülen alanlarda re ervuar kaya birimlerinin derinliğinin ve yayılımının belirlenmesi ısı kaynağı olabilecek sokulumların derinliği ve geometrisinin saptanması yü eyde i leri görülemeyen süreksi liklerin yerlerinin ve tipinin belirlenmesi ile jeotermal sistem modelinin yorumlanmasında yararlanmak ü ere re istivite manyetotellürik ve doğal potansiyel ölçümlerinin yapılması gibi araştırmalarla sahaların geliştirilmesi sağlanabilecektir

. . Aksaray İlindeki Jeotermal Kuyulara Ait Özellikler

Aksaray ilinde yer alan kaynakların yedisinden su örneği alınmış ve parametreye ilişkin yapılan laboratuvar anali sonuçları verilmiştir Bu anali ler Tablo de verilmektedir

(16)

9 Tablo 2 Aksaray Jeotermal Kuyu Ö ellikleri

ID 90 91 92 93 96 97 98

Rapor Numarası

ML-S-19- 090

ML-S-19- 091

ML-S-19- 092

ML-S-19- 093

ML-S-19- 096

ML-S-19- 097

ML-S-19- 098 İlçe Gü elyurt Merkez Gü elyurt Gülağaç Gü elyurt Merkez Merkez Kuyu Adı Aksaray İl

Ö el İdaresi Ziga-1

Aksaray Belediyesi

Tuzlusu- Kaynağı

Aksaray İl Ö el İdaresi

Ilısu-1

Kapadokya Kent Otel SK-1

Aksaray İl Ö el İdaresi

Ziga-2

Dikmen Köyü DK- 2 Kuyusu

Dikmen Köyü DK- 1 Kuyusu

Y 38,285 38,4258 38,2332 38,4021 38,2804 38,1777 38,1745

X 34,2674 34,0259 34,3442 34,4271 34,2663 34,0709 34,0737

Bikarbonat (HCO3)

21,54 1442 201,92 1666,6 1590,2 463,3

977,04 Karbonat

(CaCO3)

2,86 2,19 2,13 7,67 4,31 4,775

2,65

Sülfat SO4) 75,48 111,05 16,53 132,46 74,44 65,39 105,72

Klorür Cl 1460,71 1092,53 24,45 756,63 1473,09 108,53 591,38

Nitrat (NO3) <0,27 15,12 18,57 <0,27 <0,27 76,6 14,56

Florür F 0,99 0,69 0,19 0,23 0,85 0,28 0,18

Bromür B 2,05 1,44 <0,25 1,43 2,06 0,41 0,42

Sodyum (Na) 0,761 0,801 0,048 0,279 0,803 153,73 311,15

Magnezyum (Mg)

0,047 0,056 0,01 0,083 0,048 27,81

92,02

Potasyum (K) 0,123 0,037 0,019 0,097 0,128 0,06 0,153

Kalsiyum (Ca) 0,549 0,441 0,03 0,429 0,561 76,95 149,35

Alüminyum Al 0,006 0,017 <0,005 0,005 0,017 0,015 0,0207

Demir (Fe) 2,321 0,065 0,004 6,377 2,558 0,046 0,022

Mangan (Mn) 0,183 0,042 0,0002 0,324 0,18 0,0008 0,029

Bor (B) 18,563 7,557 0,36 12,258 19,046 1,816 29,36

Krom (Cr) <0,002 <0,002 <0,002 <0,002 <0,002 0,002 <0,002 Kurşun Pb <0,0005 0,006 <0,0005 <0,0005 <0,0005 0,0005 <0,0005 Bakır Cu <0,005 0,041 <0,005 <0,005 <0,005 0,0095 <0,005

Çinko Zn 0,002 0,059 <0,002 0,002 0,004 0,0273 <0,002

Fosfor (P) 0,021 0,013 0,035 0,219 0,023 0,0601 0,153

Lityum (Li) 2,983 0,583 0,062 3,047 3,016 0,2284 0,422

Nikel (Ni) <0,002 0,003 <0,002 0,003 <0,002 <0,002 <0,002

Arsenik (As) 1,087 0,232 0,054 0,003 1,085 0,1346 0,257

Silisyum (Si) 17,762 15,709 49,18 71,737 19,311 55,876 68,34

Çö ünmüş Oksijen

2,3 1,31 6,04 3,12 2,6 6,27

4,29

Tuzluluk 3,66 3,08 0,23 2,27 3,73 0,62 1,44

İletkenlik 6,81 5,58 485 4,18 6,72 1242 2,79

Toplam Ç Madde

3600 2790 232 2171 3610 616

1426

Sıcaklık 43,6 28,4 34,1 56,2 54,2 31,3 35

pH 6,59 6,05 7,1 6,57 6,64 6,97 6,56

(17)

10 1.3. Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı

Ihlara Vadisi nin sınırında yer alan Yaprakhisar Köyü ve çevresi Ziga Jeotermal alanı olarak adlandırılmaktadır Şekil Şekil Aksaray İl Ö el İdaresine ait olan Aksaray İli Gü elyurt İlçesi Yaprakhisar Köyü Ziga Kaplıcaları sınırları içerisinde bulunan no lu jeotermal kaynak işletme ruhsat sahası içerisinde adet sıcak su kuyusu bulunmaktadır

Ziga-1 kuyusu 250 metre olup 46-47 C sıcaklığa ve 140 l/sn debiye sahiptir Ziga-2 kuyusu 400 metrede olup 47 C sıcaklığa ve 120 l/sn debiye sahiptir

Ziga- kuyusundan adet tesis için su almaktadır Ziga Kaplıcaları 96 Ihlara Termal Tatil Köyü ise 250 yatak kapasitesine sahiptir. Aksaray İl Ö el İdaresi ne ait bir adet 5 yıldı lı otel inşaatı devam etmektedir.

Şekil 2: Ziga Jeotermal Alanı Konumu

(18)

11 Şekil 3: Ziga K la ının U d G n Ü e indeki Kon m

1.3.1. Jeolojik Özellikler

Orta Anadolu da Kırşehir masifi olarak metamorfik kayaçlar bölgenin en yaşlı kaya topluluğudur Kırşehir masifine ait Bo çaldağ formasyonu Yaprakhisar köyünün güneyinde küçük bir alanda yü eylemektedir Bo çaldağ formasyonu P b mermerler ve çok a oranda şistlerden oluşmaktadır Ziga jeotermal alanı ve çevresinde geniş yayılıma sahip olan Ürgüp formasyonu Tmü karasal çakıltaşı kumtaşı kiltaşı kireçtaşı ile ignimbrit ara seviyeleri ve ande itik lav dilleri içermektedir Şekil 4). Bu birimin üyeleri olarak ayırtlanan Sarımadentepe ignimbrit üyesi ve Cemilköy ignimbrit üyesi Ziga jeotermal alanı ve çevresinde yü eylemektedir Sarımadentepe ignimbriti Tmüsa pom a volkanik kayaç ve obsidyen parçaları içermektedir Üye içerisindeki obsidyenler yer yer yoğunlaşarak ignimbiritin siyah bir görünüm ka anmasını sağlamaktadır Diğer üyelerde bu yoğunlukta obsidyen bulunmamaktadır Birim Göstük ignimbiriti ile eşdeğerdir Cemilköy ignimbiriti Tmüc yer yer peri paçalarının geliştiği pom a ba alt obsidyen ve ande it türü kayaç parçaları içermektedir Birimin yaşı üst miyosendir ve Selime tüfü ile eşdeğerdir

Yaprakhisar köyü güney ve ku eydoğusunda geniş alanlarda yayılım gösteren Kı ılkaya ignimbiriti plkı pom a ve volkanik kayaç parçaları içermektedir Ihlara vadisi olarak bilinen tarihi ve turistik yerler büyük oranda Kı ılkaya ignimbiriti ü erinde gelişmiştir Birimin yaşı Alt Pliyosen olarak verilmiştir Dönme vd a Birim kendinden önceki tüm kaya birimlerini uyumsu olarak ü erlerken ü erinde Kışladağ formasyonuna ait gölsel kireçtaşları ve Hasandağ volkanitlerine ait proklastikler uyumsu olarak bulunmaktadır Kışladağ formasyonu plk Yaprakhisar köyü ku eybatısında küçük bir alanda yü eylemektedir Formasyon yer yer kiltaşı killi kireçtaşlarının egemen olduğu gölsel kireçtaşlarından oluşmaktadır

(19)

12 Bölgede Kuvaterner birimler Hasandağ volkanitleri ve traverten birimleridir Hasandağı Aksaray ilinin güneyinde m yükseklikte büyük bir stratovolkandır Hasandağı volkanitleri farklı evrelerde oluşmuş kül-blok akmaları döküntü ve akma tüfleri ile ande itik ba altik ve riyolitik lavlardan oluşmaktadır Hasandağı volkanitlerine ait I Evre kül-blok akmaları Qhb ve I Evre döküntü ve akma tüfleri Qht Yaprakhisar köyü güneydoğusunda Ihlara ve Belisırma köyleri civarında ve güneybatıda geniş alanlarda yü eylemektedir I Evre kül-blok akmalarında egemen olarak ande itik bloklar yer almaktadır I Evre döküntü ve akma tüfleri ise obsidyen ande itik-riyolitik parçalar pom a gibi karışık çökeller halinde gö lenen tüf ve küllerden oluşmaktadır Aydar Yaprakhisar köyünde yü eyleyen traverten Qtr bölgeyi etkileyen genç tektonik oluşumlarla yü eye çıkan sıcak sulara bağlı olarak çökelmiştir

MTA tarafından Hasandağı ve çevresinin jeotermal olanaklarının belirlenmesi amacıyla yapılan projede Ihlara Vadisi ve yakın çevresinin tektonik yapısını saptamak amacıyla gravite etüdü gerçekleştirilmiştir Kaynak Bu proje kapsamında Ziga Hamamı yakınlarında olası küçük atımlı basamak faylanmalar yanı sıra Ziga Hamamı ile Ihlara Vadisi boyunca u anan Ihlara vadisine paralel ikinci bir olası faylanma tespit edilmiştir Ziga jeotermal kaynaklarının boşalımı bu faylanmalarla ilişkilidir

(20)

13 Şekil 4: Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı ve Çevresi Jeoloji Haritası Dönme vd a

(21)

14 1.3.2. Hidrojeolojik Özellikler

Bo çaldağ mermerleri faylanmaya bağlı olarak kırık ve çatlaklar boyunca ikincil gö eneklilik ka anmış ve erime boşlukludur Bo çaldağ mermerleri bu yapısı ile geçirimlidir ve bölgede jeotermal sistemin derin re ervuarını oluşturur Egemen olarak gölsel kireçtaşlarından oluşan Kışladağ formasyonu içerisinde bulunan kiltaşı ve killi kireçtaşı seviyeleri birimin geçirimliliğini a altmaktadır Fakat kireçtaşları birbirini kesen kırık-çatlak yoğunluğuna bağlı olarak önemli miktarda yeraltı suyu içerebilmektedir Karstik ö ellikte olmaları nedeniyle Bo çaldağ ve Kışladağ formasyonları karstik akifer olarak adlandırılmıştır Şekil 5).

Ürgüp formasyonun gevşek tutturulmuş çakıltaşı kumtaşı gölsel kireçtaşı ignimbirit ve tüf seviyeleri genelde geçirimli tüfit kiltaşı ve marnlı seviyeleri ise geçirimsi ö elliktedir Ürgüp formasyonu hidrojeoloji haritasında yersel ve sınırlı yeraltı suyu bulunduran çökel birimler olarak adlandırılmıştır Sarımadentepe Kı ılkaya ve Cemilköy ignimbiritleri oluşumları bakımından kırıklı çatlaklıdır Bu nedenle düşük debili ve sı ıntı şeklinde kaynakların oluşumunu sağlayan kırıklı-çatlaklı akifer ö elliği taşırlar Afşin ve Eltahip Ürgüp formasyonu üyeleri ve Kı ılkaya ignimbiriti hidrojeoloji haritasında yersel ve sınırlı yeraltı suyu bulunduran volkanik birimler olarak adlandırılmıştır Hasandağ volkanitleri geçirimsi birimlerdir ve hidrojeoloji haritasında yeraltı suyu bulundurmayan volkanik birimler olarak adlandırılmıştır

1.3.3. Kavramsal Model

Jeotermal sistemler oldukça karmaşık bir yapıya sahip olup ısı kaynağı bünyesinde büyük miktarda su ve buharı tutabilecek bir akifer ısı ve buhar kaybını önleyen bir örtü kayaç ve akifere su sağlayan bir beslenme kaynağından oluşmaktadır Burada hidrojeolojik sistemlerden farklı olarak fa değişimleri ve ısı taşınımı da sö konusudur Dolayısıyla böyle karmaşık bir sistemde beslenim-boşalım ilişkisine bağlı olarak meydana gelebilecek değişimlerin öngörülmesinde modelleme yaklaşımının kullanılmalıdır Jeotermal sistemlerde ısı kaynakları yüksek sıcaklıkta yü eye yakın kısımlara ulaşabilen magmatik sokulumlar düşük sıcaklıklı sistemlerde derinlikle birlikte artan jeotermal gradyan ile kabuksal kayaçlarda bulunan yüksek miktardaki radyasyon ek otermik kimyasal reaksiyonlar erimiş kayaçların katılaşması veya kristalleşmesi sırasında açığa çıkan ısı ve faylar aracılığı ile yükselerek akifere giren sıcak magmatik ga lardır Armstead Ziga-Yaprakhisar jeotermal alanında hidrotermal sisteminin ısı kaynağı muhtemelen volkanik etkinliktir Bölgede yapılan manyetotellürik MT çalışma sonuçlarına göre oluşturulan boyutlu -B manyetotellürik modellemede ohmm ye ulaşan yüksek dirence sahip kabuk içinde yaklaşık km derinlikte yer alan düşük re istiviteli kütle -24 Ohmm kabuk içine sokulmuş kısmen ergiyik veya katı fakat henü sıcaklığını kaybetmemiş ve

(22)

15 jeotermal sistemin ısı kaynağını oluşturduğu düşünülen magmatik sokulum olarak yorumlanmıştır

Burçak

Şekil 5: Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı ve Çevresi Hidrojeoloji Haritası

(23)

16 Sistemin örtü kayacı geçirimsi ö ellikteki Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı ignimbirit tüf ve bunlarla yaşıt karasal gölsel fasiyeste oluşmuş tortullardır Bu birimler içerisinde yer alan geçirimli onlarda sığ re ervuarın geliştiği düşünülmektedir Burçak

Sistemin re ervuar kayacı temeldeki metamorfik kayaçlardan Bo çaldağ formasyonuna ait mermerler ikincil geçirgenlikleri nedeniyle re ervuar kayacıdır MT modelde örtü kayacı olarak yorumlanan düşük re istiviteli birim altındaki yüksek re istiviteli - Ohmm birim Paleo oyik yaşlı mermer şist ve gnaysların oluşturduğu derin re ervuar (500-1.500 m) olarak belirlenmiştir Burçak Şekil 6).

Ölme ve Gevrek tarafından yapılan çalışmada jeotermal gradyan Ziga-1 kuyusunda 0,62 C /10 m ve Ziga-2 kuyusunda 0,53 C m olarak belirlenmiştir Bu değerler normal jeotermal gradyanın iki katına yakındır Burçak

Şekil 6: Ziga-Yaprakhisar Jeotermal Alanı Kavramsal Modeli Burçak, 2006)

(24)

17 1.3. . Hidrojeokimyasal Özellikler

Proje kapsamında Nisan ayında Ziga jeotermal alanında bulunan Ziga-1ve Ziga- kuyularından termal su örneği alınmıştır Örnek alım işlemleri sırasında yerinde ölçümler pH EC sıcaklık çö ünmüş oksijen ve tu luluk yapılmıştır Aksaray ilindeki en yüksek Elektriksel iletkenlik EC değeri Ziga-1 kuyusunda ölçülmüştür Tablo EC değerinin yüksek olması termal suların derin dolaşımlı olduğunun bir göstergesidir Ziga jeotermal kuyularında pH değeri nin altında ölçülmüştür ve asidik karakterlidir Ziga-1 kuyusunda su sıcaklığı 6 C, Ziga-2 kuyusunda ise 54,2 C olarak ölçülmüştür

Ziga kuyu sularında başlıca katyon sodyum Na+ dur Daha sonra kalsiyum Ca2+) ve potasyum (K+) gelir.

Anyonlarda ise Ziga- kuyusunda klorür Cl-), Ziga-2 kuyusunda ise bikarbonat (HCO en yüksek gö lenen anyondur Tablo Şekil Schoeller yarı logaritmik diyagramında ben er kökenli aynı ha neye ve beslenme alanına sahip sular ben er değişim gösterir Ziga-1 ve Ziga- kuyu sularının Schoeller diyagramında görüldüğü gibi ben er majör iyon içeriğine sahip olduğu görülmektedir Aksaray ilindeki en yüksek Cl içeriği ise Ziga- kuyusunda ölçülmüştür Ziga- kuyusundaki yüksek Cl içeriği derin kökenli dolaşımdan iyade Me git Grubu kayalarının tu lu birimleri ile ilişkili olabilir Burçak 2006).

Piper diyagramına göre Ziga termal suları karbonat olmayan alkalinitesi den fa la olan suları temsil etmektedir. Ziga- den alınan termal suyun sınıfı Na-Ca-Cl, Ziga- den alınan termal suyun sınıfı Na-Ca-Cl-HCO3dır Şekil Tablo ). Tespit edilen majör iyon anali sonuçları İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik İTASHY teki limitler ile karşılaştırılmıştır Bu değerlendirmeleri göre Ziga-1 ve Ziga- kuyu sularının EC Na ve Cl değerlerinin sınır değerleri aştığı tespit edilmiştir

1.3. . . Doygunluk İndisleri

Termal su örneklerinin doygunluk indisi değerleri AquaChem programının PHREEQC arayü ü ile hesaplanmıştır Program ile suların anhidrit CaSO aragonit CaCO kalsit CaCO kalsedon SiO dolomit (CaMg(CO florit CaF jips CaSO4 + 2H2O halit NaCl kuvars SiO ve talk (3MgO4SiO2H2O mineralleri ele alınmıştır Ziga- kuyu suları sadece kuvars mineraline doygun olup diğer mineraller doygunluk altındadır Ziga- kuyu suları ise aragonit kalsit dolomit ve kuvars minerallerine doygundur.

(25)

18 Tablo 3: Ziga Jeotermal Alanı Sularının Majör İyon Yerinde Ölçüm Ağır Metal Doygunluk İndisi Değerleri ve Su Sınıfı

Majör İyon ve Yerinde Ölçüm Sonuçları:

Simge İlçe Tanım EC

S/cm pH T C Tuz ÇO mg/l

TDS mg/l

Ca mg/l

Na mg/l

K mg/l

Mg mg/l

HCO3 mg/l

CO3 mg/l

SO4 mg/l

Cl

mg/l SAR Ziga-1 Gü elyurt İl Ö el

İdaresi 6810 6,59 43,6 3,66 2,3 3600 549 761 123 47 21,54 2,86 75,48 1460,71 8,37 Ziga-2 Gü elyurt İl Ö el

İdaresi 6720 6,64 54,2 3,73 2,6 3610 561 803,83 128,56 48,53 1.590,2 4,31 74,44 1473,09 8,73 İTASHY

2005 2500 200 250 250

Ağır Metal İçerikleri:

Kuyu /Simge

Al mg/l

As mg/l

B mg/l

Br mg/l

Cu mg/l

Cr mg/l

F mg/l

Fe mg/l

Li mg/l

Ni mg/l

Mn mg/l

P mg/l

Pb mg/l

Si mg/l

Zn mg/l

NO3 mg/l Ziga-1 0,006 1,087 18,563 2,05 <0,005 <0,002 0,99 2,321 2,983 <0,002 0,183 0,021 <0,0005 17,762 0,002 <0,27 Ziga-2 0,017 1,085 19,046 2,06 <0,005 <0,002 0,85 2,558 3,016 <0,002 0,18 0,023 <0,0005 19,311 0,004 <0,27 İTASHY

2005 0,20 0,01 1 0,01 2 0,05 1,5 0,2 0,05 50

Doygunluk İndisi SI Değerleri

Anhidrit Aragonit Kalsit Kalsedon Dolomit Florit Jips Halit Kuvars Talk Ziga-1 -1,4956 -0,7973 -0,6661 -0,1719 -1,8936 -0,7372 -1,3806 -4,6893 0,2026 -3,2184 Ziga-2 -1,476 1,0053 1,13 -0,2391 1,7293 -1,0423 -1,4445 -4,6996 0,1071 -1,945

Major İyon Dizilimi ve Su Sınıfı

İlçe Örnek No Katyon dizilim Anyon dizilimi Su sınıfı Güzelyurt Ziga-1 Na>Ca>K>Mg Cl > SO4> HCO3> CO3 Na-Ca-Cl Güzelyurt Ziga-2 Na>Ca>K>Mg HCO3>Cl> SO4> CO3 Na-Ca-Cl-HCO3

(26)

19

c) Schoeller

Şekil 7: Sırasıyla Pie, Piper ve Schoeller Diyagramları a) Pie

b) Piper

(27)

20 Bu durum Ziga-2 kuyusunda suların kullanıldığı taşıyıcı sistemlerde kalsit aragonit ve dolomit kabuklaşması görülebileceğini göstermektedir Tablo 3).

1.3. . . Ağır Metaller

Proje kapsamında suların Al As B Br Cr Cu F Fe Li Ni Mn P Pb Si Zn ve NO içeriklerinin analizleri de yapılmıştır Yeraltı suları etkileşimde olunan kayaç türü dolaşım süresi sıcaklık vb parametrelere bağlı olarak bünyelerine majör element ve ağır metal alırlar Termal sular ö ellikle kaplıcalarda kullanılması durumunda içme kürü olarak da değerlendirilmektedir Bu suların içilmesi ö ellikle ağır metal içeriklerinin yüksek olması nedeniyle sağlık riski taşımaktadır Bu nedenle tespit edilen kimyasal anali sonuçları İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik İTASHY teki limitler ile karşılaştırılmıştır Bu değerlendirmeleri göre Ziga-1 ve Ziga- kuyu sularının As B Br Fe ve Mn ağır metallerinin sınır değerleri aştığı tespit edilmiştir Tablo 3) Bu suların u un süreli içme kürü olarak kullanımında önemli sağlık problemleri yaşanabilecektir.

Ziga jeotermal alanında reenjeksiyon kuyusu bulunmamaktadır Suların kullanımdan sonra ortaya çıkan geri dönüşüm sularının doğal ortama deşarj edilmesi çevre açısından da önemli problemlere neden olabilecektir Ziga jeotermal alanındaki suların ö ellikle yüksek bor demir ve arsenik içerikleri hem tatlı su kaynaklarının hem de toprağın kirlenmesine neden olabilecektir Bu nedenle kullanımdan dönen suların doğaya deşarj edilmemesi gerekmektedir

1.3. . . Çözünürlük Jeotermometreleri

Jeotermometre uygulamaları jeotermal sistemlerde re ervuar sıcaklıklarının belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır Kimyasal jeotermometreler yeraltındaki sıcaklık ile akışkanlar arasında kaya-su etkileşimine bağlı olarak gelişen kimyasal alış-veriş dengesinin belirlenmesine yardım etmektedir Jeotermometrelerin sıcak suyun kimyasal yapısına bağlı olarak uygulanabilirliğinin saptanması amacıyla Giggenbach tarafından üçgen şekilli diyagram geliştirilmiştir Giggenbach Bu diyagram ile hem hı lı bir şekilde jeotermometre sonuçları görülebilmekte hem de katyon jeotermometre bağıntılarının geçerliliği kontrol edilebilmektedir Diyagram kısaca su-kayaç ilişkisinin dengede olmadığı ham sular su-kayaç ilişkisinin kısmen dengede olduğu karışmış sular ve su - kayaç ilişkisinin tam dengede olduğu sular olmak ü ere bölümden oluşmaktadır Tarcan vd Giggenbach ham sular bölgesinde yer alan suların katyon jeotermometre sonuçlarının güvenilir olmayacağına dikkat çekmektedir

Giggenbach (1988) katyon olgunluk diyagramına göre Ziga jeotermal alanından alınan sular su-kayaç dengesini kuramamış ham sular bölgesinde yer almaktadır Şekil 8). Bu nedenle, rezervuar sıcaklıklarının hesaplanmasında katyon jeotermometreleri hatalı sonuç verecektir Ziga jeotermal

(28)

21 alanında suların re ervuar sıcaklıklarının hesaplanmasında silis jeotermometreleri kullanılmıştır Kalsedon ve kuvars jeotermometre hesaplamalarına göre Ziga jeotermal alanında re ervuar sıcaklıkları 58.65 - 106,86 C arasında belirlenmiştir Tablo 4).

Şekil 8: Ziga Jeotermal Akışkanının Na K Mg Üçgeninde Denge Durumları

Tablo 4: Ziga Jeotermal Sahasındaki Akışkanda Hesaplanan Jeotermometre Değerleri Uygulanan Jeotermometreler Hazne Sıcaklığı C)

Ziga-1 Ziga-2

SiO2 (Kalsedon) Fournier, 1977 58,65 62,57

SiO2 (Kuvars) Fournier, 1977 89,42 93,11

SiO2

(Kuvars buhar kyb)

Fournier, 1977 91,81 95,02

SiO2

(Kuvars buhar kyb)

Arnorsson vd. 1983 65,70 69,03

SiO2

(Kuvars buhar kyb)

Arnorsson vd. 1983 90,42 93,65

SiO2 Fournier, Potter, 1982 99,66 106,86

1.3. . Sahanın Geliştirilmesi İçin Öngörülen Çalışmalar

Ziga-Yaprakhisar jeotermal alanında yapılan manyetotellürik MT çalışma sonuçlarına göre boyutlu (2-B manyetotellürik model oluşturulmuştur Bu modelde jeotermal sistemin örtü kayacı re ervuar kayacı ısı kaynağı ve jeotermal sıvının taşınımını sağlayan fay hatları belirlenmiştir Bu araştırmada

(29)

22 derin re ervuarı oluşturan Paleo oyik yaşlı mermer şist ve gnaysların yaklaşık olarak - 1500 m derinliklerinde olduğu belirtilmiştir Bölgede MT çalışması alan genişletilerek yapılmalı ara i gö lemleri aktif tektonik araştırmaları ve eski jeofi ik araştırma sonuçları birlikte değerlendirilerek sahada yeni kuyu yerleri önerilebilir MTA tarafından yapılan bu jeofi ik raporların temini ile mevcut durumda belirlenmiş fay hatlarını kesen ve re ervuara ulaşacak derinlikte kuyu yerleri önerilebilecektir 1.4. Güzelyurt Şahinkalesi-Ilısu ve Gülağaç Jeotermal Alanları

Gü elyurt ve çevresinde bulunan Sivrihisar Ilısu ve Gülağaç Sofular alanları aynı jeotermal alan içerisinde ele alınmıştır Şekil ve Şekil 10).

Şekil 9: Gü elyurt-Gülağaç Jeotermal Alanları Konumu

(30)

23 Aksaray İli Güzelyurt İlçesi Sivrihisar Köyü / İşletme Ruhsatı

MTA Genel Müdürlüğü tarafından Aksaray İli Gü elyurt İlçesi Sivrihisar Köyü Şahinkalesi Mevkiine bulunan 2011/4 no lu jeotermal kaynak işletme ruhsatı Bergama Prestij Jeotermal şirketi uhdesinde iken termin planı içerisinde işletmeye başlamadığından iptal edilmiştir Saha şu anda başka bir şirketin arama ruhsatının içerisinde kalmaktadır Bu kuyu SHK-1) 1.800 metre olup 53 C ve 10 l/sn debiye sahiptir.

Aksaray İli Güzelyurt İlçesi Ilısu Köyü / İşletme Ruhsatı

Aksaray İl Ö el İdaresine ait olan Aksaray İli Gü elyurt İlçesi Ilısu Köyü sınırları içerisinde bulunan 2013/6 no lu jeotermal kaynak işletme ruhsat sahası içerisinde adet sıcak su kuyusu bulunmaktadır Ilısu- kuyusu köye ait hamamda kullanılmaktadır Ilısu-2 kuyusu 500 metrede olup 36,8 C ve 20 l/sn debiye sahiptir Gü elyurt-Şahinkalesi bölgesinde MTA tarafından yapılan envanter serisinde ö el sektöre ait ve yılarında açılmış iki adet kuyudan bahsedilmektedir Kuyuların sulamada kullanıldığı belirtilmiştir Güncel ruhsatlarda bu kuyulara ait bir bilgi bulunmamaktadır

Aksaray İli Gülağaç İlçesi Sofular Köyündeki / İşletme Ruhsatı

Kent Tur Yat İnş San ve Tic A Ş ne ait olan Aksaray İli Gülağaç İlçesi Sofular Köyü içerisinde bulunan 2008/1 numaralı jeotermal kaynak işletme ruhsat sahası içerisinde bir adet sıcak su kuyusu bulunmaktadır Kuyu metrede olup 68,9 C ve 20 l/sn debiye sahiptir. Statik seviye 35 m, dinamik seviye 90 m'dir. Jeotermal su termal tesislerde (havuz ve banyolarda kullanılmaktadır

Şekil 10: Mevcut Kuyuların Uydu Görüntüsü Ü erindeki Konumu Jeotermal Kaynak

ve Kuyu Konumları

(31)

24 1.4. . Jeolojik Özellikler

Bölgede Kırşehir masifine ait Bo çaldağ formasyonu Gü elyurt ku eyinde yü eylemektedir Mermer ve şist birimlerinden oluşan Bo çaldağ formasyonu P b en yaşlı kaya birimidir Bo çaldağ formasyonu nun yü eylediği bölgede küçük alanlarda Orta Anadolu Granitoyitleri bulunmaktadır Şekil Orta Anadolu Granitoyitleri Kog granit ve granodiyoritlerden oluşmaktadır ve Senoniyen yaşlıdır Çakıltaşı kumtaşı kiltaşı kireçtaşı ignimbrit ara seviyelerinden oluşan Ürgüp formasyonu Tmü ve formasyonun Cemilköy ignimbiriti Gördeles ignimbiriti ve Gelveri lav üyeleri Gü elyurt ve Sivrihisar çevrelerinde gö lenmektedir Cemilköy ignimbiriti Tmüc yer yer peri paçalarının geliştiği pom a bazalt, obsidyen ve ande it türü kayaç parçaları içermektedir Gördeles ignimbiriti Tmüg pom a ve litik ve vitrik parçalar ve içeren tek bir piroklastik akıntıdan oluşmaktadır Sınırlı alanlarda yü eyleyen Gelveri lav Tmügl üyesi yer yer ga boşluklu ande it bileşimli lavlardan oluşmaktadır Gü elyurt Sivrihisar köyleri ve Şahinkalesi tepede çok geniş alanlarda Kulaklıdağ volkaniti yü eylemektedir Kulaklıdağ volkaniti Tmku siyah gri renkli ande itik bileşimli lav ve piroklastiklerden oluşmaktadır Volkanitin alt dokanağında Gördeles ve Cemilköy ignimbiritleri üstünde ise Kı ılkaya ignimbiriti yer alır Dönme vd a Gü elyurt batısında geniş alanlarda yü eyleyen Kı ılkaya ignimbiriti plkı pom a ve volkanik kayaç parçalarından oluşmaktadır Ihlara vadisi olarak bilinen tarihi ve turistik yerler büyük oranda Kı ılkaya ignimbiriti ü erinde gelişmiştir

(32)

25 Şekil 11: Gü elyurt ve Gülağaç Jeotermal Alanları ve Çevresi Jeoloji Haritası 4

Bölgede geniş alanlarda çok sayıda Kuvaterner birim yü eylemektedir Bunlar Göllüdağ Acıgöl Kuyulutatlar Karataş ve Hasandağ volkanitleri ile traverten ve alüvyondur Göllüdağ volkanitleri Qgö riyolitik piroklastikler, riyolit-vitrofir-obsidyen dom ve lav akmalarından oluşmaktadır Pom a obsidyen perlit ve tüflerden oluşan piroklastikler Göllüdağ piroklastikleri Qgp olarak ayırtlanmıştır Acıgöl volkaniti Qac genel olarak Acıgöl kalderası ürünü piroklastikler ile obsidyen akıntıları riyolitik domlar maar piroklastikleri curuf konileri ve ba altik lav akıntılarından oluşmaktadır Gri siyah renkli ba altik lavlar Kuyulutatlar volkaniti Qk stromboliyen tipi kırmı ı kahverengi renkli cüruf konileri Kuyulutatlar cüruf konisi Qkc olarak adlandırılmıştır Bu birimler Narköy civarında yü eylemektedir Gri koyu gri renkli ba altik lavlar Qka ve kırmı ı kahverengi renkli stromboliyen tipte cüruf

4 Dönme vd a

(33)

26 konilerinden Qkac oluşan birim Karataş volkanitleri olarak tanımlanmıştır Dönme vd a Ilısu güneyi batısında geniş alanlarda Hasandağı volkanitlerine ait I Evre döküntü ve akma tüfleri yü eylemektedir I Evre döküntü ve akma tüfleri Qht obsidyen ande itik-riyolitik parçalar pom a gibi karışık çökeller halinde gö lenen tüf ve küllerden oluşmaktadır Gü elyurt ku eyinde küçük bir alanda yü eyleyen traverten Qtr bölgeyi etkileyen genç tektonik oluşumlarla yü eye çıkan sıcak sulara bağlı olarak çökelmiştir Alüvyon Qal birim ise Gülağaç güneyi Sofular köyü batısındaki ovalık alanda bulunmaktadır

1.4. . Hidrojeolojik Özellikler

Mermerden oluşan Bo çaldağ formasyonu faylanmaya bağlı olarak kırık ve çatlaklar boyunca ikincil gö eneklilik ka anmıştır Şekil Bo çaldağ mermerleri bu yapısı ile geçirimlidir ve bölgede jeotermal sistemin derin re ervuarını oluşturur Bölgede küçük alanlarda yü eyleyen traverten birimi erimeli kaya ortamdır ve yeraltı suyu bulundurabilmektedir Bo çaldağ mermerleri ve traverten karstik akifer olarak adlandırılmıştır

Ürgüp formasyonun gevşek tutturulmuş çakıltaşı kumtaşı gölsel kireçtaşı ignimbirit ve tüf seviyeleri genelde geçirimli tüfit kiltaşı ve marnlı seviyeleri ise geçirimsi ö elliktedir Ürgüp formasyonu hidrojeoloji haritasında yersel ve sınırlı yeraltı suyu bulunduran çökel birimler olarak adlandırılmıştır Gördeles Kı ılkaya ve Cemilköy ignimbiritleri oluşumları bakımından kırıklı çatlaklıdır Bu nedenle düşük debili ve sı ıntı şeklinde kaynakların oluşumunu sağlayan kırıklı-çatlaklı akifer ö elliği taşırlar Afşin ve Elhatip Ürgüp formasyonu üyeleri ve Kı ılkaya ignimbiriti hidrojeoloji haritasında yersel ve sınırlı yeraltı suyu bulunduran volkanik birimler olarak adlandırılmıştır Orta Anadolu granitoyiti birimi kırıklı-çatlaklı olduğu durumda çatlakları dolgulu değilse bir miktar yeraltı suyu bulundurabilmektedir Bu birim hidrojeoloji haritasında a miktarda yeraltı suyu bulunduran çatlaklı birimler olarak adlandırılmıştır Piroklastikler içerisinde bulunan tüf ve pom a seviyeleri yayılımları ve kalınlıklarına bağlı olarak bir miktar yeraltı suyu içerebilmektedir Bölgede yü eyleyen Göllüdağ piroklastikleri ve Kulaklıdağ volkaniti hidrojeoloji haritasında a miktarda yeraltı suyu bulunduran volkanik birimler olarak adlandırılmıştır Hasandağ volkanitlerine ait I Evre döküntü ve akma tüfleri Kuyulutatlar volkaniti ve cüruf konileri Karataş volkaniti ve cüruf konileri Acıgöl volkaniti Göllüdağ volkaniti ile Gelveri lavı geçirimsi birimlerdir ve hidrojeoloji haritasında yeraltı suyu bulundurmayan volkanik birimler olarak adlandırılmıştır Gülağaç güneyinde geniş alanlarda yü eyleyen alüvyon birim tutturulmamış kum çakıl kil vb mal emeden oluşmaktadır Alüvyon yayılımları ve içerisindeki çakıl- kum seviyelerinin kalınlığına bağlı olarak önemli miktarlarda yeraltı suyu bulundurabilmektedir ve

taneli akifer olarak tanımlanmıştır

(34)

27 Şekil 12: Gü elyurt ve Gülağaç Jeotermal Alanları ve Çevresi Hidrojeoloji Haritası

1.4.3. Kavramsal Model

Gü elyurt-Ilısu Gü elyurt-Sivrihisar Şahinkalesi ve Gülağaç-Sofular bölgelerinde bulunan jeotermal kuyular aynı jeotermal sistem içerisinde yer almaktadır Bu bölgelerde de Ziga-Yaprakhisar jeotermal alanına ben er şekilde hidrotermal sisteminin ısı kaynağı muhtemelen volkanik etkinliktir Şahinkalesi civarında yapılan -B manyetotellürik modellemede ohmm ye ulaşan yüksek dirence sahip kabuk içinde yaklaşık - km derinlikte yer alan düşük re istiviteli kütle Ohmm kabuk içine sokulmuş kısmen eriyik veya katı fakat henü sıcaklığını kaybetmemiş ve jeotermal sistemin ısı kaynağını oluşturduğu düşünülen magmatik sokuluma yorumlanmıştır Burçak

(35)

28 Sistemin örtü kayacı geçirimsi ö ellikteki Üst Miyosen-Pliyosen ve Kuvaterner yaşlı ignimbirit tüf piroklastikler ve bunlarla yaşıt karasal gölsel fasiyeste oluşmuş tortullardır Bu birimler içerisinde yeralan geçirimli onlarda sığ re ervuarın geliştiği düşünülmektedir Burçak Jeotermal sistemde temeldeki metamorfik kayaçlardan Bo çaldağ formasyonuna ait mermerler ikincil geçirgenlikleri nedeniyle re ervuar kayacıdır MT modelde örtü kayacı olarak yorumlanan düşük re istiviteli birim altındaki yüksek re istiviteli - Ohmm birim Paleo oyik yaşlı mermer şist ve gnaysların oluşturduğu derin re ervuar .250-1.750 m) olarak belirlenmiştir Burçak Şekil 13).

Gü elyurt-Ilısu ve Gülağaç-Sofular bölgelerinde de jeotermal sistemin örtü kayacı Üst Miyosen-Pliyosen ve Kuvaterner yaşlı ignimbirit tüf ve piroklastikler ha ne kayacı ise Bo çaldağ formasyonuna ait mermerlerdir Şekil ve Şekil 15).

Şahinkale alanında açılan SHK-1 nolu (1. m kuyuda yapılan ölçümlerde jeotermal gradyan ,75 C ve kuyu dibi sıcaklığı C olarak belirlenmiştir Kara a

Şekil 13: Şahinkale i Jeo e mal Saha ı Kavramsal Model5

5 Burçak

(36)

29 Şekil 14: Gülağaç-Sofular Jeotermal Sahası Kavramsal Model

Şekil 15: Gü elyurt-Ilısu Jeotermal Sahası Kavramsal Model Ölçeksi

(37)

30 1.4. . Hidrojeokimyasal Özellikler

Proje kapsamında Gü elyurt-Gülağaç jeotermal alanında bulunan Ilısu-1 ve Sofular (Kapadokya kent otel kuyularından termal su örneği alınmıştır Örnek alım işlemleri sırasında yerinde ölçümler pH EC sıcaklık çö ünmüş oksijen ve tu luluk yapılmıştır Aksaray ilindeki en yüksek sıcaklık 2 C değeri Sofular kuyusunda ölçülmüştür Bu örneğin EC TDS ve majör iyon içerikleri Ilısu- örneğinden oldukça yüksektir Ilısı- örneği 1 C sıcaklığa sahiptir Nötre yakın pH değerine sahip Ilısu-1 termal suyunun majör iyon içerikleri de oldukça düşüktür Tablo m derinliğe sahip Sofular da bulunan kuyuda (Sfk- yüksek sıcaklık elde edilmesi ve m derinliğe sahip Ilısu- kuyusundan elde edilen akışkanın sıcaklığının düşük olması derin akiferde su sıcaklığının artabileceğini göstermektedir

Sofular Sfk- kuyusunda başlıca katyon Ca olup mg l dir Ilısu- kuyusunda ise başlıca katyon Na ve Ca dur Her iki kuyuda da baskın anyon bikarbonattır Tablo Şekil 16). Sofular kuyusunda Ca ve HCO3 iyonlarının baskın olması bu kuyuda kireçtaşı veya mermer akiferinden yeraltı suyu alındığını göstermektedir Ilısu- kuyusunda Na ve Ca iyonlarının içeriklerinin birbirine yakın olması kireçtaşı akiferi ve yü eyde bulunan kayaçlar ile etkileşime işaret etmektedir Schoeller yarı logaritmik diyagramda bu iki termal su örneği arasındaki farklılıklar gö lenmektedir Şekil 16).

Çalışma alanındaki su kaynaklarının hidrojeokimyasal fasiyesini belirlemek amacıyla kimyasal anali sonuçları Piper diyagramı ü erine yerleştirilmiştir (Piper, 1944) (Şekil Piper diyagramına göre Gü elyurt-Gülağaç termal suları karbonat sertliği den fa la olan suları temsil etmektedir Ilısu-1 kuyusundan alınan termal suyun sınıfı Na-Ca-HCO Sofular kuyusundan alınan termal suyun sınıfı Ca- HCO3-Cl dur Tespit edilen majör iyon anali sonuçları İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik İTASHY teki limitler ile karşılaştırılmıştır Bu değerlendirmeleri göre Sfk-1 kuyu suyunun Na ve Cl değerlerinin sınır değerleri aştığı tespit edilmiştir

(38)

31 Tablo 5: Gü elyurt-Gülağaç Jeotermal Alanı Sularının Majör İyon Yerinde Ölçüm Ağır Metal Doygunluk İndisi Değerleri ve Su Sınıfı

Majör İyon ve Yerinde Ölçüm Sonuçları

Simge İlçe Tanım EC

S/cm pH T C Tuz. ÇO mg/l

TDS mg/l

Ca mg/l

Na mg/l

K mg/l

Mg mg/l

HCO3 mg/l

CO3 mg/l

SO4 mg/l

Cl

mg/l SAR Ilısu-1 Gü elyurt İl Ö el

İdaresi 485 7,1 34,1 0,23 6,04 232 30 48 19 10 201,92 2,13 16,53 24,45 1,94

Sfk-1 Gülağaç Kapadokya

Kent Otel 4180 6,57 56,2 2,27 3,12 2171 429,96 279,73 97,9 83,61 1666,6 7,67 132,46 756,63 3,23 İTASHY,

2005 2500 200 250 250

Ağır Metal İçerikleri

Simge Al

mg/l

As mg/l

B mg/l

Br mg/l

Cu mg/l

Cr mg/l

F mg/l

Fe mg/l

Li mg/l

Ni mg/l

Mn mg/l

P mg/l

Pb mg/l

Si mg/l

Zn mg/l

NO3 mg/l Ilısu-1 <0,005 0,054 0,36 <0,25 <0,005 <0,002 0,19 0,004 0,062 <0,002 0,0002 0,035 <0,0005 49,18 <0,002 18,57

Sfk-1 0,005 0,003 12,258 1,43 <0,005 <0,002 0,23 6,377 3,047 0,003 0,324 0,219 <0,0005 71,737 0,002 <0,27

İTASHY, 0,200 0,01 1 0,01 2 0,05 1,5 0,2 0,05 50

Doygunluk İndisi SI Değerleri

Anhidrit Aragonit Kalsit Kalsedon Dolomit Florit Jips Halit Kuvars Talk Ilısu-1 -2,844 -0,5516 -0,4142 0,3616 -0,8656 -2,8832 -2,6674 -7,5161 0,7631 -0,7841

Sfk-1 -1,2578 0,9109 1,0344 0,3082 1,8829 -2,286 -1,2431 -5,4278 0,6493 0,8498 Major İyon Dizilimi ve Su Sınıfı

İlçe Örnek No Katyon Dizilim Anyon Dizilimi Su Sınıfı Güzelyurt Ilısu-1 Na>Ca>K>Mg HCO3>Cl> SO4> CO3 Na-Ca-HCO3

Gülağaç Sfk-1 Ca>Na>K>Mg HCO3>Cl> SO4> CO3 Ca-HCO3-Cl

(39)

32

c) Scholler

Şekil 16: Sırasıyla Pie, Piper ve Schoeller Diyagramları a) Pie

b) Piper

Referanslar

Benzer Belgeler

Konya ilinde Akşehir, Beyşehir, Hüyük, Ereğli, Ilgın, Kadınhanı ve Seydişehir ilçelerinde bulunan termal kuyu ve kaynaklardan 24 adet su örneği alınmıştır.. İlde en

Nevşehir ili Orta Anadolu Bölgesi nde yer alan önemli termal alanları barındırmaktadır Kozaklı bölgesi ise özelikle turizm açısından önemli bir kapasiteye ulaşmış

Niğde ilinde Narköy, Çiftehan ve Derdalan jeotermal alanları bulunmaktadır (Şekil 1 ve Tablo 1).. Niğde ilinde reenjeksiyon kuyusu

Yozgat ilinde bulunan Boğazlıyan, Sarıkaya, Sorgun, Yerköy jeotermal alanlarından 6 adet termal su örneği alınmıştır.. En yüksek sıcaklık değerleri Sorgun

Harcama Birimi: Üniversite bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi, İç Değerlendirme: Üniversitenin, eğitim, öğretim, araştırma faaliyetleri

P07 Hayvanların önemli sorunlarından olan, döl verimi, meme ve ayak sağlığı konularında koruyucu önlemleri almak ve zamanında veteriner hekimi bilgilendirmek P04

Aksaray ilinde açık işlerin meslek gruplarına göre dağılımı incelendiğinde; en fazla açık işin Sanatkarlar ve İlgili İşlerde Çalışanlar meslek grubunda

Bu bağlamda güzel ve estetik görünmek üzerinden sağlıklı olmayı ele alan sağlık haberleri, sağlık iletişimi ve gazetecilik etiği bağlamında temel kriter