B
üyük Ayı’nın kepçesi, gökyüzü-nün en belirgin şekillerinden biri. Bir özelliği de Kutupyıldızı’na yakın konumda olduğundan, her za-man gökyüzünde, ufkun üzerinde yer alması. Yılın dönemine bağlı ola-rak kuzeyde hemen ufkun üzerinde, kuzeydoğu yönünde, tam tepe nok-tasına yakın ya da kuzeybatıda görü-lebilir. Büyük Ayı Takımyıldızı’nı göz-lemlemek için nisan ve mayıs ayla-rının en iyi zaman olduğu söylene-bilir. Çünkü bu sıralar akşam saat-lerinde gökyüzündeki en yüksek ko-numuna ulaşır.Büyük Ayı, derin gökyüzü ci-simleri bakımından pek de zengin bir takımyıldız değil. Çünkü bulut-suların ve yıldız kümelerinin yoğun olarak bulunduğu gökada düzlemi doğrultusunda yer almıyor. Buna karşılık gökyüzündeki en ünlü çift yıldıza ve yine gökyüzünün en çok gözlemlenen bazı gökadalara ev sa-hipliği yapıyor.
Gökadaları başka bir aya bırakıp kepçenin sapının ortasındaki Mizar ve Alkor’a, değinelim. Eski bir söy-lenceye göre, bir sultanın ordusuna alınacak acemi askerler bir çeşit sı-navdan geçirilirmiş. Bu sınavda Mi-zar ve Alkor’u birbirinden ayırt et-meleri istenirmiş. Bunu başaran
sı-navı geçermiş. Mizar, çok yakınında-ki Alkor’a göre çok daha parlak bir yıldız. Bu nedenle sönük bir yıldız olan Alkor’u görebilmek için dikkat-lice bakmaya ve iyi gören gözlere ih-tiyaç var. Siz de kendinizi bir dene-yin. Bakalım gözleriniz sultanın or-dusuna girmenizi sağlayacak kadar keskin mi?
Gökyüzünde Mizar ve Alkor gi-bi pek çok çift yıldız var. Bu yıldızla-rın pek çoğu gerçekte birbirine
ya-kın olmayan ancak bakış doğrultu-muz nedeniyle bu şekilde görünen yıldızlar. Kuğu Takımyıldızı’nın başı-nı simgeleyen Albireo bunlardan bi-ri. Albireo biri mavi diğeri sarı renk-te iki yıldızdan oluşur. Ne var ki en keskin gözler bile bu iki yıldızı birbi-rinden ayırt edemez. Ancak bir dür-bün ya da küçük bir teleskop kulla-narak bu iki yıldızı birbirinden ayırt etmek mümkün olabilir.
Gökyüzünün En Ünlü Çifti
Gezegenler
TÜBİTAK 20. Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenliği’nde çekilmiş olan bu fotoğrafta arka planda Büyük Ayı Takımyıldızı görülüyor. Mizar’ın üzerindeki Alkor’u seçebiliyor musunuz?
Foto ğr af : Alp Ak oğ lu, Bur cu P armak
Alp Akoğlu [alp.akoglu@tubitak.gov.tr
Gökyüzü
Bilim ve Teknik Nisan 2019
5 Nisan Yeniay 12 Nisan İlkdördün 19 Nisan Dolunay 27 Nisan Sondördün Instagram: amator_astronomi Mizar 92_93_gokyuzu_nisan_2019.indd 116 23.03.2019 13:36
