DİCLE ANADOLU LİSESİ
9.SINIFLAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ 1.DÖNEM ÇALIŞMA SORULARI 1.ÜNİTE(Türk Dili ve Edebiyatına Giriş)
1. Edebiyat nedir ve hangi malzemeyi kullanır? Edebiyat sözcüğünün kökü nedir?
Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatına “edebiyat”
denir.
Edebiyat sözcüğünün kökü “edeb” kelimesidir.
2. Edebiyat hangi bilimlerden yararlanır?
Psikoloji, Sosyoloji, Tarih, Felsefe ,Coğrafya
3. Türk edebiyatının dönemleri kaça ayrılır, tablo halinde belirtiniz.
Türk Edebiyatının Dönemleri
1.İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı 2.İslâmiyet Etkisiyle Gelişen T.E 3. Batı Etkisiyle Gelişen T.E
(…-XI.yy) (XI.-XIX. yy) (XIX. yy-…)
a. Sözlü Edebiyat a. Divan Edebiyatı a. Tanzimat Dönemi Edebiyatı b. Yazılı Edebiyat b. Halk Edebiyatı b. Servetİ fünun Dönemi Edeb.
-Anonim Halk Edebiyatı c. Fecriati Topluluğu -Âşık Edebiyatı d. Milli Edebiyat Dönemi -Dini-Tasavvufi Halk Ed. e. Cumhuriyet Dönemi Türk Ed.
(Tekke Edebiyatı)
4. Güzel sanatlar kaç gruba ayrılır? Şema ile gösteriniz.
Güzel Sanatlar
1. Fonetik (İşitsel) Sanatlar 2. Plastik (Görsel) Sanatlar 3. Ritmik (Dramatik) Sanatlar
a.Müzik a.Resim a. Tiyatro
b.Edebiyat b.Heykel b. Sinema
c. Mimari c. Dans
d. Minyatür d. Opera
e.Hat e. Bale
f. Tezhip
5. Edebiyatımızda metinler kaça ayrılır?
Edebiyatımızda metinler, sanatsal (edebi) metinler ve öğretici metinler olmak üzere ikiye ayrılır.
6. Lehçe nedir? Örnek veriniz.
Bir dilin, tarihî gelişimi içinde yazılı kaynaklarla izlenemeyen dönemlerinde ayrılmış kollarına “Lehçe” denir. Türk dilinin Çuvaş lehçesi ve Yakut lehçesi lehçeye örnektir.
8. Şive nedir? Örnek veriniz.
Bir dilin, yazılı kaynaklarla izlenebilen tarihî gelişimi içinde ayrılmış kollarına “şive” denir. Şiveler; bir milletin tarihî, siyasi, sosyal ve kültürel nedenlerle farklı yurt coğrafyalarına dağılmasıyla ortaya çıkar: Azeri Türkçesi, Özbek Türkçesi, Türkmen Türkçesi vb.
Örnek: Neçe yaşın var? (Kaç yaşındasın?) (Azeri şivesi)
9. Ağız nedir? Örnek veriniz.
Bir dilin bir ülke sınırları içindeki farklı yerleşim bölgelerinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılaşan konuşma biçimidir: Kayseri ağzı, Erzurum ağzı, Trakya ağzı...
Örnek: Beni bak gıı, n’apıp durun? (Bana bak kız, ne yapıyorsun?) (Ege ağzı)
10. Argo ve Jargon nedir?
Argo: Ortak dilden ayrı olarak belirli toplulukların ses, yapı, söz dizimi ve anlam bakımından farklılık gösteren dili veya kelime dağarcığıdır. Argo, çoğunlukla kaba bir söyleyiş özelliği gösterir.
Örnek: Adam afili, etrafa caka satıyor.
Jargon: Aynı meslek veya topluluktaki insanların ortak dilden ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığıdır.
Örnek: “Hasta dün gece eks oldu.” cümlesindeki “eks olmak” ifadesi bir tıp jargonudur.
11.Aşağıdaki cümlelerde dilin şive, ağız, jargon, standart dil, argo türlerinden hangisinin örneklendiğini bularak boş bırakılan yere yazınız.
a) Ahmet yine bir dümenler çevirip araklamış bir şeyleri.
………argo………
b) Nerdesin gııı, üç saattir seni burda beklik?
………ağız………
c) Denizciler; yelkenler fora, iskele alabanda, tam yol ileri!
………jargon………
ç) Bu yahınlarda erzag dükkanı var mı?
………şive……….
d) Konu üzerinde bir süredir araştırma yapıyoruz.
………standart dil………….
12. İletişim nedir? İletişimin ögeleri nelerdir?
İletişim duygu, düşünce ve bilgilerin türlü yollarla başkalarına aktarılmasıdır. İletişimin ögeleri; gönderici, alıcı, ileti, kanal, geri bildirim, kod ve bağlamdır.
13.Aşağıdaki konuşmanın iletişim unsurlarını yazınız.
Kitap almak için kitap fuarına giden Nehir ile satıcı arasında şöyle bir konuşma geçer:
Nehir – “İstanbul Hatırası” var mı sizde?
Görevli – Evet efendim, işte şurada!
Bu iletişimde Gönderici: Nehir Alıcı: Görevli
İleti: İstanbul Hatırası var mı sizde?
Kanal: Dil
Bağlam:Kitap Fuarı Kod: Türkçe
Dönüt: Evet efendim,işte şurada!
14. Aşağıdaki cümlelerin başına yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
a. ( D ) Açıklık, anlatımın belirsizlik taşımaması, net olmasıdır.
b. ( Y ) Arkadaşım, sesimi duyuyor musun? cümlesinde dil heyecana bağlı işlevde kullanılmıştır.
c. ( Y ) Bir dilin bölgeden bölgeye veya şehirden şehire gösterdiği söyleyiş değişikliğine şive denir.
d. ( Y ) Edebiyatta yazar metnini oluştururken sadece psikoloji biliminden yararlanır.
e. ( Y ) İletişimin gerçekleştiği ortama “kanal” denir.
f. ( D ) Tiyatro, göstermeye bağlı metinler grubunda yer alır.
h.( D ) Edebiyat ve müzik fonetik sanatlar grubunda yer alır.
ı. ( Y ) Varlık ya da kavramların belirgin özellikleriyle tanıtılmasına “Tanık Gösterme” denir.
15. Deneme, makale gibi düşünce yazıları tamam da, bir romanda insanın gönlünde çiçekler açtıracak sözler
döktürmek her yazarın harcı değildir. Bu konuda başarılı olanın sayısı çok azdır. Bunu en çok Oscar Wilde’de gördüm ben. Oscar Wilde, neredeyse her sayfada kahramanına öyle oturaklı sözler söyletir ki sözün kudreti karşısında şapka çıkarırsınız. Pervasızdır Wilde. Üslubunun üstünü kapattığı hiç görülmemiştir.
Yukarıdaki paragrafta aşağıdaki anlatım tekniklerinden hangisine başvurulmuştur?
A) Örneklemeye B) Tanık Göstermeye C) Açıklamaya D) Öyküleme E) Karşılaştırmaya
16. (I) Hayvanlar, bitkiler, cansız varlıklar arasında geçmiş gibi anlatılan olaylara dayanan, insanlara ahlak ve ibret dersi veren kısa masallardır fabl. (II) Fabl türünü kısaca basit ahlak kuralları olarak da nitelendirmek
mümkündür. (III) Öğretici bir amacın güdüldüğü fabl türünde günlük hayatla ilgili dersler verilir. (IV) Kısa, açık, sade bir anlatımı olan fabl türünde teşhis ve intak sanatı ön plandadır. (V) Fabl türünün sonunda açık bir şekilde bir ahlak dersi verilir.
Yukarıdaki parçada yer alan cümlelerden hangi ikisinde "tanımlama" yapılmıştır?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) IV ve V E) I ve III
17. Dil, bir toplumun veya kültürün yok olmasını önleyebilecek tek şeydir .Büyük şair Orhan Veli “Dili;her yerde, her vakit düşünmemiz gerekir.”derken anlatmak istediği budur.
Bu paragrafta hangi düşünceyi geliştirme yoluna başvurulmuştur?
A. Benzetme B. Karşılaştırma C. Tanık Gösterme
D. Sayısal Verilerden Yararlanma E. Tanımlama
18. Başka dillerden Türkçeye kelime geçtiği gibi Türkçeden de başka dillere kelimeler geçmiştir. Bugün Çincede 300, Farsçada yaklaşık 3000, Urducada 227, Arapçada yaklaşık 2000, Rusçada yaklaşık 2500 olmak üzere çok sayıda Türkçe kelime kullanılmaktadır.
Bu paragrafta hangi düşünceyi geliştirme yoluna başvurulmuştur?
A. Sayısal Verilerden Yararlanma B. Tanımlama
C. Karşılaştırma D. Benzetme E. Tanık Gösterme
19. (I) Toroslar Çukurova’nın bereketli topraklarını İç Anadolu’nun bozkırlarından ayırır. (II) Çukurova’yı at nalı biçiminde kuşatmış bir duvardır sanki. (III) Ovadan bakılınca çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıl ışıldır. (IV) Toroslar öylesine sarp ve yüksektir ki kolay kolay geçilmez (V) Tren bile Toroslar’ı geçerken tünelin birinden çıkıp ötekine girer.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde benzetme yapılmıştır?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. D) II. ve IV. E) IV. ve V.
20. Aşağıda verilen boşlukları uygun kelimeler ile doldurunuz.
a. Türkçenin Çuvaşça ve Yakutça olmak üzere iki lehçesi vardır.
b. Bale, opera, sinema dramatik (ritmik) sanatlar içerisinde yer alır.
c. İletişimde mesajı ileten, iletişimi başlatan ögeye gönderici, kaynak denir.
d. Edebiyatımızda metinler edebi (sanatsal) metinler ve öğretici metinler olmak üzere ikiye ayrılır.
e. Metinde okunması kolay ifadelere yer verilmesine, anlatımın ses akışına uygun olmasına akıcılık denir.
21. Coşku ve heyecanı dile getiren metin türü hangisidir?
Şiir.
22. Aşağıda verilen metin türleri ile ilgili oldukları metin sınıflandırmasını eşleştiriniz.
a. Hikâye, roman, masal, destan, fabl, mesnevi, halk hikâyesi ( 3 ) 1. Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler
b. Trajedi, komedi, dram ( 4 ) 2. Geleneksel Türk Tiyatrosu
c. Anı, günlük, gezi yazısı, biyografi, otobiyografi ( 1 ) 3. Anlatmaya Bağlı Metinler d. Karagöz, meddah, orta oyunu, köy seyirlik oyunları ( 2 ) 4. Modern Tiyatro
e. Makale, deneme, sohbet, eleştiri, mülakat, fıkra ( 5 ) 5.Gazete Çevresinde Gelişen Metinler
2.ÜNİTE(HİKAYE)
1.Hikaye nedir? Genel özellikleri nelerdir?
Hikâye (öykü); yaşanmış ya da yaşanabilir olay veya durumların kişi, yer ve zamana bağlı olarak okuyucuda heyecan ve zevk uyandıracak şekilde anlatıldığı kısa edebî türdür.
Heyecan ve zevk uyandırırlar.
Kısa türdür.
Kahramanların bir yönü üzerinde durulur.
Zaman ,mekan.kişilerde ayrıntıya girilmez.
Kısa cümleler kurulur.
Kişi sayısı azdır.
2.Hikayede kaç çeşit bakış açısı vardır, isimlerini yazınız.
Üç çeşit bakış açısı vardır.
Hakim(ilahi)bakış açısı Kahraman bakış açısı Gözlemci bakış açısı
3.Öyküleyici metinlerde hangi anlatım biçimlerinden yararlanılır?
Betimleyici ve Öyküleyici Anlatım.
4.Aşağıdaki paragraflarda hangi anlatıcı bakış açısının kullanıldığını yazınız.
a- “İşime alışmıştım. Fahrettin Kerim Bey’in bana karşı daha çok bir hoca gibi davrandığının farkındaydım. Verdiği bütün işler birbirinden farklı oluyordu.
O günlerde İstanbul’un kuaför ve berberleri çok dertliydiler. Öteki meslek gruplarından olduğu gibi bu meslek grubundan da temsilciler zaman zaman Vali Bey’i ziyaret ediyor, tarifelerin düşüklüğünden, yukarıya çıkartılması gerektiğinden söz ediyorlardı.
Bir sabah “Yanlış karar vermeyelim, sağı solu kolaçan edip durum nedir öğrenir misin?” deyince, kendimi İstiklal Caddesi’nde buldum.” KAHRAMAN ANLATICI BAKIŞ AÇISI
(En Hüzünlü Eylül,Osman Balcıgil) *********
b-“Hatice Nine ses çıkarmamış, başını sallamakla yetinmişti. Dudaksız gibi duran ağzı, yuvalarından fırlamış siyah gözleri, sert ve çıkık çenesi ile bu ihtiyar kadının korkunç bir görünüşü vardı. Bembeyaz saçlarının altında genç bir yüzü, iki büklüm belinin yanında kuvvetli kolları insanı şaşırtıyordu. “ GÖZLEMCİ BAKIŞ AÇISI
(Karanlık Dünya ,Orhan Hançerlioğlu) *********
c-“Odacı, müfettişin kendisini görmek istediğini haber verdiği zaman Ahmet bir an şaşırdı. Müfettişle beş günden beri görüşmemişti. Kendisini niçin görmek istiyordu? Ne olabilirdi? İçini hafif hafif kemirmeye başlayan endişeye rağmen sakin görünmeye çalışarak kalktı, savcının odasına doğru yürüdü.” İLAHİ BAKIŞ AÇISI (HAKİM BAKIŞ AÇISI) (Karanlık Dünya ,Orhan Hançerlioğlu)
5.Aşağıdaki cümlelerin başına yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız a.( D ) Dünya edebiyatında ilk hikâye “Dekameron Öyküleri”dir
b.( D )Türk edebiyatındaki ilk hikayeyi yazan Ahmet Mithat Efendi’dir.
c.( D )Türk edebiyatında Batılı tarzda yazılmış ilk hikâye “Küçük Şeyler”dir.
ç.( Y ) Durum hikayesinin ilk örneklerini Fransız yazar Guy de Maupassant vermiştir.
d.( Y ) Kahraman anlatıcı bakış açısında olaylar dışarıdan görüldüğü biçimiyle bir kamera tarafsızlığıyla aktarılır.
e.( Y ) Hikayeler romanlara göre daha detaylıdır, kişi sayısı daha fazladır. Olaylar daha geniş bir zamanda ve mekanda geçer.
6.Aşağıda boş bırakılan yerlere verilen kelimelerden uygun olanını yazınız.
DURUM, KİŞİLER, KARAKTER, GUY DE MAUPASSANT, OLAY,TANZİMAT,ANTON ÇEHOV,HİKAYE a.Roman ve hikayelerde belli bir sosyal tabakayı değil de sadece kendisini temsil eden, her eserde farklı olan kişilere KARAKTER denir. Bunlar daha çok duygu ve iç dünyalarıyla ön plandadır
b.Yaşanmış veya yaşanması mümkün olan olayların okuyucuya haz verecek şekilde anlatıldığı kısa, edebi yazılara HİKAYE denir.
c.Durum hikayelerinin dünya edebiyatındaki ilk temsilcisi Rus yazar ANTON ÇEHOV , olay hikayelerinin ilk temsilcisi Fransız yazar GUY DE MAUPASSANT
ç.- Ömer Seyfettin edebiyatımızda OLAY hikayesinin , Sait Faik Abasıyanık DURUM hikayesinin temsilcileridir.
d.Edebiyatımızda modern hikayeden önce onun yerine geçen destanlarımız, masallarımız, halk hikayelerimiz ve mesnevilerimiz vardı. Batılı(modern ) anlamda hikaye örnekleri edebiyatımıza ilk kez TANZİMAT döneminde girmiştir.
e.Hikayenin yapı unsurları olay, zaman, mekan, KİŞİLER dir.
7.Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna diğerlerinden farklı bir noktalama işareti getirilmelidir?
A) Ruhun elle birlikte çalışmadığı yerde sanat olmaz B) Silgi kullanmadan resim çizme sanatına hayat denir C) Herkesin bir güzelliği vardır, herkes görmese de
D) Dünyada yaşamayı bilmeyen cennette yaşamayı da bilmez
E) Başkalarının deneyimlerinden ders alacak kadar bilge biri var mıdır?
8.Sevinçten ( ) heyecandan içim içime sığmıyor ( ) bağırmak ( ) kahkahalar atmak ( ) ağlamak istiyorum ( ) Bu parçada ayraçla ( ) belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?
A) (;) (,) (,) (.)(.) B) (,) (;) (,) (.)(...) C) (,) (;) (,) (...) (.) D) (;) (,) (;) (.)(.) E) (,) (;) (,) (,) (.)
9.Anadolu’nun ve Anadolu insanının kaderini yazan Ceyhun Atuf Kansu ( ,) (“ ) Benim en tanınmış şiirim , Kızamık Ağıdı’ dır ( .) ( ”) derdi.
Yukarıdaki cümlede parantez içlerine gelebilecek noktalama işaretlerini yerleştiriniz.
10.Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerdeki isim hal eklerini gösterip adlarını yazınız.
a.Senin kıymetini bilememişim Munise. Kıymetin- i belirtme eki
b. Denize her bakışımda içimi bir huzur kaplıyor. Deniz-e yönelme eki bakışım-da bulunma eki c. Silivri’den Edirne’ye yalnız gelmiştim. Silivri’den ayrılma hal eki Edirne’y-e yönelme eki d .Çocukken oturduğumuz evi yıkıp yerine ucube bir apartman yapmışlar. Ev-i belirtme eki
11.Aşağıda altı çizili sözcüklerin cümledeki anlamlarını düşünerek somut mu, soyut mu olduklarını yazınız.
SOMUT SOYUT
Bana bu söylediklerin çok ağır geldi. +
Pazardan aldığım biberler acıymış. +
Ben bu insanlardan hiç elektrik alamadım. +
Yeni koltuklar odanın havasını değiştirmiş. +
Komşumuz beyin ameliyatı olacak. +
13.Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışlarını bulup doğrusunu yazınız.
a.İsterdimki benden sonra beni hiç unutmayın.
İsterdim ki
b2015’de yaşanan ekonomik gelişmeler tartışıldı.
2015’te
c.Kötü bir sezon geçiren takımımız ligde 15’nci sırada bulunuyor.
15’inci
ç.Ülkemizin kuzey doğusu soğuk hava dalgasının etkisine girdi.
kuzeydoğu
d.Soruların hepsini doğru cevapladınmı?
cevapladın mı
e.Bina onca yıla rağmen sapa sağlam duruyor.
sapasağlam
f.Doğru ile yanlışı ayırdedecek yaşa geldin artık.
ayırt edecek
g.Orhan Amcamın Beypazarı’nda güzel bir evi var.
amcamın
ğ.Mezuniyet töreni Cumartesi günü yapılacakmış.
cumartesi
14.Aşağıda yanlış yazımı verilen kelimelerin karşısına doğrusunu yazınız.
Traş tıraş Espiri espri
Süpriz sürpriz Kıravat kravat Orjinal orijinal Ardarda art arda Antreman antrenman Herşey her şey Kurdela kurdele Meyva meyve Kontür kontör Yalnış yanlış Yanlız yalnız Erezyon erozyon Klavuz kılavuz
