Eğitimin Amacı. Eğitimin amacı bilgisayar ağlarına giriş yaptırmaktır.

(1)

(2)

Eğitimin Amacı

• Eğitimin amacı bilgisayar ağlarına giriş yaptırmaktır.

Ağ teknolojilerinin bilimsel olarak tanımlanması ve

öğretilmesi, farkındalık sağlanması, daha sonraki Ağ Teknolojileri eğitimlerine ait temel terim, teori ve uygulamaların anlaşılabilmesi için gerekli ön bilgilerin verilmesi.

Ağ Temelleri - Haluk Tanrıkulu 1-2

(3)

BİRAZ TARİH…

1960 – ABD Savunma Bakanlığı

1961 - MIT'den Leonard Kleinrock , paket anahtarlama teorisi ile ilgili ilk makaleyi yazdı.

1962 - MIT – Licklider –” Galaktik Ağ”

1965 – MIT – Lawrance Roberts, Thomas Merrill - Bilgisayalar İlk kez konuştu 1966 – Roberts, DARPA ‘ta… ARPANET fikri

1967: ARPANET DoD’s ARPA(Advanced

Research Project Agency) tarafından önerildi 1969 – ARPANET çalıştı…

UCLA, Stanford, Un.of Utah, Un. Of California at Santa Barbara

Ağ Temelleri - Haluk Tanrıkulu

(4)

BİRAZ TARİH…

1972 – Xerox’dan Metcalf devrede…

(5)

BİRAZ TARİH…

1973: Vint Cerf ve Bob Kahn TCP’yi önerdi…

1974: “A Protocol for Packet Network Intercommunication”

(6)

BİRAZ TARİH…

1983 – TCP/IP ARPANET içinde kullanıldı.

1984 – OSI Referans Modeli Oluşturuldu.

1987 – NSF (Amerika Bilimsel Kurumu) devrede, ARPANET NSFNET oldu.

1990 – NSF’in yanında IBM, MCI ile yeni oluşum

1990 – ARPANET Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet işletimindeki omurgalar (backbone) aldı.

1995 – Omurga Özelleşti.

(7)

Veri Haberleşme

• Veri

• Veri, bilginin işlenmemiş halidir.

• Veri Haberleşme

• İki cihaz arasında verinin yer değiştirilmesidir.

• Verinin bir taşıyıcı ortamdan aktarılmasıdır.

• Veri Haberleşmenin Temel özellikleri

• Dağıtım

• Doğruluk-Kesinlik (Tam olarak aktarılması)

• Zamanında yapılması, anlık olması

• Paket erişimdeki zaman farklılıklarını tölere etmesi

• Telecommunication: communication at a distance (‘tele’ in Greek=‘far”)

(8)

Veri Haberleşmenin 5 Aktörü

• Mesaj: İletilecek bilgi veya veri

• Verici

• Alıcı

• Taşıma Ortamı: Fiziksel yol, ortam ; bakır, fiber kablo veya hava

• Protokol: Veri haberleşmesinin yönetimi için belirlenen kurallar seti

Ağ Temelleri -Haluk Tanrıkulu

Resmin Kaynağı : Forouzan, B.A., “Data Communications and Networking”

1-8

(9)

Bilgi, Bilgisayarlar, Ağlar

• Bilgi : bits

• Form haline getirilebilen her şey (bit şeklin gösterilebilirler)

• İkili sayı sistemi 1’ler ve 0‘lar

• 4,8,16,32 ve 64 bit’lik işlemci ?

• Özellikler:

• Bilgi yenilenir, Bilgisayarlar bilgiyi işlerler, saklar, Ağlar bilgiye erişim sağlarlar

(10)

(11)

Ağ

• Ağ : Düğüm kümelerinin haberleşme hatları vasıtası ile birbilerine bağlanması

• Düğüm (Node): Bilgisayar, yazıcı, veya herhangi bir veri alan veya veren cihaz

• Etkili ve verimli bir ağ ;

- Performans sağlamalıdır - Güvenilir olmalıdır

- Güvenliği sağlanmış olmalıdır

• Ağların potansiyeli:

– “Bit” ‘leri istenen her yere ucuz, kolay ve istenilen performansta taşırlar

• Ağlar “bağlantı” sağlarlar

1-11

(12)

• Ağ üzerindeki herhangi bir düğümü (node) doğrudan veya dolaylı olarak eriştirmektir.

• Ağ içerisinde birlerine doğrudan fiziksel bağlantıları olmayan düğümleri birbirlerine bağlarlar..

Bağlantı nedir?

1-12

(13)

Bağlantı Tipleri

1-13

(14)

Verinin Akış Yönü

(15)

Veri Akışı

• Simplex

• Tek yönlüdür

• Tek şeritli bir yolu andırır. Sadece gidiş vardır, dönüş yoktur!

• Half-duplex

• Gidiş ve geliş her ikisi de mümkündür, ancak aynı zamanda olmaz.

• Tek şeritli yolda sıralı gidiş, geliş yapılması gibi

• Walkie-talkie, telsizler

• Full-duplex

• Gidiş ve geliş aynı anda yapılır

• İki şeritli yollar gibi, telefon hatları gibi

• Kanal kapasitesi iki yön için ikiye bölünmüştür.

1-15

(16)

Fiziksel Topoloji

(17)

Mesh Topoloji

(18)

Star (Yıldız) Topoloji

• Tüm düğümler merkezi bir cihaza noktadan noktaya bağlanmışlardır.

Merkezi cihazlar genelde ağ cihazları ve hub (göbek) dır.

• Merkezi cihaz bir bilgi dönüştürücüdür: Düğümler (veya bilgisayarlar) doğrudan birbirleri ile trafik oluşturmazlar.

• Avantajı : Ucuz ve sağlamdır

• Dezavantajı : Merkezi cihaza tüm cihazlar bağımlıdır.

(19)

Bus (Doğrusal) Topoloji

• Tek bir kabloya tüm düğümler bağldır

• tap, drop line (hat düşürücü), cable end (kablo sonlandırıcı) kullanılır

• Düğümler arasındaki mesafe ve düğüm sayılarında sınırlama vardır.

• Avantajı : Kolay kurulumu ve ucuzdur.

• Dezavantajı : Konfigürasyon zorluğu, hattaki bir kopukluk tüm ağı çalışmaz kılar

1-19

(20)

Ring (Halka) Topolojisi

• Bir düğüm her iki yönündeki iki düğüm ile noktadan noktaya bağlanmıştır.

• Taşıma tek yönlüdür ve tekrarlayıcılıdır.

• Avantajı : Kolay konfigüre edilir,Easy reconfiguration, fault isolation (hata yalıtımlıdır)

• Dezavantajı: Tek yönlü bir trafik olması nedeni ile kesintide tüm ağ problem yaşar

1-20

(21)

Hibrid Topoloji

• Birkaç topolojinin birleşmesinden oluşur

• Farklı topolojilerin avantajlarını bünyesinde barındırır

(22)

Ağaç Topoloji - (Avantaj ve Dezavantajları)

• Avantajları:

• Her bir bölüme (segment) ulaşmak kolaydır

• Bir çok çalışma grubu bir araya getirilebilir.

• Dezavantajları

• Her bir bölümün uzunluğu kullanılan kablo ile sınırlıdır.

• Omurga kablosu bozulduğunda bölümlerdeki ağ trafiği etkilenir.

• Kurulumu ve düzenlenmesi daha zordur.

• Hiyerarşik yapıdaki

ağlar için kullanılır.

(23)

Ağ Katagorileri

- Ağ Temelleri - Haluk Tanrıkulu

(24)

LAN (Yerel Alan Ağı)

• Fiziksel alan olarak küçüktür

• Ağ, tek bir ofisin, binanın veya birkaç km’den az kampüsler için oluşturulmuştur

• Genel olarak LAN topolojileri : bus, ring, star

• Aşağıda küçük bir LAN (12 bilgisayar bir hub ile bağlanmış) gösterilmiştir.

(25)

MAN (Kentsel Alan Ağı)

• Orta ölçekli ağlardır. Tüm kenti kapsayabilir

• Kablo TV ağı, bir firmanın farklı lokasyonlardaki yerel alan ağlarının (LAN’larının) bir araya getirilmesi

• Büyük çaplı üniversitelerin ağları

• Resmi kuruluşların veya şirketlerin kapalı ağları

Resmin Kaynağı : Forouzan, B.A., “Data Communications and Networking” _1-25

(26)

WAN (Geniş Alan Ağları)

• Uzun mesafeli iletişimde , ülke, kıta ve dünya ölçeğindeki ağlardır

• Kurumsal ağlar: Bir WAN bir firmaya ait olabilir veya sadece bir firma tarafınan kullanılabilir

1-26

(27)

Internetwork

• Internetwork : iki veya daha fazla ağın yönlendiriciler vasıtası ile bağlanması ile oluşur

• Cihazlar: yönlendiriciler, gateway...

• Internet: Dünya çapında ağların birleşmesi ile oluşmuştur

1-27

(28)

Internetwork Örnekleri

• Bir heterojen ağ : 4 adet WAN ve 2 adet LAN

1-28

(29)

Günümüz İnterneti

• ISP (Internet service providers)

• NISP (national ISP)

• NAP (network access point)

1-29

(30)

Protokollar

• Protokol : Kurallar zinciri, kümesi

• Verinin haberleşebilmesi için oluşturulan kurallar kümesi

• İletişimin, haberleşmenin oluşabilmesi için, iki tarafından bu protokolleri kabul etmesi ve bilmesi gereklidir

• Bir protokolün anahtar elemanları

Diziliş (syntax) : verinin formatı ve yapısı

Şematik : yapı içerisindeki her bölümün anlamı

Zamanlama : ne zaman ve hangi hızda veri gönderilecek

(31)

Standartlar

• Standartlar esas itibari ile,

• Ticari ve açık pazarlar için oluşturulur

• Ortak çalışabilirlik için ülkeler tarafından kabul edilmiştir İki kategorisi vardır

• De jure (“yasa” veya “ düzenleme’) ile oluşturulan standartlar

• De facto standartlar

• Şirket ve kurumlara ait olan standartlar: Kapalı standartlar

• Kurumlara ait olmayan standartlar : Açık standartlar

(32)

Standart Organizasyonları

• Standartlar

• Standart oluşturma komiteleri (ISO gibi)

• Forumlar (WiMAX Forum gibi)

• Düzenleme Kuruluşları ( BTK gibi)

• Standart komiteleri ve forumlar

• Standart komiteleri yavaş hareket ederler

• Forumlar ilgili firmaların bir araya gelmesi ile oluşturlar

• Forumlar özel teknolojileri hızlı bir şekilde geliştirilmesi ve yaygınlaşması sağlarlar (3G gibi)

(33)

Standart Komiteleri

• ISO

• Uluslar arası Standartlar Organizasyonu

• ITU-T

• UN bağlı Uluslar arası Telekomünikasyon Birliği

• ANSI

• ABD’nin kar amacı gütmeyen standart kuruluşu

• IEEE

• EIA

(34)

İnternet Standartları

• IETF (Internet Engineering Task Force)

• Internet Draft

• RFC (Request for Comment)

(35)

(36)

Referanslar

• Forouzan, B.A., “Data Communications and Networking” – Sunumdaki resimler bu kitaba aittir.

• Grodzinsky, F.S., “ Networking and Data Communications Laboratory Manual”

• Stallings, W., “ Data and Computer Communications”

• Tomasi, W.,” Introduction to Data Communications and Networking”

• Tanenbaum, A.S., “ Computer Networks”

• Karadeniz, Ş., Lecture Notes

• Chung, K., Lecture Notes, Kwangwoon University

• Ejaz, W., Lecture Notes,

• Tanrikulu, H., Lecture Notes, TT Akademi