Nozokomiyal Viral Solunum Yolu nfeksiyonlar

(1)

N

ozokomiyal viral solunum yolu infeksiyonla- r›, özellikle çocukluk yafl grubunda önemli bir morbidite nedenidir. Aktif nozokomiyal infeksiyon sürveyans› yap›lan ve yüksek teknoloji- li virüs laboratuvarlar› olan hastanelerde genel hastane popülasyonunda tüm nozokomiyal infeksiyonlar›n %5.3’ü viral infeksiyonlar olarak be- lirlenmifltir (1). Buna karfl›n pediatrik vakalarda tüm infeksiyonlar›n %23-35’i virüslere ba¤l›d›r (1,2). Bir çal›flmada ise nozokomiyal solunum yolu infeksiyonlar› ele al›nd›¤›nda %61’inde solunum virüslerinin etken oldu¤u saptanm›flt›r (2).

Bir di¤er çal›flmada ise k›fl ve bahar aylar›nda herhangi bir nedenle en az bir hafta süreyle has- taneye yat›r›lan okul öncesi çocuklar›n %17’sinde nozokomiyal viral solunum yolu infeksiyonu ge- liflti¤i gösterilmifltir (3).

Nozokomiyal viral infeksiyonlar ateflli hasta- l›k geliflimi nedeniyle gereksiz tan› ifllemlerine ve antibiyotik kullan›m›na neden olmaktad›r.

Ayr›ca, hastanede yat›ﬂ süresini beﬂ-alt› gün uzatt›¤› da bildirilmektedir (1). Bu infeksiyonlar genellikle hafif seyirlidir. Ancak konjenital kalp hastal›¤›, diyabet, malignite, kronik akci¤er has-

tal›¤›, immünyetersizlik hastalar›nda, prematü- relerde ve yo¤un bak›m üniteleri (YBÜ)’nde yatan hastalarda daha a¤›r seyreder ve mortaliteye neden olabilir (4). Örne¤in; respiratuar sinsityal virüs (RSV) infeksiyonlar›nda genel mortalite %5 iken, konjenital kalp hastalar›nda bu oran %44’e ulaﬂmaktad›r (5). Yak›n tarihli bir çal›ﬂmada, yo-

¤un bak›m koﬂullar›n›n geliﬂmesi ve daha iyi t›b- bi bak›m ile bu oran›n %8’e indi¤i bildirilmektedir (6).

Nozokomiyal viral solunum yolu infeksiyonla- r›n›n görülme s›kl›¤›, virüsün toplumdaki varl›¤›- na paraleldir. ‹nfeksiyonlar mevsimseldir, daha çok k›ﬂ ve bahar aylar›nda ve toplum salg›nlar›

s›ras›nda görülür. Tüm hastalar, ziyaretçiler ve sa¤l›k personeli hem nozokomiyal viral infeksiyon aç›s›ndan risk alt›ndad›r, hem de infeksiyonun kayna¤› olabilir. Respiratuar virüsler daha çok çocuk kliniklerinde hastal›k yapar. Bu virüs- lerin bulaflmas›, küçük partiküller (5 µm) veya büyük partiküller arac›l›¤›yla olur. Küçük parti- küller tipik olarak öksürük, hapfl›r›k veya konufl- ma s›ras›nda ortama at›l›r ve uzun mesafeler kat edebilir. Büyük damlac›klar ise yak›n temasla duyarl› kiflinin mukoz membran›na ulaflarak hastal›k yapar. Ayr›ca, damlac›klar›n kontamine yü- zeylerden inokülasyonu (eller, at›klar, eflyalar gibi) ile göz, burun, bo¤az ve solunum yolu muko- zas›ndan da olur (7). Di¤er nozokomiyal infeksi- yonlardan farkl› olarak kateter varl›¤› veya im- münsüpresyon gibi özgün risk faktörlerinin viral solunum yolu infeksiyonlar›n›n görülme s›kl›¤›na çok az etkisi vard›r. Buna karfl›n az say›da risk Dr. Ayper SOMER*

* ‹stanbul Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi, Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, Pediatrik ‹nfeksiyon Hastal›klar› Bilim Dal›, ‹stanbul.

neİ_nf eksiyonları

Nozokomiyal Viral ‹nfeksiyonlar:

Nozokomiyal Viral

Solunum Yolu ‹nfeksiyonlar›

(2)

faktörü de belirlenmiﬂtir. Maligniteye ba¤l› im- münsüpresyonu olan hastalarda influenza s›kl›¤›

normal kiﬂilere göre biraz daha fazlad›r. Bu art›ﬂ immünsüprese bireylerdeki koruyucu antikor yoklu¤una ba¤lanmaktad›r. Yenido¤anlarda da entübasyonun infeksiyon riskini art›rd›¤› bildirilmektedir. Ancak yüksek riskli hasta gruplar›na yönelik al›nan koruyucu önlemlerin nozokomiyal viral solunum yolu infeksiyonlar›n› azaltmada s›- n›rl› etkisi oldu¤u bilinmektedir (4).

Nozokomiyal viral solunum yolu infeksiyonla- r›na neden olan virüsler RSV, parainfluenza virüs, adenovirüs, rinovirüs ve influenza virüsleridir.

Ayr›ca, yeni bir solunum yolu patojeni olan insan metapnömovirüsü de epidemiyolojik ve klinik özellikleri ile RSV’ye benzemekle birlikte hastane infeksiyonlar›ndaki rolü henüz tam olarak be- lirlenememiﬂtir. RSV, parainfluenza virüsü ve adenovirüsler daha çok çocuklarda, influenza vi- rüsler ve rinovirüsler ise her yaﬂta görülür.

RESP‹RATUAR S‹NS‹TYAL V‹RÜS (RSV) RSV, paramyxovirüs ailesinden büyük, zarfl›

ve tek sarmall› bir RNA virüsüdür. A ve B olmak üzere iki alt grubu vard›r. Her iki alt grup da epidemiler yapar ve benzer klinik tablolardan so- rumludur (4). Yaflam›n ilk y›l› içinde tüm %50-70’i RSV ile infekte olur ve bu insidans yaflam›n ikinci y›l›nda %95’e ulafl›r (8). Genellikle dört yafl›na kadar tüm çocuklar RSV ile en az bir kez infekte olmufllard›r. Reinfeksiyon s›kt›r ve atak h›z› temas sonras› tüm yafl gruplar›nda %40’t›r. 1970’li y›llarda yap›lan bir çal›flmada, hastanede bir haf- tadan daha uzun süre yat›r›lan süt çocuklar› ve küçük çocuklar›n %45’inde ve sa¤l›k personelinin de %40’›nda nozokomiyal RSV infeksiyonu gelifl- ti¤i gösterilmifltir (9). Kal›c› bir ba¤›fl›kl›k b›rak- maz. Genellikle ›l›man iklimlerde ve k›fl aylar›n- da görülür. ‹mmün sistemi bask›lanm›fl hastalarda, özellikle kemik ili¤i nakli yap›lan hastalarda a¤›r infeksiyona neden olabilir. Bu hasta grubunda RSV’ye ba¤l› geliflen pnömonilerde mortalite oran› %30-100’dür (10). RSV hasta çocuklar›n infekte solunum sekresyonlar› direkt temasla veya büyük partiküllü damlac›klar›n etrafa yay›lmas›y- la veya virüs ile kontamine olmufl fomitler arac›- l›¤›yla bulafl›r. Belirgin öksürü¤ü olan infekte bir çocukta bile aradaki mesafe 1.8 m’den fazla ise bulaflma riski azd›r. RSV infeksiyonunun kuluçka süresi iki-sekiz gün olup, ortalama befl gündür (4). Virüs üst solunum yollar›ndan vücuda girdik- ten sonra alt solunum yollar›na yay›l›r ve virüsü

içeren tek vücut s›v›s› solunum sekresyonlar›d›r.

‹nfekte hastalar ortalama yedi (1-21) gün boyunca sekresyonlar›yla virüsü saçar (4,11). RSV yü- zeylerde, yüzeyin düzgün olup olmamas›na ba¤- l› olarak 30 dakika ile alt› saat canl› kalabilmek- tedir (12). Bu durum infeksiyonun kontrolünde el y›kaman›n önemini göstermektedir.

RSV infeksiyonu solunum yolunun herhangi bir bölgesini tutabilir. En a¤›r klinik tablo RSV bronfliyoliti veya pnömonisidir. Bu tablo ufak süt çocuklar›nda ve ilk atakta daha s›kt›r. Yafl ve infeksiyon tekrarlar› artt›kça hastal›¤›n asemptoma- tik veya hafif üst solunum yolu infeksiyonu flek- linde geçirilme olas›l›¤› da artar (11). Korunmada izolasyon, hastalar›n grupland›r›lmas› ve el y›kaman›n yan› s›ra aerosol formda ribavirin de kulla- n›labilir. RSV infeksiyonu tedavisinde aerosol ribavirin uygulamas› at›lan RSV miktar›n› ve süresi- ni azaltmakta, özellikle immünsüprese hastalarda hastal›¤›n seyrini hafifletmektedir. Ancak nozokomiyal infeksiyon s›kl›¤›n› etkiledi¤ine dair veri yoktur (10). RSV immünglobulini ve monok- lonal antikoru olan palivizumab yüksek riskli hastalarda RSV infeksiyonlar›ndan korunmada etkilidir, ancak nozokomiyal infeksiyonlarda kullan›m›

hakk›nda yeterli veri yoktur (12).

‹NFLUENZA V‹RÜSÜ

Solunum yolu virüsleri içinde en çok morbidite ve mortalite nedeni olan virüslerdir. ‹nfluenza virüsleri Orthomyxoviridae ailesinden olup, pleomorfik, zarfl›, tek sarmal RNA içerir, A, B ve C olmak üzere üç alt gruba ayr›l›r. Virüse karfl› geliflen immün yan›t virionun hemaglutinin ve nöraminidaz antijenlerine yöneliktir. ‹nfluenza virüslerinin epidemik özellikleri bu yüzey an- tijenlerinde düzenli olarak geliflen varyasyonlara ba¤l›d›r. Yüksek ›s› (56°C), lipid çözücüler, asit, formaldehid ve ultraviyole (UV) ile ›fl›nlama virü- sü inaktive eder (4). Virüs fomitler üzerinde uzun süre canl› kalabilir. Düzgün yüzeylerde 48 saat, pürüzlü yüzeylerde ise 8-12 saat süre ile sapta- nabilir (13). ‹nfluenza virüsünün bulaflmas›nda insanlar rezervuard›r ve insandan insana bulaflma hava yolu ile olmaktad›r. ‹nfeksiyon ayr›ca vi- rüs ile kontamine olmufl fomitler ve eller arac›l›-

¤›yla da bulaflabilmektedir. Vakalar›n ço¤unda virüs içeren küçük çapl› partiküller (< 10 µm) oluflur ve öksürük veya hapfl›rma ile 180 cm civar›n- da bir alana yay›labilir. Büyük çapl› partiküller de oluflur, ancak bu flekilde bulaflman›n olmas›

için daha yak›n temas gerekmektedir (14). ‹nflu-

(3)

enza virüsünün bulaflmas›nda aerosol partikül oluflumu çok önemlidir, çünkü bu flekilde çok sa- y›da virüs partikülü çok say›da duyarl› insan› infekte edebilecek flekilde ortama yay›labilmekte- dir (14). Virüsün kuluçka süresi 24-48 saattir. Vi- rüs yay›l›m› solunum yollar›ndan olur ve influenza semptomlar›n›n devam etti¤i sürece, yani yaklafl›k yedi gün boyunca virüs yay›l›m› devam eder. Ufak çocuklarda bulaflt›r›c›l›k daha uzun sürebilir.

‹nfluenza infeksiyonu tüm yaﬂ gruplar›nda gö- rülebilir. Okul öncesi ve okul ça¤› çocuklar›nda y›ll›k infeksiyon h›z› %20-50 iken, altta yatan bir hastal›¤› olan grupta s›kl›k %60-80’dir (4). ‹nfluenza hastal›¤› mevsimsel olup, k›ﬂ ortas› ve ilkbaharda salg›nlar yapar.

‹nfluenza A ve B’nin nozokomiyal bulaﬂmas›

bildirilmiﬂtir. Özellikle hastanede yatmakta olan uzun dönem bak›m hastalar› ve altta yatan kronik hastal›¤› olan hastalar bu virüsten s›kl›kla et- kilenir. ‹nfluenza virüsü infeksiyonlar› ile ölüm genellikle kardiyopulmoner komplikasyonlar ve di¤er kronik hastal›klar›n alevlenmesi ile olur.

‹nfluenza virüsü infeksiyonlar› ile mortalite aﬂ›s›z insanlarda aﬂ›l› risk gruplar›na göre daha yüksek- tir. ‹nfluenza virüsünün nozokomiyal yay›l›m›n›

önlemek için al›nacak önlemler RSV ile ayn›d›r.

En etkili önlem, hastan›n negatif bas›nçl› bir odada izole edilmesidir. Ancak bu ço¤u zaman olas› de¤ildir. Damlac›k izolasyon önlemlerine uyulmas›, ziyaretin k›s›tlanmas›, infekte perso- nelin uzaklaflt›r›lmas› önemlidir. Bu genel ön- lemler d›fl›nda RSV’den farkl› olarak influenza vi- rüs infeksiyonlar›ndan korunmada inaktive edil- mifl influenza virüsü ile afl›lama veya influenzaya etkili antiviral ilaçlarla kemoprofilaksi yap›labilir. Antiviral ilaçlarla profilaksi influenza virüsü- nün ev içi geçiflini önlemede etkilidir, ancak hastane ortam›nda yay›l›m› önledi¤ine dair yeterli veri yoktur (4,10).

Yeni influenza virüsleri insandan insana geçifl özelli¤i kazand›¤›nda global pandemilere neden olabilecek ve bu arada hastanede yatan hastalarda da önemli mortalite ve morbidite nedeni olarak saptanabilecektir. Bu konudaki ilk flüphe- ler 1997 y›l›nda Asya’da ilk H5N1 virüs vakalar›- n›n saptanmas› ile gerçekleflti (15). Kümes hayvanlar›nda letal olan bu sufl, bu tarihten sonra birçok kez insanlarda da infeksiyon etkeni olarak saptand› ve mortaliteye neden oldu. fiu ana kadar sadece kümes hayvanlar› ile s›k ve yak›n te-

masta olan kiflilerde görülen bu virüs en son Ocak 2006 tarihinde Avrupa k›tas›nda, Türki- ye’de ölümle sonuçlanabilen infeksiyona neden oldu. Güncel influenza afl›s› H5N1 sufluna etkili olmad›¤›ndan bu virüsün insandan insana bulaflma özelli¤ini kazanmas› durumunda çok say›da insan›n etkilenece¤i ve tüm toplumun bu virüse karfl› korunmas›z oldu¤u da bir gerçektir (15,16).

PARA‹NFLUENZA V‹RÜS ‹NFEKS‹YONLARI Zarfl› RNA virüsleri olan parainfluenza virüs- leri Paramyxoviridae ailesindendir. Dört tip parainfluenza virüsünden klinik olarak önemli olanlar tip 1, 2 ve 3’tür. Tip 1 ve tip 3 tüm y›l boyunca endemik olarak görülürken, sonbaharda tip 1 ve tip 2’ye ba¤l› epidemiler bildirilmiﬂtir.

Her y›l bir tipe ba¤l› epidemi geliflmekte, böyle- ce serotipler iki y›lda bir salg›n yapmaktad›r. Tip 1 ve 2’ye ba¤l› infeksiyonlar alt› ay ile alt› yafl aras›nda s›kt›r. Befl yafl›na kadar çocuklar›n tümü virüsün tüm serotipleri ile infekte olmaktad›r (17). Yine tip 1 ve 2 toplumdan kazan›lan infeksi- yonlardan sorumlu iken, nozokomiyal infeksi- yonlardan en s›k izole edilen tip 3 olmaktad›r.

Tip 3 özellikle ufak süt çocuklar›nda önemli bir infeksiyon etkenidir. Maternal antikorlar›n varl›-

¤›na ra¤men ilk alt› ayda da infeksiyon yapabilir.

Ancak pik infeksiyon s›kl›¤› genellikle yaflam›n ikinci y›l›d›r. Bu dönemde görülen infeksiyonlar di¤er dönemlerden farkl› olarak s›kl›kla alt solunum yolu infeksiyonu fleklindedir. Tip 3 ile reinfeksiyon s›kt›r, ancak bunlar daha çok hafif üst solunum yolu infeksiyonu fleklindedir (4,17).

Parainfluenza virüslerinin kuluçka süresi iki- sekiz gündür. Üst solunum yollar›ndan virüs ya- y›l›m› semptomlar›n görülmesinden bir-dört gün önce bafllar ve primer infeksiyon s›ras›nda 7-10 gün devam eder. Baz› vakalarda üç-dört hafta virüsün yay›ld›¤› saptanm›flt›r. Parainflu- enza virüslerinin bulaflma mekanizmas› tam olarak bilinmemektedir. Ancak bulaflman›n büyük damlac›klarla veya direkt insandan insana yak›n temasla oldu¤u san›lmaktad›r. Virüsün serotipi ve daha önce infekte olma klinik tabloda etkili olmaktad›r. Tip 1’e ba¤l› infeksiyonlar ateflli üst solunum yolu infeksiyonu fleklindedir. Tip 1’e ba¤l› geliflen en s›k alt solunum yolu infeksiyonu kruptur. Tip 2 de benzer klinik tablolara neden olur, ancak hastal›k daha selim seyirlidir.

Tip 3 ise belirgin bir klinik tabloya neden olma- makla birlikte ufak süt çocuklar›nda bronﬂiyolit ve pnömoninin RSV’den sonraki en s›k nedeni-

(4)

dir. Parainfluenza virüsleri sa¤l›kl› bireylerde hafif infeksiyon yaparken, immünsüprese hastalarda ciddi akci¤er infeksiyonlar›na neden ola- bilirler ve bunlar›n üçte birinin mortalite ile sonland›¤› bildirilmektedir (18). Bulaﬂma e¤ili- mi ve paterni RSV ile benzer oldu¤undan al›nacak önlemler de ayn›d›r. Parainfluenza virüsleri düzgün yüzeylerde 10 saat kadar canl› kalabil- diklerinden, dezenfektanlarla yüzey temizli¤i yap›lmas› çevre kontaminasyonunu önleme aç›- s›ndan önem taﬂ›r (4,18).

ADENOV‹RÜSLER

Zarfs›z, çift sarmal DNA virüsleri olup, 40’tan fazla serotipleri vard›r. Bu virüsler kloroform ve eterden etkilenmez, buna karﬂ›n UV, formalin ve sodyum dodesilsülfat ile inaktive olur. Adenovi- rüsler özellikle çocukluk ça¤›nda s›k rastlanan bir infeksiyon etkenidir. Serotip 1 ve 2’ye karﬂ›

geliflen antikorlar befl yafl›ndaki çocuklar›n %60- 80’inde, serotip 3 ve 5’e karfl› geliflen antikorlar ise %40’›nda saptan›r (19). Adenovirüs infeksiyonlar›n pik görülme yafl› alt› ay-iki yafl aras›d›r ve yedi yafl alt›ndaki çocuklar›n ateflli solunum yolu hastal›klar›n›n %5-10’unda etken adenovi- rüslerdir (19,20). Adenovirüsler di¤er solunum virüslerinden farkl› olarak endojen (reaktivas- yon) ve ekzojen infeksiyon yapabilir. Adenovi- rüsler akut akci¤er hastal›¤›, epidemik keratokonjunktivit, çocuklarda ishal ve farengokon- junktival atefl gibi de¤iflik sendromlara neden olabilir. Oldukça stabil olan adenovirüsler büyük damlac›klar veya küçük aerosol damlac›klar yo- luyla bulaflabilir. Çocuklarda fekal-oral yol ile bulaflma olas›l›¤› daha fazlad›r. Adenovirüs infeksiyonu s›ras›nda fekal ekskresyon vakalar›n

%75’inden fazlas›nda görülür (19). Kuluçka süresi kesin olarak bilinmemekle birlikte 2-18 gün olarak düﬂünülmektedir. Solunum yolu virüslerin- den bir di¤er farkl›l›¤› infeksiyondan y›llar sonra bile aral›kl› fekal yay›l›m›n devam edebilmesi- dir. Adenovirüslere ba¤l› görülen en s›k klinik tablo, ateﬂli solunum yolu hastal›¤›d›r. Adenovi- ral konjunktivit ise bu vakalar›n toplumda %12, hastane infeksiyonlar›nda ise %4’ünde görülür.

‹mmünsüprese kiﬂilerde pnömoni, enterokolit, hemorajik sistit, hepatit, ensefalit ve dissemine hastal›k yapar. Örne¤in; karaci¤er al›c›lar›nda ge- liﬂen adenoviral hepatit tablosu %40 ölümle so- nuçlanan, masif karaci¤er nekrozu ile seyreden a¤›r bir tablodur (21).

Nozokomiyal adenovirüs infeksiyonlar› hem hastalar› hem sa¤l›k çal›flanlar›n› etkiler. Oftal- moloji kliniklerinde keratokonjunktivit epidemi- leri bildirilmifltir (22). Nozokomiyal yay›l›m›n ön- lenmesinde standart önlemlerin yan› s›ra damla- c›k önlemleri de uygulanmal›d›r. Hastalar tek ki- flilik odalara yat›r›lmal› veya gruplama yap›lmal›, personel hastayla temas esnas›nda eldiven giy- melidir. Adenovirüsler son derece dayan›kl› olduklar›ndan infekte araç-gereçlerin tam olarak temizlenmesi gerekir. Özellikle, oftalmoloji alet- lerinin iyice temizlendikten sonra buharla steri- lize edilmesi önerilmektedir.

R‹NOV‹RÜSLER

So¤uk alg›nl›¤› tablosuna neden olan temel virüslerdir. Rinovirüslerin 100’den fazla serotipi bulunmaktad›r. Düzgün yüzeylerde üç saat, düz- gün olmayan yüzeylerde bir saat kadar saptana- bilmektedir. Di¤er viral solunum yolu virüslerine benzer flekilde görülme s›kl›¤› yafla ba¤l›d›r. Her y›l 2/3’ü rinovirüs infeksiyonu geçirir ve bu tablo- lar›n %60’› semptomatiktir (23). Tüm y›l boyunca görülmekle birlikte sonbahar ve ilkbaharda daha s›kt›r. Hastal›k insandan insana direkt temas yolu ile bulaflmaktad›r, ancak büyük damlac›klar ile de bulaflma gösterilmifltir. Bu virüslerin yay›lma- s›n› önlemek için al›nabilecek en etkili önlem, el y›kamad›r (10). Kuluçka süresi iki-üç gündür. Vi- rüs üst solunum yolu sekresyonlar› ile yay›l›r ve bu yay›l›m iki-üç hafta devam eder. Neden olduklar› klinik tablo nezle veya so¤uk alg›nl›¤›d›r.

Bugüne kadar ölüme neden olan infeksiyon yap- t›klar› bildirilmemiﬂtir.

KORONAV‹RÜSLER

Zarfl› tek sarmal RNA virüsleri olup, iki-üç y›l- da bir k›ﬂ ve ilkbaharda salg›nlar yapar. Bugüne kadar üç farkl› serotipi izole edilen virüsler s›k- l›kla üst solunum yolu infeksiyonlar›na neden olur. Özellikle çocukluk ça¤›nda rinovirüslerden sonra nezlenin en s›k ikinci nedenidir. Bunun d›- ﬂ›nda ast›m ve kronik obstrüktif akci¤er hastal›¤›

(KOAH)’n›n alevlenmelerine neden olduklar›, yaﬂl› hastalarda a¤›r seyreden pnömoni bazen de enterit yapt›klar› bildirilmektedir. Yenido¤anlarda a¤›r seyreden bu virüs nekrotizan enterokoli- te de neden olabilmektedir (24). Genellikle selim seyirli bu virüslerin önem kazanmalar› 2003 y›l›n›n Nisan ay›nda A¤›r Solunum Yetmezli¤i Sendromu [Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)] vakalar›nda yeni bir koronavirüsün izole

(5)

edilmesi ile olmufltur. Kas›m 2002-Temmuz 2003 tarihleri aras›nda 32 ülkede 8000 kifli hastalanm›fl ve bunlar›n 800’ü kaybedilmifltir. Son derece bulafl›c› olan bu virüs ile infekte hastalar›n yat›r›ld›-

¤› hastanelerde de nozokomiyal bulaﬂma bildiril- miﬂtir. Bunlar aras›nda özellikle “süper yay›c›lar”

çok önemlidir. Örne¤in; 26 yafl›nda bir erkek hasta kendisini muayene eden veya t›bbi bak›m ve- ren doktor, hemflire ve t›p ö¤rencileri de dahil 138 kifliyi infekte etmifltir (25). Korunmada hastalar›n negatif bas›nçl› odalarda kesin izolasyonu, hasta ile temasta solunum yolu bulafl önlemleri- nin al›nmas›, el y›kama ve solunum sekresyonla- r› ile kontamine yüzey ve aletlerin dezenfeksiyo- nu gerekmektedir. ‹zolasyon atefl ve solunum yolu semptomlar›n›n düzelmesinden 10 gün sonra- ya kadar sürdürülmelidir.

‹NSAN METAPNÖMOV‹RÜSÜ (hMPV)

‹lk kez 2001 y›l›nda tan›mlanan yeni bir solunum yolu patojenidir (26). Özellikle beﬂ yaﬂ alt›

çocuklarda saptanan ve RSV’ye benzer bronfliyo- lit tablosuna neden olan bu virüsün bulaflma flekli ve di¤er özellikleri de RSV ile ayn›d›r. Virü- sün izolasyonunu izleyerek yap›lan çal›flmalar bu virüsün en az 50 y›ld›r dolafl›mda oldu¤unu ve insanlarda infeksiyon yapt›¤›n› göstermekte- dir. Bugüne kadar iki nozokomiyal infeksiyon va- kas› bildirilmifltir (27). Ancak virüsün izolasyon zorluklar› göz önüne al›nd›¤›nda bu oran›n daha yüksek olmas› gerekmektedir.

Sonuç olarak, hastane ortam›nda geliflen solunum yolu infeksiyonlar›nda birçok virüs etken olabilir. Bu virüsler çok bulafl›c› olabilece¤inden bilinen bir viral etkenin saptanamad›¤› vakalarda bile bu patojenler düflünülerek kat› izolasyon ve korunma önlemleri uygulanmal›d›r.

KAYNAKLAR

1. Valenti WM, Menegus MA, Hall CB, et al. Nosoco- mial viral infections: I. Epidemiology and signifi- cance. Infect Control 1980;1:33-7.

2. Welliver RC, McLaughlin S. Unique epidemiology of nosocomial infection in a children’s hospital.

Am J Dis Child 1984;138:131-5.

3. Wenzel DP, Deal EC, Hendley JO. Hospital-acqu- ired viral respiratory illness on a pediatric ward.

Pediatrics 1977;60:367-71.

4. Turner RB. Nosocomial viral respiratory infections in pediatric patients. In: Mayhall CG (ed). Hospi- tal Epidemiology and Infection Control. Phila- delphia: Lippincott Williams and Wilkins, 2004:

783-92.

5. MacDonald NE, Hall CB, Suffin SC, et al. Respira- tory syncytial virus infection in infants with congenital heart disease. N Engl J Med 1982;307:397-400.

6. Moler FW, Khan AS, Meliones JN, et al. Respira- tory syncytial virus morbidity and mortality esti- mates in congenital heart disease patients: A re- cent experience. Crit Care Med 1992;20:1406-13.

7. Azap A, Bal›k ‹. Nozokomiyal viral infeksiyonlar.

Do¤anay M, Ünal S (editörler). Hastane ‹nfeksiyonlar›. Ankara: Bilimsel T›p Yay›nevi, 2003:327-48.

8. De Boeck K. Respiratory syncytial virus: Clinical aspects and epidemiology. Monaldi Arch Chest Dis 1996;51:210-3.

9. Hall CB, Douglas R Jr, Geiman JM, Messner MK.

Nosocomial respiratory syncytial virus infections.

N Engl J Med 1975;293:1343-6.

10. Aitken C, Jeffries DJ. Nosocomial spread of viral diseases. Clin Microb Rev 2001;14:528-46.

11. Hall CB. Respiratory syncytial virus. In: Feigin FD, Cherry JD, Demmler GJ, Kaplan SL (eds). Textbo- ok of Pediatric Infectious Diseases. 5^thed. Phila- delphia: Saunders, 2004:2315-41.

12. Hall CB, Douglas H Jr, Geiman JM. Possible trans- mission by fomites of respiratory syncytial virus. J Infect Dis 1980;141:98-102.

13. Bean B, Moore BM, Sterner B, et al. Survival of influenza viruses on environmental surfaces. J Infect Dis 1982;146:47-51.

14. Graman PS, Hall CB. Epidemiology and control of nosocomial virus infections in nosocomial infections. Infect Dis Clin North Am 1898;3:4-12.

15. Subbarao K, Klimov A, Katz J, et al. Characteriza- tion of an avian influenza A (H5N1) virus isolated from a child with a fatal respiratory illness. Scien- ce 1998;279:393-6.

16. Outbreaks of avian influenza A (H5N1) in Asia and interim recommendations for evaluation and re- porting of suspected cases-United States 2004.

MMWR 2004;53:97-100.

17. Parrott MT, Vargosko AJ, Kim HW, et al. Myxoviru- ses: Parainfluenza. Am J Public Health 1962;52:

907-17.

18. Brady MT, Evans J, Cuartas J. Survival and disin- fection of parainfluenza viruses on environmental surfaces. Am J Infect Control 1990;18:18-23.

19. Fox JP, Hall CE, Cooney MK. The Seattle virus watch. VII. Observations of adenovirus infections.

Am J Epidemiol 1977;105:362-86.

20. Edwards KM, Thompson J, Paolini J, et al. Adeno- virus infections in young children. Pediatrics 1985;76:420-4.

21. Carnes B, Rahier J, Burtomboy G, de Goyet JV, et al. Acute adenovirus hepatitis in liver transplant recipients. J Pediatr 1992;120:33-7.

22. Levandowski RA, Rubenis M. Nosocomial con- junctivitis caused by adenovirus type 4. J Infect Dis 1981;143:28-31.

23. Fox JP, Cooney MK, Hall CE, et al. Rhinoviruses in Seattle families, 1975-1979. Am J Epidemiol 1985;122:830-46.

(6)

24. Isaacs D, Flowers D, Clarke JR, Valman HB, Mac- Naughton MR. Epidemiology of coronavirus respiratory infections. Arch Dis Child 1983;58:500-3.

25. Peiris JS, Lai ST, Poon LL, Guan Y, Yam LY, Lim W.

Coronavirus as a possible cause of severe acute respiratory syndrome. Lancet 2003;361:1319-25.

26. Van den Hoogen BG, de Jong JC, Groen J, et al. A newly discovered human pneumovirus isolated from young children with respiratory tract disease. Nat Med 2001;7:719-24.

27. Nissen MD. Human metapneumovirus: Paramyxo- viridae. In: Feigin RD, Cherry JD, Demmler GJ, Kaplan SL (eds). Textbook of Pediatric Infectious Diseases. 5^th ed. Philadelphia: Saunders, 2004:

2341-6.

YAZIﬁMA ADRES‹

Doç. Dr. Ayper SOMER

‹stanbul Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›

Pediatrik ‹nfeksiyon Hastal›klar› Bilim Dal›

‹STANBUL