Sosyal Kimlik Yaklaşımı: Bağlam ve İçerik

(1)

Kaynak:

Bilgin, N. (2014). Sosyal Psikoloji. Ege Üniversitesi

Tajfel, H., & Turner, J. C. (2004). The Social Identity Theory of Intergroup Behavior. In J. T. Jost

& J. Sidanius (Eds.), Key readings in social psychology. Political psychology: Key readings (p. 276–293). Psychology Press.

SOSYAL KİMLİK

(2)

Sosyal Kimlik Yaklaşımı: Bağlam ve İçerik

 Birçok farklı kavramla ve kuramla doğrudan ilişkilidir.

Sosyal kimlik

Sosyal kategorizasyon

Minimal grup paradigması

Sosyal karşılaştırma

Sosyal yapı

(3)

 Temel varsayımlar

1. Özdeşleşme→ sosyal kimlik

2. Kıyas noktası olarak diğer gruplar

3. Olumlu kimlik, benlik saygısı; iç grubu kayırma, dış grubun değerini düşürme

4. Stratejiler ile olumlu kimlik edinme

(4)

Kuram, sosyal kimliğimizin oluşması, devam

ettirilmesi ve bu kimliğimizle ilişkili bireysel ve gruplar arası tutum ve davranışlarımız arasındaki ilişkileri incelemektedir.

(5)

 Sosyal kimlik,

 Sosyal grup

 Sosyal kimlik sosyal kategorizasyon sürecinin bir sonucudur.

(6)

Sosyal kategorizasyon

 Sosyal kimlik olgusunun temelinde sosyal kategorizasyon bulunur:

«Biz veya onlar» ya da «iç grup ve dış grup»

Sosyal kategorizasyon her aidiyet üzerinden yapılabilir:

 Cinsiyet, yaş, meslek, spor taraftarlığı, etnik köken, dini inanç vb.

(7)

Sosyal kategorizasyon

Sosyal kategorizasyonun iki çıktısı vardır (Turner, 1982):

1. Grup içi benzerlikler ve gruplar arası farklılıklar abartılır.

2. İç grubu kayırma; diğer grupları küçümseme (iç grup kayırmacılığı).

(8)

Minimal grup paradigması

Bireylerin gruplararası davranış sürecinde, kendi

gruplarını kayırıp diğer grupları küçümsemeleri ve

gruplararası çatışmaya girmeleri için gerekli ve yeterli koşullar nelerdir?

Minimal grup paradigması (Tajfel ve ark., 1971).

(9)

 Tajfel ve arkadaşları (1971): Kandinsky ve Klee –> iç grup kayırmacılığı

(10)

 Başka bir araştırmada Tajfel ve Turner denekleri

X ve W olarak iki gruba ayırır.

Kendi gruplarının ve diğer grubun üyelerini bir dizi

olumlu kişilik özelliği bakımından değerlendirmelerini isterler

Kendi grup üyelerini daha olumlu değerlendirmişlerdir.

(11)

Sosyal Kategorizasyon ve Sosyal Kimlik

 Sosyal kategorizasyon bilişsel işlevlerinin dışında, bireyin toplumdaki yerini

oluşturan ve tanımlayan yönlendirici bir sistemdir (Tajfel, 1972).

 Sosyal kimlik, bireyin belirli sosyal

gruplara ait olduğu bilgisini ve bu aidiyetin yol açtığı duygu ve değerlendirmeleri

içerir.

(12)

«Diğeri kategorisi, grubumuza ipso facto bir kimlik verir» (Tajfel, 1972: 299).

Yani kimlik, daima bir öteki (alter) gerektirir.

(13)

Pozitif kimlik oluşturma işlevi.

İç grup lehine karşılaştırma

Karşılaştırmalar aleyhte olduğunda ise birtakım bireysel ve kolektif stratejilerle imajın korunması sağlanmaya çalışılır.

Örneğin, grubu değiştirmek.

Ya da karşılaştırma boyutunu değiştirmek vb.

(14)

Sosyal Karşılaştırma

 Festinger bireyler tarafından gerçekleştirilen sosyal

karşılaştırmayı anlatırken; sosyal kimlik kuramı «biz ve diğerleri» arasındaki yani gruplararası karşılaştırmayı ele alır (Tajfel, 1978).

(15)

Bireyler, benlik saygılarını yükseltmek için üyesi oldukları grubu dış gruba oranla daha olumlu

algılar.

İnsanlar «bizi» güvende hissetmek için «onları»

küçümserler.

(16)

 Kısaca,

 Sosyal kategorizasyon→ bireyin kendi grubu ve dış grup arasındaki farklılıkları abartmasına yol açmaktadır.

 Sosyal karşılaştırma→bu abartma etkisinin seçiciliğini ortaya koyar. Yani abartma, kendini yüceltme yönünde gerçekleşir.

 Sonuç olarak grup içi benzerliklerin ve gruplararası farklılıkların abartılışı daha da belirgin hale gelir.

(17)

Sosyal Kategorizasyon, Sosyal Karşılaştırma ve Sosyal Kimlik

Sosyal kimlik

Sosyal sınıflandırma

Bireyin toplum içindeki yeri

(18)

Belirli bir grubun üyesi olmak

Grubun bireyi doyurmaması

Grubu terk etmek

(19)

 Tüm gruplar toplumda diğer grupların içinde yer alır.

Sosyal karşılaştırma

(20)

Sosyal Kimlik ve Sosyal Yapı

 Alt grup üyeliği, potansiyel olarak üyelerine olumsuz bir sosyal kimlik yüklemektedir.

Düşük benlik saygısı

 İki inanç sistemi:

sosyal hareketlilik ve sosyal değişim.

(21)

İnanç sistemi

• Sosyal hareketlilik

• Sosyal değişme

Sosyal kimliği geliştirme stratejisi

• Bireysel hareketlilik

• Sosyal yaratıcılık

• Sosyal rekabet

Özgül taktikler

• Asimilasyon

• Gruplararası yeni

karşılaştırma referansı

• Karşılaştırma boyutlarını yeniden değerlendirme

• Farklı gruplarla karşılaştırma

• Sivil haklar faaliyeti, devrim, savaş vb.

Bilişsel alternatif

yok

Bilişsel alternatifler