III
Copyright © SİDAS MEDYA
Bu kitabın yayın hakkı SİDAS MEDYA LTD. ŞTİ ‘ne aittir.
İzin alınmaksızın kısmen veya tamamen çoğaltılamaz.
ISBN: 978-605-87976-8-0
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ BİLDİRİLERİ
Yayınlayan:
Sidas Medya Ltd. Şti.
Kapak Tasarım:
Emrah ÖZKUL İstemi ÇÖMLEKÇİ
Basım Koordinatörü:
Şakir SARIÇAY
Baskı Tarihi: Kasım 2011
Baskı: Seher Matbaacılık Ltd Şti 1397 sk.No:3 Kahramanlar-İzmir
0232 48396 60
İletişim:
Fevzipaşa Bulvarı Çelik İş Merkezi No:162/302 Çankaya-İZMİR Tel: 0232 441 60 01 Fax:0232 441 61 06 sidasmedya@gmail.com
IV
Yayın Bilgileri
Eser Adı
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ BİLDİRİLER KİTABI
Editör
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif ÖNCÜ
Yayın Kurulu
Yrd. Doç. Dr. Emrah ÖZKUL Yrd. Doç. Dr. Arif GÜNGÖR Yrd. Doç. Dr. Öznur BOZKURT
Dr. İstemi ÇÖMLEKÇİ Dr. Erkan TAŞKIRAN
Dr. Esra ERENLER Yunus Emre TAŞGİT
Muammer MESCİ Süleyman AĞRAŞ Zeynep MESCİ
Baskı Yılı Kasım-2011
Bu kitap 12. Ulusal Turizm Kongresi kapsamında yayımlanmıştır. Bu kitapta yer alan
bildiriler yazar(lar)ın kendi düşüncelerini yansıtmaktadır.
XII
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ KURULLARI
ONUR KURULU
Ertuğrul GÜNAY Kültür ve Turizm Bakanı
Vasip ŞAHİN Düzce Valisi
Prof.Dr. Funda SİVRİKAYA ŞERİFOĞLU Düzce Üniversitesi Rektörü
DANIŞMA KURULU
Adı, Soyadı Üniversitesi
Prof. Dr. Ahmet AKTAŞ Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. A. Celil ÇAKICI Mersin Üniversitesi Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU DİNÇER İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU Balıkesir Üniversitesi Prof. Dr. Muhsin HALİS Sakarya Üniversitesi Prof. Dr. Azize TUNÇ HUSSEIN Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Orhan İÇÖZ Yaşar Üniversitesi Prof. Dr. Nüzhet KAHRAMAN İstanbul Ticaret Üniversitesi Prof. Dr. Meryem AKOĞLAN KOZAK Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Salih KUŞLUVAN Nevşehir Üniversitesi Prof. Dr. Bahattin RIZAOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi
Prof. Dr. Alp TİMUR Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. Cevat TOSUN Mustafa Kemal Üniversitesi
Prof. Dr. Turgut VAR İzmir Ekonomi Üniversitesi Prof. Dr. Atila YÜKSEL Adnan Menderes Üniversitesi (STAD)
Doç. Dr. İzzet KILINÇ Düzce Üniversitesi (SOİD)
XIII
BİLİM KURULU
Adı, Soyadı Üniversitesi
Prof. Dr. Suavi AHİPAŞAOĞLU Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Akın AKSU Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet AKTAŞ Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. İrfan ARIKAN Boğaziçi Üniversitesi Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT Balıkesir Üniversitesi
Prof. Dr. Orhan BATMAN Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. İbrahim BİRKAN Başkent Üniversitesi
Prof. Dr. Tamer BOLAT Balıkesir Üniversitesi Prof. Dr. Celil ÇAKICI Mersin Üniversitesi Doç. Dr. Şenol ÇAVUŞ Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. Cengiz DEMİR Katip Çelebi Üniversitesi Doç. Dr. Dündar DENİZER Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Füsun İSTANBULLU DİNÇER İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Mithat Zeki DİNÇER İstanbul Üniversitesi
Doç. Dr. Murat GÜMÜŞ Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU Balıkesir Üniversitesi Prof. Dr. Azize TUNÇ HUSSEIN Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Orhan İÇÖZ Yaşar Üniversitesi Prof. Dr. Nüzhet KAHRAMAN İstanbul Ticaret Üniversitesi Prof. Dr. Kurtuluş KARAMUSTAFA Erciyes Üniversitesi
Doç. Dr. İsmail KIZILIRMAK İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Nilüfer KOÇAK Dokuz Eylül Üniversitesi
Prof. Dr. Nazmi KOZAK Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Meryem AKOĞLAN KOZAK Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Metin KOZAK Muğla Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa KOYUNCU Nevşehir Üniversitesi Doç. Dr. Osman Avşar KURGUN Dokuz Eylül Üniversitesi
Prof. Dr. Salih KUŞLUVAN Nevşehir Üniversitesi Doç. Dr. Zeynep KUŞLUVAN Nevşehir Üniversitesi Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN Trakya Üniversitesi
Prof. Dr. Saime ORAL Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. Yüksel ÖZTÜRK Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. İge PIRNAR Yaşar Üniversitesi
Prof. Dr. Bahattin RIZAOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi
XIV
BİLİM KURULU
(Devamı)
Prof. Dr. Sevgin AKIŞ RONEY Boğaziçi Üniversitesi
Prof. Dr. Adem ŞAHİN TOBB Ekonomi ve Tekn. Üniversitesi Prof. Dr. Bahar TANER Mersin Üniversitesi
Prof. Dr. Metin TEBERLER İstanbul Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa TEPECİ Celal Bayar Üniversitesi
Prof. Dr. Nilüfer TETİK Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. Alp TİMUR Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Adnan TÜRKSOY Ege Üniversitesi Prof. Dr. Özkan TÜTÜNCÜ Dokuz Eylül Üniversitesi
Prof. Dr. Öcal USTA Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. Muzaffer UYSAL Virginia Tech.
Doç. Dr. Özcan YAĞCI Başkent Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet YEŞİLTAŞ Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Atila YÜKSEL Adnan Menderes Üniversitesi
XV
YÜRÜTME KURULU
Yürütme Kurulu ve Dönem Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif ÖNCÜ
Yürütme Kurulu
İbrahim BİLGİN (İl Genel Meclisi Üyesi) Doç. Dr. İzzet KILINÇ
Yrd. Doç. Dr. Emrah ÖZKUL Yrd. Doç. Dr. Arif GÜNGÖR Yrd. Doç. Dr. Öznur BOZKURT
Dr. İstemi ÇÖMLEKÇİ Dr. Esra ERENLER Dr. Erkan TAŞKIRAN Öğr. Gör. Yunus Emre TAŞGİT
Öğr. Gör. Eyüp AKTÜRK Öğr. Gör. Neslihan CAVLAK
Öğr. Gör. Nilay YEMENİCİ Arş. Gör. Muammer MESCİ Arş. Gör. Süleyman AĞRAŞ Arş. Gör. Zeynep MESCİ Arş. Gör. Yusuf BİLGİN Arş. Gör. Önder KETHÜDA
Uzman Hasan GÖKÇE Yüksekokul Sekreteri Metin ATİK
Tekniker Erhan ÇAVAŞ
Tekniker Yaşar AYDIN
XVI
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ... VI SUNUŞ ... IX ULUSAL TURİZM KONGRELERİ TARİHÇESİ ... X 12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ KURULLARI ... XII İÇİNDEKİLER ...XVI Rekabet Modelleri Bağlamında Kültürel Bir Destinasyon Olarak Edirne’nin Turizme
Yönelik Rekabet Avantajının Değerlendirilmesi ...1 Derman KÜÇÜKALTAN- Bilge ÇAVUŞGİL
Sürdürülebilirlik ve Rekabet Avantajı Sağlamada Turizm İşletmelerinin Yeşil Ürün
Uygulamaları ... 17 S. Emre DİLEK- Lütfi ATAY
Turizm Sektöründe Küreselleşmenin Etkisi ve Rekabet Üstünlüğünün
Sürdürülebilirliği ... 32 Nurdan KUŞAT
Türk Turizminde Sürdürülebilir Rekabet Avantajı Elde Etmenin Ön Koşulu: Ülke
İmajı ... 42 Aslı ALBAYRAK
Yerli Turistlerin Destinasyon İmajı Algılarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma:
Burhaniye Örneği ... 52 Mehmet Oğuz İLBAN- Muammer BEZİRGAN
Sürdürülebilir Alternatifler Kırsal ve Tarımsal Turizme Yerel Halkın Yaklaşımları:
Adıyaman/ Kahta – Karadut Örneği ... 61 A. Kadir ÇORBACI- Eda R. DÖNBAK
Didim’de Yaşayan İngilizlerin Sosyo-Kültürel Uyum ve Yaşam Tarzlarının
İncelenmesi ... 67 Beril DÖNMEZ-Kemal BİRDİR
Yerel Halkın Sürdürülebilir Turizm Gelişimine Yönelik Tutumları: Datça Örneği ... 78 Bahattin RIZAOĞLU- Fırat BİÇİCİ
Butik Otel Çalışanlarının Butik Otel Kavram ve Hizmetlerini Algılamaları Üzerine
Bir Araştırma: Kapadokya Örneği ... 84 Lütfi BUYRUK
Butik Turizm ve Gökçeada Üzerine Bir Araştırma ... 91 Mehmet ÇAVUŞOĞLU
Pazarlama İletişimi Aracı Olarak İnternet: Butik Otellerin Web Sayfalarının İçerik
Analizi Yöntemi İle İncelenmesi ... 101 Ahmet KÖROĞLU- Sebahattin KARAMAN- Serkan GEYİK
Otel İşletmelerinde Uygulanan Pansiyon Türlerinin Değerlendirilmesi: İçmeler
Beldesi (Marmaris) Özelinde Bir İçerik Analizi ... 109 Gürkan AKDAĞ – Osman DEMİRTAŞ – Cem YEŞİLYURT
XVII
Turizm İşletmelerinde İşyerinde Romantizm ... 116 Meryem AKOĞLAN KOZAK- Gözde TÜRKTARHAN
İşe Alıştırma Eğitiminin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Havalimanı Yer Hizmetleri
Çalışanları Üzerine Bir Araştırma ... 124 Yasin BOYLU- Ayhan KARAKAŞ
Otel İşletmelerinde İşgörenlerin Örgütsel Güven Algısı İle İş Memnuniyetleri Arasındaki İlişki Üzerine Dört ve Beş Yıldızlı Şehir Otellerinde Yapılan Bir
Araştırma ... 135 Kamil UNUR- Celil ÇAKICI- Alper DURAN
Otel Çalışanlarının Sahip Olduğu Kişisel Özelliklerin Örgüt Kültürüne Etkisi:
Kuşadası’nda Faaliyet Gösteren Beş Yıldızlı Otel İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma
... 143 Yılmaz AKGÜNDÜZ-Beril DÖNMEZ-Gürkan AKDAĞ
Sürdürülebilir Bir Turizm Türü Olarak Kültür Turizmi: Efes Örneği ... 152 Seçkin ESER- Taner DALGIN- Hüseyin ÇEKEN
Sürdürülebilir Turizm Bağlamında Ekoturizmin İğneada Ölçeğinde Uygulanabilirliği ... 157 Derman KÜÇÜKALTAN- İbrahim Alpay YILMAZ
Sürdürülebilir Turizm Uygulaması Olarak Ekomüzeler ve Türkiye’nin İlk Ekomüze
Projesi Hüsamettindere Köyü ... 168 Mustafa DOĞAN
Türkiye’de Kırsal Turizmin Sosyokültürel, Teknolojik, Ekonomik, Eğitimsel, Politik,
Yasal, Ekolojik ve Demografik Açılardan Değerlendirilmesi (Steepyed Analizi) ... 177 Mithat Zeki DİNÇER- Füsun İSTANBULLU DİNÇER- Zehra Binnur AVUNDUK
Avrupa Müşteri Memnuniyet İndeksinin Sarıgerme’de Faaliyet Gösteren Beş Yıldızlı
Otellerin Müşterileri Üzerinde Uygulaması ... 195 Onur AKBULUT- Cafer TOPALOĞLU
Turist Memnuniyeti: Van Örneği ... 202 Hacer ARSLAN-Faruk KALAY- Abdullah OĞRAK
Yerli Turistlere Yönelik Yapılan Önem Memnuniyet Analizi Uygulaması: Edremit
Örneği ... 213 Mehmet Sedat İPAR- Mustafa DOĞAN
Bir Turistik Pazarlama Aracı Olarak Fuarlar: EMITT Fuarı Örneği ... 221 Bayram ŞAHİN-Seda ŞAHİN-Beril ÇAYLI- Günay EROL
Altın Çöpe Düşse Değerini Kaybeder Mi, Tenekeyi Parlatsan Çeyrek Altın Eder Mi?
Algılanan Değer Ölçekleri, Altın Mı-Teneke Mi? Geçerlilik ve Güvenilirlik Tartışması
... 232 Göknil N. KOÇAK - Nihat ÇEŞMECİ
İlçelerin Turizm Potansiyellerinin Analitik Hiyerarşi Yöntemi İle Sıralanması: Muğla
Örneği ... 241 Ercan BALDEMİR- Aytekin FIRAT- İsmail METİN- Hande AKYURT KURNAZ
XVII I
Web Sitesi Kalitesi, Risk ve Güven: Bilişsel Çelişki ve Tüketim Sonrası Davranışlar
Üzerine Etkileri ... 255 Atila YÜKSEL- Reyhan A. AYAZLAR
Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler İle İlişkisi: Türkiye Örneği
(1992 – 2011) ... 269 Oğuz KARA- İstemi ÇÖMLEKÇİ- Vahdet KAYA
Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Örgütsel Sinizm Tutumları Üzerine Bir Araştırma ... 286 Elbeyi PELİT- Nil AYDUĞAN
Yıldırma Faktörü İle Otel İşletmelerinin Rekabet Gücü Arasındaki İlişkinin
İrdelenmesi ... 303 İsmet KAYA
Pozitif Çalışma Tutum ve Davranışları İle İşi Sahiplenmenin Turizm Sektörü
Çalışanlarının Performans ve İş Doyumuna Etkileri ... 309 Tuna USLU- Meral SEZGİN ÖNAY
Satış ve Pazarlama Departmanları Çalışanlarının Örgütsel Yenilik Algısı: İstanbul
Konaklama İşletmeleri Örneği ... 314 Osman TAŞAR – Burhanettin ZENGİN
Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerinin Din Görevlilerinin Bakış Açısıyla
Değerlendirilmesi ... 324 Faruk Kerem ŞENTÜRK- Lütfullah Sadi TOPRAK
Mersin’deki Otel Çalışanlarının Nükleer Kaygıları Üzerine Bir Araştırma ... 335 Celil ÇAKICI- Banu ES YILMAZ
Siyasi Partilerin Turizm Sektörüne Yönelik Rekabet Stratejileri: 2011 Genel Seçim
Beyannameleri Üzerine Bir Araştırma ... 341 Şaban ESEN- Hande UYAR
Yerli Turistlerin İngiliz Turistlere, Turizm İşletmecilerine ve Çalışanlarına Dönük
Bakış Açıları Üzerine Keşifsel Bir Araştırma ... 349 Beril DÖNMEZ- Celil ÇAKICI
Çekici Faktörlerin Destinasyon Seçimine Etkisinin Belirlenmesi ve Hüzün Turizmi
İlişkisi ... 362 Burhan KILIÇ-Hande AKYURT KURNAZ- Serhat Adem SOP
İklim Değişikliğinin Sürdürülebilir Turizm Üzerine Etkileri ve Batı Karadeniz
Bölgesine Yönelik Bir Değerlendirme ... 371 Necdet HACIOĞLU- Göksel Kemal GİRGİN- Nuray TETİK
Datça’nın Sürdürülebilir Turizm Potansiyeli: Turizm Gelişimi İçin Mevcut
Olanakların Değerlendirilmesi ... 385 İrfan ARIKAN- Gökçe YÜKSEK
Varış Noktalarında Sürdürülebilir Turizm Yönetimi: Doğu Karadeniz Bölgesi ve
Turizm ... 395 Dilek ÜNALAN
XIX
Bir Avrupa Birliği Projesinin Hazırlanması ve Yürütülmesi: Avrupa Turizminin
Rekabetçiliği ve Sürdürülebilirliği İçin Bilgi Ağları (Knownet) ... 399 Naci POLAT
Destinasyon Pazarlamasında Web 2.0 Uygulamaları: Bir Literatür Taraması ... 404 Dilek MORKOÇ-H. Mehmet YILDIRIM- Lütfi ATAY
Elektronik Ticaret: Tüketicilerin Bakış Açılarını Saptamaya Yönelik Bir Araştırma ... 416 Ebru TARCAN İÇİGEN- Ufuk KUTLU
Turizm İşletmelerinde Kullanılan Yönetim Bilgi Sistemleri Üzerine Bir Araştırma:
Konaklama İşletmeleri Örneği ... 424 Ebru ARSLANER- Yaşar SARI
Mersin Şehir Merkezinde Faaliyet Gösteren Fast-Food İşletmeleri Çalışanlarının
Sorunlarını Tespite Dönük Bir Araştırma ... 434 Celil ÇAKICI - Çağdaş ERTAŞ
Turizm Sektöründe Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi İle Meslek ve Kalite
Standartlarının Çalışanlara Etkileri Üzerine Nicel ve Nitel Bir Çalışma ... 441 Tuna USLU
Otel İşletmelerindeki Eko-Etiket ve Sistem Yönetim Belgelerinin Belirlenmesine
Yönelik Bir Araştırma ... 446 Kurban ÜNLÜÖNEN- M. Murat KIZANLIKLI- Emin ARSLAN
Sürdürülebilir Turizm Sürecinde Birlikler, Belgeler ve Kriterleri: İber Otel
Sarıgerme Park Örneği ... 458 Nur KULAKOĞLU- S. Emre DİLEK
Döviz Kuru Riskinin Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi: İMKB Turizm
Şirketleri Üzerinde Bir Araştırma ... 472 Serkan Yılmaz KANDIR- Erdinç KARADENİZ- Ahmet ERİŞMİŞ
Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: Turizm İşletmelerine Yönelik Bir
Uygulama ... 482 İstemi ÇÖMLEKÇİ- Zeynep MESCİ- Süleyman AĞRAŞ
Gibrat Orantılı Etki Yasasının İMKB Turizm Şirketleri Üzerinde Sınanması ... 488 Ömer İSKENDEROĞLU- Erdinç KARADENİZ- Yıldırım Beyazıt ÖNAL
Seyahat İşletmelerinde Paket Tur Maliyetinin Oluşumu ve Paket Tur Maliyetini
Etkileyen Faktörlere Yönelik Bir Uygulama ... 495 Doğan KUTUKIZ- Emre ERGÜN- Abdullah USLU
Destinasyonun Rekabet Avantajı Elde Etmesinde Gastronomi Turizminin Rolü:
Erdek Örneği ... 503 Samet ÇEVİK- Melahat YILDIRIM SAÇILIK
Gastro Turizm ve Turistik Tüketicilerin Gastro Turizme Yönelik Görüşleri ... 516 Aydan BEKAR- Burhan KILIÇ- Özer ŞAHİN
Yiyecek Hizmet İşletmelerinde Menünün Rekabet Aracı Olarak Kullanılması ve
Menü Analizi Gerekliliği: Geleneksel ve Çağdaş Yöntemlerin Karşılaştırılması ... 525 Levent KOŞAN- Vedat İYİTOĞLU
XX
Otel İşletmelerinde Dış Kaynak Kullanımı: Yiyecek-İçecek Bölümü Üzerine Bir
İnceleme ... 530 Günseli GÜÇLÜTÜRK- Zafer ÖTER
Türkiye’de Medikal (Tıbbi) Turizm Kapsamında Özel Hastanelerin Yapılanmaları ve
Yeni Olanaklar ... 540 İlknur ÇEVİK- Özgür İLK
Yeni Bir İlişkisel Pazarlama Yaklaşımı Olarak Torque Modeli: İzmir Şehir
Merkezindeki Oteller Üzerinde Bir Araştırma ... 543 Murat DOĞDUBAY-Gencay SAATÇİ
Seyahat Acentelerinde Dış Kaynak Kullanımı: Fethiye Örneği ... 560 Osman N. ÖZDOĞAN- Funda ÖN ESEN
Turizmde Rekabet Avantajı İçin Değişim Mühendisliğinin Küçük ve Orta
Büyüklükteki Otel İşletmelerinde Uygulanması ... 570 Bayram ŞAHİN- Ayşegül KUTLUK- Arife MAYUK- Ezgi KÖSTEKLİ
Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Güven İlişkisi: Ankara’daki Dört ve Beş Yıldızlı Otel
İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma ... 582 Mehmet ALTINÖZ-Serdar ÇÖP- Ferda KERVANCI
Turizm Algısı ve Girişimcilik Niyeti İlişkisi: Eskişehir’de Bir Araştırma ... 591 Orhan Can YILMAZDOĞAN- Mehmet KAŞLI
Güçlendirme Algısı İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Kemer’deki Beş
Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama ... 601 Yasin KELEŞ- Elbeyi PELİT- Kamil YAĞCI
Engelli Turizmine Yönelik Destinasyon Ürün Kapasitesi: Gelibolu Yarımadası Örneği ... 606 Erinç TOZLU - Lütfi ATAY
Turizm Sektöründe İş-Aile Çatışması: Ankara’daki 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde
Bir Uygulama ... 610 Mehmet YEŞİLTAŞ -Melike ÇAKIR
Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Turizm Sektöründeki İstihdama Bakışları ve Kariyer Beklentilerine Dönük Balıkesir Üniversitesi Turizm İşletmeciliği
ve Otelcilik Yüksekokulu Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma ... 614 Yusuf AYMANKUY- Şimal AYMANKUY
Lisans Düzeyindeki Turizm Programlarına Öğrenci Yerleştirme Sorunları ... 628 Yasin BOYLU
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ
30 KASIM – 4 ARALIK 2011, AKÇAKOCA – DÜZCE
109
OTEL İŞLETMELERİNDE UYGULANAN PANSİYON TÜRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: İÇMELER BELDESİ (MARMARİS) ÖZELİNDE BİR İÇERİK ANALİZİ
Gürkan AKDAĞ
Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Turizm İşletmeciliği Bölümü Osman DEMİRTAŞ
Club Sun Village Apart Otel Marmaris Genel Müdürü Cem YEŞİLYURT
Adıyaman Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu Özet
Ülkemiz, planlı yatırımlar neticesinde turizm alanında son kırk yılda büyük atılımlar sergilemiştir. İçmeler beldesi de sözü edilen süreçte gelişme gösteren ve günümüzde özellikle yabancı turistler tarafından sıklıkla tercih edilen bir destinasyon haline gelmiştir. Bu çalışmada öncelikle bir turistik destinasyon olarak İçmeler beldesinin toplam konaklama arzı tespit edilmiştir. Daha sonra ise, söz konusu destinasyonu ziyaret eden turistlerin konakladıkları süre zarfında tercih ettikleri pansiyon türlerinin neler olduğu içerik analizi vasıtasıyla açıklanmıştır. Elde edilen veriler neticesinde, işletme sayısı bakımından İçmeler beldesinde “apart otel” olarak adlandırılan küçük işletmelerin turizmin merkezinde yer aldığı görülmüştür. Konukların tercih ettikleri pansiyon türü olarak ise “Only Bed” konaklama çeşidinin Büyük Britanya ve İrlanda kökenli turistik yoğunluk sebebiyle apart otellerde öne çıktığı bulgulanmıştır. Diğer yandan apart otellere kıyasla sayı olarak çok daha az olmasına rağmen tatil köyü ve yıldızlı otellerin ise “All-Inclusive” konaklama alternatifiyle geniş kitlelere hitap ettiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Otel İşletmeleri, pansiyon türleri, turistik harcamalar, İçmeler
Giriş
Oteller çok eski çağlardan bu yana insanların konaklama ihtiyaçlarını karşılayan tesislerdir. Özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra kişisel gelirlerde meydana gelen artış, teknolojik ilerleme ve ulaşımda sağlanan büyük gelişme neticesinde, turistik hareketler dünya çapında artış göstermiş ve buna bağlı olarak otellere yönelik talepte her geçen yıl artmıştır. Değişen tüketici tercihleri ve turist beklentileri neticesinde günümüzde oteller sadece konaklama hizmeti vermekle kalmayıp, başta yiyecek-içecek olmak üzere pek çok yan hizmet unsurunu da sağlamaktadırlar. Oteller, birçok alanda harcama gücünü kendilerine çeken ve ziyaretçiler için daha yüksek harcama eğilimleri yaratan önemli çekim merkezleridir. Ziyaretçilerin yaptıkları harcamalar ile oteller, bölge ekonomilerine hem doğrudan, hem de ziyaretçilerin harcamalarının bölgedeki diğer sektörlere sonradan yayılmasıyla, dolaylı olarak katkıda bulunurlar (Medlik,1997:4). Diğer yandan otel müşterilerinin kaldıkları otellerde tercih ettikleri konaklama türü alternatifleri de hem kişilerin konakladıkları oteller açısından hem de dış çevre açısından son derece önemlidir, çünkü turistik harcamaların düzeyi kişilerin tercih ettikleri tatil alternatifi ve konakladıkları oteller ile yakından ilgilidir.
Bu çalışmanın öncelikli amacı bir turistik destinasyon olarak İçmeler beldesini tanıtmak ve bilinilirliğine katkıda bulunmaktır. Sonrasında ise otel işletmelerinde kalan misafirlerin konaklama türü alternatiflerinden hangilerini tercih ettiklerini Marmaris ilçesi, İçmeler beldesi sınırları içerisinde faaliyet gösteren otel işletmeleri perspektifinden değerlendirmek ve söz konusu destinasyonda yer alan otel işletmelerini içerik analizi yolu ile tespit etmektir. Ayrıca bilimsel yazın kapsamında İçmeler beldesine yönelik benzer bir araştırmanın yapılmamış olması konunun detaylı bir şekilde çalışılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ
30 KASIM – 4 ARALIK 2011, AKÇAKOCA – DÜZCE
110
Genel Olarak Türk Turizmi
Dünyada turizm olayına katılan kişilerin sayısı ve turizmden elde edilen gelir miktarı her geçen yıl artış göstermektedir. Yeni turistik destinasyonların ortaya çıkışı, turistik ürünlerdeki çeşitlenmeler, tüketicilerin turizme olan yoğun talepleri gibi etkenler, ülkeler ve bölgeler arasında büyük ölçekli rekabetler yaratmaktadır. Söz konusu rekabet şartları içerisinde yer alan ülkelerden birisi de Türkiye’dir. Ülkemiz, özellikle 1982 yılında yürürlüğe giren Turizmi Teşvik Kanunu ve sonrasında devam eden planlı yatırımlar neticesinde, tatil turizmine dayalı olarak gerçekleştirilmeye başlanan büyük ölçekli konaklama tesisleri projeleriyle birlikte hızlı bir gelişim süreci içine girmiştir (Çevirgen ve Üngüren,2009:638). Özellikle teknolojide meydana gelen gelişmeler ve kişisel gelirin artması sonucu yükselen turizm talebine karşı ülkemiz, sahip olduğu tarihi ve doğal güzellikleri iyi bir şekilde değerlendirebilmiştir. Ayrıca uygun iklim koşulları ve tatil turizmine yönelik pek çok alternatifler yaratabilme gibi sebeplerle Türkiye geçtiğimiz otuz yıl içerisinde Dünyanın lider turizm ülkelerinden biri haline gelmeyi başarmıştır.
Günümüzde başta Ege, Akdeniz kıyıları ve İstanbul olmak üzere ülkemizde yüzlerce otel ve tatil köyü dünya standartlarında hizmet sunmaktadır. Bugün gelinen noktada turizm, ülkemiz ekonomisi için olmazsa olmaz bir ticari girdi haline gelmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre 2010 yılı itibari ile ülkemizi ziyaret eden turist sayısı 33.027.943 kişi ve turizmden elde edilen gelir 20.806.708.000 Dolar seviyesine ulaşmıştır. Turist başına düşen harcama 630 dolar iken ülke ihracat gelirleri arasında turizmin payı % 18.3 olarak gerçekleşmiştir. Yaklaşık olarak ülke ihracat gelirlerinin 1/5’i turizmden elde edilmektedir. Türk turizminin geldiği noktayı açıklayan verilerden en önemlisi ise Dünya Turizm Örgütü tarafından açıklanan 2010 yılı istatistiklerinde görülmektedir. Söz konusu istatistiklere göre geçtiğimiz yıl dünyada en çok ziyaret edilen 10 şehirden iki tanesi ülkemize aittir. Antalya yıllık 9.26 milyon kişi ile 4. İstanbul ise 7.61 milyon kişi ile 9. sıradadır (http://www.dha.com.tr).
Otel İşletmeleri ve Otel İşletmelerinde Uygulanan Pansiyon Türleri
Oteller, seyahat eden insanların başta konaklama olmak üzere, yeme - içme, eğlenme gibi ihtiyaçlarını yerine getirebilmeye yönelik olarak yapılandırılmış; personeli, mimarisi, uygulamaları ve müşterileriyle olan bütün ilişkileri belli kurallara ve standartlara bağlanmış olan işletmelerdir (Kozak, 2002:2). 1983 yılında çıkartılan 2634 sayılı turizm kanunun 67. maddesine göre ise oteller, temel işlevleri müşterilerinin geceleme ihtiyaçlarını sağlamak olan, bu hizmetin yanında yeme-içme ve eğlence gereksinimleri için yardımcı ve tamamlayıcı birimleri de bünyelerinde bulundurabilen tesislerdir. Ülkemizde otel işletmeleri, hukuksal anlamda, Turizm İşletme Belgeli ve Belediye Belgeli olarak iki gruba ayrılır. Turizm işletme Belgeli otel işletmeleri, Turizm Yatırımları ve İşletmeleri Nitelikleri Yönetmeliğince yıldızlama sistemi ile sınıflandırılmıştır ve beş yıldızlı, dört yıldızlı, üç yıldızlı, iki yıldızlı ve tek yıldızlı olmak üzere 5 grupta toplanmıştır (Özdoğan,2007:42). Belediye belgeli otel işletmeleri ise yerel otoriteler tarafından denetimi yapılan ve ilgili mevzuat kapsamında faaliyet gösteren işletmelerdir.
Oteller 7/24 faaliyet gösteren tesisler oldukları için günümüzde konaklama dışında başta yiyecek-içecek hizmeti olmak üzere pek çok kültürel ve sosyal aktiviteye de ev sahipliği yapmaktadırlar. Diğer yandan otellerin yer aldığı coğrafi özellikler, otellerin büyüklüğü, hitap edilen müşteri portföyü ve müşteri tercihleri gibi pek çok sebepten ötürü günümüzde otel işletmeleri çok farklı konaklama türü alternatifleri geliştirmek durumunda kalmışlardır. Günümüzde ülkemizde uygulanan konaklama türü (Pansiyon türleri) alternatiflerinden önde gelenleri aşağıdaki gibidir (Gürkan, 2002: 48).
●O.B: (Only Bed): Sadece yatak ücretini kapsayan konaklama türüdür. Müşteriler sadece yatak ücretini ödemeyi taahhüt ederler, tüm yiyecek-içecek ve aktiviteler ekstra olarak ücrete tabidir.
●B.B: (Bed and Breakfast): Oda kahvaltı konaklama türüdür. Verilen ücrete, sadece konaklama ve kahvaltı ücreti dahildir, diğer tüm yiyecek-içecekler ekstradır.
●H.B: (Half Board): Yarım pansiyon konaklama türüdür. Kahvaltı ve bir öğün yemek şeklinde düzenlenmiş; ancak tercihen akşam yemeğinin öğün olarak seçildiği bir pansiyon şeklidir. Diğer harcamalar ekstra olarak ücretlendirilir.
●F.B: (Full Board): Tam pansiyon konaklama türüdür. Konaklama yanında kahvaltı, öğlen ve akşam yemekleri ücrete dahildir. Yemeklerde içilen içki ve meşrubatlar ekstradır.
●Herşey Dahil: (All-Inclusive): Konaklama yanında, kahvaltı, öğlen ve akşam yemekleri ile yemeklerde içilen yerli içki ve günün her saatinde içilen yerli içki, soğuk ve sıcak alkolsüz içecekler verilen ücrete dahildir.
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ
30 KASIM – 4 ARALIK 2011, AKÇAKOCA – DÜZCE
111
Türkiye turizminde son yıllarda yaşanan turist artışının en önemli sebeplerinden biri "her şey dahil" pansiyon tipi konaklamaların yapılmasıdır. Esas itibarıyla Türkiye’de 1990'lı yıllarda uygulamaya başlanan ancak son birkaç yılda hızlı bir gelişim gösteren her şey dahil pansiyon sistemi, bir talep sonucunda değil; İspanya, Yunanistan ve Portekiz gibi ülkeler ile rekabet etme gücüne ulaşmak için tercih edilmiştir (Gülbahar, 2002:98). Her şey dahil tatil sisteminin Dünya geneline dağılmasında Alman ve İtalyan turizm işletmeleri büyük rol oynamıştır. TUI, NUR, ITS gibi büyük tur operatörleri kendi işlettikleri Robinson Club, Club Aldiana, ve Club Calimera tatil köyleri ile İspanya, Türkiye, Yunanistan, İtalya, Avusturya Kenya, Sri Lanka, Kanarya Adaları, Tunus, Senegal gibi destinasyonlarda her şey dahil sistemini uygulamaya koymuşlardır (Poon, 1998: 66). Günümüzde ülkeler ve oteller arası rekabet öylesine artmıştır ki; artık oteller her şey dahil konaklama alternatifini de daha ileri boyuta taşımaya başlamışlardır. Sunulan hizmetlerin kapsamı ile alakalı olan, farklı her şey dahil konaklama alternatifleri şunlardır (Gürkan, 2002: 49):
●Ultra Herşey Dahil : (U.I): Konaklama yanında, kahvaltı, öğlen ve akşam yemekleri ile yemeklerde ve günün her saatinde içilen yerli-yabancı içki, sıcak-soğuk alkolsüz içecekler ve bir çeşit aktivite ücretsizdir.
İçecekler snack bar yada ekstra özelliği olan konsept alanlarda ücrete dahildir.
●Mega Herşey Dahil : (M.I): Konaklama yanında, kahvaltı, öğlen ve akşam yemeği ile gün boyu yerli- yabancı içkiler, soğuk-sıcak alkolsüz içecekler, her türlü yiyecekler ile tesis içindeki tüm aktivitelerin fiyata dahil olduğu bir pansiyon şeklidir.
●Mega Ultra Herşey Dahil: (M.U.I): Konaklama yanında, kahvaltı, öğlen ve akşam yemeği ile gün boyu yerli-yabancı içkiler, soğuk-sıcak alkolsüz içecekler, her türlü yiyecekler ile tesis içindeki tüm aktiviteler ve otel dışı turların da fiyata dahil olduğu pansiyon şeklidir.
İçmeler Beldesi
İçmeler, Ege Denizi ve Akdeniz’in birleştiği noktada, Anadolu’nun güneybatı ucunda, Türkiye’nin bir yerleşim merkezini dört taraftan çevreleyen tek milli parkı olan Marmaris Milli Parkı idari sınırları içerisinde yer alan bir beldedir. İdari olarak Muğla ili, Marmaris ilçesine bağlıdır. Marmaris ilçe merkezine uzaklığı 8 kilometredir. Geniş çam ormanlarının deniz ile buluştuğu noktada yer alan İçmeler; sakinliği, sessizliği ve korunabilmiş doğal özelliklerinden dolayı bir turizm beldesi olmakla birlikte, son yıllarda kalıcı ikamet etme düşüncesiyle de oldukça tercih edilen bir yerleşim yeridir. Yerleşim alanları kısıtlı olduğu için arsa ve daireler de Türkiye ortalamasına göre oldukça değerlidir. Beldenin yerleşik nüfusunun bir bölümünü İngiltere, Almanya, Hollanda gibi Avrupa ülkelerinden gelenler oluşturmaktadır. Kış nüfusu yedi bin olan İçmelerin yaz nüfusu kat kat artmakta ve turizm sezonu içerisinde yirmi beş bin kişiye ulaşmaktadır (http://www.icmeler.bel.tr/).
Yöntem
Çalışmada yöntem olarak içerik analizi kullanılmıştır. İçerik analizi; insanların söyledikleri ve yazdıklarının açık talimatlara göre kodlanarak nicelleştirilmesi-sayısallaştırılması süreci olarak ifade edilmektedir (Simon ve Burstein,1985:193). Diğer bir tanıma göre ise, bir nitel araştırma yöntemi olan içerik analizi, bir metindeki değişkenleri ölçmek amacıyla, sistematik tarafsız ve sayısal olarak yapılan analizdir (Wimmer ve Dominick, 2000:135; Bayram ve Yaylı,2009:359). Robert ve Bouillaget (1995) ise içerik analizini; “çeşitli metinlerin içeriğini, kendini doğrudan okumaya vermeyen temel öğelerini sınıflandırmak ve yorumlamak amacıyla yöntemsel, sistematik, objektif ve nicel olarak incelenmesini sağlayan teknik” olarak tanımlamışlardır (Bilgin, 2006:2). İçerik analizinin öznesi röportajlardan haberlere, televizyon ve radyo programlarından çizgi filmlere, fotoromanlardan kartpostallara, kişilerarası konuşmalardan reklam mesajlarına, anket görüşmelerinden grup tartışmalarına, müzik parçalarından afis ve posterlere dek tüm iletişim biçimleri olabilmektedir. Bu bağlamda içerik analizi, malzemenin salt görünen içeriğini değil, arka planını da inceleme konusu yapmakta; diğer bir ifadeyle metnin tema ve içeriğini birincil okumayla ele alırken, bağlam dokusunu da ikincil okumayla incelemektedir (Mayring 2000: 2; Gürel ve Alem,2010:336).
Çalışmanın evrenini Muğla ili, Marmaris ilçesi, İçmeler beldesinde faaliyet gösteren tüm turizm işletme belgeli ve belediye belgeli konaklama işletmeleri oluşturmaktadır ve çalışma 2011 yaz turizm sezonunda gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında öncelikle, İçmeler belediyesi ile görüşülerek belde sınırları içerisinde faaliyet gösteren tüm konaklama işletmeleri ile ilgili bilgiler tedarik edilmiştir. Daha sonraki aşamada ise elde edilen bilgiler güncellenmiştir. Faaliyetine son veren ve isim değişikliğine giden işletmeler var olan listelerden çıkarılmış, 2011 yılı turizm sezonunda faaliyete başlayan işletmeler listeye dahil edilmiştir. En son aşamada ise İçmeler beldesinde yer alan tüm konaklama tesisleri ile iletişime geçilmiş ve her bir işletmenin yetkili yöneticisi ile görüşülerek otel ve uygulanan pansiyon türleri konusunda bilgiler alınmıştır.
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ
30 KASIM – 4 ARALIK 2011, AKÇAKOCA – DÜZCE
112
Bulgular
Otel işletmelerinde uygulanan pansiyon türlerinin neler olduğu ve İçmeler beldesinde faaliyet gösteren otel işletmelerinin hangi pansiyon türlerini tercih ettiklerinin belirlenmesi amacıyla, ilk etapta İçmeler beldesinde faaliyet gösteren otel işletmeleri tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalar neticesinde elde edilen bulgular tablolar aracılığıyla ayrıntılı olarak aşağıda sunulmuştur. Tablo:1 İçmeler beldesinde yer alan turizm işletme belgeli otel işletmelerini ve mevcut yatak kapasitelerini göstermektedir.
Tablo:1. İçmeler Belediyesi Sınırlarında Yer Alan Turizm İşletme Belgeli Otel İşletmeleri
Turizm İşletme Belgeli Tesisler Sayı Yatak Kapasitesi
Beş Yıldızlı Otel 4 2866
Dört Yıldızlı Otel 3 962
Üç Yıldızlı Otel 5 1062
İki Yıldızlı Otel 8 680
Apart Otel 4 262
Toplam 24 5832
Tablo incelendiğinde İçmeler beldesinde faaliyet gösteren 24 adet Turizm İşletme Belgeli tesis olduğu görülmektedir. Söz konusu tesislerin sahip olduğu yatak kapasitesinin ise 5832 olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Toplam 4 adet beş yıldızlı otel sahip olduğu 2866 yatak ile mevcut kapasitenin yaklaşık %50’sine sahiptir. 5 adet üç yıldızlı otel ise toplam 1062 yatak kapasitesi ile ikinci sıradadır. Geriye kalan kapasite ise diğer işletmeler tarafından paylaşılmaktadır. Söz konusu tabloda göze çarpan özellik yıldızlı otellerin dışında turizm işletme belgesine sahip dört adet apart otelinde beldede faaliyet göstermesidir. Çalışmada daha önce belirtildiği üzere, ülkemizde otel işletmeleri turizm işletme belgesi ile kurulabildiği gibi belediye belgeli olarak ta faaliyette bulunabilmektedirler. İçmelerde yer alan belediye belgeli konaklama işletmeleri Tablo:2’de görülmektedir.
Tablo:2. İçmeler Belediyesi Sınırlarında Yer Alan Belediye Belgeli Konaklama İşletmeleri
Belediye Belgeli Tesisler Sayı Yatak Kapasitesi
Apart Oteller ve Diğer Konaklama İşletmeleri 130 8959
Pansiyon 10 186
Motel 2 32
Toplam 142 9177
Belediye belgeli konaklama işletmeleri incelendiğinde rakamsal açıdan çok büyük bir oranda apart oteller ve diğer konaklama tesislerinin öne çıktığı görülmektedir. İçmeler beldesi, sahip olduğu coğrafi özellikler ve bölgeye gelen turistlerin tercihleri sebebiyle büyük otellerden ziyade daha çok küçük apart tipi işletmelerin faaliyet gösterdiği bir turistik destinasyon olarak gelişmiştir. Diğer yandan belde sınırları içerisinde 10 adet pansiyonun toplam 186 yatak kapasitesi ve 2 adet motelin de 32 yatak kapasitesi ile hizmet verdiği sonucuna ulaşılmıştır. İçmeler beldesinde yer alan 166 tesis toplam 15009 yatak kapasitesi ile turizm hareketi içerisinde yer almaktadır. Söz konusu tesislerde uygulanan pansiyon türleri ise Tablo.3 üzerinde ayrıntılı olarak gösterilmektedir.
Tablo:3. İçmeler Beldesinde Faaliyet Gösteren Otellerde Uygulanan Pansiyon Türleri
Pansiyon Tipi İşletme Sayısı Yatak Kapasitesi
Sadece Oda (OB) 108 6289
Oda Kahvaltı (BB) 5 76
Yarım Pansiyon (HB) 3 162
Tam Pansiyon (FB) 2 74
Her şey Dahil (All-In) 48 8408
Toplam 166 15009
İçmeler beldesinde faaliyet gösteren konaklama işletmelerinde uygulanan pansiyon türleri incelendiğinde iki pansiyon türünün ön plana çıktığı görülmektedir. OB olarak adlandırılan ve sadece oda satışına odaklanılan pansiyon türü açık ara en fazla tercih edilen konaklama alternatifidir. 166 işletmeden 108 tanesi adı geçen konaklama türünü tercih etmektedir. İkinci sırada ise tüm Türkiye’de en fazla tercih edilen konaklama alternatifi olarak bilinen (All-In) her şey dahil konaklama alternatifi yer almaktadır. 166 tesisin 48 tanesi her şey dahil pansiyon türünde hizmet vermektedir. Diğer konaklama alternatifleri ise görece çok daha az tercih edilmektedir. Oda kahvaltı hizmet veren tesis sayısı beş, yarım pansiyon hizmet veren tesis sayısı üç ve tam
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ
30 KASIM – 4 ARALIK 2011, AKÇAKOCA – DÜZCE
113
pansiyon hizmet veren işletme sayısı ise yalnızca ikidir. Tabloda en fazla göze çarpan özellik ise her şey dahil konaklama hizmeti veren işletmelerin, oda kahvaltı hizmet veren işletme sayısına oranla çok daha az sayıda olmasına rağmen İçmeler beldesine tatile gelen turistlerin yarısından fazlasına hitap etmesidir. Toplam 15009 yatak kapasitesinin 8404 adeti her şey dahil konaklama hizmeti sunan tesislere aittir. Söz konusu durumun temel sebebi sayı olarak az olsa da, yatak sayısı fazla olan büyük otel ve tatil köylerinin her şey dahil konaklama sistemi ile hizmet vermeleridir. Daha öncede belirtildiği üzere İçmelerde faaliyet gösteren işletmelerin büyük çoğunluğu sadece oda satışına odaklanan (OB) Only Bed pansiyon türünde hizmet veren işletmelerdir. Adı geçen işletmelerin özellikleri ise tablo:4 üzerinde detaylı olarak gösterilmektedir.
Tablo:4. OB Pansiyon Türü İle Hizmet Veren İşletmelerin Özellikleri
Pansiyon Tipi İşletme Sayısı Yatak Kapasitesi
Apart Otel 93 5921
İki Yıldızlı Otel 2 84
Üç Yıldızlı Otel 1 66
Pansiyon 10 186
Motel 2 32
Toplam 108 6289
Tablo:4 incelendiğinde İçmeler beldesinde (OB) Only Bed tipi konaklama imkânı sağlayan 108 işletmenin var olduğu görülmektedir. Söz konusu işletmeler arasında ise 93 adet ile apart oteller ön plana çıkmaktadır.
Apart otelleri 10 adet ile pansiyonlar 2’şer adet ile motel ve iki yıldızlı oteller ve bir adet üç yıldızlı otel takip etmektedir. Çalışmanın önceki bölümlerinde de belirtildiği üzere, İçmeler büyük otel işletmelerinden ziyade küçük oteller ve konaklama işletmeleri ile öne çıkan bir turistik beldedir. İçmeler beldesinin sahip olduğu coğrafi özellik bölgede geniş arazilere yayılan turistik işletmelerin kurulmasını imkânsız hale getirmiştir.
Diğer yandan artan turizm talebi neticesinde ortaya çıkan konaklama ihtiyacı ise bölgedeki yerel halkı apart otelcilik sektörüne itmiştir. Bunun sonucu olarak günümüzde ağırlıklı olarak aile bireyleri tarafından yönetilen pek çok işletme İçmeler beldesinde faaliyet göstermektedir. Sahip olunan coğrafi özelliklerin yanı sıra bölgeye yönelik turist talebi de apart otellerin sayısının artmasına etkide bulunmuştur. Tablo:5 İçmeler beldesinde yer alan işletmelerin müşteri profillerini göstermektedir
Tablo:5 Apart Otellerin Sahip Olduğu Müşteri Profilleri
Anlaşmalı Ülke Anlaşmalı Tesis Sayısı
Büyük Britanya 102
Türkiye 34
İrlanda Cumhuriyeti 32
Hollanda 16
Belçika 12
Almanya 10
İskandinav Ülkeleri 9
Rusya 5
Fransa 4
Romanya 2
Sırbistan 2
Tablo incelendiğinde İçmeler beldesine yönelik turistik talebin, ülkemizde görmeye alışık olduğumuz manzaranın tam tersi bir özellik taşıdığı görülmektedir. Beldede faaliyet gösteren 166 işletmeden 102 tanesi Büyük Britanya (İngiltere, İskoçya, Galler, Kuzey İrlanda) kökenli müşterilere hizmet vermektedir ve adı geçen ülkeden turist getiren acentalar ile anlaşmalıdır. Son yıllarda artan iç turizm hareketleri İçmeler beldesinde faaliyet gösteren otel işletmelerini de etkilemiştir. Toplam 34 işletme Türk turist getiren acentalar ile anlaşmalıdır. Üçüncü sırada ise 32 tesis ile İrlanda kökenli müşterilere hitap eden tesisler gelmektedir.
İrlandalı turistlerin tatil beklentileri Büyük Britanyalı turistler ile örtüştüğü için beldeye yönelik İrlandalı turist talebi de yüksek düzeydedir. İçmeler beldesine yönelik turistik talep içerisinde diğer Avrupa ülkelerinin payı oldukça düşük düzeydedir. Hollandalı turist getiren acentalar ile anlaşmalı tesis sayısı 16, Belçikalı turist getiren acentalar ile anlaşmalı tesis sayısı 12’dir. Ülkemize yönelik turistik talep konusunda lider olan Alman ve Rus turistlerin İçmelere yönelik talebi ise oldukça düşük düzeydedir. Alman turist getiren acentalar ile anlaşmalı tesis sayısı 10 iken Rus kökenli müşteri getiren acentalar ile anlaşmalı tesis sayısı yalnızca 5 olarak tespit edilmiştir.
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ
30 KASIM – 4 ARALIK 2011, AKÇAKOCA – DÜZCE
114
Tartışma ve Sonuç
Yaşadığımız yüzyıl turizm hareketleri açısından son derece önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir.
Turizm, ülke ekonomilerine olan pozitif katkısının yanı sıra insan ilişkilerini artırıcı özelliğiyle de son derece önemli bir sektördür. Turizm sektörünün dünya çapında gelişmesiyle paralel olarak ülkemizde de turizmin önemi her geçen yıl artmaktadır. Söz konusu gelişmeler, insanları, doğayı ve turistik destinasyonları yakından etkilemektedir. Yıllar içerisinde ülkemize yönelik artan turistik talebin etkilediği destinasyonlardan birisi de İçmeler beldesidir. 30 yıl önce çam ormanları içerisinde yer alan küçük bir balıkçı köyü olan İçmeler, günümüzde sahip olduğu on beş bini aşkın yatak kapasitesi ile önemli bir turistik destinasyon haline gelmiştir.
Ülkemiz açısından turizmin gelişimi incelendiğinde kitle turizmiyle bağlantılı olarak tatil turizminin ön plana çıktığı ve turistik talebin yaz aylarında yoğunlaştığı bilinmektedir. Söz konusu turistik talebi oluşturan lokomotif ise başta Almanya ve Rusya olmak üzere Avrupa ülkeleridir. Ayrıca herkesin kabul edeceği başka bir gerçekte turistik talebin en büyük yüzdesini oluşturan Alman ve Rus turistlerin her şey dahil konaklama alternatifini tercih ettikleridir. Ancak bu çalışmada yapılan araştırmalar ve içerik analizi neticesinde İçmeler beldesinde “OB” Only Bed olarak adlandırılan sadece yatak ücretinin ödendiği ve geriye kalan her şeyin ekstra ücrete tabi olduğu pansiyon türünün ön plana çıktığı ve turistik talebin ağırlıklı olarak Büyük Britanya ve İrlanda kökenli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
İçmeler beldesinde “OB” pansiyon türünün gelişmesinin temel nedeni müşterilerin bu yönlü talepleridir.
Büyük Britanya kökenli müşteriler genel olarak ailecek aynı ortamı paylaşabilecekleri informal bir etkileşimin olduğu küçük tesisleri tercih etmektedirler. Ayrıca tek bir yere bağlı kalarak yiyecek-içecek hizmeti almaktansa farklı tatları denemek amacıyla otellerin dışarısında yer alan restoranlara da ilgi göstermektedirler. Söz konusu beklentilerden ötürü İçmelerde apart otel ve restoranların sayısı her geçen yıl artış göstermiştir. 2011 yaz turizm sezonunda beldede 93 apart otel faaliyet gösterirken konaklama işletmelerinden bağımsız faaliyet gösteren restoran sayısı ise 102 olarak tespit edilmiştir. Diğer yandan İçmelerde yer alan az sayıda büyük otel ve tatil köyleri beldenin toplam yatak kapasitesinin yarıdan fazlasına sahiptir ve bu işletmeler Türk turizmi ile paralel özellik sergilemektedirler. Büyük işletmeler genel olarak Büyük Britanya dışında kalan Avrupa ülkelerinden gelen turistleri “All-In” Her Şey Dahil konaklama alternatifi ile ağırlamaktadır.
İçmeler beldesi yerli turistler açısından değerlendirildiğinde ise; tatillerini acentalar vasıtası ile organize eden Türk turistlerin büyük otel ya da tatil köylerinde her şey dahil pansiyon türünü tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Apart otellerin ise yerli turist getiren acentalar ile anlaşma yoluna gitmeyi tercih etmedikleri ve yerli turistleri kapı müşterisi olarak kabul ettikleri görülmüştür. Söz konusu durumun temel sebebi kapı müşterisi olarak gelen yerli turistlere odaların acenta fiyatlarına kıyasla çok daha pahalı satılabilmesidir.
Ülkemizde turizm mevzuatı konusunda geçmiş yıllara oranla pek çok ilerleme kaydedilmiş olmasına rağmen günümüzde hala pek çok karmaşa mevcuttur. Özellikle “Turizm İşletme Belgeli” ve “Belediye Belgeli”
turistik tesis ayrımı bahsedilen durumun en önemli örneğidir. Farklı standardizasyonlar ve şartnameler tesislerin donanımını ve kalitesini etkilemektedir. Diğer yandan çalışma sırasında kanuni boşlukların büyük ya da küçük ayırt etmeksizin tüm işletmeler tarafından çok iyi değerlendirildiği gözlemlenmiştir. İçmeler beldesi sahip olduğu eşsiz doğa sebebiyle yalnızca iki katlı yapılaşmaya açık bir bölgedir. Ancak tüm işletmelerin “bodrum katı” ve “çatı katı” alternatifleriyle sahip oldukları oda miktarını artırdıkları tespit edilmiştir. Bu sebeple çalışma içerisinde tesis analizleri oda sayısından ziyade yatak kapasitesi baz alınarak yapılmıştır.
Kaynakça
Bayram, M., ve Yaylı, A. (2009). Otel Web Sitelerinin İçerik Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 27.(8), ss.347-379.
Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi
Çevirgen, A., ve Üngüren, E. (2009). Yöre Esnafının her şey dahil sistemine yönelik tutumları, Ege Akademik Bakış Dergisi, 9 (2) 637-658.
12. ULUSAL TURİZM KONGRESİ
30 KASIM – 4 ARALIK 2011, AKÇAKOCA – DÜZCE
115
Gülbahar, M.(2002). Turizmde Her şey Dahil (all inclusive) Tur Satış Uygulamalarının Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gürel, E., ve Alem, J. (2010). Postmodern Bir Durum Komedisi Üzerine İçerik Analizi: Simpsonlar.
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3. (10), ss.332-347.
Gürkan, T. A., (2002). “Her şey Dahil” (All Inclusive) Sistemin Türk Turizmi Açısından İncelenmesi (Antalya-Kemer Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Kozak, N. (1998) Otel İşletmeciliği, Ankara: Detay Yayıncılık
Mayring, P, (2000). “Qualitative Content Analysis. Forum Qualitative- Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research.” [On-line Journal] http://qualitative-research.net/fqs/fqs-e/2-00inhalt-e.htm.
Medlik, S (1997). Otel İşletmeciliği (Çev. Önder MET) Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları
Özdoğan, O. N. (2007). Turizmde konaklama ve yiyecek-içecek endüstrisi. Orhan İçöz (Ed) Genel Turizm, turizmde genel kavramlar ve ilkeler içerisinde (s.39-51). Ankara: Turhan Kitabevi
Poon, A. (1998). All-Inclusive Resorts, Travel and Tourism Analiyst, 6: 62-77.
Simon J ve Burstein, P. (1985). Basic Research Methods in Social Sciences. New York: Random House,
Wimmer, D.D. ve Dominick, J.R. (2000). Mass Media Research: An Indroduction. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr/belge/1-74210/turizm-geliri-ve-gideri-gsmh-ve-gsyih-ihracat-ve- ithala-.html erişim tarihi :27.08.2011
http://www.dha.com.tr/haberdetay.asp?tarih=03.09.2011&Newsid=141941&Categoryid=5erişim tarihi:25.08.2011
http://www.icmeler.bel.tr/index.php?modul=07_01 erişim tarihi: 01.09.2011
