T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURAKLIK YÖNETİMİ. Kuraklık Yönetimi Şube Müdürlüğü

(1)

KURAKLIK YÖNETİMİ

Kuraklık Yönetimi Şube Müdürlüğü

Kuraklık Yönetimi, İklim Değişikliğine Uyum, Taşkın Yönetim Planlarının Hazırlanması Hizmet İçi Eğitimi

10 Aralık 2013 - AFYONKARAHİSAR T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

(2)

SUNUM PLANI

1- KURAKLIK NEDİR VE NE DEĞİLDİR?

2- ÜLKEMİZDE KURAKLIK 3- KURAKLIK TESPİTİ, İZLENMESİ VE YÖNETİMİ

4- ÜLKEMİZDE KURAKLIK YÖNETİMİ

5- ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

(3)

Tanım: Yağışların kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde altına düşmesi sonucunda

– Arazi ve su kaynaklarını olumsuz etkileyen,

– Hidrolojik dengede bozulmalara sebep olan DOĞA OLAYIDIR. (BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi)

KURAKLIK NEDİR?

Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi. Haziran 1992 tarihinde Rio de Jenerio'da düzenlenen BM Çevre ve Kalkınma Konferansı'nda alınan kararlar çerçevesinde kurulan Hükümetler arası Müzakere Komitesince “Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi” hazırlanmış ve 17 Haziran 1994 tarihinde kabul edilmiştir.

Türkiye 1998 yılında resmen taraf olmuştur.

(4)

Meteorolojik Kuraklık:

• Yağışların belirli bir zaman periyoduna ait normallerden sapmasıdır.

• Genellikle bölgeseldir.

• Ana göstergesi meteorolojik ölçümlerdir.

Devam eden bir meteorolojik kuraklık olayı hızlı bir şekilde kuvvetlenebilir veya aniden sona erebilir.

Kuraklık periyotları: Belirlenen eşik değerlerinin altında yağışlı olan günlerin sayısı olarak tanımlanmıştır.

KURAKLIK TÜRLERİ

(5)

Hidrolojik kuraklık:

Uzun süre devam eden yağış eksikliği neticesinde ortaya çıkan yeryüzü ve yer altı sularındaki azalma ve eksiklikleridir.

Nehir akım ölçümleri ve göl, rezervuar, yer altı su seviyesi ölçümleri ile takip edilebilir.

Yağmur eksikliği ile akarsu, dere ve rezervuarlardaki su eksikliği arasında bir zaman aralığı olduğundan dolayı hidrolojik ölçümler kuraklığın ilk göstergelerinden değildir.

Meteorolojik kuraklık sona erdikten uzun süre sonra dahi hidrolojik kuraklık varlığını sürdürebilir.

KURAKLIK TÜRLERİ

(6)

Tarımsal Kuraklık:

Bitkinin kök bölgesinde, büyüyüp gelişmesi için yeterli nem bulunmaması durumudur.

Büyüme periyodu boyunca, belirli bir bitkinin suya ihtiyaç duyduğu belirli bir kritik döneminde yeterli toprak nemi olmadığı zaman tarımsal kuraklık meydana gelir.

Tarımsal kuraklık, toprağın derinlikleri doymuş halde olsa bile ürün verimlerini ciddi oranda düşürebilir

Yüksek sıcaklıklar, düşük nispi nem ve kurutucu rüzgarlar yağış azlığının etkilerinin katlanmasına sebep olur.

KURAKLIK TÜRLERİ

(7)

KURAKLIK TÜRLERİ

Meteorolojik Tarımsal Hidrolojik Sosyo-ekonomik

Doğa Olaylarının (Ör. Yağış) Öneminin Azalması

Etkilerin tespitinin ve anlaşmazlıkların çözümünün zorlaşması

Süre

Su ve doğal kaynakların yönetiminin önem kazanması

Kaynak: Wilhite 2006

(8)

KURAKLIK NE DEĞİLDİR?

Kuraklık geçici bir olgudur ve doğal (iklimsel) süreçlerde oluşan sapmalar sonucu ortaya çıkmaktadır.

Su kıtlığı ise kalıcı bir durumdur; ancak insan faaliyetleri ve insanların su taleplerinin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.

Çölleşme kurak, yarı-kurak ve az yağışlı alanlarda, iklim değişiklikleri ve insan faaliyetleri de dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklanan toprak bozulmasını ifade etmektedir.

(9)

ÜLKEMİZDE KURAKLIK

(10)

ÜLKEMİZDE KURAKLIK

Ülkemizin büyük bölümü, mevsimsel yağışların ciddi farklılıklar göstermekte olduğu Akdeniz İklim Kuşağında bulunmaktadır.

Yağışların dönemsel olarak gösterdiği farklılıklar kuraklık olaylarının oluşmasına yol açmaktadır.

Sonuç olarak kuraklık ülkemizin sıklıkla

karşılaştığı sorunlardandır.

(11)

1874-1877 döneminde meydana gelen kuraklığın, kıtlıklara ve hastalıklara yol açmak suretiyle yaklaşık 200.000 vatandaşın ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir.

2008 yılında Ankara’da meydana gelen kuraklık barajlardaki su seviyesini %3.8’e kadar düşürmüş ve ciddi bir susuzluk sorununa yol açmıştır.

ÜLKEMİZDE KURAKLIK

(12)

ÜLKEMİZDE KURAKLIK

1927/28, 1956/57, 1959, 1970, 1972/73, 1977,

1982, 1984, 1989/90, 1994, 2000/01 ve 2006/08

Türkiye’de kuraklık olaylarının şiddetli olarak

yaşandığı yıllar olarak kaydedilmiştir.

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

(39)

(40)

(41)

(42)

ÜLKEMİZDE KURAKLIK

(43)

• Normalin Yüzdesi İndeksi (Percent of Normal Index)

• Standart Yağış İndeksi (Standardized Precipitation Index - SPI)

• PALMER Kuraklık Şiddet İndeksi (PALMER Drought Severity Index - PDSI)

• Bitki Nem İndeksi (Crop Moisture Index - CMI)

• Yüzey Suyu Temini İndeksi (Surface Water Supply Index – swazee)

• Kuraklık Islah İndeksi (Reclamation Drought Index)

• Onda Birler Metodu (Deciles Method)

• Keetch-byram Kuraklık İndeksi (Keetch-Byram Drought Index)

• Vejetasyon Durum indeksi (Vegetation Condition Index)

• Aydeniz Kuraklık İndeksi

KURAKLIĞIN TESPİTİ

Kuraklık Tespitinde Kullanılan Bazı Yöntemler:

(44)

• Standart Yağış İndeksi (Standardized Precipitation Index - SPI)

• PALMER Kuraklık Şiddet İndeksi (PALMER Drought Severity Index - PDSI)

• Normalin Yüzdesi İndeksi (Percent of Normal Index - PNI)

• Aydeniz Metodu

Kuraklık Tespitinde MGM tarafından Kullanılan Yöntemler:

KURAKLIĞIN TESPİTİ

(45)

• SPI (Mart 2012 – Ağustos 2012 Dönemi)

KURAKLIK HARİTALARI

(46)

KURAKLIK ANALİZLERİ

(47)

KURAKLIK ANALİZLERİ

(48)

KURAKLIĞIN GERÇEK ZAMANLI OLARAK İZLENMESİ

• Eyaletlerin Kuraklık Yönetim Planlarının uygulanması

aşamasında sıklıkla kullanılmaktadır.

• Her yıl yaklaşık 2 milyon ziyaretçi siteyi ziyaret etmektedir.

• Medya konuyla ilgili bilgi vermek için

sistemi sıklıkla kullanmaktadır.

•Kongre ve Başkanlık Brifinglerinde sıklıkla kullanılmaktadır.

(49)

• 2002-03 Tarım Bakanlığı Süttozu Programı

• Tarım Bakanlığı Rezerv Koruma Programı

• Tüm eyaletlerde kuraklık ile ilgili Vali bildirimleri

• 2006-07 Tarım Bakanlığı hayvancılık yardımları

• 2006-07 Hayvancılık kayıplarının vergi ertelemeleri

• Ulusal Meteoroloji Servisinin kuraklık duyuruları KURAKLIĞIN GERÇEK ZAMANLI

OLARAK İZLENMESİ

ABD’deki kuraklık izleme sistemi kullanılarak alınan karar örnekleri:

(50)

• Yağış

• Sıcaklık

• Yer Altı ve Yer Üstü Su Seviyeleri

• Yüzey Akışı

• Kar Miktarları

• Toprağın Nem Muhtevası

• Kısa, Orta ve Uzun vadeli Projeksiyonlar

• Bitki Örtüsü vb.

KURAKLIĞIN TESPİTİNDE KULLANILABİLEN BAZI PARAMETRELER

(51)

Türkiye Yıllık Yağış Verileri

(52)

Türkiye Yıllık Yağış Verileri

(53)

• Dünya Yüzeyi Sıcaklık Ortalaması ≈ 15 °C

• Dünyada kaydedilen en düşük sıcaklık ≈ -89 °C

• Dünyada kaydedilen en yüksek sıcaklık ≈ 58 °C

• Türkiye’de 1970 – 2000 yılları arası sıcaklık ortalaması = 12,82 °C

TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA SICAKLIK

Yıl Sıcaklık (°C)

Normalde n Fark (°C)

2010 15,2 2,39

2001 14,22 1,41

1999 14,1 1,29

1998 13,8 0,99

2007 13,75 0,94

2009 13,7 0,89

2005 13,68 0,87 2006 13,59 0,78 2008 13,54 0,73

(54)

Konya Havzası’nda Eylül 2008 itibari ile 27.140 adet ruhsatlı ve 67.000 adet ruhsatsız kuyu bulunduğu tahmin edilmektedir.

33 yıllık dönem içerisinde Konya havzası yer altı su seviyesinde azalma: 14,3 m’dir

Bu azalmanın %80’i son 10 yıl içerisinde gerçekleşmiştir.

Türkiye’deki OSB’lerde sanayi için temin edilen suyun; Yer altı sularından çekilen kısmı yaklaşık %47dir.

YER ALTI SU SEVİYELERİ

(55)

2008 yılı için Konya havzasından örnek vermek gerekirse;

• Beyşehir Gölü: Derinliği 25 yıl içerisinde 20m’ den 5m’ ye kadar düşmüştür.

• Tuz Gölü: Büyüklüğü 260bin hektardan 130bin hektara kadar düşmüştür.

• Ereğli Sazlıkları: Büyüklüğü 21500

hektardan 3000 hektara kadar düşmüştür .

GÖLLERİMİZDE SU SEVİYESİ

(56)

0 20 40 60 80 100

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 YILLAR

İstanbul Barajları Doluluk Oranları (%)

0 200 400 600 800

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 YILLAR

Ankara İçme Suyu Barajlarına Gelen Su Miktarı (milyon m³)

BARAJLARDA SU SEVİYELERİ

(57)

KURAKLIK YÖNETİMİ

Kuraklık yönetimi:

• Kuraklığın etkilerini azaltmak.

• Kuraklık sırasında oluşabilecek anlaşmazlıkları ortadan kaldırmak amacıyla,

Kuraklık öncesinde, esnasında ve sonrasında şahıslar, işletmeler, hükümet ve diğer herkes tarafından uygulanacak eylemeri tanımlar.

(58)

Kuraklık yönetim planı:

• Muhtemel kuraklık riskleriyle karşılaşıldığında yaşanacak olan olumsuz etkilerin azaltılması ve önlenmesi

• Su kıtlığının minimum düzeyde tutulması için

Mümkün olan en kısa sürede kuraklık sorununun çözümüne yönelik olarak,

• Kuraklık öncesinde

• Kuraklık esnasında

• Kuraklık sonrasında

KURAKLIK YÖNETİMİ

alınacak tedbirler belirlenir.

(59)

Soru: Bir bölgede kuraklık oluşmasını engelleyebilir miyiz?

Cevap:

Kuraklık, deprem, gibi doğal afetlerin oluşumu engellenemez!

Bu sebeple, kuraklık yönetimi asla kısa süreli bir kriz yönetimi olarak düşünülmemelidir.

Kuraklık yönetimi, uzun dönem su kaynakları yönetimi çerçevesi içerisinde, ortaya çıkan baskı durumunu izleme ve yönetme ile odaklanılan bölgedeki iklim değişkenliği ile ilişkili diğer afetlere de vurgu yapan bir risk yönetimi süreci olarak görülmelidir.

KURAKLIK YÖNETİMİ

(60)

KURAKLIK YÖNETİMİ

Kuraklığa Hazırlık

Tahmin ve Erken Uyarı

Kuraklık Afeti

Etki Analizi

Acil Müdahale İyileştirme

Yeniden Yapılandırma

Etki azaltımı

Risk Yönetimi

Kriz Yönetimi

(61)

(62)

Uzun Vadeli Önlemler Kısa Vadeli

Önlemler Acil Müdahale

KURAKLIK YÖNETİM PLANI

Normal Kuraklık Normal

KURAKLIK YÖNETİMİ

(63)

KURAKLIK YÖNETİMİ

10 Adımda Kuraklık Yönetimi

1. Kuraklık koordinasyon kurulu ve komisyonun atanması 2. Kuraklık planının amacının ve hedeflerinin belirtilmesi 3. Paydaş katılımının sağlanması ve anlaşmazlıkların

çözümü

4. Kaynakların ve risk altındaki grupların belirlenmesi 5. Organizasyon şemasının geliştirilip kuraklık planının

hazırlanması

6. Gerekli araştırmaların yapılması ve yasal boşlukların doldurulması

(64)

7. Bilimsel çalışmaların mevzuata aktarılması

8. Kuraklık planının tanıtılması ve halkın katılımı

9. Eğitim programlarının geliştirilmesi

10.Kuraklık planının sürekli olarak geliştirilmesi, test edilmesi ve gerekli değişikliklerin yapılması

KURAKLIK YÖNETİMİ

10 Adımda Kuraklık Yönetimi

(65)

ÜLKEMİZDE

KURAKLIK YÖNETİMİ

Kuraklık Yönetimi Konusunda Çalışan Başlıca Kurumlar:

 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

 SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

 ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

 METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

 DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

 T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

 TARIM REFORMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

(66)

Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün Kuraklık Yönetimi Konusunda Görevleri (1):

ÜLKEMİZDE

KURAKLIK YÖNETİMİ

Kuraklık yönetimi ile ilgili

ilke, strateji ve politikaları belirlemek, gerekli mevzuatı hazırlamak,

Havza esaslı

Kuraklık Yönetim Planlarını hazırlamak

veya hazırlatmak, planların uygulamalarını izlemek veya

izletmek, neticeleri raporlamak,

(67)

Kuraklık

yönetimi ile ilgili olarak kurumlararası koordinasyonu sağlamak, kuraklıkları ilgili kurumlarla koordinasyon sağlayarak izlemek ve tespit sonuçlarını raporlamak.

Kuraklık yönetimi ile alakalı

uluslararası faaliyetler açısından ülkemizin odak noktası olma görevini yürütmek, neticeleri raporlamak,

Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün Kuraklık Yönetimi Konusunda Görevleri (2):

ÜLKEMİZDE

KURAKLIK YÖNETİMİ

(68)

Kuraklık analizi ve kurak dönem su yönetimi ile ilgili

araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak veya yaptırmak.

Türkiye’nin geçmişteki kurak dönemlerine ait verileri

analiz etmek ve bunları değerlendirerek raporlamak,

Türkiye’nin havza esaslı kuraklık kayıtlarını tutmak ve

bu kayıtları değerlendirerek raporlamak.

Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün Kuraklık Yönetimi Konusunda Görevleri (3):

ÜLKEMİZDE

KURAKLIK YÖNETİMİ

(69)

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TARIMSAL KURAKLIKLA MÜCADELE STRATEJİSİ EYLEM PLANI:

2012/3191 sayılı Tarımsal Kuraklıkla Mücadele ve Kuraklık Yönetimi Çalışmaları Hakkında Karar,

Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Görevleri, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik 18 Ağustos 2012 tarih ve 28388 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Eylem Planının Gayesi:

 Yeterli kapasiteye ulaşmış kurumsal bir yapıyı geliştirmek,

 Mücadeleyi bütüncül ve kapsamlı bir plan dahilinde yapmak,

 Tarım sektörünü kuraklıktan en az etkilendiği bir yapıya ulaştırmaktır.

ÜLKEMİZDE

KURAKLIK YÖNETİMİ

(70)

TARIMSAL KURAKLIK

YÖNETİMİ KOORDİNASYON

KURULU (TKYKK)

İZLEME ERKEN UYARI ve TAHMİN

KOMİTESİ (İEUTK)

RİSK

DEĞERLENDİR ME KOMİTESİ

(RDK)

ÇALIŞMA GRUPLARI

(ÇG) VERİ AKIŞ

BİRİMLERİ (VAB)

TARIMSAL KURAKLIK İL KRİZ MERKEZİ

ÜLKEMİZDE

KURAKLIK YÖNETİMİ

(71)

(Lulian Florin Vladu, UNFCCC, 2006)

KURAKLIK YÖNETİMİ

Soru: Kuraklıktan tek etkilenen sektör tarım sektörü müdür?

(72)

Ulusal Kuraklık Politikası Konusunda Yüksek Seviyeli Toplantı:

Toplantının Gayesi: Kuraklık konularında yararlı, bilimsel temelli faaliyetlere dayanan pratik bir anlayış ve çeşitli kuraklıklarla mücadele

stratejileri sunmak ve tüm ülkelerde proaktif ulusal kuraklık politikası

uygulamasını geliştirmek ve desteklemek.

ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

(73)

ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

Ulusal Kuraklık Yönetimi Politikalarının Desteklenmesi için Kapasitenin Geliştirilmesi Bölgesel Çalıştayları:

Organizatörler:

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO)

Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi (UNCCD) Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)

Temmuz 2013 – Bükreş Romanya DOĞU AVRUPA ÜLKELERİ

Kasım 2013 – İzmir Türkiye ORTA ASYA ÜLKELERİ

(74)

ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

(75)

Bölgesel İklim Tahmini Forumları (RCOFs)

ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

(76)

ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

Kuraklık Yönetimi ve Kuraklık Yönetim Planları Konulu TAIEX Çalıştayı

Avrupa’da Su Kanunu, Kuraklık mevzuatı ve politikaları

İngiltere’de Kuraklık Yönetimi ile ilgili kurumlar, bu kurumların sorumlulukları ve koordinasyonu

İngiltere’de Kuraklık Yönetim Önlemleri ve Uygulamaları

İngiltere’de Kuraklık Haritalarının Hazırlanması

Kuraklık Tahmini Erken Uyarı ve İzleme Sistemleri

(77)

ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR

AB’nin Kuraklık Yönetimi Konusundaki Çalışmaları

Kuraklık konusunda bağlayıcı bir direktif henüz bulunmamaktadır.

Konuyla ilgili ciddi çalışmalar yapılmakta, bu çalışmalar komisyona tebliğ düzeyinde sunulmaktadır.

Çalışmalar yasal dayanağını Su Çerçeve Direktifi 4.

Bölüm (Çevresel Hedefler) 6. Maddeden almaktadır.

(78)

TAŞKIN VE KURAKLIK YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

KURAKLIK YÖNETİMİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

Mustafa Berk DUYGU (Uzman Yardımcısı) mbduygu@ormansu.gov.tr

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ