KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE MALİYET
ANALİZİ
Konaklama Tesislerinde Verilen Hizmetler ve Elde Edilen Gelirler
Konaklama tesislerinin faaliyette bulunabilmesi için belgelendirilmeleri gerekmektedir.
Belgelendirme işlemi Turizm Bakanlığı ve/veya belediyeler tarafından yapılmaktadır.
Belediyeler tarafından belgelendirilen işletmeler "Belediye Belgeli"; belgelendirilmeleri, Turizm Bakanlığı tarafından yapılan işletmeler ise "Turizm İşletme Belgeli Tesisler" olarak
adlandırılmaktadır.
Konaklama tesislerinin Turizm Teşvik Kanunu ve diğer mevzuatda yer alan teşvik tedbirleri ile istisna muafiyet ve diğer haklardan yararlanabilmeleri için tesislerin mutlaka Turizm
Bakanlığınca “Turizm Yatırım Belgesi” ve/veya “Turizm İşletme Belgesi” ile belgelendirmeleri gerekmektedir.
Konaklama tesislerinin müşterilerine verdikleri hizmetler oldukça çeşitlidir. Sadece konaklama hizmeti veren işletmelerin yanı sıra yiyecek-içecek, kiralık otomobil, toplantı ve seminer, havuz disco, kuaför, çocuk bakımı, spor olanağı gibi pek çok hizmeti veren konaklama işletmeleri de mevcuttur. Hizmetlerdeki bu çeşitlenmeye paralel olarak konaklama işletmelerinde çeşitli hizmet departmanları oluşmaktadır. Hizmet departmanları aynı zamanda hizmet satış noktasıdır.
Konaklama tesislerinde karşılaşılabilecek satış noktaları ve verilebilecek hizmetler şunlardır:
1. Konaklama Departmanı
Konaklama işletmelerinin temel departmanı konaklama departmanıdır. Buna bağlı olarak konaklama tesisi tarafından verilen temel hizmet oda hizmetidir.
Konaklama işletmelerinin birçoğunda sadece oda tahsisi yapılmamakta, oda esasına göre pek çok hizmet de sunulmaktadır. Bu hizmetlerin başlıcası pansiyon hizmetidir. Tesislerde konaklayan müşteriler pansiyon hizmetinden yararlanmak istediklerinde oda fiyatı buna göre
belirlenmektedir. Pansiyon hizmetinin içeriği genelde şu şekilde oluşmaktadır.
• Oda + kahvaltı
• Oda + yarım pansiyon (Oda + kahvaltı + öğle ya da akşam yemeği)
• Oda + tam pansiyon (Oda ve kahvaltı + öğle yemeği + akşam yemeği)
Böylece oda satışı ile birlikte belirli bir şekilde yiyecek bedeli ve bazen animasyon ve eğlence vb.
gibi çeşitli hizmet bedelleri de dikkate alınarak topluca fiyatlama yapılmaktadır.
Konaklama işletmelerinde bir günden fazla konaklayan müşterilerin günlük oda ücretleri hergün itibariyle tahakkuk ettirilerek herbir müşteri veya grup için açılan müşteri hesabına (folio)
geçirilir.
2. Yiyecek – İçecek Departmanı
Konaklama işletmelerinin diğer önemli hizmet arzı yiyecek içecek satışlarıdır. Bu nedenle konaklama işletmelerinde ayrı bir yiyecek–içecek departmanı oluşturulmaktadır.
"Oda + kahvaltı", yarım veya tam pansiyon şeklinde oda satışlarında müşteriler kahvaltı, öğle ve akşam yemekleri için belirlenmiş menülerden ayrıca bir bedel ödemeden yararlanırlar. Önceden anlaşma yoluyla belirlenen bu tür menüler “fix menü” olarak adlandırılmaktadır. Belirlenmiş menülere ek olarak yararlanılan yemek-içecek hizmeti için ayrıca bir bedel ödenir. Bunlar müşteri hesabına ayrı geçirilmekte ya da peşin olarak tahsil edilmektedir.
Yiyecek-içecek departmanında bedelsiz olarak sunulan pansiyon hizmetleri dışındaki tüm
teslimler bedellidir. Konaklama işletmelerinin büyüklüğüne bağlı olarak bu departmanın başlıca satış noktaları şunlardır:
• Pastane
• A’la Cart Restaurant
• Disco Bar
• Havuz Bar
• Casino Bar
• Oda Servisi
• Cafe
• Balo Salonu
• Ve Diğer Yerler
Yiyecek departmanı satış noktalarında bedelli hizmet satışları ya tesiste konaklayanlara ya da tesiste konaklamaksızın eğlence, kokteyl, konferans, seminer, iş yemeği düğün ve benzeri
amaçlarla tesise gelen münferit veya grup müşterilerine yapılmaktadır. Özellikle sezonluk olarak çalışan konaklama tesisleri sezon dışında kentlerde faaliyet gösteren tesisler ise her zaman,
kokteyl, iş yemeği, düğün, seminerler, kongreler şeklinde tesiste konaklamayanlara hizmet sunmaktadır.
Yiyecek-içecek departmanı ve bu apartman içinde faaliyet gösteren satış noktaları işletmenin büyüklüğüne göre çeşitlilik göstermektedir.
2. Tatil Aktiviteleri Departmanı
Gezmek, dinlenmek, eğlenmek amacıyla seyahat eden turistlerin beklentilerine uygun olarak konaklama işletmelerinin birçoğunda tatil aktiviteleri departmanı oluşturulmaktadır. Bu
departman bünyesinde sunulan hizmetlerin başlıcaları şunlardır;
• Tekne gezintileri
• Su sporları
• Tenis, bilardo
• Müzik ve eğlence
• Talih oyunları
• Sağlıklı yaşam merkezleri
• ve diğer aktiviteler
3. Diğer Hizmetler ve Satış Noktaları
Konaklama tesislerinde verilen diğer hizmetlere ve satış noktalarına şunlar örnek olarak gösterilebilir.
• Haberleşme hizmetleri
• Sauna, Türk hamamı
• Market
• Kuru temizleme
• Şezlong
• Sağlık hizmetleri
• Döviz bozma hizmetleri
• Masaj hizmeti
• Çiçek gönderme vb.
• İnternet vb.
Konaklama tesisleri tarafından verilen hizmetler karşılığında elde edilen gelirleri aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
1. Konaklama Gelirleri
• Münferit, grup ve sürekli müşterilerden elde edilen oda gelirleri
• No-show gelirleri
2. Yiyecek-içecek gelirleri
• Pastane gelirleri
• A’la Cart restaurant gelirleri
• Disko-bar gelirleri
• Havuz bar gelirleri
• Casino bar gelirleri
• Oda servisi gelirleri
• Cafe gelirleri
• Balo salonu gelirleri
3. Plaj, sauna, masaj, yüzme havuzu gelirleri 4. Çamaşırhane-kuru temizleme gelirleri
5. Telefon, telex, internet gelirleri 6. Kiralık oto ve tur gelirleri
7. Hediyelik eşya ve market satış gelirleri 8. Tatil aktivitelerinden elde edilen gelirler
• Tekne gezileri gelirleri
• Su sporları gelirleri
• Müzik, eğlence gelirleri
• Tenis kortu, bilardo oyun gelirleri
• Sağlıklı yaşam kulübü gelirleri
• Şezlong gelirleri
• Toplantı, konferans kongre vb. organizasyonların gelirleri.
• Zayıflama ve diyet merkezi gelirleri
Konaklama tesisleri tarafından uygulanacak satış fiyatlarında temel ilke olarak “sözleşme serbestisi” esası geçerlidir. Ancak konaklama tesisleri tarafından serbestçe belirlenmiş olan
fiyatların uygulanabilirliği, fiyat tarifelerinin turizm işletme belgeli tesislerce Turizm Bakanlığına, Belediyeden belgeli tesislerde ise ilgili Belediyeye onaylatılmasıyla mümkün olabilmektedir.
Otel İşletmesinin Maliyet Unsurları
Bir otel işletmesinin maliyet unsurlarını bir şemada göstermemiz gerekirse;
2. Aracı İşletmeler:
Ortalama bir paket turun maliyet unsurları aşağıdaki gibidir:
• Konaklama maliyetleri
• Yiyecek-İçecek maliyetleri
• Ören yerlerine ve müzelere giriş ücretleri
• Ek hizmet giderleri: İkramlar, araba kiralama, fayton gezileri, boğaz turu vb.
• Ulaştırma maliyetleri: transferler, kent turları ve otobüs kiralama maliyetleri vb.
• Rehber ücreti Diğer giderler:
• Otopark ücreti,
• Köprü ve araba vapuru geçiş ücretleri,
• Rehber için uçak bileti,
• Şoförün yatak-yemek giderleri,
• Rehberin emrine bırakılan tüm bahşişler.
bunlar ilk etapta akla gelenlerdir. Daha fazlası da eklenebilir.
Konaklama İşletmeleri
"Maliyet Analizi" dersimizin asıl konusunu oluşturan konaklama işletmelerinin sınıflandırılması hem vergisel hem yönetimsel hem de yapıları itibariyle gereklidir.
Konaklama işletmelerinin birbirleriyle olan ayırımlarını bilmeden neyi neye göre
hesaplayacağımızı bilemeyiz. Her birinin kendine has maliyet yerleri ve birimleri bulunmakla birlikte bu maliyet birimleri ya da yerleri hakkında bilgiye sahip olmadan işletme karar
vericilerine yardımcı olmamız düşünülemez.
Bu ünite ile konaklama işletmelerinin tanımlarını ve birbirleriyle aralarındaki farklarını öğrenerek işletme karar vericilerine daha doğru ve düzgün bilgileri aktarabileceğiz.
Günümüzde her şey dahil sistem ülkemizde yaygınlaşmakta ve konaklama işletmelerinin de
fiyatlama yaparken her şey dahil sisteme göre fiyatlamalar istediğini bilmekteyiz. Her şey dahil sistemde de olsa konaklama işletmelerinin gerek kendi bünyelerinde gerekse dışarıdan hizmet satın alma yoluyla bünyelerinde dinlenme hizmeti alan müşterilerine turlar düzenlemektedirler.
Düzenlenen bu turlarında maliyetlerinin düzgün hesaplanması gerektiği unutulmamalıdır.
Kaynakça
Ankuzem, Turizm İşletmelerinde Maliyet Analizi , Ankara Üniversitesi , s.1-98
