Saflık testleri
Farmakopeler, safsızlıkların kontrolü ve planlanma amacı ve tanımına uygun metotlara bağlı olarak seçicilik testleri içermektedir.
Bu metotlar şöyle sıralanabilir.
•Çözeltinin görünüşü
•Asidite ya da alkalinitenin bir ölçütü olarak pH
•Optik çevirme
•UV/Görünür spektroskopi
•Organik safsızlıklar için ayırma teknikleri
•Kurutma kaybı ya da su miktarı
•Yabancı iyonlar
•Ağır metaller
•Atomik absorbsiyon/emisyon spekstroskopi
•Sülfatlanmış kül
•Çözelti kalıntısı / organik uçucu madde safsızlığı
Çözeltinin görünüşü
Bir referans çözelti ile renk veya opaklık açısından karşılaştırmaya dayanır. Safsızlık kaynaklı renk ya da opaklık biliniyorsa, gözle uygulanan bu testin bir analitik miktar tayini metodu ile karşılaştırılarak valide edilmesi gerekir. Eğer bu bilgiler elimizde yoksa, bu taktirde validasyon işlemlerinin üretici firma tarafından sağlanan ve spesifikasyonları bilinen bir madde ile gerçekleştirilmesi gerekir. Parenteral amaçlı kullanılacak olan ya da çok renkli çözeltiler için çözelti rengi testi yapılması düşünülüyorsa bu taktirde uygun bir dalga boyunda (genellikle 400 – 450 nm arasında) bir spektrofotometre ile absorbans limitlerinin ölçümünün uygulanması tercih edilir. Çözeltinin konsantrasyonu ve absorbans limiti belirtilmelidir. Bu tarz deneylerde incelenecek olan bileşikleri saklama koşullarının ve parçalanma ürünlerinin de 400 – 450 nm arasında absorbans bilgilerinin de verilmesi gerekebilir.
Asidite ya da alkalinitenin bir ölçütü olarak pH
Bu testler protolitik safsızlıkların kontrolü için kullanılan non spesifik testlerdir. Bu test hazırlama ve saflaştırma metodundan ya da bileşiğin parçalanmasından kaynaklanan asidik ya da alkali safsızlıkların limitlerinin belirlenmesine izin verir. Bu testler aynı zamanda bazı tuzların stokiyometrik bileşimlerinin belirlenmesi için de kullanılmaktadır.
Bu testler ya bir indikatör ya da elektrometrik metotlar kullanılarak titrimetrik yöntemlerle ya da direkt olarak pH ölçülerek gerçekleştirilmektedir. pH ölçümleri eğer bileşiğin tamponlama özelliği varsa tercih edilmektedir. Aksi taktirde titrimetrik yöntemler kullanılır.
Bu testlerde materyallerin tamponlama özellikleri ele alınır ve incelenir. Bu amaçla, incelenecek olan materyalin 10 – 50 g/L konsantrasyona sahip sulu çözeltileri kullanılır ve tirasyonlar sırasıyla 0.01 M HCl ve 0.01 M NaOH kullanılarak ve potansiyometrik pH ölçümleri ile gerçekleştirilir. Titrasyon eğrisinin dönüm noktası çözeltinin gerçek pH sıdır ve pH ekseni ile kesiştiği noktadır. Çalışılan çözeltinin tamponlama kapasitesi; 0.01 M NaOH çözeltisinin 0.25 mL’sini 10 mL çözeltiye ve bir kereliğine de 0.01 M HCl çözeltisinin 0.25 mL’sini aynı çözeltinin 10 mL’sine eklenmesiyle elde edilen pH kaymasıdır. (ΔpH). Daha geniş ΔpH, daha az tampon kapasitesi demektir. Çok saf olmayan bir örnek için, titrasyon eğrisinin bir paralel kayması yapılır çözeltinin gerçek pH’sı eğriden ΔpH okunmadan önce pH ekseni üzerindedir.
ΔpH daki kaymanın şiddeti metodun seçimini etkilemektedir.
Sınıf A ΔpH > 4 Asidite – alkalinite testleri iki uygun indikatörle yapılır.
Sınıf B 4 > ΔpH > 2 Asidite – alkalinite testleri tek bir uygun indikatörle yapılır.
Sınıf C 2 > ΔpH > 0.2 Direkt pH ölçülür.
Sınıf D ΔpH > 0.2 Protolitik safsızlık kontrol edilemez. Birden fazla asidik ya da bazik fonksiyona sahip iyonlar içeren tuzlar bu gruba girer. Eğer limitler yeteri kadar dar ise pH ölçümü daha önceden düşünülmüş yapının sağlanmasını destekleyebilir.
