Termomineral Su Banyolarının
Etki Mekanizması
• Özel Etkiler
1) Mekanik etkiler
a) Kaldırma kuvveti b) Hidrostatik basınç c) Viskozite
2) Termik etkiler 3) Kimyasal etkiler a) Penetrasyon
b) Adsorbsiyon ve depolanma c)Elüsyon
• Genel Etkiler
Mekanik Etkiler
• Suyun kaldırma kuvveti, hidrostatik basıncı (vücut yüzeyine yaptığı basınç) ve viskozitesinin
etkilerinden oluşur. Bunlara topluca immersiyonun (dalma) etkileri de denebilir.
a) Kaldırma kuvveti
İnsan vücudunun özgül ağırlığı ortalama 0.974g/cm3 Bu nedenle özgül ağırlığı 1,0g/cm3 olan su içinde
yüzer. Göbek hizasına kadar immersiyonda bir insan ağırlığının %50’sini, ksifoid hizasına kadar %70-
75’ini, C7 hizasına kadar ise %90’ını kaybeder.
Kaldırma Kuvvetinin Etkileri
• İnsan vücudunun özgül ağırlığı ortalama 0.974g/cm3’ tür ve su içinde yüzer.
• Göbek hizasına kadar %50,
• Ksifoid hizasına kadar %70-75,
• C7 hizasına kadar %90 ağırlık kaybı olur.
• Kaslarda relaksasyon meydana gelir.
• Ağrı inhibisyonu olur.
• Eklem ve yumuşak dokuların mobilitesinin kazanılması ve sürdürülmesi için su ideal bir ortamdır.
• Dolaşımın düzenlenmesinde rolü vardır.
• Hemodilüsyon, plazma vizkositesinde düşme olur.
Mekanik Etkiler
b)Hidrostatik basınç: İmmersiyon sırasında suyun vücut yüzeyine yaptığı basınçtır.
Hidrostatik Basıncın Etkileri
• Kardiovasküler
Venöz dönüş kolaylaşır, atrial dolum hacmi artar, Kardiak output artar.
• Renal
Glomeruler filtrasyon hızı artar, tübüler su ve sodyum transportu artar, diürez, natriürez ve kaliürez artışı olur, İntrarenal perfüzyon artar, renal sempatik aktivite
azalır, periferik vasküler direnç ve ortalama kan basıncı düşer
Hidrostatik basıncın etkileri
Endokrin
• Vazopressin salınımı azalır, plazma renin aktivitesi ve aldesteron azalır, eritropoetin artar,
mineralokortikoid sentezi inhibe olur.
Solunum sistemi
• Toraks çapı azalır, komplians, vital kapasite,
ekspretuvar rezerv volüm azalır, diffüzyon kapasitesi azalır, solunum güçleşir.
Gastrointestinal sistem
• Transdiafragmatik basınç artar, ösofageal reflü meydana gelebilir.
Hidrostatik basıncın etkileri
Diğer
• Plazma volümü artar, hematokrit, kan dansitesi ve plazma dansitesi azalır, ödem mobilize olur,kaslarda perfüzyon artar, anksiyolitik etki olur
Mekanik Etkiler
c) Viskozite: Viskozite, içinde yapılan harekete suyun relatif direncidir. Su içi egzersizlerinde suyun direnç olarak asistif ve rezistif amaçlı kullanılmasını sağlar.
Türbülans özelliği ise, su hareketli hale getirildiğinde masaj aracı olarak kullanılmasına olanak sağlar.
Termik Etkiler
Termomineral banyoların termik etkileri
• Genellikle termonötral ve/veya termal ve hipertermal sular kullanılır.
• Ortalama bir insanın vücut sıcaklığı 400C suda 15-25 dakikada, 420C suda yaklaşık 10 dakikada 390C’ye ulaşır.
• Nabız dakika sayısı ve kardiak output artar
• Periferik volüm ve kan akım hızı artar
• Vasküler direnç azalır
• Kas, eklem ve deri kan akımı artar
• Kaslarda relaksasyon meydana gelir
• Lökositlerde hafif artış,eozinofillerde azalma görülür
• Parsiyel O2 basıncı (PO2) artar, parsiyel CO2 basıncı (P CO2) azalır
Termomineral banyoların termik etkileri
• 37-39 0C derece suda parasempatik uyarı ile sedatif ve hipnotik etkiler ortaya çıkar
• 42 0C ve üzerindeki sular sempatik stimulasyonla katekolaminlerin artışına ve kan basıncının 20-40 mmHg yükselmesine, kan viskozitesinde artışa, koagülasyon sisteminin indüklenmesine yol
açabilirler
• Hafif hipertermi (38-38,5 0C) immunstimulan, şiddetli hipertermi (40 0C üzeri) immunsupressiftir
• Isı şoku proteinleri indüklenir.
Kimyasal Etkiler
• Banyo sırasında suyun sıcaklığına, kimyasal kompozisyonuna, derinin kanlanmasına, banyo
süresine, stratum corneum’un sağlamlığına ve diğer faktörlere bağlı olarak deriden ortalama 20-40ml/h/m2 su emilir.
• Su ile beraber suyun içerisinde bulunan bazı mineral ve gazlar da emilir.
• Deriden ciddi miktarda emildiği bilinen maddelerin başında karbondioksit, radon ve kükürt gelmektedir.
• Kimyasal etkilerin 3 yolla olduğu düşünülmektedir:
Kimyasal Etkiler
• Penetrasyon: Bazı maddelerin deriden rezorbe olarak sistemik ve lenfatik dolaşıma katılmalarıdır.
• Adsorbsiyon ve depolama:Bazı maddeler deriye adsorbe olurlar ve deride depolanırlar. Örneğin;tuzlu sularda sodyum klorür deri yüzeyindeki yağ ve
proteinlerle birleşerek değişik tuzlar yapar ve deri yüzeyinde ince bir film tabaka oluşturur.
• Elüsyon:Banyo sırasında deriden banyo ortamına bazı maddelerin geçmesidir. Tuzlu su banyoları ile ürat ve ürokanik asitin elüsyonu bunun örnekleridir.
Kimyasal Etkiler
• Kimyasal maddelerin bu üç yolla, deride asetilkolin, histamin, bradikinin, serotonin gibi maddelerin açığa çıkmasına neden olarak (primer etkiler), deri
metabolizması ve immunolojisinde değişiklikler yaparak (sekonder etkiler) etki gösterdikleri
düşünülmektedir.
• Örneğin; Karbondioksitli ve kükürtlü sular yoğun bir vazodilatasyon ve hiperemi yaparlar. Kükürtlü ve
tuzlu suların kronik inflamasyonda antiinflamatuar etkileri olduğu gösterilmiştir.
•
Genel Etkiler
• Bir kaplıca kürü sonunda, hastalık semptomlarında değişim dışında “Genel bir iyilik hali” ortaya çıkar.
Burada hem çevresel klimatik değişikliklerin ve diğer tedavilerin hem de termomineral su ve çamurların
fiziksel,kimyasal,termik etkilerinin rolü vardır.
• Kaplıca tedavisinin 7-10’uncu günleri arasında
ortaya çıkan, varolan şikayetlerde artma, halsizlik, bitkinlik gibi semptomlarla karakterize tabloya “kür krizi” veya “termal kriz” adı verilmektedir.
Adaptasyonda zorlanma ile açıklanmaktadır.
Kendiliğinden düzelebilir, nadiren şiddetli olduğunda tedaviye ara verilmesi ya da tedavinin kesilmesi
gerekebilir.
