HASTA ÇOCUK AİLESİNE YÖNELİK REHBERLİK
ÇALIŞMALARI
Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN Sağlık Bilimleri Fakültesi
Çocuk Gelişimi Bölümü
HASTANEYE YATIŞ ÖNCESİNDE
YAPILABİLECEK REHBERLİK ÇALIŞMALARI
Hastaneye yatış öncesinde çocuk da aile de çekingen, tedirgin ve kaygılı olabilir.
Ne ile karşılaşacakları konusunda bilgiye ihtiyaç duyarlar.
Bu açıdan hastane personelinin -özellikle aileyle ilk karşılaşacak olan personelin- güler yüzlü, kabul edici, ılımlı ve yardıma açık olması aile için çok önemlidir.
Hastane personelinin olumlu ve etkili iletişim kurması hasta ve yakınlarının kaygılarını hafifletir.
Aile hastaneye başvurmadan önce ilgili birimler çocukla ilgili izlenecek yolları gösterme konusunda yardımcı olabilirler.
Bu yol gösterme hastanenin bir takım şartlarına hazırlayıcı ya da tanıtıcı bir el kitapçığı olabilir.
Aileleri hastane ve şartları konusunda bilgilendirme, bu
şekilde yazılı olabileceği gibi sözlü de olabilir.
Aileleri hastanenin fiziksel koşulları, hastanedeki personel sayısı, günlük işlemler, hastanede kullanılan aletler konularında bilgilendirmek yerinde olacaktır.
Aileyi çocuk hastanedeyken konaklayabileceği, hastanede kalınan güne göre ortalama bir maliyet tahmini gibi konularda da bilgilendirmek rahatlamalarını sağlayacaktır.
Çocuk açısından en sağlıklısı ailenin; çocuğun hastalığına, yaşına ve gelişim düzeyine göre yapılması gereken açıklamalar konusunda bilgilendirilmesidir. Aynı zamanda çocuğun soracağı muhtemel sorulara uygun cevaplar verme konusunda önceden aydınlatılması da ailenin çocukla iletişim kurması ve çocuğun kaygılarının hafifletilmesi açısından önemlidir.
Çocuğun hastalığına göre anne ve ya aile çocuğun yanında sürekli bulunamayacaksa ailenin çocuğa bunu uygun dille açıklaması için de bir bilgilendirme yapılması gereklidir.
Aile içinse hastanenin psikoloji ya da psikiyatri bölümünden
ailenin bu süreçte karşılaşabilecekleri zorluklar ve duygusal
durumlarla ilgili destek alması da sağlanmalıdır.
HASTANEDE YATARKEN YAPILABİLECEK REHBERLİK ÇALIŞMALARI
Aileyi hastanede ilk karşılayacak personelin hastaneyle ilgili genel kuralları açıklaması gerekir. Uyku, yemek, ziyaret saatleri, telefon/haberleşme araçları kullanımı gibi.
Hastane personeli ve görevleri kısaca tanıtılmalı, hangi konularda kime danışacağını anlaması sağlanmalıdır.
Aileye her türlü ihtiyaçlarının imkan ve kurallar dahilinde karşılanacağı, yalnız olmadıkları hissettirilmelidir.
Anne babaların aynı durumdaki diğer ailelerle ilişkide olmaları için çeşitli toplantı ve görüşmeler sağlanmalıdır.
Ailenin personelle ve çocukla işbirliğinin değerini anlamasına yardımcı olunmalıdır.
Ailenin yokluğunda çocukla ilgili sıkıntı yaşamamak için
çocuğun kişiliği, uyku, yeme düzeni, tuvalet alışkanlıkları
konusunda bilgi alınmalıdır.
Anne, çocuk hastanedeyken çocukla olmasının ne kadar önemli olduğu konusunda iyice aydınlatılmalı ve gerekiyorsa ikna edilmelidir.
Annenin hastanede kalması mümkün değilse sık sık gelmesinin, kokusunu taşıyan bir eşyayı bırakmasının önemi anlatılmalıdır.
Ailenin hastalıkla ilgili kurum, kuruluş ve derneklerle tanışmasına yardımcı olunmalıdır.
Aile ihtiyaç duyduğu dönemlerde yakınlarından destek almak için yüreklendirilmelidir.
Ziyaretlerin rahatlatıcı olduğu, bunu akraba ve arkadaşlarından isteyebileceği hatırlatılmalıdır.
Aile fertleri her gün çok kısa sürelerle de olsa
başka iş ve sorumluluklarıyla ilgilenmeleri için
teşvik edilmelidir.
Aileye; çocuklar baygın ya da bilinçsizken de yanında durumla ilgili tartışmaktan kaçınılması gerektiği anlatılmalıdır. Çocuk anlamıyor olarak görülse de bazen etrafında olan bitenin farkında olabilir.
Hastane personeli eve döndükten sonra ortaya çıkabilecek korku, regresyon, enürezis gibi problemler konusunda aileyi aydınlatmalıdır.
Aile hasta çocuğun kardeşlerini de düşünmelidir.
Kardeşinin tedavisinde rol oynaması, hastanede kardeşlerini ziyaret etmesi sağlanmalıdır. Böylece onunla olan ilişkileri daha canlı sürdürülebilir.
Ailenin personelle ortak duygu ve düşüncelerini
paylaşacakları, ortak sorunlara birlikte çözümler
bulacakları, geçmiş deneyimlerini paylaşacakları ortam
sağlamak önemlidir. Böylece sosyal soyutlanma
mümkün olduğunca azaltılabilir.
HASTANEDEN ÇIKIŞ SONRASINDA
YAPILABİLECEK REHBERLİK ÇALIŞMALARI
Aileler hastaneye yatışta olduğu kadar eve dönüşte de desteğe ihtiyaç duymaktadırlar. Çocuğun ve ailenin doğal uyum sağlayabilmesi büyük ölçüde geri dönülen yaşama bağlıdır.
Aileler çocukları yeterli uyuma yöneltmede kilit nokta olduğu konusunda aydınlatılmalıdır.
Aileler eve dönünce hastane düzenine yakın bir düzen kurmaları ve zamanla ev yaşantısına geçiş yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirilmeli.
Hasta çocuğun kardeşlerini nasıl davranmaları gerektiği konusunda yönlendirmeleri gerektiği aileye anlatılmalıdır.
Aile çocuğun başarabileceği işler için desteklenmesi gerektiğini bilmelidir.
Hastaneden çıkıştan sonra da aile aldığı psikolojik desteklere gerekli görülen süreler boyunca devam etmelidir.
Çocuğun takibi için hastaneden çıkıştan sonra da aileyle iletişim sürdürülmelidir.
AİLE MERKEZLİ BAKIM YAKLAŞIMI
Aile merkezli bakım, hastalığın tedavisi ve ilgili diğer sağlık hizmetleri süreçlerinde aile ve sağlık çalışanının ortak kararlar alarak işbirliği içinde çalıştıkları bir sağlık hizmeti yaklaşımıdır.
Gelişmiş ülkelerde aile merkezli bakım hasta
tedavisinin ve sağlık hizmetlerinin kalitesini
arttırmak için yapılması gerekenlerin en
önemli bileşeni olarak kabul edilmektedir.
AİLE MERKEZLİ YAKLAŞIMIN TEMEL İLKELERİ
Çocuğun hayatında sağlık personelinin belirli bir dönemde, ailesininse sürekli olduğunun bilinmesi;
Ailelerin ırk, etnik, kültürel ve sosyoekonomik farklılıklarına ve bunların ailelerin hastane deneyimlerine, bakımla ilgili algılarına olan etkisine saygı gösterilmesi;
Ailelere özgü özelliklerin ve güçlü yönlerinin fark edilmesi ve farklı baş etme yöntemlerine saygı gösterilmesi;
Çocuğun ve ailesinin gereksinimleri, inançları ve
kültürel değerlerine uygun olarak düzenlemelerin
yapılmasını sağlayan esnek kurum politikaları,
uygulamaları ve hizmetleri sağlanması;
Çocuklarının durumunun ailelere tarafsız, sürekli, eksiksiz, doğru, uygun ve destekleyici bir dille anlatılması;
Gebelik, doğum, bebeklik, çocukluk, ergenlik ve genç erişkinlik dönemlerinde çocuk ve ailesine resmi ya da resmi olmayan (örn. aile destek grupları) destekleri sağlamak ya da bunlara ulaşmasını kolaylaştırmak;
Çocuğun bireysel bakımı, sağlık çalışanlarının eğitimi, politikaların ve programların geliştirilmesi gibi sağlık hizmetinin tüm aşamalarında ailelerle işbirliği yapmak;
Ailelerin birbirlerine verebileceği desteğin teşvik edilmesi;
Ailelerin maddi ve manevi destek sağlayacak politika
ve programların yürürlüğe konulması.
KAYNAKLAR
BÜTÜN AYHAN A (2015). Hasta Çocukların Gelişimi ve Eğitimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir,.
