TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖRNEK SORULARI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ ÖRNEK SORULARI

Felsefe tarihine baktığımızda, pek çok filozofun aynı zamanda edebî bir tarzı kullandıkları görülür. İlk Çağ filozoflarından bazıları görüşlerini şiirler şeklinde dile getirmişler ve aynı zamanda ozan olmuşlardır. Platon, Nietzsche aynı zamanda büyük edebiyatçılardır. Russel, Camus, Sartre Nobel Edebiyat Ödülü'nü almışlardır. Ama bazı çok iyi filozoflar da vardır ki bunlar kötü yazar olmuşlardır. Örneğin Aristoteles, Kant gibi isimler çok iyi filozof oldukları hâlde, kullandıkları dil bakımından iyi yazar değillerdir

1) Parça okunduğunda edebiyatın hangi bilim dalıyla ilişkisi görülür?

2)Yalnız Çocuğun Azabı

Ağaçların bile sıhhatine imrenerek yürürdüm. Ben de onların arasındaydım ve onların arasında büyüğüm de yoktu. Yalnız bende meçhul bir hastalık vardı, sekiz yaşımdan beri çekiyordum. Ben de o muayene odasının ve nice muayene odalarının önünde senelerce bekledim. Benim yanımda büyüğüm de yoktu. Yalnız başıma demir parmaklıklı kapıdan içeriye girerdim, dokuzuncu hariciye koğuşuna doğru ağaçların bile sıhhatine imrenerek yürürdüm, camlı kapıların garip bir beyazlıkla gözlerime vuran ve içimde korku ile karışarak yuvarlanan parıltıları arasında o dehlize girerdim ve yalnız başıma bir köşeye ilişirdim, kımıldamazdım, susardım, beklerdim, korkudan büzülürdüm, rengimin uçtuğunu hissederdim.

Peyami Safa, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” isimli eserinden alınan yukarıdaki parçaya göre:

a) Parçada bireyin iç dünyasını yansıtan cümlelerin altını çizerek gösteriniz.

b) Parça okunduğunda edebiyatın hangi bilim dalıyla ilişkisi görülür? (………)

3) Aşağıdaki paragrafta boş bırakılan yay ayraçlar () içine uygun noktalama işaretlerini koyunuz.

“Artık var olmayan şeyleri büyük bir özlemle kim bilir kaç kez anmışızdır ( ) Kimi zaman, yalnızca geçmişte kalan şeylerin değerini anlayabiliyormuşuz gibi geliyor bana ( ) Kültürümüzün ayrılmaz ögeleri gün geçtikçe yok olmaya yüz tutuyor ( ) tarihsel yapılar, müziğimiz, bize özgü yemekler ( ) Eskiden bilinen birçok olağanüstü yiyecek de unutuluyor artık ( ) hem de bir daha hiç yenmemek, tadılmamak üzere.”

4) Aşağıda verilen cümlelerde yazım yanlışı olan kelimelerin doğrusunu parantez içine yazınız.

a) Kipriklerini boyadığı için annesi ona kızdı. (………..) b) 1995'deki olay hâlâ hafızalarda. (………..) c) Geç gelerek yine yapdı yapacağını! (………..) d) Okul sözlük alımı için TDK’na başvurmuş. (………..) e) İstiklal Marşı 12 mart 1921'de kabul edildi. (………..)

5) 1960 Sonrası Türk Hikayeciliğinde ele alınan konuları maddeler halinde yazınız.

6) 1960’lı Yıllar Türk Hikâyeciliğinde

a) Hikâye yazarları hangi eğilimleri yansıtan eserler yazmıştır? (………..…..) b) Bu dönemin önemli hikâyecilerini yazınız. (………..…………..)

7) Bu tür hikâyeler 750 kelimeden az olan hikâyelerdir. Bunlar arasında tek cümlelik hikâyeler de vardır. Hacminden dolayı hikâyenin unsurlarıyla ilgili pek çok ayrıntıya yer verilmez, şiirde olduğu gibi yoğun ve imgesel anlatımdan faydalanılarak hikâye kurgulanır.

Bu parçada sözü edilen hikâye türü nedir?

8) Aşağıda verilen cümlelerdeki koyu yazılmış sözcükleri anlamlarına göre sınıflandırınız. (Gerçek/Mecaz) a. Karanlıkta önümüzü görmekte zorlanıyorduk. (……….)

b. Paslanan kapıyı açmak için uzun süre uğraştık. (……….) c. Bu dağın eteğinde kar hiç eksik olmaz. (……….)

d. Arabanın camlarını nemli bir bezle sildi. (……….) e. Ona hediye alman çok ince bir davranıştı. (……….)

9) Aşağıdaki cümlelerde ki koyu yazılmış sözcükler ile ilgili bilgileri doğru (D) yanlış (Y) olarak değerlendiriniz.

I. Balkona astığı çamaşırlar henüz kurumamış. (temel anlamlı) (………) II. Kâğıtlar rüzgârın etkisiyle uçuştu. (somut sözcük) (………)

III. Caddedeki trafik levhalarını yeniliyorlar. (genel anlamlı sözcük) (………) IV. Bu işi yapmanın bir yolu vardır. (mecaz anlamlı sözcük) (………) V. Derenin şırıltısı kulaklarımızı okşuyordu. (yansıma sözcük) (………)

10) Aşağıdaki cümlede yay ayraçlarla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz.

Bir konser çıkışında ünlü kemancı Fritz Kreisler’in bir hayranı ona doğru koşarak coşkuyla ( ) Sizin kadar güzel çalabilmek için bütün hayatımı verirdim. ( ) der.

Kreisler cevap verir ( ) ( ) Ben verdim. ( )

11) Aşağıdaki cümlelerde yer alan imla hatalarını daire içine alınız.

a) cumhuriyet dönemi türk edebiyatında bazı şiirler serbes ölçüyle yazılırmış, şiirle ilgili şekilsel kurallar büyük ölçüde aşılmışdır.

b) Türk Kültür ve Medeniyeti’ni şekillenmesinde İslamiyetin çok etkisi olmuşdur.

c) Otuzsekiz harften oluşan bu alfabede ki bazı harfler başka alfabelerde de karşımıza çıkmaktadır.

d) Halk Edebiyatı’nda yalın ve anlaşılır bir dil kullanılmış, bu şiirlerde halkı ilgilendiren bir çok tema ele alınmıştır.

e) Din edebiyatı etkilediği gibi, edebiyatta dini hayatı yüzyıllar boyunca çeşitli bakımlardan etkilemiştir.

12) Aşağıda verilen cümlelerdeki koyu yazılmış sözcükleri anlamlarına göre sınıflandırınız. (Somut/Soyut) a) Rüyasında gördükleri gerçek oldu. (……….)

b) İçeri çok soğuk, sobayı yakalım. (……….) c) Sevdamı bu şiirle anlatmak istedim. (……….)

d) İdeallerinizi kısa sürede gerçekleştirebilirsiniz. (……….) e) Yüzünden üzüldüğü belli oluyor. (……….)

13) Aşağıda verilen cümlelerde ki koyu yazılmış sözcükleri Temel anlam ve yan anlam olarak sınıflandırınız.

(I) Üst başta yaşlı, yaşlılıktan dalları toprağa eğilmiş bir çınar ağacı bütün haşmetiyle yıllardır orada durup durur.(………...)

(II) Çınar ağacına yüz metre yaklaşırsın, elli metre yaklaşırsın ortada çıt yoktur. .(………...) (III) Her bir yan derin bir sessizlik içindedir. .(………...)

(IV) Ağacın yanına gelip de kayadan yana dönüncedir ki iş değişir, birdenbire bir gürültü patlar. (……...) (V) İlkin kulakları sağır edecek derecede çoktur, sonra iner, yavaşlar. .(………...)

14) Ömer Seyfettin, Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal, Refik Halit Karay, Sabahattin Ali hikâyenin Türk edebiyatında bir edebî tür olarak yerleşmesinde yoğun emek sarf etmişlerdir. Bugün geldiğimiz noktada “hikâye anlatma”

tarzında klasik yapıda öyküler yazmaya devam eden yazarlar olduğu gibi, daha çok ima yoluyla anlatan, imgesel bir dil kullanarak daha kısa metinler kuran yani küçürek hikâyeler yazanlar da vardır. Küçürek hikâye yazarları, sıradan fakat yoğun ve özgün yaşantıları bu yollarla bize anlatırlar. Bu tür hikâyeler nasihatte bulunmaz, karakter geliştirmez, okuyucuyu bir yere taşımaz ancak bazı değişmez hakikatleri sezdirir, insanları onlarla aniden yüzleştirerek şok uyarmalar yapar.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki parçaların hangisi küçürek bir hikâyeden alınmış olabilir?

A) Birkaç hafta önce, her sabahki gibi, kahvemi içerek gazeteleri gözden geçiriyordum. Puslu, bungun bir haziran sabahıydı.

B) Kaç kardeştik bilmiyorum. En küçük bendim ve henüz saymayı bilmiyordum. Öğrendiğimde ise hepimiz dağılmıştık.

C) Evin her yanı yeni ovulmuş pirinç kaplar gibi pınl pırıl. Su kapları dolu. Gaz tüpleri dolu. Artık kafasının takılıp kalacağı tek nokta yok.

D) Oğlum Musa da erliğini İstanbul’da yaptıydı. Bura delikanlısının erliği de, sivilliği de hep deniz üzredir. Denizi daha bebeyken biliverirler.

E) Ülkenin büyük şehirlere uzak bir dağ başı kasabasında, bir demiryolu istasyonunda çalışan üç hikâyeciydik. İstasyon binasına bitişik yan yana üç kulübemiz vardı.

15) Halk edebiyatımız, insanının çeşitli ruh hâllerini dile getiren zengin şiirlerle doludur.

“Ellerin mektubu gelmiş okunur, Benim yüreğime hançer sokulur.”

…

“Bu ellerin taşı hiç bana değmez, İlle dostun gülü yaralar beni.”

Bu konuyla ilgili daha pek çok örnek sıralanabilir.

“Anasının bir tanesini hor görmesinler.” gibi basit görünen bir dize bile, yabancı yere gelin gidecek bir genç kızın kaygılı hâlini ne güzel dile getirmektedir.

Bu parçada verilen dizeler ve açıklamalarla edebiyatın hangi bilim dalıyla olan ilişkisi vurgulanmak istenmiştir?

16) Aşağıdaki eserlerden hangisi Türkçenin sözlüklerinden biri değildir?

A) Kamus-ı Türki B) Lehçe-i Osmani C) Divanü Lügâti’t-Türk D) Mukaddimetü’l-Edeb E) Muhâkemetü’l-Lugateyn 17) I. Körügme kün tengri Siz bizni küzeding

Körügme ay tengri Siz bizni kurtgarıng

II. Ey Cenab-ı Kibriya, bizler gibi âcizlere Kibriyâ-yı zâtını mümkün müdür etmek hayâl Daima Allah’tır kalbimde tesbih ettiğim Bargâh-ı lûtfuna çıkmaz mı bu feryâd-ı bâl

Bu parçada verilen dizelerde ve altı çizili sözcüklerde edebiyatın hangi bilim dalıyla olan ilişkisi vurgulanmak istenmiştir?

18) - - - -, Türk edebiyatında küçürek öykü dendiğinde akla gelen ilk isimlerden biridir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki yazarlardan hangisi getirilemez?

A) Ferit Edgü B) Necati Tosuner C) Hulki Aktunç D) Tarık Günersel E) Mustafa Kutlu

19)

.

• Mukaddimetü’l Edep

• Kamus-ı Türkî

• Lehçe-i Osmanî

Aşağıdaki yazarlar verilen eserlerle eşleştirildiğinde hangisi dışta kalır?

A) Ahmet Vefik Paşa B) Kaşgarlı Mahmut C) Sami Paşazade Sezai D) Şemsettin Sami E) Zemahşeri

20)

Aşağıdakilerden hangisi 1960 sonrası Türk hikâyeciliğinin özelliklerinden biri değildir?

A) Hikâye türünde eser veren yazar sayısı artmıştır.

B) Kurgu ve içerik bakımından yenilikçi gelişmeler yaşanmıştır.

C) Hikâyeler geleneksel anlatım teknikleri yerine yeni anlatım teknikleri ve bakış açısıyla yazılmıştır.

D) Hikâye kahramanları ağırlıklı olarak kırsal hayattan seçilmiştir.

E) Yazarlar ideolojik tavırlarına göre farklı anlayışlarla eser vermişlerdir.

21) Kısa ve yoğun bir anlatımı vardır.

II. Genellikle didaktik ögelerle yüklüdür.

III. Önemli temsilcilerinden biri Ferit Edgü’dür.

IV. Edebiyatımızda ilk kez Cumhuriyet Dönemi’nde görülür.

V. Şiirsel bir üsluba sahiptir.

Küçürek öykü türü ile ilgili numaralanmış yargılardan hangisi yanlıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V

22) “Somut anlamlı sözcükler mecaz yoluyla soyut anlam kazanabilir.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kuralın bir örneği vardır?

A) İnsanın dostu yoktur, mutluluğuna ortak olmak isteyeni vardır.

B) Yaklaşmakta olan kış için birtakım hazırlıklar yapılıyor.

C) Yıllardır işsiz olan genç, babasının gölgesi altında yaşıyor.

D) Öğrenciler taşıdıkları sıranın bir ayağını kırmışlar.

E) Çamurlu yollardan bata çıka ilerleyerek zar zor köye ulaştık.

23) Aşağıdaki cümleleri uygun kelimelerle tamamlayınız.

a. “Ali Şir Nevaî’nin 15. yüzyılda yazdığı Muhakemetü’l-Lügateyn adlı eseri de Türkçe ve Farsçayı karşılaştıran bir eserdir. ” cümlesi herkes için geçerli olduğundan ... bir

yargıdır.

b. “Adalet” değeri için “Adalet, Güneş’tir; geri kalan ne varsa onun etrafında döner.” şeklinde yapıla-

cak bir değerlendirme yorum içerdiği için bu cümlede ... söz konusudur.

c. Türkçe Sözlük’te öz denetim “Daha önemli bir amaca ulaşabilmek için kişinin tepkilerini, davranış- larını veya başka amaca yönelme eğilimini denetleyip kısıtlaması, otokontrol.” biçiminde tanımla- narak ... bilimine göre açıklama yapılmıştır.

d. Aynı meslek veya topluluktaki insanların ortak dilden ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz da- ğarcığına ... denir.

e. “Dün gece yarısına kadar Peyami Safa okudum.” cümlesinde altı çizili sözde ...

vardır.

24) Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

a. ( ... ) Pek çok kavramı ifade eden kelimeler dillerde zamanla ortaya çıkmaktadır, hatta ihtiyaçların bir kısmı başka dillerden ödünçleme ile karşılanmaktadır; özellikle teknolojik gelişmelerin hızlı yaşandığı ve bilginin hızlı yayıldığı dönemde teknolojinin ve ekonominin getirdiği zenginlik ve güç, toplumlara ve dile hâkimiyet getirmektedir.

b. ( ... ) Türk dilinin zamanının koşullarına göre oluşturulmuş ilk sözlüğü olan Divanü Lügati’t-Türk’te 13. yüzyıldaki çeşitli Türk topluluklarının söz varlıkları, örnek metinlerle ele alınmıştır.

c. ( ... ) Tanzimat Dönemi’nde Şemsettin Sami, Ahmet Vefik Paşa, Muallim Naci gibi sanatçılar sözlük çalışmaları yaparak dile karşı duyarlılıklarını göstermişlerdir.

d. ( ... ) Bir sunumda konuyu destekleyecek ve örnekleyecek grafik, karikatür, animasyon, video, müzik gibi görsel ve işitsel ögelere fazlaca yer verilmeli; yazıdan elden geldiğince uzak durulmalıdır.

e. ( ... ) Felsefe ile ilgili kimi düşünce yöntemlerinin dinî metinlerde, trajedilerde, efsanelerde bulunması ve 20. yüzyılda felsefi roman türünün ortaya çıkması dikkate alınacak olursa felsefe ile edebiyat arasında bir ilişki vardır denebilir.

f. ( ... ) Kendisiyle ilgili örnek ve açıklama verilecek cümlenin sonuna iki nokta işareti konur.

25) Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları uygun kelimelerle tamamlayınız.

a. ... hikâye de denen küçürek hikâye türünde eser veren yazarlar, en az sayıda kelime kullanarak etkili bir anlatım sağlamayı amaçlamışlardır.

b. Postmodernizmin etkisiyle hikâye yazarı, eserinde ...tekniğinden yararlanarak başka bir yazarın eserindeki içeriği kullanabilir.

c. ... hikâyesi olarak da bilinen Çehov tarzı hikâyede serim-düğüm-çözüm bölümlerigörülmez.

d. “Türk hikâyeciliğini taçlandıran Ömer Seyfettin, Sait Faik gibi büyük ustalardan sonra gelen birçok genç yazar, yeni teknikler denemişlerdir.” cümlesinde altı çizili kelime ... anlam özelliği göstermektedir.

e. Bir edebî metni kişiler aracılığıyla canlandırma olarak da tanımlanabilecek ...

çalışmalarında jest, mimik, vurgu, tonlama gibi ayrıntılara dikkat etmek gerekir.

f. Bir cümlede eş görevli kelimeleri birbirinden ayırmak için kullanılan ... işareti, anlam

karışıklığını önlemek için de kullanılır.