• Sonuç bulunamadı

yeni gediz kasabası

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "yeni gediz kasabası"

Copied!
5
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Yeni Gediz'in umumi görünüşü

yeni

gediz

kasabası

ZEKÎ SAYÂR

28 Mart 1970 deki deprem sonunda yı-kılan Gediz kasabası İmâr ve İskân Ba-kanlığı Âfetler Genel Müdürlüğü tarafın-dan 10 ay gibi kısa bir süre içinde bir yerleşme plânına göre kısmen yeniden inşa edilmiş, bu korkunç âfetten kurtulan Ge-dizliler yeni binalarında oturmağa başla-mışlardır.

Hükümet Gediz ve çevresinde hasar gö-ren ve yıkılan köylere özel kanun gereğin-ce şimdiye kadar beş yüz milyon liradan fazla para sarf etmiş, bu suretle Gedizli-lerin yaralarını imkân nisbetinde sarmış-tır.

Bilindiği gibi yurdumuz, dünyada mev-cut iki mühim deprem kuşaklarından biri olan «Alpik» kuşağı üzerine rastlamakta-dır. Bu kuşak Hindistan, İran, Türkiye, Balkanlar ve İtalyadan geçerek Kuzey Af-rika'ya kadar uzanmaktadır.

1939 da meydana gelen can ve mal

(2)

Yıkılan Eski Gediz'den bir görünüş

depreminden beri yurdumuzda on üç mü-him deprem daha olmuş, bunlar takriben 60 bin kişinin ölümüne ve asgari bir tah-minle 8-10 milyar liralık maddî zarara se-bebiyet vermişlerdir.

Depremlere karşı alınacak tedbirler ve bilhassa depreme dayanıklı binalar inşa metodlarını geliştirmek için bir kaç yıl ön-ce imâr ve iskân Bakanlığında bir enstitü kurulmuş ve çalışmağa başlamıştır.

1970 de Gediz, 1971 Burdur ve Bingöl depremlerindeki incelemeler resmî bi-naların daha çok hasar gördüğü ve yıkıl-dığı gerçeğini meydana koymuştur. Genel-likle Japonya, italya gibi bir deprem mem-leketi olan yurdumuzda alınmış olan ted-birlerin yetersizliğini, inşa edilen binaların gerek proje gerekse tatbikatlarını yapan mühendis ve mimarların özel bilgiler ile mücehhez olmadıklarını meydana koymuş-tur. Bu hususda Kütahya deprem icra he-yetinin raporunda teknik eğitim yetersiz-liği ve yapı teknolojisine karşı duyulan umursamamazlık bilhassa belirtilmektedir.

1963 de bizimle aynı deprem kuşağı üze-rinde bulunan Yugoslavya'nın Üsküp şeh-ri, meydana gelen şiddetli deprem sonun-da tamamen yıkılmıştı. Ender olan bu şid-detteki depremden sonra, Yugoslavlar özel bir sismoloji ve şehircilik enstitüsü kura-rak beynelmilel örgütlerden yardım iste-mişlerdir. Yeni Üsküp şehri bu enstitünün

(3)

çalışmaları sonunda meydana koyduğu in-şaat nizamnameleri ve talimata göre inşa edilmiştir. Birleşmiş Milletler Üsküp sis-moloji ve şehircilik enstitüsüne Japonyalı mütehassıs Müh. Dr. îzumt'yi göndermiştir. Dr. lzumi bir kurs yaparak Yugoslav mes-lekdaşlarına gerekli bilgileri öğretmiş ve on-ları eğitmiş orada bir buçuk yıl çalışmıştır.

Dr. lzumi ayrıca Üsküpte inşa edilecek büyük gar binasilc bir spor tesisinin pro-jelerinde bilhassa betonarme ve çelik inşa-at sahasında depreme dayanıklı sistem ve metodları uygulamıştır.

Mütehassıs Dr. îzumi Tokyo'da uluslar-arası «sismologie, genie para sismique» enstitüsünde dünyanın her tarafından P N U D aracılığı ile gelen eksper ve mü-hendislik öğrencilerine kurslar yapmakta ve onları eğitmektedir.

1970 de Parisden geçerken UNESCO muhabirine Dr. lzumi şunları söylemiştir: «Japonya'da yılda en az 3.000 deprem kaydedilmektedir. Bütün inşaat mühendis-lerimiz aynı zamanda birer sismoloji mü-hendisidirler.»

Yukarıdaki satırları yazmaktaki âmacı-mız, Japonya gibi bir deprem memleketi olan yurdumuzda, Erzincan âfetinden beri otuz yıldan fazla zaman geçtiği halde, ko-nuya gereken önemi vermediğimizi hatır-latmaktır. Depreme dayanıklı yapılar için bugüne kadar aldığımız ilmî ve teknik me-todları gereği gibi geliştirmediğimizi 1970 ve 1971 deki depremlerde yıkılan resmî binalarımız göstermektedir.

Bakanlıktaki enstitünün çalışmalarının genişliği hakkında da sarih bilgimiz yok-tur.

Yalnız elimizde eskisine nazaran biraz

geliştirilmiş «Âfet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmelik» vardır ki 3U-nun da yeterli olduğunu zannetmemek teyiz.

Yugoslavya misali bize, depremlerdeki hasarları önlemek için yapılmakta olan ça-lışmalarda uluslararası örgütlerden fayda-lanmamız gerektiğini göstermektedir.

İtalya, Japonya gibi bu sahada çok ileri memleketlerin, geliştirdikleri metodlardım faydalanmamız, mühendislerimizi bu mem-leketlere gelişmeleri için göndermemiz ge-rekmektedir.

Yeni Gediz ve Çevresi hakkında, İmar ve İskân Bakanlığı Kütahya deprem icra heyeti başkanlığının hazırladığı ön bilgiler raporundan ilginç kısımları aşağıda yayın-lıyoruz.

oOo

İmar İskân Bakanlığı Kütahya deprem icra heyet Başkanlığı tarafından «Gediz» depremi hakkında verilen önbilgiler.

Bölgenin sismik aktivitesi :

Türkiye deprem haritasında : Kütahya, Aslanapa tehlikesiz bölge, Gediz, Emet, Si-mav, Uşak II. derece Deprem Bölgesi ola-rak gösterilmektedir.

Mevcut bilgilere göre günümüze kadar Bölgede tektonik menşeli şu Depremler ol-muştur.

1700 senesinde Episantre Koordinatları bilinmiyen merkezi Kütahya'da 6 şiddetin-de, 1859 senesinde Episantre Koordinatları bilinmiyen merkezi Kütahya'da 6 şiddetin-de, 1859 senesinde Episantre Koordinatlar: bilinmiyen merkezi Tavşanlı-Gediz'de 7 şiddetinde, 1886 senesinde Episantre

Koor-dinatları bilinmiyen merkezi Uşak-Denizli'-de 7 şidUşak-Denizli'-detinUşak-Denizli'-de, 1896 senesinUşak-Denizli'-de Episantre Koordinatları bilinmiyen merkezi Emet ve! civarında 7 şiddetinde, 1930 senesinde Epi-santre Koordinatları (30°.3'N — 29°.3'E) olan merkezi Emet ve civarında 6 şiddetin-de, 1934 senesinde Episantre Koordinatları (38°.7'N — 30°.0'E) olan merkezi Uşak-Afyon'da, 7 şiddetinde, 1941 senesinde Epi-santre Koordinatları (38°.6'N — 29°.4'E) olan merkezi Uşak ve civarında 6 şidde-tinde, 1944 senesinde Episantre Koordinat-ları (390.O'N — 29°.4'E) olan merkezi

Uşak-Gcdiz'de 7 şiddetinde, 1970 senesin-de Episantre Koordinatları (39°.1'N — 29°.4'E) olan merkezi Gediz'de 8 şidde-tinde depremler olmuştur.

Kütahya'nın Güneybatısında bulunan ve Gediz, Emet ilçelerini içine alan Emet çu-kurluğu; Kuzey-Güney ve Doğu-Batı doğ-rultusunda sıralanmış olan sıcak su kay-naklarından ve geçmiş Depremlerin Epi-santr'larından anlaşılacağı üzere halen ak-tivitesini korumaktadır.

2S.3.1975) Depreminin karakteristiklerine

gelince :

Bu Deprem Akçaalan, Kayaköy ve De-reköy'den Hisarcık Kasabasına kadar Ku-zeybatı istikametinde uzanan bir fay hattı ile Çomaklar, Çukurören Köyleri istikâme-tinde uzanan fay hattının şakuli hareketle-rinden vukua gelmiştir.

28.3.1970 günü Türkiye saat ayarı ile. Saat 23,05 de vukua gelen Depremin, Epi-santr'ın koordinatları, 39°.1'N. — 29°.4'E. Episantr'ın derinliği, 5-10 Km., Episantrda şiddet VIII, Kütahya'da şiddet V, Gediz'-de şidGediz'-det VIII, Emet'te şidGediz'-det VII, Simav'-da şiddet VI, Depremin devam süresi 6

(4)

saniye olup Episantr'da açığa çıkan enerji ise 2 x 1022ERG. dir.

Depremin hasar alanı 13250 Km.2 olup

bunun 250 KmVsinde depremin şiddeti VIII, 1000 Km.2'sinde VII. 12000 K a l e

-sinde VI şiddetindedir.

Hissedildiği alan ise 350.000 Km.2 yani

Türkiyemizin % 45'ni bulmaktadır. Depremin bölgede sebep olduğu can ve mal kaybı son tesbitlere göre şöyledir.

I — CAN KAYBI:

Kütahya Ui : Toplam 1086 Vatandaşı-mız hayatlarını kaybetmiş, 1258 Vatanda-şımız da yaralanmıştır.

Depremin tesir alanına giren Afyon ve Uşak illerinde can kaybı olmamıştır.

II — MAL K A Y B I :

Kütahya İlinde toplam 9401 bina yıkıl-mış veya ağır hasara uğrayıkıl-mış, 9098 bina orta, 7261 bina az hasar görmüştür.

Uşak llin'de :

Ulubey. Banaz. Sivaslı İlçeleri ve 72 Kö-yünde 71 bina yıkılmış veya ağır hasara uğramış, 558 bina orta. 484 bina az, ha-sar görmüştür.

Afyon Hinde ise : Merkez ve İlçeleri ve 55 Köyünde 1 binanın yıkıldığı, 164 bina-nın orta ve 144 binabina-nın az hasar gördüğü tesbit edilmiştir.

Netice olarak depremin hasar alanı için-de kalan Bölgeiçin-de 9473 yapı yıkılmış veya ağır hasara uğramış, 9800 yapı orta, 7889 yapı da az hasar görmüştür.

Deprem yukarıdaki saydıklarımızdan başka geniş ölçüde canlı ve cansız maJ kaybına sebep olmuştur.

Burada hemen şunu da belirtmek yerin-de olacaktır; II. ci yerin-derece Deprem Bölge-si olan bu Bölgede şayet yapılar deprem yö-netmenliği esaslarına göre inşa edilmiş ol-salardı bu depremi hafif çatlaklarla atla-tabilirler ve bu acıklı tablo doğmazdı.

B u n e t i c e t e k n i k e ğ i t i m n o k s a n l i ğ i v e y a p ı t e k -n o l o j i s i -n e k a r ş ı d o y u l a -n u m u r s a m a m a z l ı k t a n i l e r i

g e l m i ş t i r .

II. derece Deprem Bölgesi olarak gösrilen bu Bölgede yapıların % 90 'inin te-melleri sığıda inşa edilmiş, bir çok yapı-ların temelleri dolgu toprağı ve dere oli-viyonlarının üzerine oturtulmuştur. Temel malzemesi olarak yuvarlak dere taşlan, harç olarak da çamur kullanılmıştır.

Yuvarlak kesitli kavak ağaçlarından ya-pılan bina iskeletlerinde, bağlantılı son de-rece yetersiz ve zayıf olarak teşkil edilmiş, bu zayıf taşıyıcı bir çok yapılarda 40 cm. kalınlığında toprak döşemeler ile yüklen-miştir.

Depremlere en mukavim yapı sistemi olarak gösterebileceğimiz Ahşap iskelet bağdadi yapılarda dahi hasara rastlanma-sı bunların yapılışlarında da ayni hatala-ra yer verilmesîndendir.

Ayni para ile ihtiyacı karşılıyacak çok daha iyi yapılar yapmak mümkün iken ya-ni tasarruf plânlama ile sağlanarak yapıyı iyi malzeme ve iyi işçilikle yapma yolu varken, tam tersine iyi bir plânlama yapıl-madan hatta plânsız işe bağlıyarak lüzum-suz büyüklükte hacimler teşkiliyle maliye-tin artırıldığı bu artışında kötü malzeme kullanma ve vasıfsız işçilikle karşılanma yoluna gidildiği gözlemlerimiz arasındadır. Burdur Deprem Bölgesindeki müşaha-delcrimiz de buradakilerin bir benzerinden başka bir şey değildir. B u b i l i n ç

-s i z , y a p ı t e k n o l o j i -s i n d e n y o k s u n u y g u l a m a l a r A n a d o l u m u z u n b i n l e r c e K a -s a b a v e K ö y ü n d e a y n e n t e k r a r l a n m a k t a d ı r .

Bu gidişe kısa zamanda Devlet eliyle son verilme yolunun bulunması en başta gelen vazifelerimiz arasında olmalıdır.

28.3.1970 Depremi hakkında kısaca ar-zettiğim bu ön bilgilerden sonra Depremin olucundan bu yana yapılan ve yapılmakta olan işleri, imar faaliyetlerini ve yatırım-ları rakamlara dayanarak bilgilerinize su-nuyorum.

Depremin duyulduğu ve merkezinin ta-yin edildiği anda ilde ve civar illerde bu-lunan başta şanlı Ordumuz olmak üzere bütün Devlet Kuvvetleri Felâketzede Va-tandaşlarımızın yardımına koşmuş ve der-hal kurtarma, enkaz kaldırma, yaralıları tedavi, yiyecck yardımı, geçici iskân çalış-malarına başlanılmıştır.

Necip Milleitmiz de her felâkette oldu-ğu gibi bunda da bir biri ile yarış eder-cesine Felâketzede Vatandaşın yardımına koşarak Milletçe yaşamanın en güzel ör-neklerinden birini daha yaratmıştır.

Dostumuz Milletlerde Gediz Depremine büyük nakti ve ayni yardımda bulunmuş-lar bilhassa, B. Almanya, İngiltere ve is-viçre bu yardımın öncülüğünü yapmışlar-dır.

Ayrıca iktisadî güçlüğe düşen Deprem Bölgesindeki Afetzedelerden Yurt Dışında çalınmak isteyenlere öncelik tanınması için Çalışma Bakanlığı nezdinde teşebbüse ge-çilmiş ve ilk etapta 5000 kişilik kontenjan sağlanmıştır.

Bu arada ön hasar tespitleri de süratle neticelendirilmiş ve inşaat safhasına geçiş hazırlıklarına başlanılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde yapılacak işin portesinin 350. 000.000,— Lira olduğu tespit edilmiştir.

Daimi iskân çalışmaları:

Bu çalışmalar 1970 yılında merkesi

Ge-diz'de olmak üzere, İmar ve iskân Bakan-lığınca kurulan Kütahya Deprem Bölgele-ri İmar ve İskân icra Heyeti Başkanlığı Merkez Te?kilâtı ve bu Merkez Teşkilâtına bağlı (Gediz, Çavdarhisar, Emet ve Soğuk-su da olmak üzere) dört İnşaat Amirliğin-den müteşekkil bir teşkilâtla yürütülmüş,

1971 senesinde ise İnşaat Amirlikleri kal-dırılmış olup işler Merkez Teşkilâtı tara-fından yürütülmektedir.

İcra Heyeti Başkanlığı daimi iskân ça-lışmalarına yoğun bir plânlama çalışması ile girişmiş. Bölgede 9303 konut, 577 îş yeri, 110 öğretmen Lojmanı, 4 Ortaokul, 83 İlkokul, 51 Cami, 27 Sağlık Ocağı, 14 Jandarma Karakolu, 356 Ahır ve Saman-lık, 2 İlçe içme Suyu, 36 Köy içme Su-yu, 2 İlçe Elektrik tesisi, 14 Köy Elektrik tesisi, 7 İlçe ve Köy Kanalizasyonu, 20 Km. Asfalt kaplama yol, 172 Km. Köy yolu, 180 Km. Köy iç yolu yapımını prog-ramlamıştır.

Çalışılacak Şantiye adedi 139 dır. Bu büyük iş programının tatbik safha-sında, Felâketzedelerin Kış gelmeden daimi iskâna kavuşturulmaları hedef alınarak 1970 senesinde bu proğramm konut inşa-atları bölümünde % 84'ü, İş yerleri bölü-münde % 32'si ve Kamu yapı ve tesisleri bölümünde de % 26 sı tahakkuk ettiril-miş ve hedefe varılmıştır.

Bu inşaatlar için, 163 yerde Jeolojik etüt yapılmış, 103 yeni yerleşme yeri imar plânı tanzim edilmiş, 5.373.237 m2 arazi

kamu-laştırılmış, 540 hektarlık sahanın harita işleri sonuçlandırılmıştır.

Yapılan konutlar : 1 — B. A. Karkas. 2 — Tek katlı yığma,

3 — Ahşap karkas Tuğla dolgu, 4 — Ahşap karkas bağdadi,

5 — YTONG, tiplerinde olmak üzere 5 nevi inşaat tarzında ve inşaat alanları 44 ilâ 67 m2 olan 7 tip plân tatbikiyle

yapıl-mış ve yapılmaktadır.

İnşaatı tamamlanmış 8236 konut, 172 İş yeri, 78 Okul, 51 Cami, 27 Sağlık Oca-ğı, 356 Ahır ve Samanlık, 25 Öğretmen Lojmanı, 6 adet Köy Konağı, 14 adet Jan-darma Karakolu binası ve devam etmekte olan 1 Hastane inşaatı için 173.306.407.66 lira harcanmıştır. Buna göre konutların nv'si ortalama olarak 374,45 liraya male-dilmiştir.

Bu maliyet içine, çalışan Teknik Ele-manların ve Memurların tamamının ek ödenekleri ve büyük bir kısmının maaşla-rı dahildir.

Teknik ve İdari bilumum masrafların, sarflara göre oranı % 2,4 civarındadır.

Bu güne kadar 9303 hak sahibinden S332 sinin yani % 90 ınm borçlandırma

(5)

ve adlarına tescil muameleleri bitirilmiş ar-ta kalan 971 in de borçlandırılmasına ça-lışılmaktadır. Bunların ekserisi Almanyaya gidenler olduğu için borçlandırılma işlem-leri gecikmiştir.

21.7.1971 tarihi itibariyle Başkanlığımı-zın fon gelirleri yekûnu 239.344.677.69 li-radır.

Bunun 238.239.759.42 lirası Bakanlık tahsisi, 953.958.12 lirası para yardımları 19.338.76 lirası aynı yardım, 131.621.39 lirası da sair fon gelirleridir.

Bu gelirin 173.306.407,66 lirası yapılara, 15.874.051,78 lirası kamulaştırmaya, 13.432.— lirası konutları orta ve az hasar görenlere yardıma, 18.268.724.88 lirası ka-mu tesislerine harcanmıştır.

1.908.547,65 lirası nakit olarak, 9.083.-979,25 liralık bölümü malzeme olarak, 7.470.965,47 liralık bölümü de demirbaş olarak mevcutlarımızdadır.

1971'e kalan işlere devam edilmektedir. 1971 programımızda muhtelif tipte 1106 konut, 405 İşyeri, 55 İlçe ve Köyde içme Suyu, 14 İlçe ve Köyde Elektrik tesisi, 7

İlçe ve Köyde Kanalizasyon tesisi ve 2 İl-çede Belediye binası, itfaiye Garajı, Ter-minal, Mezbaha, Sinema inşaatları bulun-maktadır.

Bütün ihaleler yapılmış, bir kısım in-şaatlar başlamıştır. Programın hedefi 1971 sonunda işlerin tamamlanmasıdır.

Bu tatbikatta karşılaştığımız güçlükleri kanunların kifayetsiz kalmasından uğradı-ğımız müşkilât ve düşülen hatalarımıza da değineceğim.

Başta yüklü programın kısa zamanda gerçekleştirilmesi için lüzumlu yetişmiş Teknik Eleman, Usta ve Uzman işçi temi-ninde büyük zorluklara uğradık ve tabii olarak bunun, inşaatların kalitesi üzerin-de büyük etkisi oldu.

T.S.E.since imâlat standartları belirtil-miş olduğu halde bu standartlara uymayan birçok Fabrika imalâtı ile karşılaştık.

Mal-zeme temin ve termin plânmında hazırla-nışın da bu cihetin tespit edilmeyişi güç-lükleri doğurdu. Tahsis edilen Kereste için-de çok düşük kaliteli malların bulunması da Bizi bir hayli üzdü.

7269-1051 Sayılı Afetler Kanunu, maa-lesef bir ilçenin tamamının naklinde kifâ-yetsiz kalmaktadır. Zira kanun icabı na-kil hak sahipliği neticesine göre yapılmak-tadır. Bu bakımdan Kiracılar, Kazanın sos-yal hayatı devam ettirmesi için lüzumlu tüzel kişiliği haiz Dernekler, resmi olma-yan Bankalar, sair Teşekküller, Kiracı, Iş Sahipleri için yeni yerleşme yerinde bir saha tefriki dahi mümkün olmamakta ve haklı istekler karşılanamamaktadır.

Kanuna, Kazaların naklinde bu gibi is-teklerin karşılanmasını sağlıyacak madde-lerin eklenmesi lâzımdır.

Nihayet bu tatbikatta düşülen hatalar. Bunları;

1 — Az da olsa bazı Köylerin yeni yer-leşme yerleri seçilirken Su temininin önce-den düşünülmemesi,

2 — Bir kısım Köylerin büyük sakınca-lar arzeden diğer Köy arazisi içine nakli,

3 — Iş yerleri inşaatlarına geç başlanıl-ması,

Referanslar

Benzer Belgeler

莊健盈助理教授於 2010 年 7 月取得成功大學基礎醫學研究所博士學位,隨後在成功 大學藥理所張文昌院士及洪建中教授實驗室擔任博士後研究學者,於 2011 年

Dünyan ın ikinci büyük sülfürik asit fabrikasını bir tarım havzasına ve Türkiye’nin en verimli, dünyanın yedinci büyük verimli tarım havzasının orta yerine

210 Fotoğraf 115: Pancarlık (Hagios Theodoros) Kilisesi Batı Cephesi Duvar Resmi Detayı .... 211 Fotoğraf 116: Pancarlık (Hagios Theodoros) Kilisesi Üst Örtü Duvar

12 yaşından önce veya 40 yaşından sonra yeni ortaya çıkan davranış değişiklikleri ve psi- kiyatrik şikayetlerin varlığı, önceden psikiyatrik has- talık

A RAD’A TÖREN — Gazetemiz mensuplarından ressam Agop Arad için Gazeteciler Cemiyeti önünde yapılan törende Cemiyet Başkanı Nezih Demirkent, Agop Arad’m

Daha önce çalýþmalarýný 2 boyutlu olarak gerçekleþtiren Ford Otosan Ýnönü Fabrikasý, Ýmalat Mühendisliði, Kalite Güvence, Motor, Aktarma ve Kamyon Mühendislik

Çelebi Sultan Mehmed 1414 yılında Anadolu’da birliği sağladıktan sonra Karaman vilayeti üzerine yürümüş ve Beyşehir, Akşehir, Seydişehir ve Bozkır tekrar Osmanlıların

İşte böyle bir konjonktürde, Mustafa Kemal Paşa ve Genelkurmay Başkanı İsmet Bey’in düzenli ordu aleyhine oluşan zararlı propagandayı yoketme, orduyu bir an evvel