PARENTERAL PARENTERAL UYGULAMAUYGULAMAPARENTERAL PARENTERAL UYGULAMAUYGULAMA

PARENTERAL PARENTERAL

UYGULAMA UYGULAMA

PARENTERAL PARENTERAL

UYGULAMA UYGULAMA

Öğr. Gör. Nurhan Bingöl

Öğr. Gör. Nurhan Bingöl

3- SUPKUTAN ENJEKSİYON

• Supkutan enjeksiyon ile dermisin altındaki gevşek bağ doku içine (supkutan bölgeye) uygulanır.

• Subkutan doku kan damarlarında zengin olmadığı için ilaç emilim İM

enjeksiyonundan daha yavaştır.

• Bu yolla genellikle insulin , heparin ve çeşitli aşılar uygulanır.

•

SUPKUTAN ENJEKSİYON

• Normal yapıdaki bir insan için 25

numaralı ve 1.5 cm boyunda iğne ile 45 derecelik açı ile dokuya girilir.

• Daha küçük boydaki iğne ile ,yada

obez hastalara girişim yapılacaksa 90

derecelik açı ile girilir.

Supkutan Enjeksiyon Bölgeleri

• Üst kolun dış yüzü

• Karın bölgesini yan tarafları

• Uyluğun ön yüzü

• Sırtın üst kısımları

• Arka kalça bölgesi

İşlem:

• Enjeksiyon alanı temizlenir

• Serbest el ile doku toplanır. Kas ve yağ dokusu birbirinden ayrılır.

• İğnenin eğimi yukarı bakar durumda 45

derecelik açı ile hızlı bir şekilde cilde girilir.

• Cildi serbest bırakarak piston itilerek cilt altına ilaç zerk edilir.

• İlaç verildikten sonra kuru pamuk veya gazlı bez ile tampone edilir.

• Kayıt tutulur.

İV Enjeksiyon Uygulaması

• İV Enjeksiyonun Tercih Edildiği Durumlar:

• İlaçların hızlı etki etmesi istendiğinde

• İlaçların tedavi edici kan düzeylerinin devamlılığının sağlanmasında

• İlaçların kas yada cildi tahriş olasılığı olduğunda

• Birkez açıldıktan sonra,diğer yollardan daha kolay olması

•

Bilinçsiz , kooperasyonu bozuk hastalarda oral yolun kullanılmadığı durumlarda

intravenöz yol tercih edilir.

İV Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar

• İlaca karşı ciddi ve hızlı reaksiyon mg

• Enfeksiyon oluşabilir.

• İlaçların yeterince sulandırılmış olması gerekir.

• Oldukça yavaş uygulanmalıdır.

• Varsa antidotu hazır olmalıdır.

• İlaç infüzyon yöntemi ile ve başka ilaçlarla

verilecekse uyumsuzluk varmı gözlenmeli

İV Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar

• Yanlışlıkla artere girişim olabilir dikkat*

• Yanlışlıkla artere ilaç verilmesi

durumunda kolun distaline doğru bıçak saplanır tarzda ağrı mg.

• İşlem durdurulur.

• Ve kol tampone edilmeli

• Giriş yerinde nekroz , flebit oluşabilir.

Kontraendikasyonları

• Periferik intravenöz yollar,

• ağır ödem ,yanık ,

• travmatik yaralanma ,

• skleroz ,

• flebit veya tromboz bulunan ekstremitelere ,

• sıvının damar dışına kaçması veya

• yetersiz sıvı akımı riskleri nedeniyle uygulanmamalıdır.

• Aynı taraflı mastektomi olan kol mümkün

olduğu kadar kullanılmaktan kaçınılmalıdır.

Kontraendikasyonları

• Göğüs , abdomen ve proksimal

ekstremite travmasına maruz kalmış hastalarda proksimal venlerin zarar görmesi durumunda

• Lokal deri enfeksiyonlu alanlar

• Arteriyovenöz fistüllü hastalarda

fistülün enfeksiyonu veya tromboz

durumlarında

İntravenöz Enjeksiyon Yerleri

• Hastane öncesi ortamda sıvı tedavisi için seçilen yol ekstremitelerde periferal

venlerdir.

• Major yaralanması olanda üst ekstremite venleri kullanılır.

• Üst ekstremite yerleri uygunsuz ise daha

aşağıdaki venler kullanılmalıdır.

İntravenöz Uygulamada Kullanılan Malzemeler

• Uygun ambalajlanmış uygun sıvı

• İntravenöz uygulama setleri

• Çeşitli boylarda intravenöz iğneler ( Branül )

• Povidon İyot veya %70’lik Alkol

• Pamuk ve gazlı bez

• Steril pet

• Turnike

• Flaster

• İmmobilizasyon tahtası

• Kirli materyallerin saklanacağı kap

• Kan örnek tüpleri

• Topikal antibiyotikler

• Eldiven

• Enjektör

Katater seçimi:

• Sıvı replesmanında geniş çaplı katater

• ( 14 veya 16 gouge ) kullanılır.

• Damar yolu açık tutmak istenildiğinde küçük numaralı katater

• ( 18 veya 20 gouge ) kullanılır .

Uygulanacak bölge seçimi:

1- El sırtı veya ön kol bölgesinde ki sefalik venler tercih edilmeli.

• Kateterizasyon için düz , büyük iki

dallı , kolaylıkla ulaşılabilen ve sağlıklı bir cilt altı dokusuna sahip periferik venler seçilmelidir.

2- İkinci deneme yapılacak ise ikinci giriş yeri genellikle birinci giriş

yerinin proksimalinde olmalı.

• Eklem bölgelerinden sakınmak gerekir.

3-Acil durumlarda genişliği nedeniyle antekübital fossadaki venlerde tercih edilir.

• İdeal olan dominant olmayan elin kullanılmasıdır.

4-Eğer bacak venleri tercih edilir ise

başlangıçta seçim yeri ayak kemiğinin

orta kısmına yakın olan bölge seçilmeli.

Turnikenin yerleştirilmesi:

• Kateterizasyon yapılacak yerin 3-4 cm

proksimaline hasta cildinin sıkıştırılmamasına dikkat edilerek arteriyal dolaşımın devam

edip venöz kan akımının engelleneceği şekilde yerleştirilmelidir.

• Turnike , damar yolunun tek kişi tarafından açılacağı göz önüne alınarak tek elle

açılabilecek şekilde yerleştirilmelidir.

Venöz Dilatasyonun Sağlanması:

Turnike tatbik edilir.

Eğer yeterli dilatasyon sağlanamıyorsa;

• Parmak ucuyla ven üzerine hafifçe vurarak vasküler duvarda mekanik refleks dilatasyon sağlanabilir.

• Ağrıya bağlı refleks vazokontrüksiyondan kaçınmak için vurma yeterince hafif

olmalıdır.

• Hastaya yumruğunu da sıkması da

söylenebilir.

Uygulama alanının hazırlanması

• Giriş yeri alkol veya povidon iyodin ile temizlenmeli

• Temizleme dairesel merkezden dışarı

doğru hareketlerle olmalıdır.

Kateterin yerleştirilmesi:

• Dominant olmayan el ile veni stabilize etmek için deri gerilir.

• İntravenöz kateter dominant el ile ve 30

derece açı ile vene paralel olarak cilde girilir.

Subkutan boşluğa girdikten sonra iğne cilde paralel hale getirilerek venin arka duvarının perforasyonu engellenmiş olur.

• Vene girdikten sonra kateter arka bölgesinde kan görülür.

• Turnike çözülür.

• İğne dışındaki kateter ilerletilir ve iğne

proksimal ven üzerine basınç uygulandıktan sonra çıkarılır.

• İnfüzyon seti hiçbir yere değdirilmeden kateterin uç kısmına yerleştirilir.

• Klemp açılır.

• Sıvının ven içine gittiğinden emin olmak için sıvı kabını birkaç saniye ekstremite altında tutun sete kan gelecektir.

• Sıvının gittiğinden emin olduktan sonra

kateteri immobilize edilir.

• Damar duvarında spazm nedeniyle kateter ilerlemeyebilir.

• Bu durumda iğne çıkartılır ve kanüle intravenöz sıvı takılır.

• İnfüzyon başladıktan sonra kateter yavaşça ilerletilir.

• Bu teknik sınırlı damarı olan

yetişkinlerde değerlidir.

İV Sıvı Tedavisinin Uygulandığı Durumlar

• Vücutta sıvı volümünü sağlamak yada sürdürmek

• Elektrolit dengesini düzenlemek ve sürdürmek

• Beslenme gereksinimini karşılamak

• Acil ve şok durumlarında gerekli ialçları

verebilmek

İV Sıvı Akışını Etkileyen Durumlar

• Tedavinin uygulandığı extremitenin pozisyonu

• Sıvı setinin pozisyonu

• Solüsyonun tedavi bölgesinden yüksekliği

• İnfiltrasyon

İV Sıvı Akış Hızının Düzenlenmesi

• Akış hızı(ml)=Toplam sıvı/Toplam süre

Komplikasyonları:

1- Lokal

2- Sistemik

Lokal Komplikasyonları:

• Enfeksiyon

• Tromboflebit

• Lokal infiltrasyon

• Komşu artere girişim

• Komşu sinire hasar

• Doku zedelenmesi

• Kateter parçası tıkanması

Sistemik Komplikasyonlar:

• Pirojenik reaksiyon

• Hava embolisi

• Dolaşım yüklenmesi

İnfiltrasyon:

• İnfiltrasyonun meydana gelmesi iğne veya kanülün yerinden çıkarak sıvının kateter etrafına sızması ile oluşur.

• Belirti ve Bulguları:

• Giriş yerinde ağrı ve şişlik, sıvı yavaş akar veya akmaz, giriş bölümünde soğukluk, sete kan gelmez.

• Eğer infiltrasyondan şüphe ediliyorsa ;

• Sıvı hemen kesilir.

• Sıvı hemen kateter ile çekilir.

• Basınçlı pansuman uygulanır.

• Soğuk kompres uygulanır.

• Durum kayıt edilir.

Hava Embolisi:

• Hava embolisi nadir görülür.Ölümcüldür

• Hava total olarak 10 mlt hasta için tehlikeli öldürücüdür fakat bu durum tolere edilebilir.

• Kardiovasküler sisteme 100 mlt hava

girdikten sonra bir çok ölüm rapor edilmiştir.

• Hava embolisinin en büyük riski santral dolaşıma katılmasıdır.

• Hava embolisi kan dolaşımını engelleyebilir,

şok gelişebilir.

Belirti ve Bulguları:

• Hipotansiyon , siyanoz , güçlü hızlı solunum, bilinç bulanıklığı görülür.

• Hava embolisi durumunda hastaya uygulanacak işlemler:

• Sıvı kapatılır.

• Hasta sol yan taraf üzerine çevirerek baş aşağı pozisyona getirilir.

• Yüksek akımlı oksijen verilir.

• Sağ atrial kateterle aspire edilebilir.

Tromboflebit:

• Enfeksiyon ve tromboflebit yanlış aseptik

tekniklerin kullanılmasıyla sık karşılaşılan bir durumdur.

• Her ikisi de İntravenöz girişim

başlangıcında o bölgede meydana gelir.

Sağlık personeli hastane öncesi alanda IV uygulamayı temkinli ve çok dikkatli

yapmalıdır.

• Flebit genellikle intravenöz enjeksiyon veya özellikle venleri tahriş edici intravenöz

solüsyon kullanım ile birlikte seyreder

( Dekstroz , PH düşük sıvılar , Hipertonik sıvılar ).

• Tromboflebitler intravenöz iğne veya

kateterin aşırı hareketi gibi mekanik

hareketlerce de meydana gelebilir.

Belirti ve Bulgular:

• Ağrı , duyarlılık , ödem , kızarıklık . Belirtiler genellikle intravenöz

terapiden birkaç saat sonra görülür.

• Eğer hastada flebit belirti ve semptomları görülürse;

• İnfüzyon durdurulmalı ve o bölgede devam etmemeli.

• Katı steril teknik kullanılmalı.

Pirojenik Reaksiyon:

• Pirojenik reaksiyona , mevcut

infüzyon solüsyonları veya setler

neden olmaktadır.

Belirti ve Bulgular:

• Kişide karakterize ani ısı artışı görülür ,

• sırt ve göğüs ağrısı ,

• güçsüzlük ,

• bulantı ve kusma ,

• vasküler kollaps meydana gelebilir.

• Reaksiyon başlangıcı genellikle yarım saat sonra ortaya çıkar.

• Eğer hiç belirti vermez ise kişi sadece sırt

veya göğüs ağrısında şikayet ediyor ise sıvı

kesinlikle kapatılmalı ve yeni intravenöz sıvı

diğer ekstremiteden başlanılmalı.

• Şok belirtileri başladı ise şok tedavisi uygulanmalı.

• Pirojenik reaksiyonu önlemek için intravenöz sıvı kontrolü yapılmalı.

• Sıvı şişenin sağlamlılığı , berraklılığı ve son kullanma tarihi kontrol

edilmeli.

Dolaşım Yüklenmesi:

• Dolaşım yüklenmesi hızlı ve fazla sıvı verilmesi ile ortaya çıkar.

Belirti ve Bulgular: Dolaşım yüklenmesinde hastada hızlı nabız , kan basıncında yükselme , boyun venlerinde dolgunluk , hırıltılı zorlu

solunum , wheezing , huzursuzluk görülür.

• Belirtiler ortaya çıktığında; hasta oturtularak bacakları aşağı sarkıtılır.

• Yavaş sıvı verilir.

• Yüksek konsantrasyonda oksijen verilir ve

doktor istemi ile diüretik verilebilir.

Yenidoğan Ve Çocuklarda İntravenöz Yaklaşım

• İntravenöz yol venöz dolaşıma giriş için önemlidir.

• Kafa derisi , el , ön kol, ayak, bilek, aksiller ve baldır bölgesindeki periferik venler veya internal juguler, superfisiyal temporal,

posteror auricular ve subklavian venöz

yaklaşım ile superior vena kava ve umbilical

ve femoral venöz yaklaşım ile inferior vena

kava santral venler intravenöz yol olarak

kullanılır.

Periferik İntravenöz Yaklaşım

Endikasyonları:

Periferik intravenöz yol;

Sıvı Dengesinin Sağlanması, İlaç Uygulaması,

Nütrisyon, Ve Hipogliseminin Engellenmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Genel olarak, periferik intravenöz yollar

medikal ve nütrisyonel amaçlı olarak enteral

tedavinin kullanılmadığı hastalara endikedir.

Ekipmanlar:

• 21-27 gouge kelebek ven infüzyon seti veya 21-24 gouge plastik keteter

• Flaster

• İntravenöz sıvı

• İnfüzyon seti

• İnfüzyon pompası

İşlem:

• Yenidoğanda intravenöz yaklaşım için birçok uygun damar mevcuttur. Kafa derisi venleri, en kolay uygulanabilen yerler iken el ve

ayakların dorsal yüzdeki venleri de sıkça tercih edilmekte.

• Daha büyük bebeklerde ise antekübital

venler kolayca kanüle edilebilir. El, ayak ve antekübital fossada yer alan bir ven

kullanıldığında ekstremite bir kol tahtası ile

sabitlenmelidir.

• Eğer kafa derisi kullanılacak ise bu alandaki saçlar traş edilmeli ve iyot ile cilt temizliği yapılmalıdır.

• Venöz dilatasyonu oluşturmak için kaouçuk bir bant turnike olarak baş çevresine uygulanabilir.

Fakat kateterizasyon sonrası bandın uzaklaştırılması sağlanmalıdır.

• Bant çıkartılırken kateter veya kelebek iğne üzerinden dikkatli şekilde kaydırılmalı yada kesilmelidir.

• Eğer ekstremite kullanılacak ise turnike planlanan bölgenin proksimaline

uygulanmalıdır.

• Kelebek iğne veya kateter kullanılmadan önce serum fizyolojik sıvı ile hava

embolisini önlemek amaçlı doldurulmalı. Kafa derisi veni uygulama sırasında iğne vene

giriş yerinin 0.5 cm distalinde deriye

uygulanmalı iğne yavaşça ilerletilirken tüp

içerisine kanın gelişi kontrol edilmelidir.

• Sonrasında turnike çıkartılır.

• 0.5-2.0 mlt serum fizyolojik iğne içerisine verilerek vene girilip girilmeği kontrol edilir.

• Subkutan bir şişliğin oluşması durumunda intravenöz yol çıkartılır ve başka bir

bölgeye tekrar denenir.

• İğne cilde sabitlenir.