TASARIM TASARIM TASARIM. Tasarımda Malzeme. nesne bir tasarım m olarak nitelendirilebilir. Ancak, tasarım m daha çok. şey de ifade. etmektedir.

(1)

TASARIM TASARIM

• •

TasarıTasarım herkes im herkes iççin farklin farklıışşey ifade ey ifade etmektedir

etmektedir.. Bayanlar

Bayanlarıın n şşapkalarapkalarıından tutun da dindan tutun da dişşli li kutular

kutularıınnıın yan yağğdanldanlııklarklarıına kadar na kadar üüretilen her retilen her nesne bir tasar

nesne bir tasarıım olarak nitelendirilebilir.m olarak nitelendirilebilir.

Ancak, tasar

Ancak, tasarıım daha m daha ççok ok şşey de ifade ey de ifade etmektedir.

etmektedir. ÖÖrnerneğğin doin doğğa, baza, bazıılarlarııiiççin tanrin tanrıısal sal bir tasar

bir tasarıım olarak kabul edilmektedir.m olarak kabul edilmektedir.

TASARIM TASARIM

•

Mekanik tasarıMekanik tasarım ve malzemelerin m ve malzemelerin tasar

tasarıımdaki rolmdaki rolüü, bizi ilgilendiren k, bizi ilgilendiren kııssıımdmdıırr.. Mekanik elemanlar

Mekanik elemanlarıın bir kn bir küütlesi vardtlesi vardıır,yr,yüük k taşıtaşırlar,rlar,ııssııiletirler,ailetirler,aşışınmaya ve korozif ortamlara nmaya ve korozif ortamlara maruz kal

maruz kalıırlar.rlar.

Mekanik elemanlar tek bir malzemeden Mekanik elemanlar tek bir malzemeden yap

yapıılabilecelabileceğği gibi, i gibi, ççok sayok sayııda malzemeden de da malzemeden de yap

yapıılabilir,belirli bir tasarlabilir,belirli bir tasarıımlarmlarııvardvardıır ve imal r ve imal edilmek zorundad

edilmek zorundadıırlar.rlar.

TASARIM TASARIM

• • Tasarı Tasar ımda Malzeme mda Malzeme

Bir fikirden yola

Bir fikirden yola ççııkkıılarak tasarlarak tasarıım yapm yapıılabilecelabileceğği i gibi, pazardaki ayr

gibi, pazardaki ayrııntntııllııbazbazııtaleplerden yola taleplerden yola ç

çııkkıılarak da tasarlarak da tasarıım yapm yapıılabilmektedir.labilmektedir.

Her iki durumda da

Her iki durumda da üürrüünnüün yapn yapıılacalacağığımalzeme malzeme hakk

hakkıında karar vermek gerekmektedirnda karar vermek gerekmektedir

. .

(2)

TASARIM TASARIM

•

Bazen de malzeme seçBazen de malzeme seçimine karar imine karar verilirken

verilirken zorlan zorlanıılabilirlabilir.. Yeni bir

Yeni bir üürrüün istenebilir yada mevcut bir n istenebilir yada mevcut bir üürrüünnüün n gelişgeliştirilmesi istenebilir yada mtirilmesi istenebilir yada müümkmküünse yeni bir nse yeni bir malzme ile imal edilmesi istenebilir.

malzme ile imal edilmesi istenebilir.

MüMühendislikte kullanhendislikte kullanıılabilecek malzeme saylabilecek malzeme sayııssııççok ok fazla olup 40.000

fazla olup 40.000--80.000 aras80.000 arasıında oldunda olduğğu u tahmin edilmektedir. Bununla birlikte y

tahmin edilmektedir. Bununla birlikte yüürrüürlrlüüğğe e giren standartlarla bu rakam azalt

giren standartlarla bu rakam azaltıılmaya lmaya çalçalışıışılmaktadlmaktadıır.Bir yandan da yeni malzemeler r.Bir yandan da yeni malzemeler ortaya

ortaya ççııkarkarıılmaktadlmaktadıır.r.

TASARIM TASARIM

O halde bu kadar geni

O halde bu kadar geniş ş malzeme malzeme listesinden m

listesinden mü ühendisler ama hendisler amaç çlar ları ına na en uygun malzeme se

en uygun malzeme seç çimini nas imini nası ıl l yapacaklard

yapacaklardı ır r ??? ???

TASARIM TASARIM

•

• TasarıTasarımmıın uygun oldun uygun olduğğu seviyeye gu seviyeye gööre soru bir re soru bir ç

çok dok düüzeyde cevaplanabilirzeyde cevaplanabilir;; Ba

Başşlanglangııççta tasarta tasarıım akm akııccııddıır ve opsiyonlar r ve opsiyonlar ççok ok fazlad

fazladıır.Tr.Tüüm malzemeler gm malzemeler gööz z öönnüüne alne alıınmalnmalııddıır.r.

Tasar

Tasarıım m üüzerine yozerine yoğğunlaunlaşşttııkkçça ve para ve parçça a şşekillendikekillendikççe e se

seççim kriterleri netleim kriterleri netleşşir yani keskinleir yani keskinleşşir.Ve seir.Ve seççilecek ilecek malzeme say

malzeme sayııssııazalazalıır.r.İşİşte bu durumda daha kesin ve te bu durumda daha kesin ve detay veriler gerekir ve se

detay veriler gerekir ve seççim iim iççin farklin farklııanaliz yanaliz yööntemleri ntemleri kullan

kullanııllıır.r.

Tasar

Tasarıım sonunda daha hassas veriler gerekir, malzeme m sonunda daha hassas veriler gerekir, malzeme say

sayııssııbirkabirkaçça iner bazen de sadece birdir.a iner bazen de sadece birdir.

(3)

TASARIM TASARIM

• •

Malzemelerin seçMalzemelerin seçimiimi

Malzemelerin se

Malzemelerin seç çimi, imi, ş şekillendirilme yani ekillendirilme yani imalat y

imalat yö öntemlerinden ba ntemlerinden bağı ğıms msı ız olarak z olarak yap

yapı ılamaz. O halde imalat y lamaz. O halde imalat yö öntemleri ntemleri ö örn. rn.

Talaş Tala şl lı ı, tala , talaş şs sı ız, birle z, birleş ştirme, y tirme, yü üzey i zey iş şleme leme ve di

ve diş ş aç a çma vb. gibi tasar ma vb. gibi tasarı ım mı ın n ö önemli bir nemli bir unsurudur.

unsurudur.

Maliyet de malzeme se

Maliyet de malzeme seç çiminde iminde ö önemli bir nemli bir ba

baş şka fakt ka faktö örd rdü ür. r.

TASARIM TASARIM

•

Malzemelerin seçMalzemelerin seçimiimi

İyi bir tasarımın tek başına bir ürünü satmak için yeterli olmadığı da göz önünde tutulmalıdır.Ev aletlerinden otomobile ve uçağa kadar her ürünün şekli , dokusu (yapısı), rengi, estetiği ve dekorasyonu her zaman kullanıcıya bir haz vermektedir.

Çok önemli olan bu estetik unsurlar ,endüstri veya diğer bir deyişle endüstriyel tasarım olarak bilinir ve bir çok mühendislik dersinde ele alınmazlar.

Estetik unsurlar ihmal edildiğinde,üreticinin pazar payını kaybetmesine neden olur. Çünkü, iyi bir tasarım çalışır ama mükemmel bir tasarım ayrıca haz verir.

TASARIM TASARIM

•

• TasarıTasarım problemlerinin tek ve tam bir m problemlerinin tek ve tam bir çöçözzüümmüü yoktur

yoktur.. Tasar

Tasarıımcmcıınnıın ihtiyacn ihtiyacııolan tek olan tek şşey,aey,aççıık bir dk bir düüşşüünce ve tnce ve tüüm m olas

olasııllııklar iklar iççin karar vermeye istekliliktir. Atasin karar vermeye istekliliktir. Atasöözzüünnüün n dedi

dediğği gibi; i gibi; ‘’‘’denize genidenize genişşaağğatatııllıırsa rsa ççok balok balıık tutulur k tutulur ‘’‘’

s

söözzüünde oldunde olduğğu gibi en uygun malzemeyi seu gibi en uygun malzemeyi seççmek imek iççin bir in bir prosed

prosedüür gerekmektedir.r gerekmektedir.

ÖrneÖrneğğin malzeme sein malzeme seççimini diyagramlar yardimini diyagramlar yardıımmııile ile yapmak, potansiyel malzeme adaylar

yapmak, potansiyel malzeme adaylarııarasarasıında ilk senda ilk seççimi imi basitle

basitleşştirmektedir. Malzeme ve tasartirmektedir. Malzeme ve tasarıım (bim (biççim) im) arasıarasındaki etkilendaki etkileşşim ayrim ayrııntntııllııolarak olarak

tartışıtartışılmallmalııddıır.Ayrr.Ayrııca,kullanca,kullanııccııya tasarya tasarıımmııdodoğğrudan imalat rudan imalat prosesi ile ger

prosesi ile gerççekleekleşştirmesine imkan veren proses setirmesine imkan veren proses seççim im diyagramlar

diyagramlarııgeligelişştirilmitirilmişştirtir

(4)

TASARIM TASARIM

•• MüMühendislik Malzemelerinin Gelihendislik Malzemelerinin Gelişşimiimi Tarih boyunca malzemeler s

Tarih boyunca malzemeler sıınnıırlrlııolarak tasarlanmışolarak tasarlanmışttıır. Eski r. Eski ççaağğlar, lar, insanlar

insanlarıın kullandn kullandığıığımalzemelerin isimleri ile ömalzemelerin isimleri ile örnerneğğin tain taşşdevri, bronz devri, bronz devri, demir devri gibi adland

devri, demir devri gibi adlandıırrıılmlmışışttıır.r.

İİnsanlar nsanlar ööldldüüklerinde hazineleri de kendileri ile birlikte gklerinde hazineleri de kendileri ile birlikte göömmüülmekteydi. lmekteydi.

MıMıssıır firavunlarr firavunlarıından Tutankamun,tandan Tutankamun,taşşlahit içlahit içine renkli camdan yapine renkli camdan yapıılmlmışış e

eşşyalaryalarııile, Agamennon ise bronz kıile, Agamennon ise bronz kıllııccııve altve altıın maskn maskııile ile g

göömmüülmlmüüşşlerdir. Firavunun elerdir. Firavunun eşşyalaryalarıı,ya,yaşşadadııklarklarıızamanzamanıın en yn en yüüksek ksek teknolojisine ait

teknolojisine ait üürrüünleri temsil etmekteydi. nleri temsil etmekteydi.

DDüüşşüünnüün arkadan arkadaşşlar,elar,eğğer firavunlar ber firavunlar büüggüün yan yaşşasalar ve asalar ve öölselerdi lselerdi yanlar

yanlarıında neler gnda neler göömmüülebilirdi?Titanyum saatleri mi? yoksa karbon elyaf lebilirdi?Titanyum saatleri mi? yoksa karbon elyaf ile takviye edilmi

ile takviye edilmişştenis raketlerini mi? Yoksa metal matrisli kompozit tenis raketlerini mi? Yoksa metal matrisli kompozit dağdağbisikletlerini mi? Yada polieter etil keten kasklarbisikletlerini mi? Yada polieter etil keten kasklarıınnıımımı??

TASARIM TASARIM

• •

GüGünnüümmüüz tek bir malzeme z tek bir malzeme ççaağığıdedeğğildir ve ildir ve ç

çaağığımmıızda malzemelerin szda malzemelerin sıınnıırrııyoktur.yoktur.

Ş

Şimdiye dek gimdiye dek güünnüümmüüzdeki kadar malzemelerin zdeki kadar malzemelerin ç

çok hok hıızlzlıı geligelişştitiğği ve i ve öözelliklerin bu kadar zelliklerin bu kadar de

değğiişşkenlik gkenlik göösterdisterdiğği asla bai asla başşka bir ka bir ççaağğ olmam

olmamışışttıır. r.

MüMühendislerin temin edilebilecehendislerin temin edilebileceğği malzeme listesi i malzeme listesi öyle höyle hıızlzlııgelişgelişmektedir ki, mektedir ki, üüniversiteden 30 yniversiteden 30 yııl l önce mezun olan birinin bu malzemelerin önce mezun olan birinin bu malzemelerin yar

yarııssıından bile haberi yoktur.Ama yeni ndan bile haberi yoktur.Ama yeni malzemelerin bilinmemesi tasar

malzemelerin bilinmemesi tasarıımcmcııiçiçin risk in risk olu

oluşşturmaktadturmaktadıır.r.

TASARIM TASARIM

•

• Tarih öTarih öncesi malzemelerncesi malzemeler

M.M.ÖÖ.10000 den .10000 den öönce tance taşşdevrinde tadevrinde taşşdaha sonralardaha sonralarııise ise seramikler ve camlar,do

seramikler ve camlar,doğğal polimerler ve kompozitlerdi.al polimerler ve kompozitlerdi.

Her zaman teknolojinin en

Her zaman teknolojinin en üüst noktasst noktasıında olan nda olan silahlar,ah

silahlar,ahşşap ve ap ve ççakmak taakmak taşışından ndan yap

yapıılmaktaydlmaktaydıı.B.Böölgesel olarak bulunan altlgesel olarak bulunan altıın ve gn ve güümmüüşşüün n ise teknolojideki rol

ise teknolojideki rolüüççok azdok azdıı.Bak.Bakıır ,bronz ve daha r ,bronz ve daha sonrada demirin bulunu

sonrada demirin bulunuşşu(bronz devri M.u(bronz devri M.ÖÖ.4000.4000--1000 1000 aras

arasııve demir devri M.ve demir devri M.ÖÖ.1000.1000--M.S.1620 arasM.S.1620 arasıı) ) sonras

sonrasıında bu malzemeler, ahnda bu malzemeler, ahşşaptan ve taaptan ve taşştan yaptan yapıılmlmışış eski silahlar

eski silahlarıın ve takn ve takıımlarmlarıın yerini alarak teknolojinin n yerini alarak teknolojinin ilerlemesini geli

ilerlemesini gelişştirmitirmişştir. tir.

(5)

TASARIM TASARIM

• •

DöDökme demir teknolojisi;kme demir teknolojisi;

16201620--1850 y1850 yııllarllarıında mnda müühendislikte metallerin hendislikte metallerin hakimiyet kurmas

hakimiyet kurmasıınnıısağsağlamlamışışttıır.Ve daha sonra r.Ve daha sonra çelikler,hafif alaçelikler,hafif alaşışımlar ve mlar ve öözel alazel alaşışımlardaki mlardaki geli

gelişşmeler de metallerin konumun meler de metallerin konumun sa

sağğlamlalamlaşşttıırmrmışışttıır. 1960r. 1960’’lılıyyııllarda mllarda müühendislik hendislik malzemeleri denilince akla ilk gelen metaller malzemeleri denilince akla ilk gelen metaller olmaktayd

olmaktaydıı. .

TASARIM TASARIM

•

Seramikler sıSeramikler sınnııffıından Portland ndan Portland ççimentosu, imentosu, refrakterler ve silika , polimer s

refrakterler ve silika , polimer sıınnııffıından ndan kau

kauççuk , bakalit ve polietilen gibi uk , bakalit ve polietilen gibi malzemelerde

malzemelerdede gelişde gelişim devam im devam etmekteydi

etmekteydi..

Ancak, bu malzemelerin toplam malzeme Ancak, bu malzemelerin toplam malzeme pazar

pazarıındaki paylarndaki paylarııbabaşşlanglangııççta ta ççok azdok azdıı..

TASARIM TASARIM

Daha sonraki y

Daha sonraki yııllarda metal alallarda metal alaşışımlarmlarıınnıın gelin gelişşme me hıhızzııyavaşyavaşlamlamışışttıır.r.

Bir yandan

Bir yandan ççelieliğğe ve de ve döökme demire olan talep kme demire olan talep azal

azalıırken, dirken, diğğer yandan yer yandan yüüksek performanslksek performanslıı seramiklerin

seramiklerin üüretimi, polimer ve kompozit retimi, polimer ve kompozit end

endüüstrisi hstrisi hıızla gelizla gelişşmektedir. mektedir.

Malzemelerde g

Malzemelerde göörrüülen hlen hıızlzlııdedeğğiişşimi tasarimi tasarıımcmcıılar lar gögörmemezlikten gelemezler.rmemezlikten gelemezler.

(6)

1 1- - TASARIM Ç TASARIM ÇE EŞİ ŞİTLER TLERİ İ

Tasar

Tasarı ım; orijinal tasar m; orijinal tasarı ım ve m ve uyarlanan veya geli

uyarlanan veya geliş ştirilen tasar tirilen tasarı ım m olmak

olmak ü üzere ikiye ayr zere ikiye ayrı ıl lı ır. r.

1 1 -TASARIM - TASARIM Ç ÇE EŞİ ŞİTLER TLERİ İ

• • Orjinal Orjinal Tasarı Tasar ım m

Ö

Örn .trn .tüükenmez kalem, kompakt disk gibikenmez kalem, kompakt disk gibi Orjinal

Orjinaltasartasarıımda, yeni mda, yeni ççalalışışma prensibi gerekir. ma prensibi gerekir.

Tasar

Tasarıımcmcıı, fikrini olabildi, fikrini olabildiğğince geniince genişştutarak, ttutarak, tüüm m olasıolasıçöçözzüümleri dikkate almalmleri dikkate almalııve bunlar arasıve bunlar arasında nda en uygun olanlar

en uygun olanlarııseseççmelidir.melidir.

Yeni malzemeler,

Yeni malzemeler, orjinalorjinaltasarıtasarımlara imkan mlara imkan veren yeni ve

veren yeni ve orjinalorjinalmalzeme kombinasyonlarımalzeme kombinasyonları sunarlar.

sunarlar.öörn.srn.süüperperalaalaşışımlarmlarıın gaz tn gaz tüürbinleri gibi rbinleri gibi y

yüüksek sksek sııcaklcaklıık uygulamalark uygulamalarıında kullannda kullanıılmaslmasıı, , transist

transistöörlerrleriiççin yin yüüksek saflksek saflııkta silisyum kta silisyum kullan

kullanıımmııvb.vb.

1 1 -TASARIM - TASARIM Ç ÇE EŞİ ŞİTLER TLERİ İ

• • Bazen de yeni ü Bazen de yeni ür rü ünler i nler iç çin yeni malzemeler in yeni malzemeler geliş geli ştirilir. tirilir.ö örn.hem rn.hem t tü ürbinler, hem n rbinler, hem nü ükleer kleer enerji, hem savunma

enerji, hem savunma sanayii sanayii i iç çin seramik in seramik ve kompozit ve kompozit malzemelerin geli malzemelerin geliş ştirilmesi. tirilmesi.

• • Tankı Tank ın may n mayı ına na ç çarpt arptığı ığı nda zarar nda zarar g

gö örmemesi i rmemesi iç çin 10 in 10 kg.TNT kg.TNT patlaması patlamas ında nda etkilenmeyen

etkilenmeyen kompozit kompozit malzemeden malzemeden yap

yapı ılan z lan zı ırh T rh TÜ ÜB Bİ İTAK taraf TAK tarafı ından ndan

geliş geli ştirilmi tirilmiş ş ve tanklar ve tankları ım mı ızda kullan zda kullanı ılmaya lmaya ba

baş şlanm lanmış ışt tı ır. r.

(7)

1 1 -TASARIM - TASARIM Ç ÇE EŞİ ŞİTLER TLERİ İ

• • Uyarlanan veya geliş Uyarlanan veya geli ştirilen tasar tirilen tasarı ım m

•

• TasarıTasarımmıın amacn amacıı; ; ççalalışışma prensiplerinin yetkinlema prensiplerinin yetkinleşştirilerek tirilerek verimin artmas

verimin artmasıınnıın san sağğlanmaslanmasııddıır. Bu amar. Bu amaççla da, la da, ççooğğu u kez malzemenin geli

kez malzemenin gelişştirilmesi yeterli olabilir. tirilmesi yeterli olabilir.

•

• GüGünnüümmüüzde, pazar payzde, pazar payıında rekabetin fazla oldunda rekabetin fazla olduğğu u otomotiv sekt

otomotiv sektöörrüünde, ev arande, ev araççve gereve gereççlerin yaplerin yapıımmıında nda metalik malzemeler yerine plastik ve

metalik malzemeler yerine plastik ve kompozitkompozit malzemelerin kullan

malzemelerin kullanıımmııöörn. tamponlar, rn. tamponlar, ççamurluklar, amurluklar, öön n panel vb. spor ara

panel vb. spor araççve gereve gereççlerin yaplerin yapıımmıında karbon fiber nda karbon fiber takviyeli plastik matrisli

takviyeli plastik matrisli kompozitkompozitmalzemelerin kullanmalzemelerin kullanıımmıı örn.tenisörn.tenisraketleri, kayak takraketleri, kayak takıımlarmlarıı, kasklar vb., kasklar vb.

1 1 -TASARIM - TASARIM Ç ÇE EŞİ ŞİTLER TLERİ İ

•• DeğDeğiişşik tasarik tasarıımlar; boyutlandmlar; boyutlandıırmada bir dermada bir değğiişşiklik veya iklik veya fonksiyon de

fonksiyon değğiişştirmeksizin ayrtirmeksizin ayrııntntıılarda yada larda yada metoddametodda değdeğiişşiklikler gerektirebilir.iklikler gerektirebilir.

•• Boyut değBoyut değiişşimi , malzeme deimi , malzeme değğiişşimi gerektirebilir. imi gerektirebilir. ÖÖrn. rn.

Model u

Model uççak balsa malzemesinden yapak balsa malzemesinden yapııllıırken gerrken gerççeeğği i alüalüminyum alaminyum alaşışımlarmlarıından, boyler kazanndan, boyler kazanıımodeli bakmodeli bakıırdan rdan yap

yapııllıırken gerrken gerççeeğği i ççelikten yapelikten yapııllıır.r.

2 2- -TEKN TEKNİ İK S K Sİ İSTEMLER STEMLER

• • Bir iş Bir i şlevi yerine getirmek levi yerine getirmek ü üzere bir araya zere bir araya getirilen montaj gruplar

getirilen montaj grupları ı ve tek tek ve tek tek parç par çalardan olu alardan oluş şan sisteme an sisteme ‘’ ‘’Teknik Teknik Sistem

Sistem’’ ’’ denir ve değ denir ve de ği iş şik ik ş şekillerde ekillerde tanı tan ımlanarak analiz edilir. mlanarak analiz edilir.

• • Sistem analizi dü Sistem analizi d üş şü üncesi ncesi:sisteme giren :sisteme giren çı ç ıkan bilgi,enerji ve malzeme ak kan bilgi,enerji ve malzeme akışı ışı ele ele alı al ın nı ır. r.ö örn. Elektrik motoru enerjisini rn. Elektrik motoru enerjisini mekanik enerjiye d

mekanik enerjiye dö ön nü üş şt tü ür rü ür, d r, dö övme vme prosesi malzemeye

prosesi malzemeye ş şekil verir. ekil verir.

(8)

2 2 -TEKN - TEKN İK S İ K Sİ İSTEMLER STEMLER

Sistem

Sistem analizianaliziddüüşşüüncesi yaklancesi yaklaşışımmıında sistem; ilgili nda sistem; ilgili alt sistemlere ayr

alt sistemlere ayrııllıır ve alt sistemler birim r ve alt sistemler birim fonksiyonlar

fonksiyonlarııoluoluşşturur. Sonuturur. Sonuççlarlarıın dn düüzenlenmesi zenlenmesi sistemin fonksiyon yap

sistemin fonksiyon yapııssııolarak isimlendirilir. olarak isimlendirilir.

örn.insanörn.insanıınnsolunum sistemi, sindirim sistemi, solunum sistemi, sindirim sistemi, kan dola

kan dolaşışım sistemi toplam sistemi olum sistemi toplam sistemi oluşşturur. turur.

Veya

Veya ektrektrüüzyonzyonmakinasımakinasınnıınnhidrolik sistemi, hidrolik sistemi, kalıkalıplarplarıı, sonsuz vida , sonsuz vida ççalalışışma sistemi ma sistemi makinanmakinanıınn toplam sistemini olu

toplam sistemini oluşşturur.turur.

2- 2 -TEKN TEKNİ İK S K Sİ İSTEMLER STEMLER

Sistem analizi D

Sistem analizi Düüşşüüncesi:enerji, malzeme ve bilgi ncesi:enerji, malzeme ve bilgi d

döönnüüşşüümmüüolarak teknik sistemin analiziolarak teknik sistemin analizi

TASARIM

TASARIM Ç ÇE EŞİ ŞİTLER TLERİ İ

• •

Teknik sistemleri analiz etme: Sistemi Teknik sistemleri analiz etme: Sistemi montaj grubu ve par

montaj grubu ve parççalara ayalara ayıırmaya dayanan rmaya dayanan analiz yoludur.

analiz yoludur. ÖÖrn. Bir bisiklet teknik rn. Bir bisiklet teknik

sistemdir.Tekerlek montaj grubudur ve tekerlek sistemdir.Tekerlek montaj grubudur ve tekerlek poyras

poyrasıı, di, dişşliler, jant ve dililer, jant ve diğğer parer parççalar gibi tek alar gibi tek tek par

tek parççalardan olualardan oluşşur.ur.

• •

Malzeme seçMalzeme seçimi parimi parçça da düüzeyinde olur ve her zeyinde olur ve her parçparça farkla farklıımalzemelerden yapımalzemelerden yapılmlmışışttıır.r.

• •

BazıBazıparçparçalar alar öözel olup tasarzel olup tasarııma ma öözgzgüüddüür. O r. O zaman tasar

zaman tasarıımcmcıı, uygun malzemeyi ve uygun , uygun malzemeyi ve uygun imalat y

imalat yööntemini sentemini seççmek zorundadmek zorundadıır.r.

(9)

2 2 -TEKN - TEKN İK S İ K Sİ İSTEMLER STEMLER

•

• Teknik sistemleri analiz Teknik sistemleri analiz etme;teknik sistemi montaj etme;teknik sistemi montaj ve par

ve parççalara ayalara ayıırarak analiz etmerarak analiz etme

TASARIM

TASARIM Ç ÇE EŞİ ŞİTLER TLERİ İ

• • Özetlenirse, Ö zetlenirse,

• • Tasarı Tasar ım mı ı yap yapı ılan par lan parç çan anı ın n fonksiyonu; malzeme ve imalat fonksiyonu; malzeme ve imalat yö y öntemi ile etkile ntemi ile etkileş şmektedir. mektedir.

3 3 -TASARIM PROSES - TASARIM PROSES İ İ

• • Tasarı Tasar ım m ; ; geri d

geri dö ön nü üş şl lü ü bir s bir sü üre reç ç olup ba olup baş şlang langı ıç ç noktas

noktası ı ya bir pazar yada bir fikirdir. Son ya bir pazar yada bir fikirdir. Son noktas

noktası ı ise bir gereksinimi karşı ise bir gereksinimi kar şılayan layan ü ür rü ün n ya da esinlenmi

ya da esinlenmiş ş bir tasarı bir tasar ımd mdı ır r

..

(10)

3 3 -TASARIM PROSES - TASARIM PROSES İ İ

• • Tasarı Tasar ım mı ın ba n baş şlang langı ıç ç ve son noktalar ve son noktaları ı arası aras ında 3 basamak yer almaktad nda 3 basamak yer almaktadı ır. r.

-- -- kavramsal tasar kavramsal tasarı ım a m aş şamas aması ı: : tasar

tasarı ımc mcı ı sistemi oluş sistemi olu şturan fonksiyonlar turan fonksiyonlar i

iç çin alternatif in alternatif ç çal alış ışma prensiplerini veya ma prensiplerini veya şemalar ş emaları ın nı ı, alt fonksiyonlar , alt fonksiyonları ı ay ayı ırma veya rma veya bir araya

bir araya getirme yolları getirme yollar ın nı ı, maliyet ve , maliyet ve performansa etki eden her diyagram performansa etki eden her diyagramı ı dikkate al

dikkate alı ır. r.

3 3 -TASARIM PROSES - TASARIM PROSES İ İ

--

--ş şekillendirme (bi ekillendirme (biç çimlendirme) imlendirme) a

aş şamas aması ı: : fonksiyon fonksiyon yapı yap ıs sı ı ele ele al alı ınarak, narak, bu fonksiyonlar analiz edilmeye

bu fonksiyonlar analiz edilmeye ç çal alışı ışıl lı ır. r.

Analizle ortaya konan gerilmelere, Analizle ortaya konan gerilmelere, s

sı ıcakl caklı ıklara ve klara ve ç çevra ko evra koş şullar ulları ına kar na karşı şı performans sa

performans sağ ğlayan malzemeler layan malzemeler se seç çilmeye ilmeye çal ç alışı ışıl lı ır. Bu se r. Bu seç çimde yan imde yanı ılma lma pay

payı ı çok azd ç ok azdı ır. r.

(11)

3 3 -TASARIM PROSES - TASARIM PROSES İ İ

• • --ayr -- ayrı ınt ntı ıl lı ı tasarı tasar ım a m aş şamas aması ı: her : her parç par çaya ait aya ait ö özellikler kesinle zellikler kesinleş ştirilir. Kritik tirilir. Kritik par

parç çalar i alar iç çin sonlu elemanlar metodu in sonlu elemanlar metodu kullan

kullanı ılarak kesin mekanik ve larak kesin mekanik ve ı ıs sı ıl analizler l analizler yapı yap ıl lı ır. r.

3 3 -TASARIM PROSES - TASARIM PROSES İ İ

--

--son basamak: son basamak: ür ü rü ün nü ün nas n nası ıl l ü üretilece retileceğ ği i tanı tan ımlan mlanı ır. Par r. Parç ça ve par a ve parç ça gruplar a grupları ına ait na ait performanslar

performansları ı arttı artt ırmak i rmak iç çin optimizasyon in optimizasyon y

yö öntemleri kullan ntemleri kullanı ıl lı ır. Malzeme se r. Malzeme seç çilir, ilir, üretim s ü retim sü ürec, analiz edilir ve tasar rec, analiz edilir ve tasarı ım m maliyeti

maliyeti ç çı ıkar karı ıl lı ır. Ayr r. Ayrı ınt ntı ıl lı ı tasarı tasar ım yap m yapı ıl lı ır. r.

3 3 -TASARIM PROSES - TASARIM PROSES İ İ

•• TasarıTasarım Aram Araççlarlarııve Malzeme Verilerive Malzeme Verileri Tasar

Tasarıımmıın ban başşararııllııolabilmesi iolabilmesi iççin;in;

--

--tasartasarıımmıın analizine ve optimizasyonuna olanak veren n analizine ve optimizasyonuna olanak veren mümühendislik bilim arahendislik bilim araççlarlarıı,,

----malzeme semalzeme seççimi imi öönem kazannem kazanıır. Malzeme ser. Malzeme seççimi imi tasar

tasarıımmıın hern her a

aşşamasamasıında bnda büüyyüük k öönem kazanmaktadnem kazanmaktadıır.r.

Malzeme se

Malzeme seççerken hangi malzeme bu gerken hangi malzeme bu göörevi daha iyi revi daha iyi yapar

yapar şşeklinde tekrar tekrar sorgulama (iterasyon) eklinde tekrar tekrar sorgulama (iterasyon) yap

yapıılmallmalııddıır.En ucuz r.En ucuz şşekilde ekilde şşekillendirilebilen, ekillendirilebilen, birle

birleşştirilebilen ve bitirme itirilebilen ve bitirme işşlemleri uygulanan lemleri uygulanan malzeme; tasar

malzeme; tasarıımda en mda en ççok istenen malzemedir.ok istenen malzemedir.

(12)

3 3 -TASARIM PROSES - TASARIM PROSES İ İ

• •

Fonksiyon, TasarıFonksiyon, Tasarım, Malzeme, Prosesim, Malzeme, Prosesi Malzeme se

Malzeme seççimi imi bibiççimdenimdenayrıayrıddüüşşüünnüülemez. lemez.

Yani bi

Yani biççim; makroskopik anlamda dim; makroskopik anlamda dışışbibiççim ve im ve boyutlar

boyutlarııkapsamaktadkapsamaktadıır. r. İİççbiçbiçim ise mikroyapim ise mikroyapııyyıı ifade etmektedir.

ifade etmektedir.

Bi

Biççimi saimi sağğlamak ilamak iççin kullanin kullanıılan ve lan ve ööznesi znesi malzeme olan prosese ise

malzeme olan prosese ise imalatimalatadadııverilir. verilir.

İ

İmalat; dmalat; döökküüm, dm, döövme gibi ilk vme gibi ilk şşekil verme ekil verme özelliklerini, talaözelliklerini, talaşşkaldkaldıırma rma öözellikleirni zellikleirni (tornalama,frezeleme vb.) ve bitirme i

(tornalama,frezeleme vb.) ve bitirme işşlemlerini lemlerini (polisaj gibi) kapsamaktad

(polisaj gibi) kapsamaktadıır. r.

(13)